Pigułka - podstawy prawa

NADZWYCZAJNE ZŁAGODZENIE KARY

Umożliwia sądowi w określonych w ustawie przypadkach na wymierzenie kary

poniżej dolnej granicy zagrożenia przewidzianego za dany czyn zabroniony.

Nadzwyczajne złagodzenie może nastąpić fakultatywnie lub obligatoryjnie.

•

fakultatywne następuje:

w stosunku do młodocianego, jeżeli przemawiają za tym względy

wychowawcze

w szczególnie uzasadnionych wypadkach, kiedy najniższa kara za

przestępstwo byłaby niewspółmiernie surowa:

a). pokrzywdzony pojednał się ze sprawcą, szkoda została

naprawiona, pokrzywdzony i sprawca ustalili sposób

naprawienia szkody

b). ze względu na postawę sprawcy, zwłaszcza gdy czynił

starania o naprawienie szkody lub o jej zapobieżenie

c). Jeżeli sprawca przestępstwa nieumyślnego lub jego

najbliższy poniósł uszczerbek w związku z popełnionym

przestępstwem

w wypadkach przewidzianych przez ustawę, np. usiłowanie nieudolne,

przekroczenie granic obrony koniecznej lub stanu wyższej konieczności

•

obligatoryjne następuje w stosunku do sprawcy współdziałającego z innymi

osobami w popełnieniu przestępstwa, który ujawnił wobec organu powołanego do

ścigania przestępstw, informacje dotyczące osób uczestniczących w popełnieniu

przestępstwa oraz istotne okoliczności jego popełnienia.

•

złagodzenie kary może nastąpić również na wniosek prokuratora:

odnosi się to do sprawcy, który, niezależnie od wyjaśnień złożonych w

swojej sprawie, ujawnił przed organem ścigania istotne okoliczności,

nieznane dotychczas temu organowi, dotyczące przestępstwa zagrożonego

karą powyżej 5 lat pozbawienia wolności

Nadzwyczajne złagodzenie kary polega na wymierzeniu kary poniżej dolnej granicy

ustawowego zagrożenia albo kary łagodniejszego rodzaju wg. następujących zasad:

jeżeli czyn stanowi zbrodnię – sąd wymierza karę pozbawienia wolności

nie niższą od 1/3 dolnej granicy ustawowego zagrożenia

jeżeli czyn stanowi występek, przy czym dolna granicą ustawowego

zagrożenia jest kara pozbawienia wolności nie niższa od roku, sąd

wymierza grzywnę, karę ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności

jeżeli czyn stanowi występek, przy czy dolną granicą ustawowego

zagrożenia jest kara pozbawienia wolności niższa od roku, sąd

wymierza grzywnę lub karę pozbawienia wolności

jeżeli czyn zagrożony jest alternatywnie karami: grzywny, ograniczenia

wolności lub pozbawienia wolności, nadzwyczajne złagodzenie kary

polega na odstąpieniu od wymierzenia kary i orzeczenie innego środka

ZAOSTRZENIE KARY

Do okoliczności powodujących zaostrzenie kary należą:

recydywa

ciąg przestępstw

uczynienie z popełnienia przestępstwa stałego źródła dochodów

popełnienie przestępstwa w zorganizowanej grupie lub związku

RECYDYWA:

•

specjalna zwykła – ma miejsce, gdy zachodzą łącznie warunki:

sprawca był już skazany za przestępstwo umyślne na karę pozbawienia

wolności

odbył co najmniej 6 m-cy kary w ciągu 5 lat po odbyciu co najmniej 6 m-

cy kary

popełnia umyślne przestępstwo podobne do tego, za które został wcześniej

skazany

Są może wymierzyć karę przewidzianą za takie przestępstwo w wysokości do górnej

granicy ustawowego zagrożenia zwiększonego o połowę

•

specjalna wielokrotna - zachodzi, gdy zostają spełnione przesłanki:

sprawca był już skazany

odbył łącznie co najmniej rok kary pozbawienia wolności

w ciągu 5 lat po odbyciu w całości lub części ostatniej kary popełnia znowu

przestępstwo

jest to przestępstwo enumeratywne ( przeciwko życiu lub zdrowiu, gwałt,

rozbój, kradzież z włamaniem...)

Sąd wymierza karę pozbawienia wolności w wysokości powyżej dolnej granicy ustawowego

zagrożenia, a może ją wymierzyć do górnej granicy zwiększonej o połowę.

ODSTĄPIENIE OD WYMIERZENIA KARY

Rezygnacja z wymierzenia kary:

•

sąd może odstąpić od wymierzenia kary w wypadkach przewidzianych w ustawie,

zwłaszcza gdy rola sprawcy była podrzędna, a przekazane informacje przyczyniły

się do zapobieżenia popełnieniu przestępstwa – fakultatywne odstąpienie od

wymierzenia kary:

usiłowanie nieudolne

przekroczenie granic obrony koniecznej

przekroczenie granic stanu wyższej konieczności

•

odstąpienie od wymierzenia kary jest obligatoryjne, gdy przekroczenie granic

obrony koniecznej było powodowane strachem lub wzburzeniem

•

odstąpienie od wymierzenia kary następuje w stosunku do sprawcy

współdziałającego z innymi osobami w popełnieniu przestępstwa, ujawnia wobec

organu ścigania informacje dotyczące osób lub okoliczności

•

sąd odstępując od wymierzenia kary może również odstąpić od wymierzenia

środka karnego, chociażby jego orzeczenie było obowiązkowe

•

przestępstwo zagrożone jest karą pozbawienia wolności, nie przekraczającą 3 lat

albo alternatywnymi karami, a społeczna szkodliwość czynu nie jest znaczna, sąd

orzeka środek karny

•

jeżeli czyn zagrożony jest alternatywną karą grzywny, ograniczenia wolności lub

jej pozbawienia, nadzwyczajne złagodzenie kary polega na odstąpieniu od jej

wymierzenia i orzeczeniu środka karnego

P R A W O A D M I N I S T R A C Y J N E

1. ISTOTA PRAWA ADMINISTRACYJNEGO

Administracja – organizacja składająca się z różnych jednostek, które zajmują się na bieżąco zarządzaniem.

Za administrację uważa się wszystko co jest działalnością państwową a nie jest ustawodawstwem i wymiarem

sprawiedliwości. Jest to działalność różnych podmiotów prowadzona w ramach prawa na rzecz realizacji

interesu publicznego. Najwyższa Izba Kontroli nadzoruje wszystkie pozostałe organy.

Administracja publiczna:

1. administracja rządowa:

a) administracja centralna:

organy naczelne: ministrowie, premier, prezydent;

urzędy centralne np.: GUS, GUC, Komenda Główna Policji, Straży Pożarnej ! podlegają ministrom.

Premierowi lub prezydentowi;

b) administracja rządowa terenowa: wojewoda, Regionalna Izba Obrachunkowa;

2. administracja samorządowa

Administracja:

1. rząd + administracja rządowa ! centralna administracja państwowa;

2. w formach zdecentralizowanych o charakterze:
-

komporzcyjnym ? ! samorząd terytorialny, zawodowy;

kapitałowym ! ZUS.

Prawo administracyjne: zespół norm prawnych, które regulują strukturę organów administracyjnych, ich tok

działania oraz sposób załatwiania poszczególnych spraw i stosunki administracyjno – prawne., powstające w

toku tej działalności.

Stosunki administracyjno – prawne powstają w wyniku wydania aktu administracyjnego przez organ

administracji publicznej – najczęściej decyzji.

W stosunku administracyjno – prawnym biorą udział dwa podmioty:

organ administracyjny – wyposażony we władzę;

obywatel – który musi się podporządkować – nierówność pozycji – administracja uprzywilejowana.

Przedmiotem są tylko te sprawy, które należą do kompetencji organów administracyjnych.

SIUDA:

Prawem administracyjnym nazywamy zespół norm regulujących:

a) strukturę i kompetencję organów administracji państwowej,

b) stosunki prawne powstające w toku wykonawczo – zarządzającej działalności tych organów.

Prawo konstytucyjne stanowi wyjście dla prawa administracyjnego.

Całość przepisów składających się na prawo administracyjne można podzielić na trzy grupy:

a) przepisy odnoszące się do struktury organów administracyjnych,

b) przepisy regulujące tok działania organów administracyjnych,

c) przepisy odnoszące się do sposobu załatwiania poszczególnych rodzajów spraw.

Przepisy regulujące strukturę administracji i tok jej działania tworzą cześć ogólną prawa administracyjnego.

Natomiast przepisy normujące sposób załatwiania poszczególnych rodzajów spraw należy szukać w części

szczegółowej.

Działalność administracyjną prowadzą organy administracji publicznej. Wśród nich wyróżniamy organy

administracji rządowej i samorządowej.

Stosunek admonistracyjnoprawny – jest to stosunek społeczny uregulowany przepisami prawa

administracyjnego.

Cechy stosunku adminisrtacyjnoprawnego:

1. Jedną ze stron jest zawsze organ administracji państwowej, wyposażony w uprawnienie władcze czyli tzw.

imperium – drugą stroną jest obywatel, przedsiębiorstwo, inny organ itp. – jest to więc stosunek n i e r ó w n

o r z ę d n y c h partnerów. Jeden z nich jest reprezentantem państwa i może drugiej, podporządkowanej

stronie narzucić swoją wolę. Organ administracyjny w zasadzie sam określa prawa i obowiązki wzajemne

obu stron stosunku.

2. Przedmiotem stosunku administracyjnoprawnego są jedynie sprawy należące do kompetencji organów

administracji państwowej.

3. Stosunki administracyjnoprawne powstają najczęściej z mocy aktów administracyjnych pomiędzy organem

wydającym akt a adresatem aktu. Niekiedy nawiązują się one z mocy samego prawa – obowiązek rejestracji

wojskowej. Przyczyną powstania stosunku może być także zgłoszenie przez obywatela pod adresem organu

roszczenia o określone zachowanie się.

2.AKT ADMINISTRACYJNY I JEGO WAŻNOŚĆ.

Akt administracyjny – jednostronne, władcze wyrażenie woli organu administracyjnego, załatwiające konkretną

sprawę do konkretnego adresata.

Cechy aktu administracyjnego:

wydawane są przez organ administracji państwowej lub inny, któremu państwo to powierzyło;

oparty jest na przepisach prawa administracyjnego;

w wyniku wydania aktu, adresat otrzymuje prawa lub nakłada się na niego obowiązki;

jest podwójnie konkretny – skierowany do konkretnego adresata w konkretnej sprawie.

Podział aktów:

•

akty administracyjne wewnętrzna – są kierowane przez organ administracyjny nadrzędny do mu podległego

np.: minister do wojewody;

•

akty wewnętrzne – decyzja wobec adresata spoza struktury administracji, kierowane są do organu, który nie

podlega administracji.

akty administracyjne deklaratywne – np.: wydanie dowodu osobistego osobie urodzonej i mieszkającej

zagranicą, ale obywatelowi polskiemu; wniosek emerytalny – akty te stwierdzają, że komuś przysługuje

jakieś prawo nie tworzą nowych sytuacji;

akty administracyjne konstytutywne – tworzą nową sytuację prawną np.: przyznanie obcokrajowcowi

obywatelstwa, pozwolenie budowlane.

