4/3/2012
1
Narodowy Program Zdrowia
2007 – 2015
Pods
tawowa Opieka Zdrowotna
dr A. Gniadek 2012
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu
Społecznego
1978 r. Ałma Ata – zdrowe społeczeństwo końca XX
wieku
1990, 1993 aneksy zmiany celów strategicznych i
operacyjnych
1996 konstrukcja celów NPZ i wydłużenie do 2005 r.
2007-2015 modyfikacja celów NPZ
1998 konieczność adaptacji strategii do potrzeb i
nowych wyzwań - Zdrowie 21
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu
Społecznego
Podstawowe założenia koncepcji NPZ
Zdrowie i czynniki je warunkujące
Promocja zdrowia
Zdrowotna polityka publiczna
Koncepcja celów i konstrukcja NPZ
Zdrowie
Leczenie;
Opieka/jakość życia
Własne postrzeganie zdrowia
Profilaktyka
Edukacja
Pojęcia promocja zdrowia i profilaktyka
Promocja zdrowia- to proces umożliwiający każdemu
człowiekowi zwiększanie oddziaływania na własne
zdrowie, w sensie jego poprawy i utrzymania. To
działania zmierzające do zachowania zdrowia
Prewencja (zapobieganie)- to takie działania
zapobiegawcze, głównie medyczne, skierowane
przeciwko chorobom
Prewencja
Prewencja pierwotna: ma na celu redukcję
występowania choroby lub pewnych odstępstw od
dobrego stanu zdrowia
Prewencja wtórna: ma na celu powstrzymanie
rozwoju choroby oraz skrócenie czasu jej trwania
Prewencja trzeciego stopnia: ma na celu
zapobieganie skutkom przebytej choroby oraz
redukcje wszelkiego rodzaju komplikacji i
defektów przez nią wywołanych
4/3/2012
2
Podejście do promocji i prewencji
Podejście
prewencyjne
Podejście
promocyjne
Punkt wyjścia
Choroba
Zdrowie
Cel
Uniknięcie
choroby
Pomnażanie rezerw i
potencjału zdrowia
Grupa
oddziaływania
Grupy
szczególnego
ryzyka
Cała populacja w
kontekście
codziennego życia
Podstawowe założenia koncepcji NPZ -
zdrowie
Podkreślenie istoty zdrowia jako:
wartości, zasobu
(bogactwa)
i
środka
Zdrowie nie jest stanem statycznym ale dynamicznym
i należy je we wszystkich okresach życia:
chronić
(profilaktyka),
doskonalić
(promocja zdrowia),
przywracać
(leczenie, rehabilitacja);
Czynniki warunkujące zdrowie:
styl życia
,
środowisko
fizyczne oraz społeczne życia i pracy,
czynniki
genetyczne, służba zdrowia
Podstawowe założenia koncepcji NPZ -
zdrowie cd.
Fundamentalne warunki zapewniające zdrowie: pokój,
stabilny system ekonomiczny, odtwarzalne zasoby
naturalne, globalne i lokalne bezpieczeństwo obejmujące
bezpieczeństwo ekologiczne oraz mieszkanie, żywienie,
edukacja, zarobki, sprawiedliwość i równość społeczna
Definicje zdrowia a zadania pielęgniarki
Zdrowie to brak choroby
(pielęgniarka nie zajmuje się
zdrowiem tylko chorobą,
koncentruje się na człowieku
chorym w celu likwidacji choroby,
jest głównym pomocnikiem
lekarza)
Definicje zdrowia a zadania pielęgniarki
Zdrowie do dobre funkcjonowanie bio-psycho-
społeczne i duchowe. (
oddziaływanie na kondycje
fizyczną, psychiczną, duchową społeczną ( w tym
również rodzinne)
Pielęgniarka udziela rad o charakterze prewencyjnym,
skupia się na sytuacji jednostki, w niewielkim stopniu
oddziaływuje na grupę. Do jej zadań włączona jest
rola ekspresyjna (ma na celu poprawę kondycji
psychicznej). W edukacji zdrowotnej położony jest
nacisk na całościowe funkcjonowanie pacjenta
Definicje zdrowia a zadania pielęgniarki
Zdrowie to sprawności w wykonywaniu czynności życia
codziennego (
