KSIĘGI HISTORYCZNE
•
Księga Jozuego
•
Księga Sędziów
•
Księga Rut
•
Księga Samuela
•
Księgi Królewskie
•
Księgi Kronik
•
Księga Ezdrasza
•
Księga Nehemiasza
•
Księga Estery
Księgi od Jozuego do Estery obejmują okres około 800 lat historii
Ŝydowskiej - w przybliŜeniu od 1200 do 400 r. przed Chr. Zapisano w
nich wydarzenia od czasu, gdy Izraelici podbili Kanaan i osiedli na Ziemi
Obiecanej, przez okres sędziów i królów, aŜ do czasów, gdy zostali
podbici przez wielkie narody z północy i zamieszkali na obczyźnie.
Księgi Ezdrasza i Nehemiasza opisują ich powrót. Księga Estery
pokazuje wpływy pewnej dziewczyny Ŝydowskiej na dworze perskiego
króla - opowiadając o tym, jak uratowała swój naród.
śadna z ksiąg historycznych nie opowiada o wszystkim. Ich autorom
przyświecał szczególny cel: pokazać, jak zamierzenia Boga spełniały się
w Ŝyciu narodu. Zatem wiernie opisują oni nieszczęścia, do których
doszło, gdy lud BoŜy przestał być posłuszny Bogu. TakŜe królów zalicza
się tu do "dobrych" i "złych", zaleŜnie od tego, czy byli posłuszni Bogu,
czy teŜ decydowali się postępować zgodnie z własnym uznaniem.
KSIĘGA JOZUEGO
Historia najazdu Izraelitów na Kanaan - ziemię, którą obiecał im Bóg
pod dowództwem Jozuego, następcy MojŜesza.
Treść
Część 1: Podbój Kanaanu 1-12
•
Przejście przez Jordan 1-5
•
Zdobycie Jerycha 6-7
•
Aj 8
•
Kampania południowa 9-10
•
Kampania północna 11-12
Część 2: Ziemia podzielona pomiędzy pokolenia 13-21
Część 3: Pokolenia wschodnie i poŜegnalne przemówienie
Jozuego 22-24
Miejsce
Równiny na wschód od Jordanu i w Kanaanie
Czas
Około 1230-1200 r. przed Chr.
Czas spisania
Prawdopodobnie za czasów Ŝycia proroka Samuela
Główne postaci
Jozue, Rachab oraz Kaleb
Główne wydarzenia
•
Wysłanie wywiadowców 2
•
Przejście Jordanu 3
•
Bitwa o Jerycho 6
Sławne fragmenty
Instrukcje Boga dla Jozuego (1,5-9): "Bądź męŜny i mocny..."
Opowiedzenie się Jozuego za Bogiem: "Ja sam i mój dom słuŜyć chcemy
Panu" (24,15).
Główny temat
Inwazja na Kanaan z pomocą BoŜą przeprowadzona przez Jozuego.
Bóg dotrzymał swej obietnicy. Jozue pro wadzi lud, aby potwierdził swą
wierność Bogu.
KSIĘGA SĘDZIÓW
Opowiadania o narodowych bohaterach w czasach bezprawia
pomiędzy inwazją na Kanaan a pierwszymi królami.
Treść
•
Walka o ziemie, do momentu śmierci Jozuego 1-2
•
Opowiadanie o sędziach 2-16
•
Inne opowiadania z czasów, kiedy nie było króla 17-21
Główne postaci i ich czyny
•
Debora i Barak 4-5
•
Gedeon i Madianici 6-8
•
Jefte i jego córka 10-12
•
Samson i Dalila 13-16
Czas
Niecałe 150 lat, od roku około 1200 do 1070 przed Chr.