S I U D A :

Akt administracyjny to jednostronne władcze wyrażenie woli organu administracji państwowej, załatwiające

konkretną sprawę i skierowane do oznaczonego adresata.

Akt charakteryzuje się:

1. Jest wydawany przez organ administracji państwowej. Niekiedy także inny organ państwa lub nawet inna

jednostka może być wyposażona w prawo wydawania aktów administracyjnych, jeśli państwo powierzyło

jej wykonanie w pewnej dziedzinie zarządu państwowego.

2. Przy wydawaniu aktu administracyjnego organ państwowy korzysta z posiadanych uprawnień władczych

( imperium ), występuje w stosunku do adresata jako rozkazodawców;

3. Akt administracyjny nakłada na adresata określone obowiązki lub prawa, powodując zmianę, powstanie lub

zniesienie stosunku prawnego; akt administracyjny jest więc zdarzeniem prawnym.

Do aktów administracyjnych nie należą te akty organów administracji państwowej, które zawierają przepisy

ogólnie obowiązujące.

Podział aktów administracyjnych:

•

Zewnętrzne – zaliczamy do nich te akty, które organ administracyjny kieruje do innego adresata niż

podległy organ administracyjny, a więc na zewnątrz, poza krąg administracji, najczęściej do obywatela,

jednostki gospodarczej, organizacji społecznej

•

wewnętrzne. – akty kierowane przez organ administracyjny – nadrzędny do innego organu

administracyjnego. Akty te nie wchodzą poza organów administracyjnych, pozostają wewnątrz

administracji.

•

akty deklaratywne – ustala w sposób wiążący, że w danej sytuacji wynikają z ustawy dla adresata obowiązki

i prawa, sam tych obowiązków i praw nie tworzy;

•

akt konstytutywny – ma charakter twórczy. Tworzy on zmienia, zmienia, lub uchyla stosunki prawne.

Stosunek prawny następuje tu nie z mocy ustawy, lecz z aktu administracyjnego opartego na ustawie.

•

Akty pozytywne – akt załatwiający sprawę zgodnie z przedstawionym wnioskiem;

•

Akty negatywne – akt, który odmawia całkowicie lub częściowo żądanie strony.

WAŻNOŚĆ AKTU ADMINISTRACYJNEGO:

Akt administracyjny powinien spełniać wszystkie wymagania stawiane przez ustawy i wydane na ich podstawie

akty prawne – rozporządzenia, uchwały itd. ). Wymagania te nazywane są PRZESŁANKAMI WAŻNOŚCI aktu

administracyjnego.

Przesłanki te są następujące:

akt administracyjny może być wydany tylko na podstawie ustawy lub przepisów wykonawczych;

akt administracyjny powinien pochodzić od właściwego organu i mieścić się w ramach jego kompetencji;

akt administracyjny często może być wydany po przeprowadzeniu określonego przez przepisy prawne

postępowania i przy zachowaniu pewnych wymagań formalnych;

Akt może nie mieć mocy obowiązującej jeśli zawiera:

wadę nieistotną – jeśli akt administracyjny narusza przepis, mający charakter porządkowy, wadliwość nie

powoduje dla aktu żadnych ujemnych skutków, uzasadnia jedynie ewentualną odpowiedzialność służbową

pracownika, który taki akt wydał. Akt administracyjny jest i pozostaje dalej ważny, wymaga jedynie

uzupełnienia i sprostowania.

Wada istotna – unieważnia ona akt gdy:

•

został wydany przez niewłaściwy rzeczowo organ;

•

został wydany bez podstawy prawnej lub z rażącym naruszeniem prawa,

•

dotyczy sprawy która została uprzednio rozstrzygnięta ostateczną decyzją;

•

został skierowany do osoby nie będącej stroną w sprawie,

•

w razie niewykonania wywołałby czyn zagrożony karą;

•

zawiera inną wadę, powodującą nieważność aktu z mocy wyraźnego przepisu prawa.

Obecnie każdy akt administracyjny chroniony jest domniemaniem ważności, co ma zapobiec samodzielnemu

ocenianiu aktu przez zainteresowane podmioty i swobodnemu decydowaniu czy go wykonać.

Uchylając akt administracyjny organ nadrzędny decyduje czy był on nieważny od chwili wydania – ex

tunc i od początku nie wywoływał żadnych skutków prawnych, czy też nieważny od chwili uchylenia – ex nunc.

4. POSTĘPOWANIE ADMINISTRACYJNE.

Postępowanie administracyjne to tok czynności organu administracyjnego i stron zmierzających do wydania

aktu administracyjnego.

jest sformalizowane – art. 6 konstytucji – zasada praworządności.

Postępowanie administracyjne jest zróżnicowane, istnieje postępowanie administracyjne ogólne – uregulowane

w Kodeksie Postępowania Administracyjnego 14. 06. 1960 r, - wtedy powstał, nowelizowany, to postępowanie

jest stosowane wtedy gdy nie obowiązuje postanowienie szczególne.

Postępowanie:

1. jest wszczynane na wniosek lub z urzędu ! WKU, wniosek o zburzenie domu, sam organ

administracyjny ma w zakresie swojego urzędowania zajęcie się tą sprawą;

2. organ bada, czy wniosek jest właściwy miejscowo i rzeczowo:
•

właściwość rzeczowa – właściwość kompetencji organu do załatwienia konkretnej sprawy ze względu na jej

rodzaj np.:

~ gmina – pozwolenie budowlane;

~ powiat – zmiana imienia, nazwiska;

~ WKU – decyzja o wcieleniu do wojska;

•

właściwość miejscowa – właściwość ze względu na terytorialny zasięg kompetencji do rozstrzygnięcia

sprawy, miejsce zamieszkania lub na przykład położenia nieruchomości;

3. gdy organ decyduje się na wszczęcie postępowania ! zawiadamia o wszczęciu wszystkie zainteresowane

strony. Zainteresowaną stroną jest ten, czyjego interesu prawnego lub obowiązku którego postanowienie dotyczy

a także ten kto żąda czynności organu ze względu na swój interes lub obowiązek – mogą to być podmioty

gospodarcze, organizacje itp.

Na każdym etapie postępowania strona ma prawo do zajrzenia do akt sprawy, chyba że sprawa została

objęta klauzulą tajności.

4. w celu wszczęcia postępowania administracyjnego organ przeprowadza dowody – główne dowody

pochodzą z dokumentów, ale też mogą zostać wezwani świadkowie, żeby ustalić rzeczywisty stan rzeczy,

może się odbyć rozprawa, wtedy gdy może to doprowadzić do przyspieszenia postępowania.

•

I instancja w wydawaniu decyzji ma jeden miesiąc na jej wydanie od momentu wszczęcia postępowania, w

sprawach szczególnie skomplikowanych czas ten wydłuża się do dwóch miesięcy

•

II instancja ma jeden miesiąc na podjęcie decyzji w sprawie odwołania,

6.organ administracyjny wydaje decyzję bądź postępowanie kończy się ugodą między stronami, którą organ

administracyjny musi potwierdzić.

7. decyzja jest doręczana stronom, od momentu doręczenia strona ma 14 dni na odwołanie, po upływie tego

czasu decyzja staje się ostateczna, w wyjątkowych sytuacjach nie dochodzi do doręczenia ale do ogłoszenia

decyzji – robi się to gdy przemawia za tym interes stron, a przepisy się temu nie sprzeciwiają.

Postępowanie administracyjne NIE jest postępowanie sądowym, nie odbywa się przed sądem. Arbitrem jest

organ administracyjny.

SIUDA:

Postępowanie administracyjne to tok czynności organu administracyjnego i stron, zmierzający do

wydania aktu administracyjnego. Inaczej mówiąc – tryb i formy postępowania.

Pojęcie postępowania administracyjnego ogólnego dotyczy podstawowych rodzajów postępowania

administracji państwowej. Do trybu postępowania ogólnego należą mianowicie wszelkie sprawy, które nie

zostały – na mocy wyraźnych przepisów – przekazane do któregoś z postępowań szczególnych.

Zasady postępowania administracyjnego:

1. zasada prawdy obiektywnej – oznacza ciążący na organie administracyjnym prowadzącym postępowanie

obowiązek dążenia do możliwie najwierniejszego odtworzenia rzeczywistego stanu faktycznego, na

podstawie którego ma nastąpić wydanie decyzji;

2. zasada udziału stron w postępowaniu – postępowanie toczy się przy aktywnym udziale zainteresowanych w

treści przyszłej decyzji stron,

3. zasada kontroli społecznej – znajduje ona zastosowanie w kilku rozwiązaniach proceduralnych, jednak

żadna z nich nie odznacza się rzeczywistą skutecznością;

4. zasada uwzględniania z urzędu interesu społecznego i słusznego interesu stron – zasada ta zmierza do

podkreślenia, iż organ administracyjny powinien mieć na uwadze z jednej strony interes społeczny, z drugiej

zaś nie wolno mu dopuścić do naruszenia słusznego interesu uczestnika postępowania. Przez słuszny interes

należy rozumieć taki interes strony, który nie pozostaje w kolizji z przepisami prawa i zasadami współżycia

społecznego.

Zasady pomocnicze:

zasada odrębności postępowania administracyjnego;

zasada oficjalności;

zasada względnej jawności,

zasada dwuinstancyjności;

zasada swobodnej oceny interesów,

zasada dyspozycyjności;

zasada prostoty i koncentracji,

zasada ograniczonego formalizmu,

zasada trwałości decyzji administracyjnej.

Przebieg postępowania administracyjnego:

Wszczęcie postępowania może nastąpić z urzędu lub na wniosek stron.

pierwszą decyzją organu administracyjnego jest stwierdzenia czy jest on organem właściwym do wydania

decyzji. Mówimy tu o właściwości rzeczowej i miejscowej.

O wszczęciu postępowania zawiadamia się wszystkie osoby będące stronami w sprawie. Stronami mogą

być obywatele, podmioty gospodarcze, państwowe jednostki organizacyjne, organizacje społeczne itp.

W każdym stadium postępowania organ administracji państwowej zobowiązany jest umożliwić stronie

przeglądanie akt sprawy oraz sporządzenie z nich notatek i odpisów.

W celu ustalenia okoliczności istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy, organ administracyjny przeprowadza

stosowne dowody.

Postępowanie powinno charakteryzować się szybkością i elastycznością.

Jeśli względy celowości za tym przemawiają organ administracyjny może zarządzić przeprowadzenie

rozprawy.

4.DECYZJA I POSTANOWIENIE W PRAWIE ADMINISTRACYJNYM

Decyzja jest merytorycznym załatwieniem sprawy, rozstrzyga ją merytorycznie.

Decyzja to akt administracyjny kończący postępowanie w danej instancji.

