2014-01-17 

1 

Rozród owiec i kóz 

Badanie na ciążę, fizjopatologia 

porodu 

 
 
 
 
 

BADANIE PER VAGINAM U KÓZ 

 

• Chodzi tu o badanie 1 

lub 2 palcami przez 
pochwę w celu 
wyczucia szyjki macicy, 
która zmienia się przy 
palpacji w zależności od 
rozwoju ciąży 

MINIMALNE WARTOŚCI GRANICZNE POZIOMU PROGESTERONU 

W SUROWICY KRWI OKREŚLAJĄCE CIĄŻĘ (NG/ML) 

Krowa 

Owca 

Koza 

Klacz 

Locha 

Poziom 

Progesteronu 

(ng/ml) 

 

1 

– 2 

 

0,5 

 

1,5 

 

5 - 9 

Dzień  
ciąży 

 

19 / 23 

 

17 / 20 

 

18 / 23 

 

20 / 24 

Pewność przy 
ujemnym 
wyniku 

 

100 % 

 

99 % 

 

100 % 

 

100% 

Pewność przy 
dodatnim 
wyniku 

 

60 

– 90 % 

 

78 % 

 

80 % 

 

83 

– 96 % 

OZNACZANIE ESTROGENÓW 

• U kóz miarodajne wyniki od końca 2-giego 

miesiąca ciąży. Samice nieciężarne – poziom 
siarczanu estronu (krew) jest poniżej 1 ng / ml 

2014-01-17 

2 

• Tętno płodu jest wyższe 

niż tętno matki 

• Istnieją różnice między 

liczba tętna w 
zależności od wieku 
płodu 

• Warunkiem odczytu jest 

obecność żywych 
płodów 

 

PRÓBA HISTOLOGICZNA U OWIEC 

• Jest podobna jak u świń 
• U owiec nieciężarnych nabłonek złożony jest z 12 warstw 

komórek a od 30 dnia ciąży jest 5 – warstwowy 

• Po 40 dniu ciąży dokładność metody wynosi 95 – 98 % 
• Ciąże mnogie nie są diagnozowane 

 

SPECYFICZNE METODY DIAGNOZY 

CIĄŻY U OWIEC 

 

• Metoda odbytniczo – brzuszna 
• Laparotomia 

U S G  

Badanie na ciążę-USG 

• Badanie per rectum 

– Już w 14-15 dniu 
– 25-35 dnie 98% skuteczności 
– Akcja serca  od 23 dnia 
– Określenie liczby płodów 25-50 dzień 

• Badanie per cutis 

– Już od 30 – 35 dnia 
– Ponad 98 % trafności ok..60 dnia 
– Określenie liczby płodów między 50 – 100 dniem 

2014-01-17 

3 

USG – 45 dzień ciąży u owcy 

Poród u kozy 

Ciężki poród  

 

Przyczyny 

• Nieprawidłowa  prezentacja 50% 
• Niedrożność kanału rodnego 35% 
• Niestosunek porodowy 5% 
• Nieprawidłowości ( potworki) 3 % 
• Inne 7 % 

przyczyny 

•

Zaburzenia działania sił porodowych 

– Bezwład macicy 

• Pierwotny /stres, pierworódki, toksemia ciazowa, hypokalcemia/ 
• Wtórny/zmęczenie po złej prezentacji płodu;oxyt. Nie pomoże, ale dobrze 

podać ze względu na profilaktykę  zatrzymania łożyska 

– Zaburzenia skurczów tłoczni brzusznej/tox.ciążowa, niedożywienie, 

przepuklina 

•

Niedrożności kanału rodnego 

– Tkanki kostne/ pred. rasowe-czarnoglówki-ostre krawędzie zrębu mogą 

uszkadzać macicę podczas pomocy 

– Tkanki miękkie 

• N. Sromu/komplikacje  poostatnim porodzie, brakrelaksacji/ 
• N. Pochwy/rzadko; po wypadnięciu pochwy/ 
• N. szyjki (pierwotna/zwłóknienie, hyperestrogenizacja[pleśnie w paszy], 

prez. Czysto posladkowa/

  i wtórna/ manualnie  rozszerzyć lub 

cięciecesarskie/) 

 

przyczyny 

• Skręt macicy /rzadko, metody jak u krowy lub 

cesarskie ciecie/ 

 
 

• Opadnięcie macicy ku dołowi/starsze osłabione 

owce, przepukliny. Pomoc porodowa 
konieczna zawsze i udzielana na leżącej 
samicy/ 

2014-01-17 

4 

Przyczyny- nieprawidłowa prezentacja 

płodu 

• Nieprawidłowe położenie 
• Nieprawidłowa postawa 
• Nieprawidłowe ułożenie-70% ciężkich porodów 

 

– Zawinięcie główki na bok 41 % 
– Zaparcie nadgarstkowe 10 % 
– Zaparcie barkowe 6 % 
– Poród czysto pośladkowy 8 % 
– Zaparcie skokowe 4 % 
– Równoczesne wypieranie kilku płodów 17% 
– Położenie poprzeczne 14% 

 

Prezentacja płodu 

Nieprawidłowe ułożenie 

 

• zawinięcie główki na bok 
• Zaparcie kończyny piersiowej 
• Zaparcie kończyny miednicznej 

Nieprawidłowe ułożenie u koźlęcia 

Wypieranie dwóch płodów 

jednocześnie 

• Przyczyny 

– Bezwład macicy/zbyt mocne rozciągniecie macicy/ 
– Nieprawidłowa prezentacja 

• Rozpoznanie  

– Badanie samicy na stojąco, z lekko uniesionym 

zadem 

– Identyfikacja dostępnych części płodów /pierwsze 

wyciągamy to które jest w pośladkowym 
położeniu/ 

inne 

• Niestosunek porodowy 

– Młode<<mniejsze matki>>często maja mało 

płodów (1 płód!!!), mesne tryki, płód płci męskiej 

• Ciężki poród spowodowany śmiercią płodu 

– Zwykle towarzyszy zła prezentacja i nierozwarta 

szyjka 

– Fetotomia, s.c. Eutanazja 
– Uwaga na patogeny!! Higiena !!! 