wzmocnienie sprawności, zastąpienie albo
pomoc w czynnościach życia codziennego Pielęgniarka
uczy pacjenta i otoczenie jak radzić sobie z problemami
dnia codziennego)
4/3/2012
3
Definicje zdrowia a zadania pielęgniarki
Zdrowie to samodzielne twórcze życie, nie tylko bez
chorób i niepełnej sprawności ale nawet z nimi (
do
pielęgniarki należy wspieranie zdrowia, jego
zabezpieczenie, potęgowanie i ochrona, przywracanie
optymalnego poziomu samodzielnego, aktywnego i
twórczego życia człowieka). Aktywizowanie i
wspomaganie rodziny (otoczenia pacjenta), wspieranie
grup pomocy
Podstawowe założenia koncepcji NPZ –
promocja zdrowia wg. NPZ
To proces umożliwiający ludziom:
- Zwiększanie kontroli nad swoim zdrowiem
(identyfikacja własnych problemów zdrowotnych)
- Poprawę zdrowia – poprzez podejmowanie wyborów
i decyzji sprzyjających zdrowiu, kształtowaniu potrzeb
i kompetencji w odniesieniu do zdrowia, zwiększanie
potencjału zdrowia
Podstawowe założenia koncepcji NPZ –
zdrowotna polityka publiczna
To przełożenie w Programie NPZ akcentu z działań
najwyższych szczebli zarządzania i administracji
państwowej na
POWSZECHNE
działania z udziałem
wszystkich podmiotów życia publicznego (zarobki,
podatki, bezpieczeństwo socjalne, edukacja, transport)
Główne zagrożenia zdrowia i problemy
zdrowotne ludności
Główne zagrożenia zdrowia
:
-
Wadliwy styl życia (mała aktywność fizyczna, nieprawidłowości
w sposobie żywienia, palenie tytoniu, nadmierne spożycie
alkoholu – zwłaszcza napojów wysokoprocentowych, używanie
substancji psychoaktywnych (innych niż alkohol i nikotyna)
-
Zagrożenia w środowisku społecznym (ograniczenie dostępu
do podstawowych zasobów niezbędnych dla utrzymania i
pomnażania zdrowia: pożywienie, mieszkanie, ubranie i praca),
uzależnienie części społeczeństwa od pomocy społecznej,
niekorzystna sytuacja w sferze edukacji, nauki i kultury,
nasilające się patologie społeczne
-
Zagrożenie w środowisku fizycznym (przekroczenie
dopuszczalnych norm czystości powietrza SO2, CO, NO2,
brak wodociągów, kanalizacji, hałas, zabezpieczenie stanowisk
pracy
Główne zagrożenia zdrowia i problemy
zdrowotne ludności cd.
Główne problemy zdrowotne:
-
choroby układu krążenia;
-
nowotwory złośliwe;
-
urazy i zatrucia;
-
choroby układu oddechowego i trawiennego;
-
choroby zakaźne;
-
choroby zawodowe i związane z wykonywaniem pracy;
-
inwalidztwo i niepełnosprawność;
-
próchnica zębów i choroby przyzębia
.
Główne zagrożenia zdrowia i problemy
zdrowotne ludności cd.
Nierówności w zdrowiu:
- płeć;
- miejsce zamieszkania;
-
region zamieszkania;
-
zróżnicowanie społeczne
4/3/2012
4
Czynniki wpływające na zdrowie
Czynniki niezmienialne
-
wiek
-
płeć
-
czynniki genetyczne
Czynniki zmienialne
-
zachowania zdrowotne;
-
czynniki środowiskowe
-
styl życia;
-
służba zdrowia
Cel główny NPZ
Poprawa zdrowia i związanej z
nim jakości życia ludności oraz
zmniejszanie nierówności w
zdrowiu”.
1
. MZiOS. Międzyresortowy Zespół Koordynacyjny Narodowego Programu
zdrowia 1996 –2000, Warszawa, wrzesień 1996
Cele operacyjne
1.
kształtowanie prozdrowotnego stylu życia
społeczeństwa,
2.
• tworzenie środowiska życia, pracy i nauki
sprzyjającego zdrowiu,
3.
• aktywizowanie jednostek samorządu
terytorialnego i organizacji pozarządowych do
działań na rzecz zdrowia.
I. Strategiczne cele zdrowotne
1.