Elementy każdej decyzji:

•

oznaczenie organu, który wydał decyzję,

•

data wydania,

•

oznaczenie strony lub stron, do których skierowana jest decyzja;

•

treść rozstrzygnięcia – osnowa decyzji,

•

powołanie podstawy prawnej,

•

uzasadnienie faktyczne - organ przedstawia swój tok rozumowania, który doprowadził do decyzji – nie

zawsze musi się pojawić, uzasadnienie prawne,

•

pouczenie o możliwości odwołania i jego trybie, a także o możliwości wniesienia skargi do NSA,

•

podpis z podaniem imienia i nazwiska oraz stanowiska służbowego osoby upoważnionej do wydania

decyzji.

Załatwienie poszczególnych spraw cząstkowych, nasuwających się w toku postępowania administracyjnego

następuje w drodze postanowień. Postanowienia różnią się od decyzji, że nie dotyczą rozpatrywanej sprawy i nie

kończą postępowania.

5.ISTOTA DECYZJI OSTATECZNEJ.

6.ZWYKŁE ŚRODKI ODWOŁAWCZE

Istota środków odwoławczych wiąże się z dwuinstancyjnością postępowania:

I INSTANCJA – od rozstrzygnięcia wydanego w I instancji można wnieś odwołanie do II instancji innego

organu administracyjnego.

Rodzaje środków odwoławczych:

1. odwołanie – składa się je do drugiej instancji za pośrednictwem pierwszej, która ma jeszcze „moment

refleksji” i może zmienić dotychczasową decyzję. Strona ma na wniesienie odwołania 14 dni od chwili

doręczenia lub ogłoszenia. Decyzja od momentu doręczenia lub ogłoszenia wiąże organ administracyjny i inne

strony postępowania.

•

II instancja przeprowadza po raz kolejny postępowanie i może:

utrzymać decyzję I instancji;

uchylić decyzję I instancji i wydać nową w całości lub częściowo,

umorzyć postępowanie,

uchylić i umorzyć.

II instancja ma 1 miesiąc na rozpatrzenie odwołania.

Odwołanie można złożyć od każdej decyzji chyba, że prawo stanowi inaczej ! kiedy decyzję wydał organ

centralnej administracji państwowej nie można złożyć odwołania gdy żnie zaistnieje dewolutywność – czyli

rozpatrywanie sprawy przez wyższą instancję. Można jedynie zwrócić się do tego samego organu o ponowne

rozpatrzenie decyzji.

Decyzja ostateczna to taka decyzja, która:

•

nie może być już zmieniona lub uchylona w administracyjnym toku postępowania,

•

decyzja wydana przez naczelny lub centralny organ administracji państwowej,

•

decyzja wydana przez organ II instancji;

•

decyzja wydana przez organ I instancji po upływie 14 dni od chwili doręczenia lub ogłoszenia;

Decyzja ostateczna podlega natychmiastowemu wykonaniu – rygor natychmiastowej wykonalności

2.zażalenie na postanowienie – w toku postępowania administracyjnego wydawane jest wiele postanowień a na

końcu decyzja lub dochodzi do ugody, jedynym postanowieniem rozstrzygającym sprawę jest postanowienie o

umorzeniu postępowania. Od postanowienia przysługuje zażalenie w ściśle określonych przez prawo

przypadkach, musi być wyraźnie zapisane, że od danego postanowieni przysługuje zażalenie. Zażalenie składa

się w terminie 7 dni od dnia doręczenia lub ogłoszenia, strona wnosi zażalenie do II instancji za pośredni

II instancja może :

uchylić i wydać nowe postanowienie,

utrzymać postanowienie.

Postanowienie:

oznaczenie organu, który go wydał,

data wydania, osnowa,

uzasadnienie – powołanie podstawy prawnej,

uzasadnienie faktyczne lub prawne wtedy kiedy przysługuje zażalenie lub skarga do NSA,

pouczenie czy przysługuje zażalenie w jakim trybie i do kogo,

podpis z imieniem i nazwiskiem oraz stanowiskiem osoby upoważnionej do wydania postanowienia.

Wniesienie zażalenia nie wstrzymuje postanowienia.

NADZWYCZAJNE ŚRODKI ODWOŁAWCZE.

1. wniosek o wznowienie postępowania – wniosek prowadzi do podjęcia na nowo postępowania

administracyjnego, które zostało zakończone wydaniem decyzji ostatecznej.

Aby wniosek mógł zostać rozpatrzony muszą zaistnieć szczególne okoliczności a nie ma możliwości

kontynuowania postępowania administracyjnego:

a) decyzja została wydana w wyniku przestępstwa np.: korupcji,

b) dowody na których oparł się organ administracyjny okazały się fałszywe.

Aby postępowanie mogło zastać wszczęte nie może minąć 10 lat od momentu ogłoszeni lub doręczenia decyzji i

5 lat od momentu zapoznania się z postanowieniem.

c) wyjdą na jaw nowe okoliczności, nie znane w chwili wydania decyzji,

d) strona bez swojej winy nie brała udziału w postępowaniu,

e) decyzja została wydana na podstawie innej decyzji lub orzeczenia sądowego, które zostało uchylone lub

zmienione.

Wniosek o wznowienie postępowania powinien wpłynąć w terminie do 30 dni od momentu dowiedzenia się o

zaistniałej okoliczności.

Wniosek o wznowienie postępowania:

Kieruje się do I instancji, która wydała decyzję, organem właściwym do stwierdzenia czy są podstawy do

wznowienia postępowania, jest organ który był organem ostatniej instancji dla danej sprawy.

ISTOTA SKARGI DO NSA

Naczelny Sąd Administracyjny nie jest organem administracyjnym tylko sądem, mimo iż postanowienie sądowe

powinno być dwuinstancyjne tu mamy do czynieni z postępowaniem jednoinstancyjnym.

Zadaniem NSA jest sądowa kontrola czy decyzja organu administracyjnego została wydana zgodnie z prawem i

czy sposób jej wydania był także zgodny z prawem.

Skargę do NSA może złożyć:

•

każdy kto ma w tym interes prawny czyli skarga musi dotyczyć uprawnień danej osoby, która ją składa,

•

rzecznik praw obywatelskich,

•

prokurator,

•

organizacja społeczna, jeśli w zakresie jej statutowej działalności mieści się pomoc prawna innym

podmiotom.

Skargę do NSA wnosi sie na:

•

decyzję ostateczną, po wyczerpaniu toku instancji – nie dotyczy prokuratora i RPO;

•

na niektóre postanowienia;

•

na każde postanowienie na które przysługuje zażalenie,

•

na bezczynność administracji.

Termin na wniesienie skargi do NSA upływa po 30 dniach od chwili doręczenia lub ogłoszenia decyzji

ostatecznej; dla prokuratora i RPO jest to 6 miesięcy.

Skargę składamy od razu do NSA w Warszawie. NSA sporządza odpis skargi i wysyła do organu

administracyjnego, który wydał decyzję, organ musi odpowiedzieć na skargę, ma tu jeszcze „moment refleksji”.

Organ ma na odpowiedź 30 dni.

NSA bada podstawy wniesienia skargi. NSA wyznacza rozprawę, gdzie jest arbitrem między skarżącym a

organem administracyjnym.

NSA może skargę:

1. odrzucić gdy:

została wniesiona po terminie,

została wniesiona przez organ nieuprawniony,

w terminie nie uzupełniono braków etc. ! nie bada skargi;

wydaje postanowienie

2. oddalić, NSA zbadał skargę i jej nieuwzględnił ! wydaje wyrok;
3. uwzględnienie skargi ! wyrok:

! na bezczynność organu administracyjnego ! zobowiązanie organu administracyjnego do wydania aktu i

dokonania czynności

! na decyzję administracyjną i postanowienie:

uchylenie decyzji i postanowienia w części lub w całości gdy sąd stwierdza:

a) naruszenie prawa materialnego, które miało wpływ na wynik sprawy,

b) naruszenie prawa dające podstawy do wznowienia postępowania;

c) inne naruszenie przepisów postępowania jeśli mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy.

II.

stwierdzenie nieważności decyzji lub postanowienia gdy przyczyna z art. 156 KPA np.: decyzja wydana

z naruszeniem przepisów własności, skierowana do osoby nie będącej stroną sprawy.

III.

Stwierdzenie niezgodności z prawem D lub P, gdy przedawnieniu uległa możliwość uchylenia lub
stwierdzenia nieważność ! ma to znaczenie symboliczne; skarżący może jedynie dochodzić

odszkodowania, a decyzja będzie obowiązywać.

NSA nie wydaje nowych decyzji jedynie kasuje dotychczasowe, po nową decyzję należy zwrócić się do organu

administracyjnego, ten natomiast jest związany wyrokiem NSA. Orzeczenia NSA są prawomocne.

OSOBY FIZYCZNE

•

Osoba fizyczna:

człowiek

każdy żyjący człowiek jest podmiotem prawa cywilnego ( nie odgrywa roli wiek,

płeć itd.)

•

zdolność prawna osoby fizycznej:

zdolność do występowania w charakterze podmiotu (strony) w stosunkach

cywilnoprawnych

możność posiadania praw i obowiązków wynikających z prawa cywilnego, gdyż

stosunek prawny to właśnie więź między stronami, której istotę stanowią ich

wzajemne obowiązki i prawa

posiadanie zdolności prawnej oznacza, że człowiek może być właścicielem rzeczy,

może zawierać umowy, ponosić odpowiedzialność materialna

do chwili uzyskania pełnoletności dziecko jest reprezentowane przez rodziców, ale

to właśnie dziecko, a nie jego rodzice, jest stroną umowy, właścicielem rzeczy itp.