Miejsce
Ziemia Izraela / Kanaan
Główny temat i przesłanie
Izraelici nie wykonali poleceń Boga, by wypędzić wszystkie plemiona
zamieszkujące ich ziemię. Niektóre z nich pozostały i w rezultacie
Izraelici zaczęli czcić ich bogów. Podzielili się i będąc słabi, stali się
łatwym celem ataku. Ich wiara przestała być elementem utrzymującym
wspólnotę pomiędzy pokoleniami. Jednak mimo złamania obietnicy
danej Bogu, kiedy zwrócili się do Niego w rozpaczy, On przyszedł im z
pomocą i dał im wybawicieli, aby ich uwolnili.
KSIĘGA RUT
Historia
Głód zmusza Noemi i jej rodzinę do wyjazdu z Betlejem do Moabu.
Umierają tam jej mąŜ i dwaj synowie. Kiedy Noemi wraca, jej synowa
Rut Moabitka - nie chce od niej odejść. Zbierając kłosy na polu, by w
ten sposób mieć zboŜe na chleb dla rodziny, Rut spotyka Booza,
dalekiego krewnego swego męŜa. Wzruszony jej lojalnością wobec
Noemi, Booz podejmuje się pokonać formalne przeszkody i poślubić Rut.
Ta cudzoziemska dziewczyna, która wybrała lud Noemi i jej Boga,
współtworzy rodowód króla Dawida.
Czas i miejsce
Historia ta dzieje się w niespokojnych czasach sędziów w krainie
Moabitów (na wschód od Jordanu) i w Betlejem.
Temat
Tematem jest miłość i lojalność i BoŜa troska o kaŜdego, kto się do
Niego zwróci, bez względu na narodowość.
KSIĘGI SAMUELA
Historia Izraela od ostatnich sędziów po końcowe lata panowania
króla Dawida.
Treść
•
Jak Samuel został przywódcą Izraela słuŜąc Bogu 1 Sm 1-7
•
Saul zostaje pierwszym królem Izraela 8-10
•
Pierwsze lata Saula jako króla; nieposłuszeństwo i odrzucenie 11-
15
•
Bóg wybiera Dawida 16
•
Walka z Goliatem 17
•
Zazdrosny król Saul - Dawid w niełasce 18-30
•
Śmierć Saula i Jonatana 31, 2 Sm 1
•
Dawid królem Judy 2-4
•
Dawid zostaje królem całego Izraela; obietnica Boga 5-7
•
Wojny Dawida 8-10
•
Dawid i Batszeba: kara BoŜa 11-12
•
Kłopoty rodzinne: bunt Absaloma i jego następstwa 13-20
•
Lata późniejsze 21-24
Czas i miejsce
Izrael osiada teraz na swojej ziemi, ale batalie o przesunięcie granic
i zawarcie pokoju zabierają królowi Dawidowi całe Ŝycie. Okres, który te
księgi opisują, to w przybliŜeniu lata 1075-975 przed Chr.
Czas spisania
Księgi zostały spisane przez historyka jakiś czas po rozpadnięciu się
królestwa na dwie części. Być moŜe, uŜywał źródeł spisanych przez
Samuela oraz proroków po Samuelu. Znał i cytuje je - Dawid w kilku
wierszach.
Główne postaci i zdarzenia
•
Anna i narodziny Samuela 1 Sm 1
•
Heli i przesłanie Boga do Samuela 3
•
Porwanie i zwrot Arki Przymierza 4
•
Namaszczenie Dawida na króla 16
•
Dawid i Goliat 17
•
Dawid i Jonatan 18-20
•
Obietnica wiecznie trwałej dynastii dziękczynienie Dawida 7
•
Dawid i Batszeba 11
Sławne fragmenty
•
Modlitwa Anny 1 Sm 2
•
Lament Dawida nad Saulem i Jonatanem 2 Sm 1
•
Opowiadanie o owcy biedaka 12
•
Pieśń zwycięstwa Dawida 22
Główny temat i przesłanie
Główną myślą jest, Ŝe Izrael nie powinien mieć innego króla oprócz
samego Boga. Samuel zrozumiał to i próbował przeciwstawić się
naciskom ludu. Nie chciał zgodzić się, aby Izrael miał króla, jak to było
w sąsiednich krajach. W końcu Bóg dał Izraelowi upragnionego króla,
mimo iŜ wiedział, Ŝe będzie to przyczyną problemów.