Zmniejszenie zachorowalności i przedwczesnej umieralności z
powodu chorób naczyniowo-sercowych, w tym udarów mózgu;
2. Zmniejszenie zachorowalności i przedwczesnej umieralności z
powodu nowotworów złośliwych;
3. Zmniejszenie częstości urazów powstałych w wyniku wypadków i
ograniczenie ich skutków;
4. Zapobieganie zaburzeniom psychicznym przez działania
prewencyjno-promocyjne;
5. Zmniejszenie przedwczesnej zachorowalności i ograniczenie
negatywnych skutków przewlekłych schorzeń układu kostno-
stawowego;
6. Zmniejszenie zachorowalności i przedwczesnej umieralności z
powodu przewlekłych chorób układu oddechowego;
7. Zwiększenie skuteczności zapobiegania chorobom zakaźnym i
zakażeniom;
8. Zmniejszenie różnic społecznych i terytorialnych w stanie
zdrowia populacji
.
II Cele operacyjne dotyczące czynników
ryzyka i działań w zakresie promocji zdrowia
1. Zmniejszenie rozpowszechnienia palenia tytoniu;
2. Zmniejszenie i zmiana struktury spożycia alkoholu oraz
zmniejszenie szkód zdrowotnych spowodowanych alkoholem;
3. Poprawa sposobu żywienia ludności i jakości zdrowotnej
żywności oraz zmniejszenie występowania otyłości;
4. Zwiększenie aktywności fizycznej ludności;
5. Ograniczenie używania substancji psychoaktywnych i
związanych z tym szkód zdrowotnych;
6. Zmniejszenie narażenia na czynniki szkodliwe w środowisku
życia i pracy oraz ich skutków zdrowotnych i poprawa stanu
sanitarnego kraju.
III. Cele operacyjne dotyczące wybranych
populacji
7. Poprawa opieki zdrowotnej nad matką, noworodkiem i
małym dzieckiem;
8. Wspieranie rozwoju i zdrowia fizycznego,
psychospołecznego oraz zapobieganie najczęstszym
problemom zdrowotnym i społecznym dzieci i młodzieży;
9. Tworzenie warunków do zdrowego i aktywnego życia
osób starszych;
10. Tworzenie warunków dla aktywnego życia osób
niepełnosprawnych;
11. Intensyfikacja zapobiegania próchnicy zębów u dzieci i
młodzieży.
4/3/2012
5
IV Niezbędne działania ze strony ochrony
zdrowia i samorządu terytorialnego
12. Aktywizacja jednostek samorządu terytorialnego i
organizacji pozarządowych do działań na rzecz zdrowia
społeczeństwa;
13. Poprawa jakości świadczeń zdrowotnych w zakresie
skuteczności, bezpieczeństwa i akceptowalności społecznej, w
tym przestrzegania praw pacjenta;
14. Usprawnienie wczesnej diagnostyki i czynnej opieki nad
osobami zagrożonymi chorobami układu krążenia, udarami
mózgowymi, nowotworami, powikłaniami cukrzycy, chorobami
układu oddechowego oraz chorobami reumatycznymi,
szczególnie przez działania podstawowej opieki zdrowotnej;
15. Zwiększenie i optymalne wykorzystanie systemu ochrony
zdrowia oraz infrastruktury samorządowej dla potrzeb
promocji zdrowia i edukacji zdrowotnej.
Specjalistyczne programy ogólnokrajowe
w zakresie NPZ
Narodowy Program Zdrowia
jest
NADRZĘDNYM
w
stosunku do innych specjalistycznych programów:
Narodowy Program Ochrony Serca, Narodowy
Program Zwalczania Chorób Nowotworowych,
Narodowy Program Profilaktyki Cholesterolowej,
Krajowy Program zapobiegania Narkomanii, Program
Ochrony zdrowia Psychicznego, Krajowy Program
Zapobiegania Zakażeniom HIV i Opieki nad Żyjącymi
z HTV i Chorymi na AIDS
Zdrowie 21
1998 r. w Regionie Europejskim konieczność adaptacji
strategii NPZ do potrzeb i nowych wyzwań w
odniesieniu do zdrowia
Program Zdrowie 21 kładzie szczególny nacisk na:
-
solidarność i równość w dostępie do zdrowia;
-
determinanty zdrowia: czynniki socjoekonomiczne,
genetyczne i związki pomiędzy promocją zdrowia i
środowiskiem
Zdrowie 21cd.