•

zdolność do czynności prawnych osoby fizycznej:

zdolność do nabywania praw i zaciągania zobowiązań za pomocą czynności

prawnych

możność zawierania umów np. najmu, sprzedaży, zlecania itp., a także

dokonywania jednostronnych czynności prawnych np. sporządzanie testamentu,

wypowiedzenie umowy – w sposób prawnie skuteczny

daje prawo do aktywności, daje możliwość samodzielnego dysponowania swoimi

uprawnieniami, zaciągania zobowiązań

osoba fizyczna może posiadać

a). pełną zdolność do czynności prawnych = osiąga się ją z chwilą

ukończenia 18 lat ( wcześniej może osiągnąć ją dziewczyna, która wychodzi za

mąż, jednak pod warunkiem, że ukończyła 16 lat)

b). ograniczoną zdolność do czynności prawnych = mają ją osoby, które

ukończyły 13 lat oraz osoby częściowo ubezwłasnowolnione; czynność prawna

takiej osoby wymaga do swej ważności zgody przedstawiciela ustawowego tej

osoby, jeśli rozporządza ona swoim prawem lub zaciąga zobowiązanie; umowy

zaciągane przez te osoby mogą być ważne, gdy post factum zostaną

potwierdzone przez przedstawiciela ustawowego osoby małoletniej lub przez

nią sama po osiągnięciu pełnoletności (czynność prawna niezupełna – jej

ważność pozostaje w zawieszeniu); bez zgody przedstawiciela ustawowego

mogą być zawierane tylko umowy powszechnie zawierane w drobnych

bieżących sprawach dnia codziennego

c). nie mają w ogóle zdolności do czynności prawnych = osoby, które nie

ukończyły jeszcze 13 lat oraz osoby całkowicie ubezwłasnowolnione;

czynności prawne wykonują za nie przedstawiciele ustawowi; czynność

prawna osoby, która nie ma zdolności do czynności prawnej jest nieważna;

ważne są jedynie umowy zawierane powszechnie w drobnych sprawach dnia

codziennego

•

ubezwłasnowolnienie:

na mocy orzeczenia sądu

całkowite = człowiek w skutek choroby psychicznej, niedorozwoju umysłowego

albo innego zaburzenia psychicznego, w szczególności pijaństwa lub narkomanii,

nie jest w stanie kierować swym postępowaniem

częściowe = sąd może orzec, gdy przyczyny te występują w mniejszym nasileniu i

potrzebna jest tylko pomoc do prowadzenia spraw tej osoby; sąd wyznacza dla

takiej osoby kuratora

•

uznanie za zmarłego:

można jedynie osobę zaginioną = taką, o której nie wiadomo, czy żyje

uznanie za zmarłego przez sąd stwarza stan prawny podobny do tego, jaki pociąga

za sobą śmierć człowieka

zaginiony może być uznany za zmarłego, jeżeli upłynęło 10 lat od końca roku

kalendarzowego, w którym wg. Istniejących wiadomości jeszcze żył

jeżeli w chwili uznania za zmarłego zaginiony ukończył 70 lat, wystarczy upływ 5

lat

uznanie za zmarłego nie może nastąpić przed końcem roku kalendarzowego, w

którym zaginiony ukończyłby 23 lata

OSOBA PRAWNA

•

osoba prawna:

wyodrębniona jednostka organizacyjna, która zgodnie z obowiązującymi

przepisami może występować jako samodzielny podmiot prawa cywilnego

twór sztuczny, powołany przez człowieka

istota osoby prawnej

a). element ludzki

b).element majątkowy

c). element organizacyjny

d). Cel

ze względu na sposób tworzenia rozróżniamy osoby prawne typu:

a). instytucjonalnego = tworzone przez państwo w drodze władczego aktu

b). Zrzeszeniowego = powstają na drodze porozumień członków – założycieli

ze względu na cel:

a). dążące do celów gospodarczych

b). Dążące do celów niegospodarczych = idealnych

jednostka administracyjna staje się osobą prawną w chwili wpisania do

właściwego rejestru

do osób prawnych zaliczamy:

a). Skarb Państwa

b). Spółki kapitałowe

c). przedsiębiorstwa państwowe

d). Banki

e). Państwowe jednostki organizacyjne

f). spółdzielnie

g). Fundacje

h). Stowarzyszenia

i). Inne jednostki organizacyjne o zróżnicowanym charakterze

jednostki prowadzące działalność o charakterze niegospodarczym : wyższe

uczelnie, muzea, filharmonie, instytuty naukowe, itp.

Spółki kapitałowe – spółki z ograniczoną odpowiedzialnością i spółki akcyjne

( pozostałe spółki są pozbawione osobowości prawnej)

•

Skarb Państwa

państwo występuje nie jako suweren, wyposażony w uprawnienia władcze wobec

wszystkich innych podmiotów, lecz jako partner w stosunkach majątkowych z

innymi, równoprawnymi partnerami

jest to państwo na płaszczyźnie prawa cywilnego, gdzie króluje wszechwładna

zasada równorzędności stron

właściciel tej części majątku państwowego, która nie należy do innych

państwowych osób prawnych

•

Zdolność prawna i zdolność do czynności prawnych

oba te terminy są ściśle ze sobą związane – występują łącznie, aczkolwiek nie

przestają być odrębnymi instytucjami prawnymi

osoby prawne nie mogą mieć całego szeregu praw i obowiązków o charakterze

cywilnym, występujących powszechnie u osób fizycznych

osoba prawna nie może być ubezwłasnowolniona lub uznana za zmarłą – absurd

ograniczenie zdolności prawnej może być spowodowane przez ustawę – musi

istnieć wyraźny przepis stwierdzający, że zakres zdolności prawnej danej osoby

prawnej nie obejmuje określonych praw i obowiązków, a dotyczące ich czynności

są nieważne

•

organy osób prawnych:

organ to osoba lub kilka osób, które zgodnie z przepisami określającymi ustrój

danej osoby prawnej tworzą, urzeczywistniają i wyjawiają jej wolę

reprezentacja łączna – do skuteczności czynności prawnej konieczne jest

współdziałanie kilku osób ( np., dyrektora i jego zastępcy w przedsiębiorstwie

państwowym, lub dwóch członków zarządu spółki)

pełnomocnik – samodzielny podmiot prawa, który w oparciu o umocowanie

wynikające z udzielonego mu pełnomocnictwa, w imieniu i na rzecz osoby

prawnej, dokonuje czynności prawnych

CZYNNOŚCI PRAWNE

•

czynność prawna = czynność osoby fizycznej lub prawnej, która zmierza do ustanowienia, zmiany lub
zniesienia stosunku cywilno – prawnego przez złożenie odpowiedniego oświadczenia woli

•

istotną cechą czynności prawnej jest celowe dążenie osoby fizycznej lub prawnej do wywołania pożądanych
skutków prawnych, co różni ją od wielu innych zdarzeń prawnych, np. czynów niedozwolonych, które
wywołują skutki prawne niezależnie od woli osób i są konsekwencją naruszenia prawa

•

nieodzownym elementem czynności prawnej jest co najmniej jedno oświadczenie woli

na czynność prawną składają się również faktyczne działania stron

oświadczenie woli = tylko taki przejaw woli, który wyraża w sposób dostateczny zamiar
wywołania skutku prawnego w postaci ustanowienia, zmiany lub zniesienia stosunku prawnego;

nie musi być ono kierowane do innych osób, a nawet nie musi być tym osobom znane ( np. objęcie
w posiadanie rzeczy niczyjej)

•

na treść czynności prawnej składają się wszystkie lub niektóre z elementów:

treść oświadczenia woli złożonego przez stronę lub strony

skutki wynikające z ustawy dla danego rodzaju czynności prawnych

skutki wynikające z zasad współżycia społecznego

skutki wynikające z ustalonych zwyczajów

•

oświadczenie woli kierowane do drugiej osoby uważa się za złożone w momencie, gdy dojdzie do tej osoby
w taki sposób, by mogła się zapoznać z jego treścią

•

czynności prawne dzielą się na jednostronne i dwustronne:

jednostronne – do dokonania danej czynności wystarcza złożenie oświadczenia woli przez jedna

osobę – testament, udzielenie pełnomocnictwa, przyjęcie i odrzucenie spadku itp.

dwustronne - do dokonania czynności konieczne jest zgodne oświadczenie woli dwóch lub więcej
stron – inaczej nazywane umowami

•

czynności prawne:

rozporządzające – powoduje przeniesienie jakiegoś prawa majątkowego na inna osobę, jego
zniesienie albo obciążenie

zobowiązujące – zobowiązanie strony do wykonania czynności w przyszłości

odpłatne – „ do ut des” = daję by dostać

nieodpłatne

konsensualne – gdy czynność prawna wymaga jedynie oświadczenia woli

realne – gdy obok oświadczenia woli konieczne jest wydanie rzeczy

przyczynowe

abstrakcyjne

PRZESŁANKI WAŻNOŚCI CZYNNOŚCI PRAWNEJ

1). Osoba dokonująca czynności prawnej musi posiadać zdolność prawną oraz zdolność do czynności prawnej

2). Czynność prawna nie może być sprzeczna z ustawą i zasadami współżycia społecznego

3). Czynność prawną należy dokonać w przewidzianej formie, jeżeli przepisy takiej wymagają, pod rygorem

nieważności

4). Czynność prawna powinna być wolna od wad

•

jeżeli czynność prawna nie posiada którejś z wymienionych przesłanek, jest wadliwa – czynność taka bądź

w całości, bądź częściowo nie wywołuje skutków prawnych

może być ex lege nieważna, lub zostać unieważniona

•

nieważność czynności prawnej:

bezwzględna – najostrzejsza sankcja przewidziana przez prawo cywilne; w tym przypadku na

nieważność czynności prawnej może się powołać każdy, a nie tylko osoba, która uczestniczyła jako
strona w dokonaniu tej czynności; sąd musi ją uwzględnić z urzędu, niezależnie od tego, czy któraś
ze stron powoła się na jej nieważność

= czynności prawne sprzeczne z ustawą albo zasadami współżycia społecznego, bez zachowania

wymaganej pod rygorem nieważności formy, dokonane przez osobę nie posiadającą zdolności

prawnej lub zdolności do czynności prawnej; wady oświadczenia woli

względna – przysługująca oznaczonej stronie możność uchylenia się od skutków dokonanej
czynności prawnej
= czynność prawna dokonana pod wpływem błędu lub groźby

= nie jest nieważna z mocy samego prawa, ale osoba wskazana przez przepisy może spowodować

jej unieważnienie

WADY OŚWIADCZENIA WOLI

•

oświadczenie woli = akt woli + jego uzewnętrznienie

•

wady oświadczenia woli:
1). Brak świadomości lub swobody – osoba składająca oświadczenie woli znajduje się w stanie

psychicznym odmiennym od normalnego, co uniemożliwia podjęcie decyzji i złożenia oświadczenie w

sposób świadomy i swobodny

bez znaczenia jest, czy brak świadomości został spowodowany przez osobę składającą
oświadczenie woli, czy też wywołały go czynniki zewnętrzne

2). Pozorność – złożenie oświadczenia za zgodą drugiej strony dla pozoru – obie strony są zgodne co do

tego iż czynność nie ma wywoływać żadnych skutków prawnych, albo też ma wprawdzie wywoływać

skutki prawne, ale nie takie, jakie wynikają z treści pozornej czynności prawnej

jest nieważne i nie wywołuje żadnych skutków prawnych

czynność prawna właściwa ukryta pod czynnością prawną pozorną jest ważna, gdy spełnione są
wszystkie przesłanki ważności

3). Błąd – mylne wyobrażenie osoby składającej oświadczenie woli o rzeczywistym stanie ( błąd sensu

stricto) albo o treści złożonego oświadczenia

błąd nie powoduje nieważności, lecz daje osobie składającej oświadczenie prawo wycofania się z

jego skutków

jeżeli oświadczenie złożone było innej osobie, uchylenie się od skutków prawnych może nastąpić
tylko wtedy, gdy błąd został wywołany przez tę osobę, chociaż bez jej winy, albo gdy wiedziała
ona o błędzie i przemilczała to, albo gdy mogła z łatwością ten błąd zauważyć

błąd musi być istotny – tak poważny, że uzasadnia przypuszczenie, iż gdyby składający
oświadczenie działał pod wpływem błędu i oceniał sprawę rozsądnie, nie złożyłby oświadczenia tej
treści

błąd musi być nie tylko subiektywnie, ale i obiektywnie istotny

błąd wywołany podstępem przez drugą osobę

nie pociągają za sobą żadnych skutków błędy co do pobudki, czyli motywacyjne

uchylenie się od skutków prawnych oświadczenia woli złożonego pod wpływem błędu musi

nastąpić na piśmie w ciągu roku od wykrycia błędu

4). Groźba - przymus psychiczny zastosowany w celu wymuszenia oświadczenia woli

musi być bezprawna

musi być poważna = taka, że składający oświadczenie może obawiać się, iż jemu lub innej osobie

grozi poważne niebezpieczeństwo osobiste lub majątkowe

groźba uprawnia osobę, która złożyła oświadczenie, do wycofania się z jego skutków – powinno to
nastąpić na piśmie w ciągu roku od dnia, w którym stan obawy ustał

testament składamy pod wpływem groźby jest zawsze nieważny, nawet jeśli groźba nie była

bezprawna i nie wywołała stanu uzasadnionej obawy

OFERTA, UMOWA PRZEDWSTĘPNA

•

oferta – oświadczenie woli osoby fizycznej lub prawnej (oferenta) skierowane do innej osoby fizycznej lub

prawnej (oblata), które zawiera propozycję zawarcia umowy i określa jej istotne postanowienia