Saul, pierwszy król, rozpoczął rządy dobrze, ale duma doprowadziła
go do zlekcewaŜenia Boga - i Bóg go odrzucił.
Dawid był prawdziwie BoŜym człowiekiem. Jego zaufanie do Boga
nigdy nie malało. Mimo iŜ często czynił źle, zawsze był gotów przyznać
się, iŜ zbłądził, i prosić Boga o przebaczenie.
NajwaŜniejszym przesłaniem tych ksiąg jest BoŜa obietnica dynastii,
która będzie trwać na wieki - obietnica, którą spełnił w osobie Jezusa
pochodzącego z rodu Dawida.
KSIĘGI KRÓLEWSKIE
Historia Izraela od śmierci króla Dawida przez podział, który nastąpił
po śmierci Salomona, do upadku Jerozolimy i zniszczenia Świątyni przez
Babilończyków.
Treść
Część 1: Salomon następcą króla Dawida 1 Krl 1-2
Część 2: Panowanie Salomona 3-11
•
Mądrość Salomona 3-4
•
Zbudowanie i poświęcenie Świątyni 5-8
•
Obietnica Boga; handlowe i budowlane przedsięwzięcia Salomona
9
•
Wizyta królowej Saby 10
•
Niewierność Salomona wobec Pana i jego śmierć 11
Część 3: Podzielone królestwo 1 Krl 12 - 2 Krl 17
•
Bunt północnych pokoleń 12-14
•
Królowie Izraela i Judy 14-16
•
Prorok Eliasz i jego wyzwanie rzucone prorokom Baala 17-19
•
Achab - król Izraela 20-22
•
Jozafat król Judy i Ochozjasz król Izraela 1 Krl 22-2 Krl 1
•
Elizeusz zostaje prorokiem Boga 2-8
•
Królowie Izraela i Judy 8-16
•
Stolica Izraela, Samaria, zdobyta przez Asyryjczyków 17
Część 4: Królestwo Judy 18-25
•
Król Ezechiasz i groźba asyryjska 18-20
•
Manasses i Amon z Judy 21
•
Reformy króla Jozjasza 22-23
•
Ostatni królowie Judy 24
•
Jerozolima zdobyta przez Babilończyków; zniszczenie Świątyni
25c
Czas i miejsce
Rządy Salomona, około 970-930 r. przed Chr., były zlotym wiekiem
Izraela. Wydarzenia, które nastąpiły później w dwóch królestwach
Izraela i Judy, to czas wzrostu potęgi najpierw Asyrii, następnie
Babilonu. Księgi Królewskie obejmują około 400 lat, w przybliŜeniu od
roku 975 do 586 przed Chr. Samaria upadła w roku 722, Jerozolima w
586.
Księgi Kronik obejmują ten sam okres. TakŜe prorocy: Amos,
Ozeasz, Izajasz, Micheasz, Nahum, Habakuk, Sofoniasz i Jeremiasz
działali w tym samym czasie.
Czas spisania
Księgi zostały ostatecznie zebrane w Babilonie, w czasie wygnania,
być moŜe około 550 r. przed Chr. Ale uŜyto znaczne wcześniejszych
materiałów: protokołów sądowych i rejestrów urzędniczych oraz historii
o prorokach.