-
przebieg życia ludzi żyjących w siedliskach;
-
wielosektorowe działania i odpowiedzialność;
-
podstawowa opieka zdrowotna oparta na lekarzu i
pielęgniarce rodzinnej;
-
opieka zdrowotna zorientowana na wyniki;
-
rozwój polityki zdrowotnej z naciskiem na
implementację lokalną;
-
priorytety globalne i identyfikacja partnerów
Zdrowie 21 cd.
Poziomem wyjściowym jest rok 1995;
Data końcowa realizacji uznaje się rok 2020 – jest to
termin dla wyniku zdrowotnego
Strategie wobec zapewnienia zdrowia
Strategie wielosektorowe, uwzględniające fizyczne,
ekonomiczne, społeczne i kulturowe uwarunkowania
zdrowia
Programy nastawione na skuteczność opieki
zdrowotnej i inwestowanie w rozwój zdrowia oraz
opiekę kliniczną
Zintegrowana i zorientowana na rodzinę i
społeczność lokalna podstawowa opieka zdrowotna
wspierana przez elastyczny system opieki szpitalnej
4/3/2012
6
Strategie wobec zapewnienia zdrowia
Współuczestniczenie w procesie rozwoju zdrowia na
poziomie domu, szkoły, miejsca pracy, społeczności
lokalnej i kraju oraz promowanie idei wspólnego
podejmowania decyzji, wdrażanie ich do rozliczania przez
partnerów
Zdrowie 21 cd.
1.
POROZUMIENIE NA RZECZ ZDROWIA W
REGIONIE EUROPEJSKIM
Do 2020 r. obecna dysproporcja w stanie zdrowia
pomiędzy Krajami Członkowskimi Regionu
Europejskiego powinna zostać zredukowana
przynajmniej o jedna trzecią.
Zdrowie 21 cd.
2.
RÓWNOŚĆ W ZDROWIU
.
Do 2020 r., powinny być zredukowane różnice
zdrowotne pomiędzy grupami społeczno -
ekonomicznymi wewnątrz krajów przynajmniej o
jedną czwartą we wszystkich Krajach Członkowskich,
dzięki istotnej poprawie stanu zdrowia grup
znajdujących się w niekorzystnym położeniu.
Zdrowie 21 cd.
3.
ZDROWY START ŻYCIOWY.
Do roku 2020 zdrowie wszystkich noworodków, niemowląt
i dzieci w wieku przedszkolnym w Regionie powinno ulec
poprawie, stwarzając im lepszy start życiowy.
Zdrowie 21 cd.
4.
ZDROWIE MŁODYCH LUDZI
.
Do 2020 roku w Regionie, młodzi ludzie powinni być
zdrowsi i lepiej przygotowani do pełnienia swojej roli w
społeczeństwie.
Zdrowie 21 cd.
5.
ZDROWIE LUDZI STARSZYCH
Do roku 2020 ludzie w wieku ponad 65 lat powinni mieć
możliwość satysfakcji ze swojego pełnego potencjału
zdrowotnego i pełnienia aktywnej roli społecznej.
4/3/2012
7
Zdrowie 21 cd.
6.
POPRAWA ZDROWIA PSYCHICZNEGO
Do 2020 roku powinno ulec poprawie zdrowie psychiczne
ludzi oraz powinny być dostępne pełne świadczenia dla
ludzi z problemami zdrowia psychicznego.
Zdrowie 21 cd.
7.
REDUKCJA CHORÓB ZAKAŹNYCH
Do 2020 roku powinny zostać znacznie ograniczone
niekorzystne skutki zdrowotne chorób zakaźnych,
dzięki systematycznie wprowadzanym programom
eradykacji, eliminacji i zwalczaniu chorób infekcyjnych
o istotnym znaczeniu dla zdrowia publicznego.
Zdrowie21 cd.
8.
REDUKCJA CHORÓB NIEZAKAŹNYCH
DO 2020 roku powinny zostać ograniczone do możliwie
najniższego poziomu w Regionie chorobowość,
niepełnosprawność i przedwczesna umieralność z
powodu ważniejszych chorób przewlekłych
Zdrowie 21 cd.
9.
REDUKCJA URAZÓW POWSTAŁYCH W WYNIKU
PRZEMOCY I WYPADKÓW
Do 2020 roku powinna dojść do znacznego i trwałego
obniżenia liczby urazów, niepełnosprawności i zgonów
spowodowanych wypadkami i przemocą w Regionie.
Zdrowie 21 cd.
10.