•

oferent jest związany złożona przez siebie ofertą

adresat przyjmując ją powoduje zawarcie umowy bez dalszego udziału oferenta

raz uczyniona oferta prowadzi automatycznie do zawarcia umowy, jeśli zostanie przyjęta w

oznaczonym terminie

•

gdy oferta zawiera wyraźne określenie terminu, w ciągu którego oferent oczekuje odpowiedzi, jest on nią
zobowiązany aż do upływu wyznaczonego przez siebie terminu

nadejście oświadczenia o przyjęciu tej oferty po upływie terminu nie powoduje zawarcia umowy

•

jeśli oferta nie zawiera określonego terminu, należy odróżnić dwie sytuacje:

oferta została złożona w obecności drugiej strony albo za pomocą środka bezpośredniego
porozumienia się na odległość – oferta taka przestaje wiązać, jeżeli nie zostaje przyjęta

niezwłocznie; oblat chcąc zawrzeć umowę musi przyjąć ofertę jeszcze w chwili trwania rozmowy

oferta została złożona w inny sposób – listownie, telegraficznie, itp. – przestaje wiązać z upływem
czasu, w którym składający ofertę mógł w zwykłym toku czynności otrzymać odpowiedź, wysłana

bez nieuzasadnionego opóźnienia; oferent powinien uwzględnić czas potrzebny na dojście oferty,
czas do namysłu i wysłanie odpowiedzi; jeżeli oświadczenie o przyjęciu oferty doszło do oferenta
zbyt późno, lecz z jego treści lub okoliczności wynika, że zostało wysłane w czasie właściwym,
umowa dochodzi do skutku, chyba że oferent zawiadomi niezwłocznie drugą stronę, iż w skutek

opóźnienia odpowiedzi uważa umowę za nie zawartą

•

przyjęcie oferty powoduje zawarcie umowy

•

wprowadzenie przez oblata poprawek do oferty nie powoduje zawarcia umowy, lecz jest kontrofertą

•

przyjęcie oferty może nastąpić także w sposób dorozumiany, przez przystąpienie adresata do wykonania
umowy, jeżeli wg. przyjętego w danych stosunkach zwyczaju lub wg. treści oferty wyraźne jej przyjęcie nie
jest konieczne

•

jeżeli osoba fizyczna lub prawna prowadząca działalność gospodarczą otrzyma ofertę w ramach swojej

działalności od osoby, z która pozostaje w stałych stosunkach, brak odpowiedzi uważa się za przyjęcie
oferty; w innych warunkach brak odpowiedzi jest znakiem odrzucenia oferty i oferent podejmując działania
związane z wykonaniem umowy, działa na własne ryzyko

PRZEDAWNIENIE ROSZCZEŃ CYWILNYCH

•

przedawnienie – polega na tym, że po upływie wskazanego przez prawo terminu dłużnik może uchylić się

od spełnienia świadczenia

•

likwidowanie szkodliwych napięć i stanów niepewności spowodowanych między stanem prawnym, a
stanem faktycznym

dłużnik nie powinien być bez końca zagrożony możliwością zgłoszenia się wierzyciela z jego

roszczeniem

dochodzenie roszczenia po upływie długiego czasu natrafiłoby na poważne lub nawet nie dające się
przezwyciężyć trudności dowodowe

należy przyjąć założenie, że uprawniony nie jest zainteresowany świadczeniem, skoro nie domaga
się jego spełnienia w ciągu dłuższego czasu

•

przedawnieniu ulegają jedynie roszczenia majątkowe

•

przepisy regulujące przedawnienie mają charakter bezwzględnie obowiązujący, w związku z czym terminy

przedawnienia nie mogą być umową stron przedłużane ani skracane

•

zasadniczy termin przedawnienia wynosi 10 lat, są jednak szczególne unormowania:

prowadzenie działalności gospodarczej – 3 lata

świadczenia okresowe – 3 lata

wzajemne roszczenia pracodawcy i pracownika – 3 lata

roszczenia o naprawienie szkody wyrządzonej czynem niedozwolonym – 3 lata

roszczenia wynikające ze zbrodni i występku – 10 lat

roszczenia przedsiębiorstw hotelowych i gastronomicznych, z tytuł świadczonych usług – 2 lata

roszczenia wynikające z umowy spedycji, składu, przewozu rzeczy, osób, umowy użyczenia – 1
rok

roszczenia przewoźnika przeciwko innym przewoźnikom – ½ roku

•

skutkiem przedawnienia jest uzyskanie przez dłużnika prawa uchylenia się od dopełnienia obowiązku

nie następuje wygaśnięcie praw i obowiązków stron wskutek samego upływu terminu – prawa i
obowiązki istnieją nadal

dłużnik nie może być na drodze sądowej zmuszony do wykonania obowiązku

dłużnik sam musi powołać się na przedawnienie

sąd nie uznaje upływu terminu przedawnienia z urzędu

•

istnieje możliwość zrzeczenia się korzystania z przedawnienia

•

bieg okresu przedawnienia, rozpoczynający się najczęściej w dniu, w którym roszczenie stało się
wymagalne, może ulec zawieszeniu albo przerwaniu

zawieszenie – wstrzymuje tymczasowo bieg przedawnienia, a po ustaniu okoliczności powodującej

przedawnienie biegnie dalej i nowy okres dolicza się do poprzedniego

bieg przedawnienia nie rozpoczyna się, a rozpoczęty ulega zawieszeniu co do roszczeń:
a). przysługujących dzieciom wobec rodzicom – na czas trwania władzy rodzicielskiej

b). przysługujących osobom nie mającym pełnej zdolności do czynności prawnych przeciwko ich

opiekunom lub kuratorom – na czas sprawowania opieki lub kurateli

c). przysługujących jednemu małżonkowi przeciwko drugiemu – na czas trwania małżeństwa

d). Co do wszystkich roszczeń, gdy z powodu siły wyższej uprawniony nie może ich dochodzić

przed sądem lub innym organem powołanym do rozpoznania spraw danego rodzaju – na czas

trwania przeszkody

przerwa biegu przedawnienia powoduje skutki idące dalej niż zawieszenie; po przerwaniu bieg

przedawnienia rozpoczyna się od początku

przerwanie biegu przedawnienia powoduje:
a). każda czynność przed sądem lub innym właściwym organem przedsięwzięta w celu

dochodzenia roszczeń – np. wniesienie pozwu lub złożenie wniosku o wszczęcie egzekucji

b). uznanie roszczenia przez dłużnika

•

roszczenia stwierdzone prawomocnym orzeczeniem sądu albo ugodą zawartą przed sądem przedawniają
się także, jednak okres przedawnienia wynosi dla takich roszczeń zawsze 10 lat, nawet jeśli są to roszczenia

okresowe, roszczenia z czynów niedozwolonych itp., a więc takie, dla których przepisy kodeksu cywilnego
przed wydanie orzeczenia przewidują krótszy okres

ISTOTA PRAWA RZECZOWEGO

•

prawo rzeczowe – dział prawa cywilnego normujący prawo własności i inne prawa do rzeczy

termin ten jest również używany podmiotowo = prawo poszczególnych osób do rzeczy

•

do praw rzeczowych zaliczamy:

prawo własności

użytkowanie wieczyste

ograniczone prawa rzeczowe

•

prawa rzeczowe:

należą do grup praw podmiotowych bezwzględnych – służą przeciwko wszystkim

dotyczą rzeczy, są prawami odnoszącymi się do określonej rzeczy ruchomej lub nieruchomej

•

są skuteczne przeciwko naruszeniom chronionych dóbr ze strony jakiejkolwiek osoby

prawa te są chronione w razie każdego bezprawnego ich naruszenia

właściciel może żądać wydania rzeczy od każdej osoby, u której rzecz się znajduje

•

rzeczy – przedmioty materialne, na tyle wyodrębnione, że w obrocie mogą być traktowane jako dobra
samoistne

nie są rzeczami w znaczeniu cywilnoprawnym dobra materialne takie jak utwory literackie lub

artystyczne, dzieła naukowe, wynalazki itp., a także przedmioty, mające wprawdzie charakter
materialny, ale nie samoistne tylko wchodzące w skład innych rzeczy

części składowe = te wszystkie elementy rzeczy, które nie mogą być odłączone bez uszkodzenia
lub istotnej zmiany całości albo przedmiotu odłączonego

części składowe z chwilą odłączenia stają się samoistne

przynależności = odrębne rzeczy potrzebne do korzystania z rzeczy głównej zgodnie z jej
przeznaczeniem

•

podział rzeczy:

ruchomości – każda rzeczy, która nie jest nieruchomością

nieruchomości – część powierzchni ziemskiej stanowiąca przedmiot odrębnej własności (grunt)
wraz ze wszystkim, co jest z nią trwale związane, zabudowaniami, drzewami i innymi częściami

składowymi; jako nieruchomość może być traktowany również sam budynek lub jego część, jeśli
na mocy przepisów szczególnych stanowi odrębny od gruntu przedmiot własności

podzielne

niepodzielne

indywidualnie oznaczone – rzeczy posiadające własne cechy, im tylko właściwe

gatunkowo oznaczone – rzeczy określane jedynie przez wskazanie gatunku oraz oznaczenie ilości,
miary, ciężaru

znajdujące się w obrocie – mogą być swobodnie sprzedawane

wyjęte z obrotu – istnieje zakaz prawnego obrotu takimi rzeczami

ograniczone w obrocie – mogą stanowić przedmiot obrotu tylko w ograniczonym zakresie np.
między jednostkami gospodarczymi

środki trwałe

środki obrotowe

zużywalne – rzeczy, których normalny użytek gospodarczy polega na zużyciu lub zbyciu

niezużywalne  

ZASADY ODPOWIEDZIALNOŚCI

W PRAWIE CYWILNYM

•

odpowiedzialność prawna = obowiązek ponoszenia przewidzianych przez prawo niekorzystnych skutków
zachowania własnego lub innych osób

•

odpowiedzialność cywilna ma formę majątkową i jej konsekwencje mogą dotknąć tylko mienia osoby
odpowiedzialnej

