plik

Bertrand zasada konkurencji cenowej - traktują poziom ceny
swojego konkurenta jako daną wielkośd

Cło  optymalne  pozwala  krajowi  dużemu(wprowadzającemu
cło)  odnosid  korzyści  pod  warunkiem,  że  suma  efektu
protekcyjnego cła i efekt konsumpcyjnego cła będzie mniejsza,
niż  efekt  Terms  of  Trade.  Cło  wprowadzone  na  importowany
produkt  przez  kraj  duży,  którego  on  jest  istotnym
konsumentem  powoduje,  że  producenci  obniżają  ceny
eksportowanego  do  tego  kraju  dobra  w  obawie  przed
spadkiem  popytu,  aby  po  doliczeniu  cła  ostateczna  cena  dla
kupujących pozostała taka sama. Jeżeli w tym samym okresie
ceny  eksportowanych  dóbr  nie  uległy  zmianie,  to
spowodowany  wprowadzeniem  ceł  spadek  cen  towarów
importowanych prowadzi do poprawy relacji cen w eksporcie i
imporcie  danego  kraju.  Ten  dodatkowy  efekt  wprowadzenia
cła, możliwy jedynie w kraju dużym, nazywamy efektem Terms
of Trade cła.

Cła  wychowawcze:    są  nakładane  na  towary  wybranej  gałęzi
produkcji, które w początkowym okresie działalności otoczone
są  przez  paostwo  protekcyjną  ochroną  ceł.  W  efekcie
nałożenia  cła  importowane  towary  określonej  gałęzi  czy
branży stają się droższe, co poprawia warunki konkurencji dla
krajowych producentów tych dóbr.

Dumping stały(międzynarodowa dyskryminacja cenowa) - Ma
miejsce  wówczas,  gdy  przedsiębiorstwo  mające  odpowiednią
pozycję  monopolistyczną  sprzedaje  za  granicą  dany  produkt
ciągle  poniżej  kosztów  lub  po  cenie  niższej  niż  na  rynku
krajowym.

Dumping Łupieżczy - Utrzymywana czasowo sprzedaż danego
dobra na rynku zagranicznym poniżej ceny krajowej lub nawet
poniżej kosztów wytwarzania, mająca na celu wyeliminowanie
konkurentów  i  uzyskanie  pozycji  monopolistycznej.  Cechą
dumpingu  łupieżczego  jest  także  to,  że  po  ewentualnym
zniszczeniu  konkurencji  w  kraju  importera  i  uzyskaniu  pozycji
monopolistycznej  na  jego  rynku  ceny  eksportowanego  dobra
znacznie  wzrastają,  co  pozwala  eksporterowi  na  realizację
zysku monopolistycznego.

Efekt mnożnika handlu międzynarodowego:
1.

wzrost  zdolności  importowych   -  osłabia  działanie
mnożnika,  gdy  rośnie  kraocowa  skłonnośd  do
importu,  maled  musi  kraocowa  skłonnośd  do
konsumpcji krajowej

obniżenie  produkcji  –  gdy  producenci,  w  reakcji  na
wzrost  konsumpcji  nie  reagują  wzrostem  produkcji,
ale wzrostem ceny, spowoduje to osłabienie działania
mnożnika;  jeśli  dojdzie  do  spadku  produkcji  spanie
DN

stabilnośd  cen  –  jest  warunkiem  zadziałania
mnożnika,  jeśli  ceny  nie  będą  stabilne,  wzrost  siły
nabywczej  pochodzący  ze  wzrostu  zatrudnienia
spowoduje  wzrost  cen  i  nie  wzrośnie  konsumpcja,
więc mnożnik nie zadziała

Efekt stabilizacyjny stabilizacji cen: W sytuacji wahao popytu i
przy  braku  ceny  stabilnej  wzrostowi  wolumenu  towarzyszy
wzrost ceny i na odwrot ( spadek wolumenu powoduje spadek
ceny).  Dochody  znacznie  się  od  siebie  roznia-  przy  wzroście
popytu  osiągamy  maksymalny  przychód  eksportowy,  przy
spadku-  przychód  minimalny.  W  wyniku  wprowadzenia  ceny
stabilnej  nastąpi  złagodzenie  tych  wahao  i  stabilizacja
dochodów eksportowych.

Finansowanie kompensacyjne:
1.

próbuje stabilizowad dochody eksportowe w krajach
rozwijających się ex post

system finansowania kompensacyjnego MFW –
MFW

uruchomi

procedurę

finansowania

kompensacyjnego

gdy

spadek

dochodów

eksportowych  ma  miejsce  w  krótkim  okresie  i  jest
wywołany  przyczynami  niezależnymi  od  tego  kraju
Ocena: nieefektywne, bo: relatywnie krótki okres, na
jaki  może  byd  zaciągnięty  kredyt  ;  koniecznośd
współpracy z  MFW  w ramach restrukturyzacji  swojej
gospodarki

STABEX(UE) – dla AKP, tylko surowce rolne. Może byd
zastosowany  gdy  eksport  surowca,  z  którego
sprzedaży  spadły  dochody,  stanowi  co  najmniej  5%
dochodów eksportowych tego kraju(próg zależności) i
dochody  eksportowe  muszą  spaśd  o  co  najmniej  4,5
% w przeciągu ostatnich 6 lat

SYSMIN(UE)  –  surowce  mineralne,  każdy  spadek
dochodów  eksportowych  może  byd  podstawą
udzielenia  pomocy  Ocena:  średnioefektywne,  bo  :
STABEX  uwzględnia  ograniczoną  liczbę  krajów  i
surowców  co  nie  rozwiązuje  problemu  amplitudy
wahao  dochodów  eksportowych  w  skali  globalnej  ;
fundusze  ograniczone  ;  od  transferu  środków  do  ich
wykorzystania mija zazwyczaj dużo czasu

Heckscher-Ohlin:
1.