ZDROWE I BEZPIECZNE ŚRODOWISKO
NATURALNE
Do 2015 roku, ludność w Regionie powinna żyć w
bezpiecznym środowisku naturalnym, w którym
niebezpieczne dla zdrowia zanieczyszczenia nie
przekraczają uzgodnionych standardów
miedzynarodowych.
Zdrowie 21 cd.
11.
ZDROWSZY TRYB ŻYCIA
.
Do 2015 roku członkowie wszystkich grup społecznych
powinni przyjąć zdrowszy model życia.
4/3/2012
8
Zdrowie 21 cd.
12.
REDUKCJA SKUTKÓW NADUŻYWANIA
ALKOHOLU, PALENIA TYTONIU I ZAŻYWANIA
NARKOTYKÓW
Do 2015 roku we wszystkich krajach członkowskich
powinny zostać znacznie ograniczone szkodliwe
skutki zdrowotne związane z używanie substancji
uzależniających takich jak alkohol, tytoń i środki
psychotropowe.
Zdrowie 21 cd.
13. TWORZENIE PRZYJAZNEGO ZDROWIU
OTOCZENIA
DO 2015 roku ludzie w Regionie powinni mieć stworzone
lepsze warunki życia w otoczeniu naturalne i społecznie
zdrowym takim jak dom, szkoła, miejsce pracy oraz
środowisko lokalne.
ZDROWIE 21 cd.
14.
WIELOSEKTOROWA ODPOWIEDZIALNOŚĆ ZA
ZDROWIE.
DO 2020 roku wszystkie sektory powinny uznać i przyjąć
swoją odpowiedzialność za zdrowie.
ZDROWIE 21 cd.
15.
ZINTEGROWANY SEKTOR ZDROWIA.
DO 2010 roku ludność w Regionie powinna mieć lepszy
dostęp do podstawowej opieki zdrowotnej
ukierunkowanej na rodzinę i społeczność, popartej
odpowiednim i sprawnym systemem szpitalnictwa.
ZDROWIE 21 cd.
16.
ZARZĄDZANIE JAKOŚCIĄ OPIEKI
ZDROWOTNEJ
Do 2010 roku zarządzanie sektorem zdrowia w
Krajach Członkowskich, powinno zostać
ukierunkowane na wyniki zdrowotne począwszy od
populacyjnych programów zdrowotnych aż po
indywidualną, kliniczną opiekę nad pacjentem.
Zdrowie 21 cd.
17.
FINANSOWANIE ŚWIADCZEŃ
ZDROWOTNYCH I ALOKACJA ŚRODKÓW
Do 2010 roku kraje członkowskie powinny posiadać
mechanizmy stałego finansowania i alokacji środków
dla systemów opieki zdrowotnej, oparte na zasadach
równego dostępu, opłacalności, solidarności i
optymalnej jakości
4/3/2012
9
ZDROWIE 21 cd.
18.
ROZWIJANIE KADRY PRACOWNICZEJ W
OPIECE ZDROWOTNEJ
Do 2010 roku wszystkie Kraje Członkowskie powinny
doprowadzić do tego, by pracownicy opieki
zdrowotnej i innych sektorów zdobyli odpowiednią
wiedzę, umiejętności i postawy do ochrony zdrowia.
ZDROWIE 21 cd.
19.
BADANIA NAUKOWE I WIEDZA NA RZECZ
ZDROWIA
Do 2005 roku wszystkie Kraje Członkowskie powinny
posiadać system badań naukowych, informacji i
komunikacji, które ułatwiają zdobywania, skuteczne
wykorzystanie i rozpowszechnianie wiedzy
wspierającej Zdrowie Dla Wszystkich
ZDROWIE 21 cd.
20.
POZYSKIWANIE PARTNERÓW DLA ZDROWIA
Do 2005 roku wdrażanie polityki ZDROWIA Dla
Wszystkich powinno zaangażować jednostki, grupy i
organizacji sektora społecznego i prywatnego, a także
zwykłych obywateli -w tworzeniu związków
partnerstwa na rzecz zdrowia
Zdrowie 21 cd.
21.
ZAŁOŻENIA STRATEGII I POLITYKI
„ZDROWIE DLA WSZYSTKICH”
Do 2010 roku wszystkie Kraje Członkowskie
powinny posiadać i wdrażać politykę zdrowia dla
wszystkich na poziomie krajowym, regionalnym i
lokalnym, wspieraną przez odpowiednie zaplecze
instytucjonalne, procesy zarządzenia i twórcze
przywództwo