•

odpowiedzialność cywilna zachodzi tylko wtedy gdy zachodzi szkoda

przybiera postać obowiązku naprawienia szkody

•

w zależności od źródła odpowiedzialności występować może:

odpowiedzialność deliktowa = z tytułu czynów niedozwolonych – powstaje w przypadku
wyrządzenia szkody, gdy strony nie były do momentu powstania szkody związane stosunkiem

prawnym
= przesłanki:

a). szkoda

b). czyn sprawcy noszący znamiona winy

c). związek między szkodą a czynem

= dowieść winy musi poszkodowany = ciężar dowodu

odpowiedzialność kontraktowa (umowna) = konsekwencja niewykonania lub nienależytego
wykonania umowy
= przesłanki:

a). zobowiązanie między wierzycielem a dłużnikiem

b). szkoda wierzyciela

c). adekwatny związek przyczynowy między niewykonaniem zobowiązania a

szkodą wyrządzoną

d). Zachowanie dłużnika musi być zawinione

= to dłużnik musi dowieść, że jego czyny były niezawinione

•

odpowiedzialność może być oparta na zasadzie:

winy (odp. deliktowa)

ryzyka
= przesłanki:

a). siła wyższa

b). szkoda z winy poszkodowanego

c). wyłączna wina osoby trzeciej

słuszności = gdy sprawca z powodu wieku, choroby psychicznej lub upośledzenia umysłowego nie
może odpowiadać za swoje czyny, poszkodowany może zwrócić się o naprawienie szkody do

opiekuna ustawowego lub kuratora tej osoby

współżycia społecznego

POJĘCIE SZKODY I SPOSOBY JEJ NAPRAWIENIE

•

szkoda = uszczerbek w obecnym i przyszłym majątku, jakiego poszkodowany doznaje wbrew swojej woli

szkodę stanowi różnica między dwoma stanami majątkowymi: tym po wyrządzeniu szkody i tym,
który istniał, gdyby szkody nie wyrządzono

•

szkoda majątkowa obejmuje dwa elementy:

strata = efektywny uszczerbek pomniejszający majątek poszkodowanego

utracony zysk = korzyści jakie poszkodowany byłby osiągnął, gdyby mu szkody nie wyrządzono

•

wśród szkód majątkowych wyróżnia się jeszcze:

szkody na mieniu = majątkowe

szkody na osobie = niemajątkowe

•

zadośćuczynienie pieniężne za krzywdę = wyrównanie szkody niemajątkowej

•

wysokość szkody może być zgodnie ustalona przez zainteresowanych lub sprecyzowana przez sąd w toku
procesu

jeżeli ustalenie szkody jest niemożliwe lub poważnie utrudnione sąd może ustalić tę wysokość,
opierając się na rozważeniu wszystkich okoliczności sprawy

ustalanie wartości:

= wartość rynkowa

= wartość szczególna

= wartość emocjonalna

•

określenie wartości szkody następuje w chwili jej naprawiania, nie w chwili powstania

•

podstawą odpowiedzialności za szkodę może być umowa – np. ubezpieczenia

•

podstawą odpowiedzialności za szkodę jest najczęściej ustawa, która łączy obowiązek naprawienia szkody
z rozmaitymi zdarzeniami, a przede wszystkim z czynami niedozwolonymi (odpowiedzialność deliktowa) i
z niewykonaniem lub nienależytym wykonaniem umowy (odpowiedzialność kontraktowa)

•

naprawienie szkody może nastąpić przez:

przywrócenie rzeczy do stanu poprzedniego

zapłatę odszkodowania

•

wybór sposobu naprawienia szkody należy do poszkodowanego

•

wysokość odszkodowania ma odpowiadać wysokości szkody

•

odszkodowanie ulega zmniejszeniu w razie przyczynienia się poszkodowanego do powstania szkody

•

w przypadku osób fizycznych sąd może obniżyć wysokość odszkodowania ze względu na stan majątkowy

poszkodowanego lub osoby odpowiadającej za szkodę, jeżeli wymagają tego zasady współżycia
społecznego

dotyczy to tylko szkody wyrządzonej czynem niedozwolonym

•

naprawienie szkody na osobie obejmuje wyrównanie wszelkich kosztów wynikłych z uszkodzenia ciała lub
rozstroju zdrowia, np. kosztów leczenia utraconych zarobków itp.

•

zadośćuczynienie za krzywdę przysługuje tylko w nielicznych, wyraźnie przewidzianych przepisami
wypadkach, a mianowicie w razie uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia, pozbawienia

wolności oraz nakłonienia człowieka za pomocą podstępu, gwałtu lub nadużycia stosunku zależności do
poddania się czynowi nierządnemu, a także w razie naruszenia dóbr osobistych

wysokość przynależnej kwoty zależy od uznania sądu, który bierze pod uwagę rodzaj cierpień

doznanych przez poszkodowanego i ich natężenie

•

w razie śmierci poszkodowanego sąd może przyznać najbliższym członkom rodziny odpowiednie
odszkodowanie, jeśli nastąpiło znaczne pogorszenie ich sytuacji życiowej

OGRANICZONE PRAWO RZECZOWE

Ograniczonymi prawami rzeczowymi są: użytkowanie, służebność,

zastaw, własnościowe spółdzielcze prawo do lokalu użytkowego, spółdzielcze

prawo do lokalu użytkowego, prawo do domu jednorodzinnego w spółdzielni
mieszkaniowej oraz hipoteka (Art. 244. §1. KC).

Ogólne

Te tam wszystkie, dotyczące nieruchomości są regulowane przez odrębne przepisy

(§2).

Do ustanowienia ograniczonego prawa rzeczowego stosuje się, z wyjątkami

określonymi przez ustawę, odpowiednio przepisy o przeniesieniu własności (Art. 245. §1.

KC). Można jednak w przypadku nieruchomości pominąć przepisy o niedopuszczalności

warunków i terminów (§2). Tzn. można oddać lokal w użytkowanie na swoich warunkach i

na pewien czas, określony w umowie. W przeciwieństwie do przeniesienia własności

nieruchomości, forma notarialna potrzebna jest tylko dla oświadczenia woli właściciela,

który prawo ustanawia.

Do przeniesienia OPR na nieruchomości potrzebna jest umowa pomiędzy

uprawnionym a nabywcą i akt notarialny, jeżeli był takowy sporządzony dla poprzedniego

OPR (Art. 2451. KC). Uprawnionym jest poprzedni podmiot OPR (a niekoniecznie

właściciel). Uprawniony może się zrzec OPR i składa w tym celu oświadczenie

właścicielowi. W takim przypadku, prawo to wygasa (Art. 246. §1 KC). Oczywiście, jeżeli

dla ustanowienia OPR został sporządzony akt notarialny i wpis w księdze wieczystej, do

zrzeczenia się prawa konieczny jest analogiczny akt i wykreślenie wpisu (§2).

OPR wygasa, jeżeli przejdzie na właściciela lub podmiot tego prawa nabędzie rzecz na

własność (Art. 247. KC).

Jeżeli kilka OPR obciąża tę samą rzecz, prawo powstałe później nie może być

wykonywane z uszczerbkiem dla prawa powstałego wcześniej (Art. 249. §1. KC).

Pierwszeństwo OPR może być jednak zmienione na podstawie umowy pomiędzy podmiotami

praw. Z uwzględnieniem, rzecz jasna, wszystkich cyrków z księgami wieczystymi (Art. 250.

§1, 2. KC).

Użytkowanie

Polega na prawie do używania rzeczy i czerpania z niej pożytków (Art. 252. KC).

Można ograniczyć zakres poprzez wyłączenie niektórych pożytków, a w przypadku

nieruchomości, ograniczyć użytkowanie do jej oznaczonej części (Art. 253. §1 ,2. KC).

Użytkowanie jest niezbywalne (Art. 254. KC).

Jeżeli użytkowanie nie jest wykonywane przez lat dziesięć, wygasa.

Użytkownik jest zobowiązany do używania rzeczy zgodnie z zasadami prawidłowej

gospodarki. Ponosi ciężary, które, zgodnie z prawidłową gospodarką, powinny być

pokrywane z pożytków. Powinien też ponosić ciężar wszystkich nakładów na rzecz

(Właściciel, jeżeli takie nakłady poczynił, ma prawo domagać się zwrotu). Jest obowiązany

do dokonywania napraw związanych ze zwykłym korzystaniem, w przypadku konieczności

innych napraw, powinien zawiadomić właściciela.

Przedmiotem użytkowania mogą być także prawa.

Zastaw

Powstaje w celu zabezpieczenia oznaczonej wierzytelności. Na mocy zastawu

wierzyciel będzie mógł dochodzić zaspokojenia z rzeczy, bez względu na to, czyją stała się
własnością i z pierwszeństwem przed wierzycielami osobistymi właściciela (Art. 306. §1.
KC). Do ustanowienia zastawu potrzebna jest umowa między wierzycielem a właścicielem
oraz wydanie rzeczy wierzycielowi lub osobie trzeciej, na którą strony się zgodziły (Art. 307.
§1. KC).

Odpowiednio stosuje się przepisy o nabyciu własności od osoby nieuprawnionej.
Zastaw ma pierwszeństwo przed prawami rzeczowymi powstałymi wcześniej, chyba

że zastawnik działa w złej wierze (Art. 310. KC).

Zastawca ma prawo zbyć lub obciążyć przedmiot zastawu przed wygaśnięciem

zastawu (Art. 311. KC). W razie sprzedaży rzeczy zastaw przechodzi na uzyskaną cenę (Art.
321. §2. KC).

Zastawnik może dochodzić zaspokojenia z rzeczy bez względu na ograniczenie

odpowiedzialności dłużnika wynikające z prawa spadkowego.

Zastawnik, któremu rzecz została wydana, powinien czuwać nad jej zachowaniem. Po

wygaśnięciu zastawu powinien zwrócić rzecz zastawcy.

Jeżeli rzecz przynosi pożytki, zastawnik pobiera je i odlicza od kwoty wierzytelności.

Przeniesienie wierzytelności zabezpieczonej zastawem pociąga przeniesienie zastawu.

Jeżeli zastaw został wyłączony, wygasa (Art. 323. §1. KC). Zastaw nie może być

przeniesiony bez wierzytelności (§2).

Jeżeli zastawnik zwróci rzecz zastawcy, zastaw wygasa, chyba że wierzytelność jest

obciążona prawem osoby trzeciej (Art. 325 §1, 2. KC).

Przedmiotem zastawu mogą być również prawa, jeżeli są zbywalne (Art. 327. KC)

Służebność

Dotyczy nieruchomości.
Rodzaje:

-gruntowa

-osobista.

Służebność gruntowa polega na tym, że albo osoba uprawniona (właściciel innej

nieruchomości) może korzystać w oznaczonym zakresie z nieruchomości obciążonej (np.

prawo przejazdu, składowania, pobierania wody, etc.) albo też osoba uprawniona żąda od

właściciela nieruchomości obciążonej niewykonywania oznaczonych działań wynikających z

prawa własności (Art. 285. §1 KC). Może to mieć na celu jedynie zwiększenie użyteczności

nieruchomości tzw. władnącej czyli należącej do posiadacza prawa służebności (§2).