Teoria wzajemnej współzależności cen czynników
produkcji i cen towarów

Teoria neoklasyczna

podejście podażowe – podaż czynnika produkcji
decyduje o wymianie handlowej

2 kraje, 2 dobra, 2 czynniki produkcji, brak kosztów
transportu

Wolny handel i doskonała konkurencja

Eksport/import zależy od obfitości występowania
czynników produkcji

Przenośnośd czynników produkcji w kraju ale nie za
granicę

Baza handlu: Kraje różnią się stopniem wyposażenia
w czynniki produkcji

Oba dobra – różne funkcje produkcji

10.

Dobro A funkcja produkcji taka sama w obu krajach

11.

Stałe współczynniki technologiczne przy produkcji
dóbr

12.

Dobra są homogeniczne

13.

Dane warunki popytowe w obu krajach, gusty nie
zależą od dochodu

14.

Teoremat  Obfitości  zasobów:  Produkowad  te  dobra,
dla  wytwarzania  których  potrzebuje  czynnika  prod.
występującego  u  niego  we  względnej  obfitości
Dlaczego? skoro jest go dużo, jest on relatywnie tani .
Importowad - te dobra, które musiałby wytwarzad na
bazie czynnika  występującego  u  niego  we  względnej
rzadkości.

15.

Teoremat wyrównywania się cen czynników produkcji

Hystereza  oznacza  sytuację,  gdy  jedna  ze  zmiennych
ekonomicznych,  doznająca  zmiany  poziomu,  nie  powraca
ponownie do swojego poziomu wyjściowego, mimo, że zanika
przyczyna, która wywołała zmianę tej zmiennej.

Korzyści  komparatywne  Pojęcie  korzyści  komparatywnych
odnosi

się

teorii

stworzonej

przez

Ricardo

(rozpowszechnionej  przez  Torrensa)  zwanej  teorią  kosztów
komparatywnych.
Korzyści  komparatywne  to  różnice  względne  w  produkcji
towarów,  które  powodują,  że  może  dojśd  do  korzystnej
wymiany  nawet,  gdy  jeden  kraj  ma  absolutna  przewagę  nad
drugim  krajem  w  obu  dobrach.  Korzyści  te  można  osiągnąd
dzięki  specjalizacji  w  danej  dziedzinie,  którą  uzasadnia
występowanie  względnych  różnic  w  kosztach  wytwarzania
mierzonych nakładami pracy

Kryteria konwergencji:
1.

Kryteria monetarne:



stabilnośd cen-średnia arytmetyczna z co najwyżej
trzech krajów o najniższej stopie inflacji + 1,5 %



stopa

procentowa-

bierzemy

pod

uwagę

długookresową  stopę  procentową  –  średnia
arytmetyczna  stóp  procentowych  z  co  najwyżej
trzech krajów o najniższej stopie inflacji +2%

2. Kryteria fiskalne:



deficyt budżetowy- nie może przekraczad 3 % PKB



zadłużenie

finansów

publicznych-nie

może

przekraczad 60% PKB ( kryterium nie spełniane przez
wiele krajów)



wahania kursu walutowego- +/-15% w okresie dwóch
lat przed przystąpieniem do unii walutowej

Krzywa  doświadczeo  (uczenia  się)  To  wykres,  który
przedstawia kształtowanie się efektu doskonalenia organizacji
i  funkcjonowania  firmy,  w  miarę  uczenia  się,  spadają  koszty
produkcji.  Efekty  zdobywanego  przez  firmę  doświadczenia
pozwalają na obniżenie kosztów przeciętnych w miarę wzrostu
skumulowanego wolumenu produkcji.
Za pomocą tej krzywej można wyjaśnid genezę strategicznych
zachowao firm na rynku oligopolistycznym (np. samolotów).
Przykład: AIRBUS i MCDONNELL-DOUGLAS
Na rynku lotniczym analitycy stwierdzili, że rentownie tylko 2
korporacje mogą funkcjonowad. Mc-D opanowały ten rynek –
stworzyły DUOPOL. Gdy na rynek chciała wejśd trzecia firma –
europejska  –  AIRBUS,  żeby  to  uczynid  należało  na  początku
ponieśd  bardzo  wysokie  koszty,  dlatego  też  paostwa
europejskie  zastosowały  politykę  subwencji  dla  AIRBUSA.
Dzięki  temu  udało  mu  się  wejśd  na  rynek,  w  miarę  upływu
czasu  koszty  produkcji  zaczęły  spadad,  aż  do  wyrównania  się
(zakładamy,  że  Europa  uczy  się  szybciej  i  jej  krzywa  uczenia
przebiega poniżej krzywej uczenia się Mc-D).
Gdyby nie zastosowana polityka subwencji, firma nie miałaby
szans  na  rynku,  bo  na  początku  koszty  produkcji  są  bardzo
wysokie,  a  Mc-D  w  tym  samym  czasie  produkuje  już  50%
taniej.

Kurs walutowy stały - korzyści
1

Przeciwdziałanie  destabilizującej  spekulacji  -  W
systemie  kursów  elastycznych  kursy  walutowe  są
permanentnie niestabilne. Zmiany kursu walutowego
są  permanentne  i  znajdują  się  pod  wpływem
destabilizujących oczekiwao, a tym samym są w dużej
mierze  niezależne  od  fundamentalnych  kategorii
ekonomicznych.  Jako  przykład  podaje  się,  że
oczekiwana  aprecjacja  waluty  faktycznie  jest
realizowana,  ponieważ  popyt  na  określoną  walutę
rośnie,  podczas,  gdy  jej  podaż maleje.  Zostają  w  ten
sposób  wywołane  wahania  kursów  walutowych,
które  wywierają  wpływ  na  międzynarodowy  podział
pracy.

