Cele kształcenia
dr Justyna Strykowska
Cele kształcenia
dr Justyna Strykowska
Cele kształcenia, pojęcie i funkcje
Cele – projektowane stany rzeczy,
które uczniowie powinni osiągnąć po
podjęciu działania
Cele – planowane i oczekiwane
osiągnięcia uczniów, czyli wyniki
nauczania i uczenia się
Cele kształcenia, ich rola
Cele ukierunkowują czynności ludzkie
Cele decydują o doborze treści
nauczania i metod pracy
Cele są wyznacznikiem poziomu
motywacji
Rodzaje i kategorie celów kształcenia
Cele poznawcze - wiedza
i umiejętności,
Cele kształcące – kształtowanie
strony intelektualnej człowieka
Cele wychowawcze – kształtowanie
systemu wartości i postaw człowieka
Cele ogólne i operacyjne
Cele ogólne wyrażają intencje
i zamierzenia nauczyciela.
Są przedstawiane za pomocą kategorii
pojęciowych: zapoznać, omówić, objaśnić…
Cele operacyjne wyrażają osiągnięcia uczniów
w formie zachowań werbalnych
i pozawerbalnych. Są przedstawiane
najczęściej: po skończonych zajęciach uczeń
potrafi… powiedzieć, wskazać, rozpoznać,
narysować itd.
Ogólne cele kształcenia
Zapewnienie uczniom warunków do
wszechstronnego rozwoju.
Zapoznanie uczniów
z podstawami usystematyzowanej wiedzy.
Kształtowanie u uczniów określonych umiejętności.
Rozwijanie u uczniów zdolności
i zainteresowań poznawczych.
Kształtowanie u uczniów pożądanych wartości
i postaw.
Przygotowanie uczniów do ustawicznego
kształcenia.
Taksonomia celów nauczania
Poziom
Kategoria
1.
Wiadomości
a.
Zapamiętywanie
wiadomości
b.
Zrozumienie wiadomości
2.
Umiejętności
c.
Stosowanie wiadomości
w sytuacjach typowych
d.
Stosowanie wiadomości w
sytuacjach problemowych
Taksonomia celów nauczania:
a)
Zapamiętywanie wiadomości oznacza
gotowość do przypominania sobie
pewnych terminów, faktów, praw i teorii.
b)
Zrozumienie wiadomości oznacza,
że uczeń potrafi je przedstawić w innej
formie, niż je zapamiętał
(uporządkować i streścić)
Taksonomia celów nauczania:
a)
Stosowanie wiadomości w sytuacjach typowych
oznacza opanowanie przez ucznia praktycznego
posługiwania się wiadomościami, według
podanych mu uprzednio wzorów
b)
Stosowanie wiadomości w sytuacjach
problemowych oznacza opanowanie przez
ucznia umiejętności formułowania problemów,
dokonywania analiz i syntezy nowych dla niego
zjawisk.
Przykłady celów ogólnych:
zapoznanie (uczniów) z historią pisma,
nauczenie samodzielne korzystanie
z edytora tekstu,
kształcenie umiejętności tworzenia prostych
dokumentów – przenoszenie ich,
kopiowanie i wklejanie tekstów etc
Nauczyciel stawia sobie za cel:
Przykłady celów operacyjnych:
wymienić funkcje edytora tekstów,
napisać, skopiować tekst, zmienić jego
wygląd – edytować go,
cofnąć wprowadzone przez siebie zmiany,
zapisać dokumenty na różnych nośnikach,
przenosić i kopiować teksty i pliki,
sprawdzić pisownię w dokumencie
Po zajęciach uczeń będzie umiał, potrafił:
Przykłady celów ogólnych:
zapoznanie uczniów z rodzajami planów
filmowych,
uświadomienie różnic miedzy scenariuszem,
a scenopisem,
wzbogacenie słownictwa uczniów o wyrazy
i wyrażenia związane z filmem,
Nauczyciel stawia sobie za cel:
Przykłady celów operacyjnych:
Wymienić podstawowe cechy scenariusza i
scenopisu,
nazwać (rozróżniać) plany filmowe,
objaśnić terminy związane z filmem
(np. plan filmowy, kadr, czas i miejsce
akcji)
Po zajęciach uczeń będzie umiał, potrafił:
Cel powinien być:
1.
Prosty - jego zrozumienie nie powinno stanowić kłopotu,
sformułowanie powinno być jednoznaczne i nie pozostawiające
miejsca na luźną interpretację.