Główne postaci i zdarzenia
•
Wyroki sądowe Salomona 1 Krl 3
•
Zbudowanie Świątyni 6
•
Salomon i królowa Saby 10
•
Eliasz i susza: wdowa w Sarepcie 17
•
Eliasz i prorocy Baala 18
•
Winnica Nabota 21
•
Eliasz i ognisty rydwan 2 Krl 2
•
Elizeusz i Szunemitka 4
•
Uzdrowienie Naamana 5
•
OblęŜenie Samarii 6
•
Śmierć królowej Izebeli 9
•
Pogrom królowej Atalii 11
•
Upadek Samarii 17
•
Asyryjczycy u bram Jerozolimy 18
•
Jozjasz odnajduje księgę Prawa 22
•
Upadek Jerozolimy, zniszczenie Świątyni 25
Sławne fragmenty
•
Modlitwa Salomona o mądrość 1 Krl 3
•
Modlitwa Salomona przy poświęceniu Świątyni 8
Główny temat i przesłanie
KaŜdy z władców osądzany jest zgodnie ze swoją wiernością i
lojalnością wobec Boga. Kiedy władca i lud decydują się być Bogu
posłuszni i oddawać Mu cześć, sprawy toczą się pomyślnie. Kiedy jednak
celowo wybierają nieposłuszeństwo, następuje klęska. Lecz Boga to nie
cieszy. On chce, by Jego naród słuchał Go z własnej woli, dla swego
własnego dobra. Raz po raz przestrzega ich przed niebezpieczeństwem,
w jakim się znajdują. Wysyła im proroków Eliasza i Elizeusza. Ale lud
nadal Go nie chce słuchać i dochodzi do tragedii: Samaria. a potem
Jerozolima wpadają w ręce wrogów. Najpierw upada na zawsze
królestwo Izraela na północy, następnie mieszkańcy królestwa Judy
zostają uprowadzeni do niewoli babilońskiej.
KSIĘGI KRONIK
Księgi te obejmują ten sam okres, co zdarzenia w 2 Księdze
Samuela i Księgach Królewskich. Ale poniewaŜ przeznaczone były dla
ludzi, którzy wrócili do Jerozolimy z wygnania w Babilonie, dlatego
historia ich skupia się na południowym królestwie Judy i jego królach.
Treść
Część 1: Drzewa genealogiczne, od Adama do tych ludzi, którzy
wrócili z Babilonu 1 Krn 1-9
Część 2: Panowanie króla Dawida 10-29
•
Śmierć króla Saula 10
•
Królowanie Dawida 11-21
•
Przygotowania Dawida do budowy Świątyni 22-29
Część 3: Panowanie króla Salomona 2 Krn 1-9
•
Źródło mądrości i bogactwa Salomona 1
•
Budowa i poświęcenie Świątyni 2-7 Sława Salomona 8-9
Część 4: Królowie Judy 10-36
•
Rozłam królestwa za Roboama 10
•
Od Roboama do Asy 11-16
•
Reformy króla Jozafata 17-20
•
Od Jorama do Achaza 21-28
•
Reformy króla Ezechiasza 29-32
•
Manasses i Amon 33
•
Reformy króla Jozjasza 34-35
•
Koniec panowania królów i upadek Jerozolimy 36
Czas
Księgi te, razem z księgami Ezdrasza i Nehemiasza, z którymi są
związane, opowiadają historię ludu BoŜego od śmierci króla Saula do
ponownego osiedlenia się w Judei po wygnaniu. Historia opowiedziana w
Księgach Kronik obejmuje okres od około 1000 r. przed Chr. do
zniszczenia Jerozolimy przez Nabuchodonozora w roku 587/586 przed
Chr.
Czas spisania
Po powrocie śydów do Judei - być moŜe około 400 r. przed Chr.
Główne wydarzenia
•
Dawid sprowadza Arkę Przymierza do Jerozolimy 1 Krn 15-16
•
Salomon poświęca nowo wybudowaną Świątynię 2 Krn 5-7
•
Ezechiasz oczyszcza i ponownie poświęca Świątynię 29
Sławne fragmenty
•
Pieśń pochwalna Dawida 1 Krn 16
•
Dawid w imieniu Boga namaszcza Salomona na króla 29
•
Modlitwa Salomona przy poświęceniu Świątyni 2 Krn 6-7
•
Obietnica Boga złoŜona Salomonowi na przyszłość 7
Główny temat i przesłanie
Głównym celem Kronikarza jest przekonanie śydów, mieszkających
teraz na powrót w Jerozolimie, Ŝe wciąŜ są narodem wybranym przez
Boga. Początek ich królestwa - wielkie dni króla Dawida i Salomona był
pobłogosławiony przez Boga. I sposób, w jaki naród czcił Boga
szczegółowa organizacja słuŜby w świątyni oraz słuŜby kapłanów,
lewitów i muzyków - był dany przez Boga. Zniszczenie tego wszystkiego
przez nieposłuszeństwo wielu królów doprowadziło do upadku
Jerozolimy, zniszczenia Świątyni i wygnania. Lecz obietnice Boga
względem Izraela są wciąŜ waŜne i nadszedł czas na odnowę. Powrót do
prawdziwego kultu za króla Jozafata, Ezechiasza, Jozjasza zachęca tych,
którzy wrócili z wygnania, do odnowienia swej wiary (przesłanie
podobne do przesłania proroków Aggeusza i Zachariasza).