Dyscyplina polityki pieniężnej - System kursów stałych
pozwala  krajom-członkom  systemu    na  bardzo
ograniczoną  autonomię  polityki  pieniężnej.  Stałe
kursy  walutowe  wymuszają  dyscyplinowanie  polityki
pieniężnej  i  osłabiają  nacisk  na  bank  centralny  do
prowadzenia  przystosowawczej  polityki  pieniężnej.
Ekspansywna polityka pieniężna prowadzi bowiem do
deficytu  bilansu  obrotów  bieżących  i  wywiera  nacisk
dewaluacyjny  na  walutę  danego  kraju.  W  wyniku
zobowiązao  interwencyjnych  bank  centralny  traci
rezerwy  walutowe  niezbędne  do  przystosowania  do
polityki pieniężnej kraju waluty wiodącej.

Zapobieganie „wyścigowi” dewaluacji - Praktykowany
w

okresie

międzywojennym

„wyścig”

przy

przeprowadzaniu dewaluacji własnych walut. Poprzez
dewaluacje  poszczególne  kraje  próbowały  osiągad
przewagę konkurencyjną na rynku światowym w celu
przede  wszystkim  zwalczania  bezrobocia.  Ponieważ
do takiej strategii „beggar-my-neighbour” przyłączyły
się  prawie  wszystkie  kraje  niemożliwe  było
osiągnięcie  oczekiwanych  korzyści.  W  rezultacie  na
skutek  bardzo  restrykcyjnej  polityki  pieniężnej  i
fiskalnej  doszło  do  ogólnoświatowego  załamania
popytu i kryzysu gospodarki światowej.
4

Spadek

ryzyka

kosztów

transakcji

międzynarodowych - Spadek ryzyka i
kosztów

jest

rezultatem

niewielkiego

dopuszczalnego we wzajemnych ustaleniach
zakresu wahao kursowych, które eliminują w
praktyce nakłady na zabezpieczenie się
przed ryzykiem kursowym.

Kurs walutowy zmienny - korzyści
1.

kształtowanie  kursu  walutowego  pod  wpływem
podstawowych kategorii ekonomicznych – ponieważ
kurs zmienny kształtują czynniki rynkowe, to może on
w  rzeczywistości  odzwierciedlad  wartośd  waluty  (w
przeciwieostwie  do  kursu  stałego).  Mniejszy  wpływ
destabilizującej  spekulacji  niż  przy  kursach  stałych.
Krótkookresowe  wahania  kursów  są  związane  z
różnicami  stóp  %,  a  długookresowe  z  różnicami  stóp
inflacji  i  tempa  wzrostu  wydajności,  stąd  wahania
kursów  zmiennych  mniej  zakłócają  realne  procesy
gospodarcze (niż w stałych kursach).

zmniejszenie  tendencji  protekcjonistycznych  –  kurs
zmienny spełnia też funkcję instrumentu chroniącego
rynek,  zabezpiecza  równowagę  bilansu  płatniczego,
bo  kurs  wpływa  na  poziom  eksportu  i  importu  (przy
wzroście  wartości  waluty  krajowej  spada  eksport  i
rośnie import).

zapobieganie  importowi  inflacji  –  oczekuje  się
deprecjacji  waluty  krajów  o  wysokiej  inflacji  oraz
aprecjacji w krajach o niskiej inflacji. Kurs neutralizuje
jej  przepływ  z  innych  krajów,  bo  jego  zmiana  jest
odwrotna do zmiany inflacji.

niewielkie  znaczenie  kosztów  zabezpieczenie  przed
ryzykiem  kursowym  –  należy  się  zabezpieczad  przed
ryzykiem,  ale  koszt  takiego  zabezpieczenia  stanowi
jedynie ułamek kosztów transakcji.

Marshall  –  krzywe  zaoferowao  -  podstawowy  instrument
badania  równowagi  ogólnej  handlu  –  łączą  w  sobie  popyt  i
podaż  i  oznaczają  wielkośd  popytu  danego  kraju  na  dobra
kraju  drugiego,  ale  jednocześnie  wielkośd  podaży,  którą  dany
kraj  oferuje  w  zamian  za  towar  partnera  zagranicznego.
Krzywa  ta  przedstawia  jednocześnie wszystkie możliwe  terms
of trade, przy których kraj jest skłonny do wymiany.
Punkt przecięcia się krzywych zaoferowanie dwóch krajów: A i
B  wyraża  międzynarodowy  stosunek  wymiany  danych  dóbr
między tymi krajami.
Przy  zmianie  położenia  krzywych  zaoferowania,  zmiana
międzynarodowego

stosunku

wymiennego

zależy

elastyczności cenowej popytu.
Jeżeli elastycznośd cenowa popytu kraju A:



zwiększa  się  (e  >1),  -  przesunięcie  krzywej
zaoferowania w lewo -  to kraj A musi zapłacid mniej
towarów  za  ilośd  towarów  otrzymanych  od  kraju  B,
ilośd towarów spada w obu przypadkach, ale w kraju
A  bardziej,  czyli  za  mniejszy  import  płaci  o  wiele
mniejszym  eksportem  –  korzyśd  kraju  A  –  czyli  jego
terms of trade polepszają się



zmniejsza  się  (e  <1),  -przesunięcie  krzywej
zaoferowania w prawo – to kraj A musi zapłacid dużo
więcej towarów za tylko nieco większą ilośd towarów
z  kraju  B,  ilośd  towarów  rośnie  w  obu  przypadkach,
ale w kraju A bardziej, czyli za nieco większy wolumen
importu musi zapłacid o wiele większym eksportem –
korzyśd  kraju  B  –  czyli  jego  terms  of  trade  się
polepszają