2.
Mierzalny - a więc tak sformułowany, by można jednoznacznie
sprawdzić jego realizacje.
3.
Osiągalny - inaczej mówiąc realistyczny; cel zbyt ambitny
podkopuje wiarę w jego osiągnięcie i tym samym motywację do
jego realizacji.
4.
Istotny - cel powinien być ważnym krokiem naprzód, jednocześnie
musi stanowić określoną wartość dla tego, kto będzie go
realizował.
5.
Określony w czasie - cel powinien mieć dokładnie określony
horyzont czasowy w jakim zamierzamy go osiągnąć.
Wyznaczanie celów
1. Zawsze w pozytywie
Cele formułowane są w postaci pozytywnej.
2. Jak poznasz, że to osiągnąłeś?
Cele opisane są jako informacja sensoryczna (widzę, słyszę, czuję, etc.) oraz
pokazane z wielu pozycji percepcyjnych. Zrealizowanie celów jest możliwe do
przetestowania i jest potwierdzane w zewnętrznym zachowaniu.
Wyznaczanie celów
3. Co musisz zrobić by cel osiągnąć?
Cel opisywany jest w formie konkretnych czynności do wykonania, na
poszczególnych etapach realizacji celu.
4. Jak, gdzie i z kim?
Cele są osadzone w odpowiednim kontekście: z kim, kiedy, w jakich
sytuacjach, gdzie i w związku z jakim rodzajem aktywności
Wyznaczanie celów
5. Ekologia
Cele są realizowane w sposób ekologiczny (dla siebie,
innych i szerszego kontekstu)
6. Zasoby własne
Opis celu zawiera listę zasobów własnych (materialnych i
niematerialnych) wspomagających jego realizacje.
7. Brak sprzeczności
Istnieje spójna zgoda na obu poziomach (świadomym i
nieświadomym)
Wyznaczanie celów
8. Specyficzny i określony (mierzalny)
Cel musi być określony, konkretnie
9. Określony w czasie
Dokładnie określony termin osiągnięcia celu.
10. Motywujący i zależny od Ciebie
Realizacja celu na każdym etapie powinna być zależna od
Ciebie. Cel powinien być możliwy do realizacji i
motywujący.
Wyznaczanie celów
Mój cel
……………………………………………………………….
…………………………………………………………………
Czy Twój cel jest:
1.
pozytywny
2.
dokładny, konkretny
3.
osiągalny, zgodny z możliwościami
Wyznaczanie celów
Jakie zasoby posiadam, aby go zrealizować?
……………………… …………………………
……………………… …………………………
Jakie zasoby muszę zdobyć, aby osiągnąć cel?
………………………………………… ………………………………………
……………………………………… ………………………………………
………………………………………… ………………………………………
Wyznaczanie celów
Termin realizacji mojego celu
…………………………………………
Wskaźniki realizacji mojego celu
…………………………………… ……………………………………
…………………………………… ……………………………………
Wyznaczanie celów
Czy Twój cel jest:
1.
pozytywny
2.
dokładny
3.
osiągalny (zgodny możliwościami)
4.
określony w czasie
5.
mierzalny (zawiera wskaźniki pokazujące
jego osiągnięcie)
S.M.A.R.T sprytny
akronim pięciu cech:
Simple. Cel powinien być prosty jasny i przejrzysty. Jeśli cel
jest niezrozumiały, wówczas nie wiadomo jakie konkretne kroki
należy przedsięwziąć, by osiągnąć, a tym bardziej byłby problem
z wyznaczeniem najbliżej akcji.
Measurable. Musimy być w stanie zmierzyć, czy udało się nam
osiągnąć, to co zamierzyliśmy. Dzięki temu będziemy wiedzieć,
czy i kiedy zrealizowaliśmy nasz cel lub ile nam jeszcze brakuje.
S.M.A.R.T sprytny
Achievable. Cel musi być realistyczny. Musimy być ze sobą
szczerzy, znać swoje możliwości i ograniczenia, a także mieć na
uwadze uwarunkowania rynkowe.
Relevant. Czy cel jest na tyle istotny, że zobaczymy jego wpływ
na nasze życie / pracę? Jeśli nie, to po co zaprzątać sobie nim
głowę?
Timely defined. Zdefiniowany w czasie. Ramy czasowe są
ważne, by się zmobilizować i faktycznie zrealizować cel, a nie
wiecznie odkładać go w czasie.