KSIĘGA EZDRASZA
Historia powrotu dwóch grup śydów do swej ojczyzny z wygnania w
Babilonie. Połączone odbudowują Świątynię i pod przywództwem
Ezdrasza pilnują przestrzegania Prawa.
Treść
Część 1: Pierwsza grupa wraca do Jerozolimy z Zorobabelem 1-2
Część 2: Świątynia zostaje odbudowana pomimo opozycji 3-6
•
Ludzie z radością przystępują do odbudowy 3
•
Poparcie lokalnej opozycji przez perskich władców 4
•
Prace przy odbudowie zostają ponowione 5,1-6,12
•
Poświęcenie Świątyni i obchody święta Paschy 6,13-22
Część 3: Druga grupa powraca z Ezdraszem 7-10
•
Ludzie, którzy przybywają, i ich podróŜ 7-8
•
Problem mieszanych małŜeństw 9-10
Czas i miejsce
Powrót z wygnania nie był jednorazowym wydarzeniem. W
wieloletnich odstępach, za panowania róŜnych władców perskich, odbyto
kilka podróŜy. Ten opis obejmuje lata 538 do 428 przed Chr. Wracający
wygnańcy zastali kraj wciąŜ zamieszkany przez tych śydów, którzy nie
zostali zabrani do Babilonu, wspólnie z innymi narodowościami
przeciwnymi im. Jerozolima pozostawała opustoszała, Świątynia była
zrujnowana, a Ŝycie kulturalne zamarło.
Czas spisania
Księga prawdopodobnie spisana w celu uzupełnienia Kronik - około
400 r. przed Chr.
Główne postaci
Ezdrasz, kapłan będący potomkiem Aarona, uczony w prawie
BoŜym. Zorobabel, przywódca pierwszej powracającej grupy, wnuk
króla Jojakina zmuszonego do opuszczenia kraju.
Cesarz Cyrus z Persji, który pokonał Babilończyków i zadekretował,
Ŝe śydzi i inne narody mogą wrócić do swych domów. Prorok Deutero-
Izajasz widział w działaniu tego pogańskiego władcy wpływ Boga.
Główne wydarzenia
•
Rozkaz powrotu i odbudowy wydany przez Cyrusa 1
•
Obchody pierwszego święta Paschy w odbudowanej Świątyni 6
•
Powrót Ezdrasza i innych potomków kapłanów 7-8
Główny temat i przesłanie
Kronikarz, który oprócz Kronik spisał najprawdopodobniej takŜe tę
księgę, wierzył mocno, iŜ śydzi wciąŜ są dla Boga narodem wybranym,
pomimo skazania na wygnanie i zakończenia epoki królów. W Księdze
Ezdrasza widzimy tę wiarę w praktyce, gdy wygnańcy po powrocie
odbudowują Swiątynię i zaczynają od nowa swe narodowe Ŝycie
religijne. Prawa BoŜego naleŜy przestrzegać w szczegółach; Izraelici
mieli być narodem innym od pozostałych.
KSIĘGA NEMEMIASZA
Historia powrotu z wygnania do Jerozolimy trzeciej grupy Zydów
pod wodzą wielkiego przywódcy, Nehemiasza. Nehemiasz został
wybrany pierwszym gubernatorem Jerozolimy i zainicjował odbudowę
murów miasta. Jego reformy religijne pokrywały się z dziełem Ezdrasza.