Zmianę terms of trade powoduje również:



każda zmiana preferencji i nabywców i możliwości
produkcyjnych,



spadek lub wzrost możliwości produkcyjnych w
którymś z krajów

MEAD  Policy  Mix  Model  ten  przedstawia,  jakie  instrumenty
należy stosowad, aby zapewnid równowagę wewnętrzną (niska
inflacja i bezrobocie) i zewnętrzną (brak nadwyżki/deficytu).
Jest  to  teoria  oparta  na  poglądach  Keynesa,  odnosi  się  do
krajów nie w pełni zintegrowanych z rynkiem światowym.
Stosując  narzędzia:  wydatki  budżetowe  i  kurs  walutowy;
paostwo przywraca równowagę.
1.    Bezrobocie i deficyt



wzrost wydatków budżetowych -> wzrost środków
pieniężnych w rękach ludzi -> wzrost popytu -> wzrost
produkcji -> wzrost zatrudnienia



dewaluacja kursu walutowego -> spadek wartości
waluty -> wzrost eksportu -> spadek deficytu

2. Nadmierne zatrudnienie i deficyt



spadek  wydatków  budżetowych  ->  spadek  ilości
środków  finansowych  w  rękach  ludzi    ->  spadek
popytu    ->  spadek  możliwości  sprzedaży  ->  spadek
produkcji  ->  spadek zatrudnienia  ->  spadek  środków
pieniężnych -> mały popyt -> mały import -> poprawa
bilansu

3. Bezrobocie i nadwyżka



wzrost  wydatków  budżetowych  ->  wzrost  środków
pieniężnych w rękach ludzi -> wzrost popytu -> wzrost
produkcji -> wzrost zatrudnienia -> wzrost popytu  ->
wzrost importu -> spadek nadwyżki

4. Nadmierne zatrudnienie i nadwyżka



rewaluacja kursu walutowego -> wzrost wartości
waluty -> spadek eksportu -> spadek nadwyżki

Międzynarodowe umowy surowcowe
1.

tworzenie  magazynu  wyrównawczego  (JMK)  –  aby
ograniczyd wahania cen do rozmiarów określonych w
umowie  surowcowej  zarząd  magazynu  dokonuje
interwencyjnego  zakupu  lub  sprzedaży  surowca.
Surowiec  jest  skupywany  wtedy,  gdy  jego  ceny  na
rynku  światowym  spadają,  a  sprzedawany  jest  gdy
ceny  na  odpowiednio  wysokim  poziomie  Ocena:
nieefektywne.

Bo:

koszty

ubezpieczenia

administracji tych magazynów; ryzyko błędnej
alokacji środków – skromne środki finansowe krs
angażowane

produkcję

następnie

magazynowanych

surowców

podlegałyby

zamrożeniu;  wymaga  to  trafnych  prognoz  przyszłych
cen  na  rynku  światowym,  a  te  w  dużym  stopniu
nieprzewidywalne;  osłabienie  motywacji  krs  do
różnicowania produkcji i eksportu

kontyngenty  eksportowe  –  krs  umawiają  się
określają  z  góry,  ile  mogą  eksportowad  danego
surowca,  aby  nie  dopuścid  do  tego,  żeby  jego
nadmierna  podaż  spowodowała  spadek  ceny  Ocena:
nieefektywne, bo: przyznane wielkości kontyngentów
opierają  się  na  historycznych  danych,  wywołują
niebezpieczeostwo

ich

nieracjonalnego

wykorzystania; krs się oszukują wzajemnie i gdy drugi
nie widzi, próbują coś sprzedad poza kontyngentem

Mill: (podejście popytowe )
1.

Teoria i koncepcja wzajemnej intensywności popytu

2 kraje, 2 dobra, 1 cz. produkcji(praca)

wewn. stosunek wymienny zależy od relacji
cenowych

ilośd jednostek towaru/1 roboczogodzinę

Baza handlu: relacje popytu na rynku mn, wewn
stosunek wymienny

Do wymiany dojdzie gdy ToT ukształtuje się między
wewn. stosunkiem wymiany obu krajów

Nierówne korzyści: Prawo wzajemnego popytu: Ten
kraj, który wykazuje większy popyt na dobra kraju 2
ma mniej korzystnie kształtujące się ToT.

Struktura handlu zależy od wielkości kosztów
komparatywnych i od zgłaszanego popytu na dane
towary

POZYCJA KRAJU

Teoria to uwzględnia koniecznośd ingerencji
paostwa, które decyduje o kierunkach rozwoju
i specjalizacji.

Wniosek: Zbyt daleko idąca specjalizacja może
doprowadzid do uzależnienia się danego kraju
do  innych.  Zatem  paostwo  nie  powinno
dopuszczad do zbyt daleko idącej specjalizacji i
uzależnienia  się  danego  kraju  od  innych
krajów.  A  kraj,  który  wykazuje  większą
intensywnośd popytu na dobra drugiego kraju
ma  mniej  korzystne  terms  of  trade.  Co
powoduje,  że  jego  pozycja  jest  gorsza  niż
pozycja kraju, z którego importuje towary.

Mundell (Policy-mix)
Chodzi  tu  o  jednoczesne  zastosowanie  instrumentów  polityki
monetarnej  i  fiskalnej,  a  więc  o  kontrolę  podaży  pieniądza,
żeby  nie  podnosid  inflacji  oraz  z  drugiej  strony,  żeby
przeciwdziaład jej poprzez obniżenie podatków. Ta mieszanka
polityk  monetarnej  i  fiskalnej  –  podatkowej,  zastosowana
jednocześnie,  staje  się  skuteczna,  zarówno  jeżeli  chodzi  o
walkę  z  inflacją,  jak  i  zwiększenie  zatrudnienia  i  w  związku  z
tym aktywności gospodarczej.