Służebność osobista jest analogiem, ale jest na rzecz osoby fizycznej, a nie

nieruchomości władnącej (Art. 296. KC). Przepisy stosuje się odpowiednio. Służebności

osobiste wygasają najpóźniej z dniem śmierci uprawnionego. Są niezbywalne. Nie można

przenieść uprawnienia do ich wykonywania. Nie można jej nabyć przez zasiedzenie.

Służebność osobista może dotyczyć np. mieszkania. Wtedy uprawniony może przyjąć

do mieszkania współmałżonka, dzieci małoletnie i osoby, będące na jego utrzymaniu albo

potrzebne przy utrzymywaniu gospodarstwa domowego. Dzieci przyjęte jako małoletnie,

mogą pozostać w mieszkaniu po uzyskaniu pełnoletniości (Art. 301. §1. KC). Można zawrzeć

umowę, że po śmierci uprawnionego, służebność przysługiwać będzie małżonkowi, rodzicom

i dzieciom (§2).

POSIADANIE

Posiadanie polega na sprawowaniu rzeczywistego władztwa nad rzeczą.

Posiadaczem rzeczy jest zarówno ten, kto nią faktycznie włada, jak właściciel

(posiadacz samoistny), jak i ten, kto nią faktycznie włada jak użytkownik, zastawnik,
najemca, dzierżawca itp. (posiadacz zależny) (Art.. 336. KC).

Posiadacz samoistny nie traci posiadania przez to, że oddaje drugiemu rzecz w

posiadanie zależne (Art. 337. KC).

Domniemywa się, że ten, kto rzeczą faktycznie włada, jest posiadaczem samoistnym

(Art. 339. KC). Domniemywa się ciągłość posiadania(Art. 340. KC). Domniemywa się, że
posiadanie jest zgodne ze stanem prawnym (np., że posiadacz jest właścicielem) (Art. 341.
KC). Domniemywa się, że posiadacz jest w dobrej wierze.

Nie wolno naruszać stanu posiadania. Posiadacz może zastosować obronę konieczną,

ażeby odeprzeć samowolne naruszenie stanu posiadania ( art. 342., 343. §1. KC). Posiadacz
nieruchomości  może  niezwłocznie  po  samowolnym  naruszeniu  posiadania  przywrócić
własnym działaniem stan poprzedni, bez stosowania przemocy. Właściciel rzeczy ruchomej, o
ile  grozi  mu  niepowetowana  strata,  może  zastosować  niezbędną  samopomoc  (Art.  343.  §2.
KC). Przeciwko temu, kto samowolnie naruszył posiadanie i temu, na czyją korzyść nastąpiło,
przysługuje  posiadaczowi  roszczenie  o  przywrócenie  stanu  poprzedniego,  niezależnie  od
dobrej wiary i zgodności ze stanem prawnym (Art. 344. §1. KC). Roszczenie wygasa po roku,
o ile nie jest dochodzone (§2).

Przeniesienie posiadania następuje przez wydanie rzeczy (dokumentów, środków etc.)

(Art. 348. KC).

Jeżeli rzecz znajduje się w posiadaniu zależnym, przeniesienie posiadania samoistnego

następuje poprzez umowę między stronami i zawiadomienie posiadacza zależnego (Art. 350.
KC)

Hej hop, hop tralala.

PRAWO WŁASNOŚCI

Własność jest najszerszym prawem do rzeczy, pozwalającym właścicielowi korzystać

z niej i rozporządzać nią z wyłączeniem innych osób.

Właściciel może korzystać z uprawnień, jakie daje mu prawo własności w granicach określonych przepisami

prawa i społeczno-gospodarczym przeznaczeniem prawa własności (zajebisty żarcik, nieprawdaż?).

Współwłasność jest odmianą szczególną własności, charakteryzującą się wielością

podmiotów prawa własności. (art. 195 KC)

Rodzaje współwłasności (art. 196 §1 KC)
- współwłasność łączna
- współwłasność w częściach ułamkowych

Współwłasność łączna występuje tylko w przypadkach przewidzianych przepisami w

ramach szczególnego stosunku osobistego łączącego strony (np. małżeństwo) lub między
wspólnikami w spółce cywilnej.

W przypadku współwłasności w częściach ułamkowych, własność tej samej rzeczy

przysługuje niepodzielnie wszystkim podmiotom, ale każdy z nich ma w niej ułamkowo
wyrażony udział.

Domniemywa się, że udziały współwłaścicieli są równe (Art. 197 KC). Każdy ze

współwłaścicieli może rozporządzać swoim udziałem bez zgody pozostałych (Art. 198 KC).

Do rozporządzania rzeczą wspólną oraz do innych czynności, przekraczających zakres

zarządu zwykłego, potrzebna jest zgoda wszystkich współwłaścicieli lub współwłaściciele,
mający łącznie ponad połowę udziałów mogą się zwrócić o rozstrzygnięcie do sądu (Art. 199
KC).

Każdy ze współwłaścicieli jest obowiązany do współdziałania w zarządzie rzeczą

wspólną (Art. 200 KC). Do czynności zwykłego zarządu jest potrzebna zgoda większości
(liczonej według udziałów zgodnie z Art. 204) współwłaścicieli, ale każdy z nich może się w
razie czego zwrócić do sądu (Art. 201 zgadnij czego). Każdy ze współwłaścicieli ma prawo
do współposiadania rzeczy wspólnej i korzystania z niej w takim zakresie, jaki daje się
pogodzić ze współposiadaniem i korzystaniem z rzeczy przez innych współwłaścicieli.

Nabycie prawa własności i jego utrata, oczywiście.

Rodzaje sposobów nabycia itd.

-pierwotne
-pochodne

Pierwotne – prawo poprzedniego właściciela wygasa, powstaje nowe i niezależne.

Nabywcy przysługuje pełne prawo własności bez żadnych obciążeń, niezależnie od stanu
poprzedniego.

Pochodne – następstwo prawne. Prawo własności nie ustaje, ale zmienia się

właściciel. Nowy właściciel zyskuje prawo własności w takim wymiarze, jak poprzedni, na
nabywcę przechodzą wszelkie obciążenia i ograniczenia związane z prawem własności danej
rzeczy.

1. Przeniesienie własności.

Przeniesieniem własności jest sprzedaż, zamiana, darowizna i inne.
Umowa sprzedaży (itd.) przenosi własność na nabywcę, chyba że przepis szczególny

stanowi inaczej lub strony inaczej postanowiły (Art. 155 §1 KC). Jeżeli przedmiotem umowy
są rzeczy oznaczone tylko co do gatunku, do przeniesienia własności konieczne jest
przeniesienie posiadania rzeczy. Tak samo, jeżeli umowa dotyczy rzeczy przyszłych (§2). W

innych przypadkach przeniesienie własności następuje z samej mocy umowy. Przeniesienie
własności to pochodne nabycie prawa własności.

1a. Nabycie własności od osoby nieuprawnionej.

Art. 169. §1. KC. Jeżeli osoba nie uprawniona do rozporządzania rzeczą ruchomą

zbywa rzecz i wydaje ją nabywcy, nabywca uzyskuje własność z chwilą objęcia jej w
posiadanie, chyba że działa w złej wierze.

§2. Jednakże gdy rzecz zgubiona, skradziona lub w inny sposób utracona przez

właściciela  zostaje  zbyta  przed  upływem  lat  trzech  od  chwili  jej  zgubienia  (itd.),  nabywca
może  uzyskać  własność  dopiero  z  upływem  powyższego  trzyletniego  terminu...  nie  dotyczy
keszu,  dokumentów  na  okaziciela,  nabytków  z  licytacji  publiczne  i  tych  rzeczy,  które  nam
zabiera  komornik,  kiedy  narobimy  sobie  długów,  by  kupić  browna,  czyli  nabytych  w  toku
postępowania egzekucyjnego. ←

to zostało skrócone i przetłumaczone przeze mnie.

Jest to pierwotne nabycie prawa własności (wszelkie obciążenia wygasają).

2. Zasiedzenie

Posiadacz nieruchomości nie będący jej właścicielem nabywa własność, jeżeli posiada

nieruchomość  nieprzerwanie  jako  posiadacz  samoistny  od  lat  dwudziestu,  chyba  że  uzyskał
posiadanie  w  złej  wierze  (Art.  172.  §1  KC).  Po  upływie  lat  trzydziestu  posiadacz
nieruchomości nabywa jej własność, choćby działał w złej wierze (§2). Jeżeli właściciel jest
małoletni,  zasiedzenie  nie  może  skończyć  się  wcześniej,  niż  z  upływem  dwóch  lat  od
uzyskania przezeń pełnoletniości (Art. 173 KC).

Posiadacz rzeczy ruchomej nabywa własność po upływie trzech lat, chyba że posiada

w złej wierze(Art. 174).

Jeżeli podczas biegu zasiedzenia nastąpiło przeniesienie posiadania, nowy posiadacz

może doliczyć do „swoich” lat, lata poprzednika. W przypadku złej wiary poprzednika,
oczywiście liczy się trzydzieści długich latek, jeszcze się wnuków można doczekać (Art. 175.
§1. KC). Podobnie w przypadku spadkobierców ustawowych (§2).

3. Inne.

Właściciel nieruchomości może się jej zrzec (notarialnie – Art. 179. §1. KC) a

własność tej nieruchomości przechodzi na Skarb Państwa (§2).

Właściciel rzeczy ruchomej może ją porzucić (Art. 180. KC).
Własność ruchomej rzeczy niczyjej nabywa się przez jej objęcie w posiadanie

samoistnie (Art. 181. KC).

Zajebiste. W tym całym kacu jest specjalny artykuł, dotyczący roju pszczół! (Art.

182.)

Kto coś znalazł, powinien niezwłocznie powiadomić właściciela, a jeżeli to

niemożliwe, powinien zawiadomić właściwy organ państwowy (Art. 183. §1. KC). Przy tym
pieniądze, papiery wartościowe, kosztowności i rzeczy o wartości naukowej – bezwzględnie,
a inne rzeczy tylko na żądanie (Art.184. §1. KC). Znalazca, któren zrobił wszystko, co
trzeba, może żądać znaleźnego w wysokości 10% wartości, w chwili wydania rzeczy osobie
uprawnionej do odbioru (Art. 186. KC). Jeżeli nikt nie odbierze w ciągu roku (a w razie

niemożności wezwania – dwóch), pieniądze itd. stają się własnością Skarbu, a inne rzeczy –
znalazcy.

Własność nieruchomości rozciąga się na rzecz ruchomą, o ile ta została z nią trwale

połączona, stając się jej częścią (Art. 191. KC).

Ten, kto wytworzył rzecz ruchomą z cudzych materiałów, staje się jej właścicielem, o

ile wartość wkładu pracy jest większa od wartości materiałów (Art. 192. §1. KC). Jeżeli
odbyło się to w złej wierze, lub wartość pracy jest mniejsza, właścicielem zostaje właściciel
materiałów (§2).