Treść
Część 1: Nehemiasz powraca do Jerozolimy i rozpoczyna
odbudowę murów 1-7
•
Nehemiasz otrzymuje złe wiadomośc i modli się za Jerozolimę 1
•
Powrót Nehemiasza 2
•
Odbudowa murów wbrew opozycji 3,1-7,3
•
Lista wygnańców, którzy powrócili 7,4-73
Część 2: Prawo, pokuta i odnowione przymierze 8-10
•
Ezdrasz czyta Prawo i lud wyraŜa Ŝal Modlitwa-spowiedź 9,1-37
•
Lud podejmuje zobowiązanie, iŜ będzie przestrzegał Prawa 9,38-
10,39
Część 3: Lud i jego reformatorski gubernator 11-13
•
Listy ludzi i kapłanów 11,1-12,26
•
Poświęcenie nowych murów: Jerozolima moŜe w końcu się bronić
12,27-43
•
Reformy Nehemiasza 12,44-13,31
Czas i miejsce
Nehemiasz powrócił do Jerozolimy w 445 r. przed Chr. i był
gubernatorem przez dwanaście lat, tj. do roku 433 przed Chr. Sposób,
w jaki ta księga wiąŜe się z księgą Ezdrasza i grupą, którą on przywiódł,
nie zawsze jest łatwy do określenia. Nehemiasz zostawił wysoce
rozwinięty perski dwór królewski i przybył do miasta, które dopiero
zaczęto odbudowywać, w którym duŜo było jeszcze chaosu. Mniej
więcej w tym okre się działał prawdopodobnie prorok Malachiasz.
Czas spisania
Ścisłe związki, jakie istnieją pomiędzy tą księgą a Księgami Kronik i
Księgą Ezdrasza wskazują, Ŝe spis no ją około roku 400 przed Chr., ale
najwaŜniejszą częścią księgi wydaje się być dziennik Nehemiasza.
Główne wydarzenia
•
Powrót Nehemiasza do Jerozolimy 2
•
Ukończenie odbudowy murów 6
Sławne fragmenty
•
Modlitwa Nehemiasza 1
•
Wielka modlitwa-spowiedź 9
Znaczenie i przesłanie
Nehemiasz,
człowiek
czynu,
zdołał
rozbudzić
nadzieję
w
przygnębionym narodzie i dał mu zarówno duchowe, jak i praktyczne
przywództwo, aby mógł on wypełnić trudne zadanie w obliczu zagorzałej
opozycji. Był równieŜ człowiekiem modlitwy do końca zawierzającym
Bogu, skutecznym w działaniu. Za jego panowania dzięki pomocy
Ezdrasza, Ŝycie religijne śydów uległo odnowieniu.
KSIĘGA ESTERY
Historia
Estera, piękna dziewczyna Ŝydowska zostaje królową perską, Ŝoną
króla Achaszwerosza (Kserksesa). Dzięki dyplomatycznemu fortelowi,
opracowanemu do spółki ze swym opiekunem Mardocheuszem,
zapobiega eksterminacji wszystkich śydów w królestwie perskim.
Haman, wielki wezyr królestwa, który planował zagładę śydów, zostaje
stracony, a godność wezyra otrzymuje Mardocheusz.
Miejsce
Wydarzenia dzieją się w Suzie, zimowej stolicy Persji, w latach,
kiedy większość śydów powróciła juŜ do Jerozolimy z wygnania w
Babilonie. Część śydów została jednak w Persji, imperium, które podbiło
Babilończyków.
Temat
Księga ta nie wspomina o Bogu i nie jest to historia znacząca z
punktu widzenia religijnego. Pokazuje, jak śydzi przetrwali w czasach
wielkiego zagroŜenia. Do dziś historia ta czytana jest wśród śydów w
czasie święta Purim.
Opracował Piotr Wasilewski, na podstawie "Encyklopedia Biblii" © 1997
Świat KsiąŜki, ISBN 83-7129-600-2
www.biblia.net.pl