Policy  mix  –  kombinacja  nastawienia  polityki  pieniężnej  i
polityki  fiskalnej  występującej  w  danym  okresie.  Stanowi
miarę  monetarnego  i  fiskalnego  zacieśnienia  (luzowania).
Zazwyczaj  przedstawiany  w  układzie  współrzędnych,  gdzie na
osi  poziomej  uwidocznione  jest  nastawienie  monetarne
(monetary  loosening,  monetary  tightening)  mierzone
zmianami  w  rzeczywistych  krótkoterminowych  stopach
procentowych. Oś pionowa reprezentuje nastawienie fiskalne
(fiscal  loosening,  fiscal  tightening)  wyrażone  zmianami  w
saldzie pierwotnym ze względu na fazę cyklu koniunkturalnego
CAPB

(cyclically-adjusted

budget

balances).

Punkty

odpowiadające  prowadzonej  polityce  monetarno-fiskalnej  w
określonych latach po chronologicznym połączeniu wykreślają
ścieżkę  w  czasie  policy  mix.  Taka  konstrukcja  wykresu
prowadzi  do  powstania  czterech  głównych  obszarów
odpowiadających dwiartkom układu współrzędnych o różnych
kombinacjach  polityki  monetarnej  i  fiskalnej,  przy  czym  za
opcję  najbardziej  pożądaną  w  długim  okresie  uważa  się
skupienie

punktów

(odpowiadających

nastawieniu

kolejnych

latach)

możliwie

blisko

początku

układu

współrzędnych.

Prebish-Singer

Teoria

Dotyczy

kształtowania

się

długookresowego  Terms  of  Trade  krajów  rozwijających  się.
Zgodnie z tym twierdzeniem w długim okresie następuje stałe
pogarszanie  relacji  cenowych  surowców  mineralnych  i
artykułów  rolnych  w  stosunku  do  cen  dóbr  przemysłowych.
Efektem  tego  jest  długookresowa  tendencja  do  pogarszania
się  ToT  krajów  eksportujących  dwa  pierwsze  z  nich.  Taka
sytuacja  ma  miejsce  właśnie  w  przypadku  krajów
rozwijających się.

Protekcjonizm  (argumenty):  poprawa  ToT  ;  ochrona  przed
tanią  siłą  roboczą  i  dumpingiem  ;  pomoc  w  przywróceniu
pełnego zatrudnienia ; ochrona waluty własnego kraju
Instrumentami tej polityki są cła przywozowe, cła eksportowe
oraz subsydia

Reguła hojności - trzeba cos dad za darmo żeby w przyszłości
odnieśd korzyści (np darmowe programy, za dodatkowe
funkcje

trzeba

płacid)

Reguła inwersji ceny – polega na tym, że coraz więcej nowych
produktów  wysokiej  technologii  pojawia  się  na  rynku,  ale  są
one  coraz  taosze,  bo  jest  bardzo  duża  konkurencja  między
przedsiębiorstwami. Kiedyś nowe produkty były najdroższe na
rynku,  zatem  tą  sytuację  możemy  taktowad  jako  inwersję.
Reguła ta odnosi się do Nowej Gospodarki (New Economy).

Reguła nieefektywności

przedsiębiorstwo

powinno

poszukiwad  nowych  możliwości  a  nie  koncentrowad  sie  na
bieżących problemach
Reguła  obfitości  -  dużo  warte  te  rzeczy,  które  występują  w
dużej  obfitości  (odwrotnie  niż  w  tradycyjnej  gospodarce)

Reguła  postępu  -  wprowadzanie  sztucznego  zagrożenia  do
przedsiębiorstwa żeby wymuszad postęp, firma nie może czud
sie

bezpiecznie

Reguła substytucji - każdy produkt można zastąpid innym

Reguła ujemnego sprzężenia zwrotnego - korporacja dochodzi
do  szczytu  w  jakiejś  branży,  zarząd  nie  dostrzega  zmian  w
otoczeniu,  rewolucyjne  przedsiębiorstwa  zajmują  miejsce
lidera

Reguła wykładniczego wzrostu wartości - nagle firma zaczyna
sie  rozwijad  w  niezwykły  sposób  po  długim  okresie  wolnego
stabilnego wzrostu, np microsoft (zmiana strategii firmy może
wywoład

impuls

rozwoju)

Ricardo: (teoria klasyczna)
1.

2 kraje, 2 dobra, 1 czynnik produkcji (praca)

Brak kosztów transportu

Wolny handel i doskonała konkurencja

Przenośnośd pracy w kraju ale nie za granicę

Baza handlu: różnica w wydajności pracy

Identyczne struktury produkcji w obu krajach

Ilośd roboczogodzin/ jednostka towaru

Stały wewnętrzny stosunek wymienny

Struktura handlu zależy od wielkości kosztów
komparatywnych

Produkowad te dobra, w których ma przewagę komparatywną.
Np.  Portugalia  ma  przewagę  absolutną  w  produkcji  sukna  i
wina  nad  Anglią  mimo  to  może  istnied  wzajemna  korzysta
wymiana  gdy  Anglia  będzie  produkowad  sukno,  bo  różnica  w
kosz. Komp. Jest mniejsza niż przy winie.

Teoria cyklu życia produktu (neotechnologiczna Vernona)
1.