2014-01-17 

5 

Objawy ciężkiego porodu 

• Nieprawidłowy wypływ lub obecność łożyska 

– Susp.smierć płodu 

• Nieprawidłowa prezentacja płodu widocznego 

w sromie 

• Brak postępu akcji porodowej 

– Zmiana zachowania 
– 20-30 min intensywnych bezowocnych parć 
– 30-60 min słabych parć 

Postępowanie  

• sprzęt pętla porodowa, zastępcze wody 

płodowe  

• Wywiad/termin- 

• Badanie ogólne owcy/gruczoł mlekowy, 

wygląd sromu, napięcie więzadeł/ 

• Poskromienie zwierzęcia 

• Badanie przez pochwę  

– ocena szyjki macicy/ uwaga na kruchą macicę, 

blizny, próba rozwarcia[ok.. 10 min]/ 

– Ocena płodu (płodów) /jakość błon płodowych, 

żywotność płodu 

Badanie per vaginam 

Ocena zaburzeń w rozwarciu szyjki 

macicy  

Zaparcie nadgarstkowe 

Obustronne zaparcie skokowe 

2014-01-17 

6 

Wydobywanie płodu 

• Ocena żywotności płodu/ruchy, odruch ssania, 

reakcje bólowe [szczypanie kończyn], USG/ 

• Obecność błon, wód płodowych /prawidłowo 

błony płodowe miękkie, 
elastyczne/////zmienione twarde 

Wydobywanie płodu 

Pętla porodowa 

Reanimacja i opieka nad jagnięciem 

• Chwyt za koń czyny miedniczne i uniesienie 

płodu do góry 

• Doksapram 
• Maska tlenowa 
• Jodynowanie pępowiny 
• Udostępnić jagnię matce 
• Siara /jak nie pije samodzielnie podać sondą 60 

ml do żołądka  

• Ogrzewanie b. słabych jagniąt lampą grzejącą 

Wydobywanie pozostałych płodów 

i opieka poporodowa nad owcą 

• W przypadku udzielenia pomocy dotyczacej 

jednego płodu, pozostałe również wydobywane sa 
manualnie 

• Matkę z potomstwem przenosimy do oddzielnych 

kojców-nawiązanie więzi, spokój, dostęp do 
mleka, monitoring noworodków 

• Sprawdzić drożność strzyków i obecność mleka 
• Pobudzenie inwolucji macicy i.m 20 UI 

oksytocyny 

Poszukiwanie „pozostałych” jagniąt 

2014-01-17 

7 

Poród opóźniony  

• Brak ciąży, ronienie 
• Mumifikacja płodu /125 µg 

kloprostenolu>>ekspulsja płodu po 48 h 

• Maceracja lodu –nieprzyjemny wypływ-eutanazja 

 

Ciężki poród u kóz 

• Nieprawidłowa prezentacja płodu 56 % 
• Niestosunek porodowy 20 % 
• Niedrożność kanału rodnego 12 % 
• Bezwład macicy 10 % 
• Skręt macicy 2 % 

Bezwład macicy 

• Rzadko 
• Hypocalcemia w okresie okołoporodowym 
• Zalecane wydobycie manualne 
• Oxytocyna 5-10 U.I. i.m. 

Niedrożność kanału rodnego 

• Najczęściej dotyczy szyjki 
• Zwykle zalecane jest cięcie cesarskie 
• Farmakologia 

– Prostaglandyna PGF2alfa  

• Dinoprost 10 mg 
• 125 µg kloprostenol 

– Chlorowodorek wetrabutyny (PL-brak) 2mg /kg 

 

 

Objawy ciężkiego porodu i 

postępowanie  

• Odejście wód płodowych a ciąża rzekoma  
• Ocena kondycji  
• Bardzo delikatne badanie przez pochwę 

(żałosne ryki…) 

• Wychodzenie kilku płodów –najpierw 

wydobywamy ten wychodzący pośladkowo 

• Bywa że poród „dokańczany” jest po kilku 

dniach  

Opieka na koźlęciem 

• Kozy pierwiastki mogą być agresywne i nie 

wykazywać odpowiedniego instynktu 
macierzyńskiego 

• Po ciężkim porodzie (manualna interwencja ) 

zawsze przez 5 dni antybiotyk 

2014-01-17 

8 

Cięcie cesarskie u małych przeżuwaczy 

    Wskazania do zabiegu są w 

zasadzie podobne jak u 
bydła, choć uwypuklić tu 
trzeba fakt, że u samic 
wyniszczonych i słabych 
cięcie jest nieopłacalne i 
zdarza się, że  właściciele 
rezygnują w ogóle z 
udzielenia pomocy 
 

 

Lokalizacja 

Cięcie cesarskie u kozy 

Poszukiwania dalszych płodów przy 

cięciu 

UWAGA ! 

    
 
   

Szycie u owiec i kóz jest 

niejednokrotnie 
utrudnione przez 
„papierowo” cienkie 
powłoki brzuszne 

K O N I E C