Jeżeli rzeczy ruchome zostały połączone lub pomieszane, że trudno byłoby przywrócić

stan poprzedni, właściciele stają się współwłaścicielami całości. Wartości udziałów są
określane poprzez wartości rzeczy pomieszanych (Art. 192. §1. KC).

PRZEDSTAWICIELSTWO

Art. 95. §1. KC. Z zastrzeżeniem wyjątków w ustawie przewidzianych

albo wynikających z właściwości czynności prawnej można dokonać czynności
prawnej przez przedstawiciela.

§2. Czynność prawna dokonana przez przedstawiciela w granicach

umocowania pociąga za sobą skutki bezpośrednio dla reprezentowanego.

Rodzaje pełnomocnictwa

Umocowanie do działania w cudzym imieniu może opierać się na ustawie

(przedstawicielstwo ustawowe) albo na oświadczeniu woli reprezentowanego

(pełnomocnictwo) (Art. 96. KC).

Przedstawicielem ustawowym są na przykład rodzice względem dzieci, kapitan na

statku w obcym porcie względem armatora, osoba sprawująca opiekę nad

ubezwłasnowolnionym etc. Przedstawicielstwo ustawowe dotyczy osób pozbawionych

zdolności do czynności prawnych lub z ważnych powodów nie mogących podjąć

samodzielnych działań. Musi wynikać z ustawy.

Pełnomocnictwo może być udzielone przez każdą osobę fizyczną lub prawną zdolną

do czynności prawnych.

Rodzaje pełnomocnictwa

Ogólne – obejmuje umocowanie do czynności zwykłego zarządu (Art. 98. KC).

Rodzajowe – wymagane do czynności przekraczających zakres zwykłego zarządu,

zawiera ich określenie co do rodzaju (jw.).

Szczególne – zawiera umocowanie do poszczególnej czynności, wydawane, kiedy

wymaga tego ustawa (jw.).

Jeżeli do ważności czynności prawnej potrzebna jest szczególna forma,

pełnomocnictwo dokonania tej czynności powinno być udzielone w tej samej formie (Art. 99.

§1. KC). Pełnomocnictwo ogólne musi mieć formę pisemną (§2).

Ograniczenia pełnomocnika co do zdolności do czynności prawnych nie mają wpływu

na ważność czynności wykonywanych w ramach pełnomocnictwa (Art. 100. KC).

Pełnomocnictwo może zostać w każdej chwili odwołane (Art. 101. §1. KC).

Jeżeli zawierający umowę jako pełnomocnik nie ma umocowania lub przekroczy jego

zakres, ważność umowy zależy od potwierdzenia jej przez reprezentowanego (Art. 103. §1.

KC).

Pełnomocnik nie może być drugą stroną czynności prawnej, której dokonuje, chyba że

co innego wynika z treści pełnomocnictwa (Art. 108. KC).

ZOBOWIĄZANIA

Art. 353. §1. KC. Zobowiązanie polega na tym, że wierzyciel może żądać

od dłużnika świadczenia, a dłużnik powinien świadczenie spełnić.

§2. Świadczenie może polegać na działaniu lub zaniechaniu.

Stronom przysługuje dowolność w ułożeniu stosunku prawnego, byle jego treść i cel

nie sprzeciwiały się naturze stosunku, były zgodne z prawem i zasadami współżycia

społecznego (Art. 3531. KC). Świadczenie może przyjmować bardzo różne formy: pieniężną,

formę usługi, wydania rzeczy etc. Wierzycielowi przysługuje prawo przymusowego

wyegzekwowania świadczenia.

Dłużnik powinien wykonać zobowiązanie zgodnie z jego treścią i w sposób

odpowiadający jego celom, zasadom współżycia społecznego a także ewentualnym normom

zwyczajowym (Art. 354. §1. KC), w ten sam sposób winien współdziałać wierzyciel (§2).

Zasada należytej staranności – dłużnik zobowiązany jest do staranności ogólnie

wymaganej w stosunkach danego rodzaju. Określa się ją w zakresie wykonywanego przezeń

zawodu przy uwzględnieniu charakteru zawodowego owej działalności (Art. 355 §1, 2 KC).

Źródła zobowiązań

Czynności prawne np. umowy.

Czyny niedozwolone, w wyniku których powstaje szkoda (zobowiązanie polega

wówczas na naprawieniu szkody lub rekompensaty).

Akty administracyjne (np. płacenie podatków, obowiązek obrony, świadczenia na

rzecz usuwania skutków klęski żywiołowej itp.).

Inne, np. bezpodstawne wzbogacenie, prowadzenie cudzych spraw bez zlecenia.

W przypadku szkody, naprawienie powinno nastąpić według wyboru poszkodowanego

– poprzez przywrócenie stanu poprzedniego bądź w formie rekompensaty pieniężnej (Art.

363. §1. KC). Jeżeli poszkodowany przyczynił się do powstania lub zwiększenia szkody,

obowiązek jej naprawienia ulega odpowiedniemu zmniejszeniu stosownie do stopnia winy

każdej ze stron (Art. 362. KC).

Zobowiązanie przemienne – dłużnik jest zobowiązany do spełnienia jednego z kilku

świadczeń. Wybór świadczenia należy do dłużnika, chyba że czynność prawna, przepisy

prawa lub okoliczności stanowią inaczej (Art. 365. §1. KC). Wyboru dokonuje się poprzez

złożenie oświadczenia stronie przeciwnej lub przez spełnienie świadczenia (§2). Strona

przeciwna ma prawo wyznaczyć termin dokonania wyboru, po którym prawo to na nią

przechodzi (§3).

Zobowiązanie solidarne

-Zobowiązanie może obejmować kilku dłużników w ten sposób, że wierzyciel może

żądać całości lub części świadczenia od wszystkich łącznie, od kilku lub od każdego z

osobna, a zaspokojenie wierzyciela przez któregokolwiek z nich, zwalnia pozostałych (Art.

366. §1. KC). Aż do całkowitego zaspokojenia zobowiązanie obejmuje wszystkich dłużników

(§2). Solidarność dłużników.

-Kilku wierzycieli może być uprawnionych w ten sposób, że dłużnik może spełnić

całe świadczenie do rąk jednego z wierzycieli, a przez to dług wygasa względem wszystkich

(Art. 367. §1. KC). Przy tym dłużnik może wybrać, do rąk którego z wierzycieli spełni

świadczenie, chyba że jeden z nich wytoczy powództwo, wtedy świadczenie powinno być

spełnione do jego rąk (§2). Solidarność wierzycieli.

Zobowiązanie może być solidarne, choćby każdy z dłużników był zobowiązany w

inny sposób lub zobowiązanie względem każdego z wierzycieli było innego rodzaju (Art.

368. KC). Zobowiązanie jest solidarne, jeżeli wynika to z ustawy lub czynności prawnej (Art.

369. KC).

Świadczenia spełniane przez jednego z dłużników solidarnych nie mogą zaszkodzić

pozostałym (Art. 371. KC).

Wierzyciel ma prawo zwolnić z długu jednego z dłużników solidarnych, a ten ma

prawo zrzec się solidarności. Nie ma to skutków względem pozostałych (Art. 373. KC). Ma

jednak skutki zwłoka względem jednego z dłużników (Art. 374. §2. KC).

Dłużnik solidarny, który spełnił świadczenie może się ubiegać o zwrot od

współdłużników na podstawie istniejącego między nimi stosunku prawnego. Domniemywa

się, że części są równe (Art. 376. §1. KC). Jeżeli któryś ze współdłużników jest

niewypłacalny, jego część rozkłada się równo na pozostałych (§2).

Analogicznie w przypadku solidarności wierzycieli.

Zobowiązania podzielne i niepodzielne

Świadczenie jest podzielne, jeśli może być spełnione częściowo bez istotnej zmiany

przedmiotu lub wartości (Art. 379. §2. KC).

Jeżeli jest kilku dłużników lub kilku wierzycieli, a świadczenie jest podzielne, dług i

wierzytelność rozkłada się na tyle części, ilu jest dłużników / wierzycieli. Jeżeli z

okoliczności nie wynika inaczej, części są równe (Art. 379. §1. KC).

Jeżeli świadczenie nie jest podzielne, jest niepodzielne. Dłużnicy zobowiązani do

takiego świadczenia, są za nie odpowiedzialni jak solidarni (Art. 380. §1. KC). Ze wszystkimi

tego konsekwencjami.

Jeżeli jest kilku wierzycieli świadczenia niepodzielnego, każdy z nich może żądać

spełnienia całego świadczenia (Art. 381. §1. KC). Przy tym zwolnienie z długu przez

któregokolwiek z wierzycieli nie ma skutków względem pozostałych.

Wykonanie zobowiązania

Wierzyciel nie może nie przyjąć świadczenia częściowego, choćby cała wierzytelność

była już wymagalna, chyba że przyjęcie naruszałoby jego uzasadniony interes. (Art. 450.

KC).

Jeżeli dłużnik w celu zwolnienia się z zobowiązania spełnia za zgodą wierzyciela inne

świadczenie, zobowiązanie wygasa (Art. 453. KC).

Jeżeli termin spełnienia świadczenia nie jest oznaczony ani nie wynika z właściwości

zobowiązania, świadczenie powinno być spełnione niezwłocznie po wezwaniu dłużnika do

wykonania (Art. 455. KC).

Jeżeli dłużnik stał się niewypłacalny lub wskutek okoliczności, za które ponosi

odpowiedzialność, zabezpieczenie wierzytelności znacznie się zmniejszyło, wierzyciel może

żądać spełnienia świadczenia bez względu na zastrzeżony termin (Art. 458. KC).

Skutki niewykonania zobowiązań

Dłużnik jest zobowiązany naprawić szkody wynikłe z niewykonania lub nienależytego

wykonania zobowiązania (Art. 471. KC). Jest też odpowiedzialny za niezachowanie należytej

staranności (Art. 472 KC). Jest bezwzględnie odpowiedzialny za wszelkie szkody umyślne.

Jeżeli świadczenie stało się niemożliwe do wykonania bez winy dłużnika,

zobowiązanie wygasa (Art. 475 §1).

Jeżeli przedmiot świadczenia został zbyty, utracony lub uszkodzony, dłużnik jest

zobowiązany wydać wszystko, co otrzymał w zamian lub jako naprawienie szkody (§2).

W razie zwłoki dłużnika, wierzyciel może żądać oprócz wykonania zobowiązania,

naprawienia szkody wynikłej ze zwłoki (Art. 477. §1 KC).

Można zastrzec w umowie, że naprawienie szkody wynikłej z niewykonania lub

nienależytego wykonania zobowiązania niepieniężnego nastąpi w formie pieniężnej – kara

umowna (Art. 483. §1. KC), dłużnik nie może się jednak bez zgody wierzyciela zwolnić ze

zobowiązania przez zapłacenie kary umownej (§2). Wysokość kary umownej nie zależy od

wynikłej szkody, a jedynie od treści umowy (Art. 484. §1. KC). Dłużnik może żądać

zmniejszenia kary umownej, gdy zobowiązanie zostało w większości wykonane, lub jest ona

rażąco wygórowana (§2).