Co decyduje o strukturze handlu? Faza cyklu życia
badanego produktu

3  etapy:  Testowanie  -  krótkie  serie,  pozycja
monopolisty,  mała  elastycznośd  cenowa,  lokalizacja
produkcji  blisko  odbiorców  (łatwa  komunikacja),
wysokie zyski, wysokie ryzyko rynkowe; Dojrzewanie
możliwości

osiągania

korzyści

skali,

większa

elastycznośd  cenowa,  spadek  kosztów  i  cen,  utrata
pozycji  monopolisty,  zaopatrzenie  rynku  krajowego  i
możliwośd  ekspansji  na  rynki  obce  (  tam  szansa
osiągnięcia  przewagi  komparatywnej);  Standaryzacja
-  produkcja  masowa,  stabilizacja  produkcji  i
konsumpcji,  słabnie  działalnośd  innowacyjna,  wzrost
roli  konkurencji  cenowej,  możliwośd  wydłużenia  linii
produkcyjnych (korzyści skali).

Teoria  kształtowanie  się  pozycji  inwestycyjnej  na  rynkach
zagranicznych  –  (teoria  poziomu  rozwoju  gospodarczego)
Chodzi  o  wyjaśnienia  BIZ  za  pomocą  zróżnicowania  poziomu
rozwoju gospodarczego krajów.
Miernik ich pozycji inwestycyjnej: wielkośd netto inwestycji /1
mieszkaoca

uogólnia

się

rozważania

dotyczące

współzależności  między  miernikiem  z  dochodem  narodowym
per  capita.  Wyróżnia  się  4  grupy  –  odpowiadające  4  stadiom
rozwoju  i  4  etapom  kształtowania  się  pozycji  inwestyc.
zagranicą
1.

kraje o bardzo niskim poziomie dochodu per capita –
zerowa lub ujemna wielkośd netto BIZ, nie są
atrakcyjnym miejscem lokat

średni poziom dochodu per capita – rosną BIZ z tych
gospodarkach, one inwestują mało

i 4. jeszcze wyższe dochody, inwestują coraz więcej

Teoria lokalizacji BIZ – DUNNING, RUGMAN, TESCH
Czynniki  przewagi  lokalizacyjnej,  które  decydują  o  miejscu
inwestycji:



struktura rozmieszczenia czynników wytwórczych,
rynków



jakośd i wydajnośd zasobów



koszty transportu



zakres interwencji władz



klimat dla BIZ



infrastruktura



dystans psychologiczny (język, kultura)



korzyści skali

Teoria luki technologicznej (neotechnologiczna Posnera)
1.

Tłumaczy strumienie handlu międzynarodowego

Nawiązuje do dyfuzji technologii i uczenia się
imitatorów od innowatorów

Innowatorzy wciąż szukają nowych rozwiązao

Co  decyduje  o  strukturze  handlu?  Międzynarodowe
różnice  w  poziomie  wiedzy  technicznej  w  tempie
postępu technologicznego

3  etapy:  Międzynarodowa  luka  popytowa  Pełne
dysponowanie nowym produktem w kraju, zagranicą
nie  ma  jeszcze  inf.  o  nowym  produkcie;
Międzynarodowa  luka  imitacyjna  –  innowator
eksportuje  zagranicę,  gdzie  nie  ma  jeszcze
imitatorów; Pełne dysponowanie nowym produktem
zagranicą  –  pojawiają  się  imitatorzy,  innowator
poszukuje  miejsc  taoszej  produkcji  lub  rezygnuje  i
szuka nowych innowacji

Teorie  neoczynnikowe  -  Teorie  powstałe  w  reakcji  na
paradoks  Leontiefa  –  aby  wykazad  jego  pozorny  charakter.
Cechy:  -  ogólne  założenia  teorii  H-O  ;  -  nowa  interpretacja
zasobów produkcyjnych – odrzucenie tezy o homogeniczności
czynników produkcji, uwzględnienie ich efektywności



Teoria  trój  czynnikowa  –  uwzględniając  3  czynniki:
pracę, kapitał i surowce mineralne; wyjaśnia dlaczego
USA są importerem dóbr kapitałochłonnych (mimo że
to  kraj  o  dużych  zasobach  kapitału,  czyli  powinni
importowad dobra pracochłonne).
USA  importuje  surowce,  bo  są  to  dobra
kapitałochłonne  (dużo  kapitału  przy  ich  wydobyciu),
ale  jednocześnie  są  dobrami  występującymi  we
względnej  rzadkości  (USA  ma  zasoby,  ale  istnieje
ustawa o zachowaniu zasobów dla kolejnych pokoleo,
dlatego ich nie eksploatuje).



Teoria  wewnętrznej  złożoności czynników  produkcji
–  zakłada,  że  czynnik  pracy  nie  jest  dobrem
jednorodnym,  bo  obok  pracy  niskokwalifikowanej
istnieje

wysokokwalifikowana

(kapitał

ludzki).

Wyjaśnia

eksport

dóbr

zaawansowanych

technologicznie przez USA, gdzie praca nie występuję
we względnej obfitości, ale jej fragment – kapitał
ludzki – tak.



Teoria wieloczynnikowa - uwzględnia cztery czynniki
produkcji: pracę, kapitał ludzki, kapitał rzeczowy,
zasoby naturalne.

Teoria

obszarów

walutowych

–

założenie:

podział

gospodarnie na różne strefy walutowe
W  takich  warunkach  pojawiają  się  BIZ,  które  są  naturalnym
skutkiem różnej pozycji walut na rynku pieniężnym. Inwestycje
są  realizowane  w  oparciu  o  pozycję  waluty:  płyną  z  krajów  o
silnej walucie do krajów o walucie słabszej.

Teoria Podobieostwa Preferencji
1.

Popytowo-podażowa

Eksport/import zależy od popytu na rynku
światowym

Kraje o podobnym poziomie rozwoju (zbliżony
dochód i struktura popytu)

Próbowała  wyjaśnid  dlaczego  wymianę  handlową
prowadzą  kraje  położone  blisko  siebie,  o  podobnym
rozwoju  gospodarczym,  z  którego  by  wynikało  że
specjalizacja w tych krajach jest podobna.

eksportowane  są  te  towary,  na  które  istnieje  za
granicą  tzw.  reprezentatywny  popyt,  tzn.  popyt  w
kraju  sąsiednim  jest  taki  sam  jak  popyt  na  rynku
krajowym. Preferencje rynku krajowego i preferencje
zagranicy są podobne lub takie same, czyli produkcja
eksportowa  jest  naturalnym  rozszerzeniem  produkcji
na rynek krajowy.

Wymiana mn pomiędzy paostwami jest tym
większa, im:



bardziej zbliżone są struktury popytu krajów



mniejsze

są

różnice

przeciętnych

dochodów

indywidualnych

Warunki

istnienia

handlu:

występowanie

podobieostw

i różnic

poziomu

dochodów

indywidualnych

Eklektyczna teoria produkcji międzynarodowej – DUNNING –
wykorzystuje inne teorie
BIZ determinuje:
- przewaga specyfiki firmy:



abstrahująca od multinarodowości: wielkośd i pozycja
firmy,  dywersyfikacja  produkcji,  technologia,  marka,
kapitał,  system  zarządzania,  dostęp  do  rynków,
protekcja paostwa



przewaga filii nad lokalnymi firmami: dostęp do
zasobów

firmy

macierzystej,

korzyśd

scentralizowanej podaży produktów i popytu



bazująca na wielonarodowości działania: lepszy
dostęp

rynku,

dywersyfikacja

ryzyka,

wykorzystanie

międzynarodowych

różnic

wyposażeniu

-  przewaga  wynikająca  z  internacjonalizacji  działalności
gospodarczej:  obniżka  lub  uniknięcie  kosztów,  spadek
niepewności popytu, bezpośrednia kontrola jakości produktów
i rynków, strategia konkurencyjna
-  przewaga  lokacyjna:  rozmieszczenie  produktów,  rynków,
koszty  transportu,  produkcji,  infrastruktura,  korzyści  ze  skali
produkcji i marketingu

Teoria  przewagi  własnościowej  przedsiębiorstwa  –  HYMER,
KINDLEBERGER, CAVES
Istotną  przesłanką  podejmowania  przez  przedsiębiorstwa
ekspansji zagranicznej jest dysponowanie określoną przewagą
oraz możliwościami trwałego wykorzystywania (zawłaszczania)
tej przewagi.
Czynniki przewagi własnościowej:



ogólne – nie związane z umiędzynarodowieniem
działalności firmy



specjalne – kształtują przewagę filii nad lokalnym
przedsiębiorstwem



wynikające z umiędzynarodowienia działalności
przedsiębiorstwa.

Teoria transakcji  wewnętrznych  –  COASE, BUCKEY,  CASSON,
MAGEE, RUGMAN
Celem  ekspansji  poprzez  BIZ  są  większe  korzyści  z
dokonywania transakcji w ramach 1 firmy, bo omija się koszty
transakcji (ryzyko, opłaty administracyjne itp.)

Teoria wewnątrzgałęziowa:
1.

Handel  wewnątrzgałęziowy  -  gdy  kraj  jednocześnie
eksportuje  i  importuje  produkty  należące  do  tej
samej gałęzi

Gałąź– grupa produktów, charakteryzująca się
identycznym

przeznaczeniem

koocowym

oraz

podobna f. produkcji w zakresie podstawowych
czynników produkcji

Warunki  istnienia  handlu  wewnątrzgałęziowego:  1.
zróżnicowanie  produktu  (poziome  i  pionowe)  2.
Korzyści skali 3. Konkurencja niedoskonała

Korzyści:



wzrost

dostępności

dóbr

dla

konsumentów

(zwiększenie możliwości wyboru),



obniżka  kosztów  produkcji  i  cen  (wydłużenie  serii
produkcji,  obniżenie  cen  towarów  na  rynkach
krajowych  i  zagranicznych  przez  producentów
wykorzystujących  statyczne  i  dynamiczne  korzyści
skali),



zwiększenie rozmiarów rynku (zwiększa się dostęp do
rynków eksportowych)



maleje  wpływ  handlu  mn  na  podział  dochodów
pomiędzy  podstawowe  czynniki  produkcji  (korzyści  z
handlu  wewn  mogą  byd  uzyskiwane  przez  wszystkie
czynniki  produkcji,  zarówno  te  mniej  obfite,  jak  i  te
które w modelu HOS traca na handlu).

Znaczna częśd handlu światowego dokonuje się
pomiędzy

krajami

uprzemysłowionymi,

nie

różniącymi się znacznie od siebie pod względem
czynników produkcji czy technologii.

Teoria  względnych  przesunięd  kosztów  siły  roboczej  i
kapitału – dwa typy BIZ:
1.     rezultat  mikroekonomicznych  kalkulacji  na  szczeblu
przedsiębiorstw,  które  chcą  wykorzystywad  przewagi  rynku
monopolistycznego i oligopolistycznego
2.     zagraniczne  inwestycje  nastawione  na  wykorzystywanie
zachodzących  w  czasie  zmian  pozycji  poszczególnych  krajów
spowodowany

kształtowaniem

się

nich

kosztów

zastosowania siły roboczej i kapitału (ujawnia się w
gospodarkach typu rynkowego).

Teoria

zawłaszczalności

MAGEE:

Ukazuje

problem

zawłaszczalności  -  konflikt  między  publicznym  korzystaniem  z
innowacji  a  kształtowaniem  się  zysków  firmy  innowacyjnej.
Czyli  jest  tu  chęd  ochrony  własnej  myśli  technicznej,  poprzez
BIZ,  aby  nie  przejęła  jej  konkurencja,  bo  innowator  dużo
włożył  w  stworzenie  technologii,  a  jej  rozpowszechnienie  się
spowoduje spadek jego zysków.
1.

Teoria mikroekonomiczna BIZ

Tłumaczy lokalizację BIZ

Nawiązuje  do  ochrony  (zawłaszczania)  technologii
przez innowatorów w celu ochrony swoich zysków, a
dyfuzja  technologii  odbywa  się  poprzez  BIZ
innowatorów w innych krajach

Innowatorzy starają się chronid swoją technologie
przed dyfuzją, aby mied duże zyski

Unia Walutowa:
1.

KORZYŚCI

korzyści makroekonomiczne



racjonalne wykorzystywanie wspólnych zasobów
dewizowych unii do regulowania rozliczeo pomiędzy
krajami

członkowskimi

względu

wyeliminowanie  zjawiska  równoległego  zadłużenia
się  większej  liczby  tych  krajów,  jak  również
wyeliminowanie  z  rozliczeo  wewnątrzunijnych  walut
krajów trzecich,



wykorzystywanie  w  rozliczeniach  międzynarodowych
i  przy  zawieraniu  różnych  transakcji  jednej  wspólnej
waluty, która w dłuższym okresie może konkurowad z
określonymi walutami kluczowymi,



automatyczne  uzyskiwanie  pomocy  finansowej  od
władz  monetarnych  unii  w  razie  wystąpienia
trudności gospodarczych,



wewnątrzunijna koordynacja polityki pieniężnej i
fiskalnej.

korzyści mikroekonomiczne



eliminacja

kosztów

transakcyjnych

(eliminacja

kosztów wymiany walut),



eliminacja ryzyka zmian kursów walutowych.

korzyści pozaekonomiczne (zwiększenie poczucia
bezpieczeostwa oraz stabilności warunków działania)

ZAGROŻENIA

utrata części suwerenności ekonomicznej na skutek
przesunięcia

szczebel

unijny

uprawnieo

poszczególnych

krajów

zakresie

polityki

monetarnej,

utrata

kursu

walutowego

jako

instrumentu

regulowania równowagi wewnętrznej i zewnętrznej,

wykorzystywanie przez kraje trzecie wspólnej waluty
unii

Wymienialnośd walut:
1.

Korzyści z istnienia wymienialności walut:



Umożliwienie

producentom

konsumentom

zaopatrywanie się w najtaoszych źródłach i
sprzedawanie po najwyższych cenach



Każdy  kraj  i  region  może  specjalizowad  się  w
rodzajach  produkcji,  w  których  ma  przewagę
komparatywną  a  importowad  te  towary,  które  inne
kraje produkują efektywniej



Osiągnięcie maksymalnej produkcji światowej

Rodzaje wymienialności walut:

Pełna- przepływ walut odbywa się swobodnie w
dowolnej formie, dowolnym celu, czasie i wysokości

Zewnętrzna- gdy jest zagwarantowana wyłącznie nie
rezydentom

Wewnętrzna- gdy jest zagwarantowana wyłącznie
rezydentom

Rynkowa- wymiana jednej walut na inną przez osoby
fizyczne i prawne

Oficjalna-

wzajemna

wymiana

walut

władz

monetarnych poszczególnych krajów lub walut na
aktywach rezerwowych poza rynkiem krajowym

Zubażający  wzrost  -  Tego  typu  wzrost  dotyczy  kraju
rozwijającego  się,  który  ma  przewagę  w  wytwarzaniu
określonego  surowca.  Kraj  jest  jednocześnie  kluczowym
dostawcą  surowca  na  rynek  światowy(np.  Brazylia  na  rynku
kawy,  Wybrzeże  Kości  Słoniowej  na  rynku  kakao,  Arabia
Saudyjska na rynku ropy naftowej), a wpływy z eksportu tego
surowca  stanowią  istotną  częśd  jego  całkowitego  dochodu.
Przyjmujemy  ponadto,  że  popyt  na  surowiec  eksportowany
przez  dany  wykazuje  niewielką  elastycznośd  cenową.  Inaczej
mówiąc,  zmiany  cen  w  niewielkim  stopniu  wpływają  na
zmianę cen na rynku światowym: w okresie spadku cen popyt
nie  rośnie  odpowiednio  szybko,  a  w  okresie  wzrostu  cen  nie
obniża  się  dramatycznie.  W  wyniku  wzrostu  gospodarczego
kraj  osiąga  znacznie  większe  możliwości  produkcji  dobra(w
którym  ma  przewagę),  niż  w  okresie  wyjściowym.  Istotne
zwiększenie  przez  dany  kraj  eksportu  staje  się  jednak
czynnikiem,  który,  przy  istnieniu  założonego  dużego  udziału
tego kraju w całości podaży i niewielkiej cenowej elastyczności
popytu,  zmienia  na  niekorzyśd  tego  kraju  relację
wymienną(dóbr eksportowanych i importowanych przez dany
kraj).  Upraszczając  gdy  taki  kraj  podniesie  podaż
produkowanego  przez  siebie  dobra  na  rynku  światowym  to
wywoła  przez  to  spadek  jego  ceny,  co powoduje  spadek  jego
dochodów ze sprzedaży tego dobra. Wzrost zubażający nie jest
zjawiskiem  powszechnym,  ale  możliwośd  jego  wystąpienia
musi byd brana pod uwagę przy prowadzeniu polityki wzrostu
gospodarczego.