Dietetyka3

Vino pellite curas

– Winem rozpraszajcie troski

(Horatius)

Ficum cupit

– Chce figi, potrzebuje czegoś (dlatego

taki uprzejmy)

MSZ

Warzywa i owoce obfitujące w witaminę C - 20-170 mg

witaminy C w 100 g produktu

Warzywa – Boćwina, brokuły, brukselka, chrzan, jarmuŜ,

kalafior, kalarepa, kapusta biała, czerwona, włoska,
pekińska, papryka, liść pietruszki, pomidory, rzepka,
kapusta kiszona (w duŜych ilościach jedzona),

Większe ilości – koperek zielony, szczaw, szczypiorek, szpinak

(bogate w karoten)

Owoce – agrest, cytryny, grejpfrut, jeŜyny, kiwi, maliny,

mandarynki, pomarańcze, porzeczki, białe, czerwone,
czarne (do 300 mg), poziomki, truskawki, Ŝurawiny, owoce
dzikiej róŜy

MSZ

Warzywa i owoce obfitujące w prowitaminę witaminy A –

beta karoten

Warzywa – Boćwina, dynia, endywia, cykoria, fasola

strączkowa, groszek zielony, jarmuŜ, koperek zielony,
kabaczek, marchew, sałata, szczaw, szpinak, włoszczyzna.

DuŜo teŜ mają – nać pietruszki, pomidory bogate w witaminę

Owoce – arbuz, banany, brzoskwinie, melony, najbogatsze

morele.

MSZ

Urozmaicenie produktów – wykorzystanie tzw. zamienników

produktów (zamiana produktów w obrębie danej grupy):

100 g mąki, kaszy odpowiada:

100 g makaronu

100 g grochu i fasoli suchej

100 g pieczywa chrupkiego, bułki tartej, herbatników, sucharków

135 g chleba, bułek, pieczywa cukierniczego

100 g cukru odpowiada:

125 g miodu

200 g dŜemu niskosłodzonego

150 g dŜemu wysokosłodzonego, konfitur, syropów owocowych

MSZ

śywienie podstawowe

Osoby nie wymagające Ŝywienia dietetycznego – w szpitalach,

sanatoriach i innych zakładach leczniczych.

Charakterystyka – dozwolone wszystkie produkty i techniki,

wskazane ograniczenia w diecie potraw cięŜko strawnych,
wzdymających.

4-5 posiłków dziennie

Normy zaproponowane przez Iśś – 1994,

Stan chorobowy – wzrost wydatku energetycznego na podstawowe

procesy Ŝyciowe – zapotrzebowanie na energie wzrost o 15% ( z
2300 kcal do 2500 kcal np.)

Przy planowaniu diety racja pokarmowa zwiększona na tzw. Straty

nieuniknione (straty produkcyjne, resztki talerzowe)

MSZ

Dieta bogatoresztkowa

Zaparcia nawykowe, postać atoniczna, zaburzenia czynności jelit.

Modyfikacja Ŝywienia racjonalnego ludzi zdrowych (diety podstawowej)

– zwiększenie ilości błonnika pokarmowego frakcji
nierozpuszczalnych i płynów.

Istotna rola – frakcja nierozpuszczalna błonnika: celulozy,

hemicelulozy, ligniny.

Do wyzwolenia funkcji błonnika – niezbędna woda – zdolność róŜna –

najwięcej – otręby pszenne – 100 g – wiąŜe 450 g wody.

ziemniaki 100 g – 40 g wody

Przy podawaniu otrąb – zwiększenie ilości Ca o ok. 10% i wody do 2 l.

Objawy dyspeptyczne – procesy fermentacyjne w jelitach wywołują

Fruktoza (w soku jabłkowym duŜo jej), laktoza w mleku słodkim

(zastępujemy jogurtem, kefirem), sorbitol (z - galaretkowate
słodycze, guma do Ŝucia bezcukrowa, dietetyczne dŜemy i
czekolady), tłuszcze zwierzęce, uŜywki (kawa, mocna herbata,
alkohol, ostre przyprawy), napoje gazowane i potrawy wzdymające,
potrawy cięŜko strawne - smaŜone

MSZ

Dieta łatwo strawna

Modyfikacja Ŝywienia racjonalnego ludzi zdrowych.

Dobór produktów łatwo strawnych oraz technik przyrządzania.

Ograniczenie lub wyłączenie – produktów i potraw tłustych,

smaŜonych, pieczonych w tradycyjny sposób, długo zalegających w
Ŝołądku, wzdymających, ostro przyprawionych.

Zmniejszenie podaŜy błonnika lub uczynienie go mniej draŜniącego –

dobór delikatnych warzyw i dojrzałych owoców, obieranie,
gotowanie, przecieranie przez sito, miksowanie, podawanie
przecierów i soków, oczysczone produkty zboŜowe.

MSZ

śywienie dietetyczne w chorobach układu pokarmowego

Choroby jamy ustnej i przełyku:

Zapalenie jamy ustnej.
Zapalenie przełyku.
Kurcz przełyku.
śylaki przełyku.
Rak przełyku.

Diety oszczędzające pod względem mechanicznym, chemicznym i
termicznym.

Zapotrzebowanie energetyczne na poziomie minimalnym – 2200-
2300 kcal zaleŜne od masy ciała pacjenta i przypadku chorobowego.

Choroba nowotworowa – zapotrzebowanie energetyczne zwiększone
do 2500 kcal, do 100 g białka na dobę, więcej witamin z grupy B i
witaminy C, składników mineralnych.

Dieta płynna, papkowata, przez zgłębnik, diety przemysłowe.

MSZ

DIETA PAPKOWATA

Choroby jamy ustnej i przełyku, utrudnione gryzienie i połykanie,

niektóre choroby z gorączką, po niektórych zabiegach.

ZbliŜona do diety łatwostrawnej – róŜnica w konsystencji.

Zupy przecierane, zupy kremy, podprawiane (zagęszczane mąką i

śmietanka, Ŝółtkiem, masłem), warzywa i owoce – surowe soku
lub przecierane gotowane, mięsa gotowane mielone podawane z
sosami.

Przeciwwskazane produkty podobne jak w płynnej.

MSZ

DIETA KLEIKOWA

Ostre schorzenia przewodu pokarmowego, wątroby, trzustki,

pęcherzyka Ŝółciowego, nerek, choroby zakaźne, stany
pooperacyjne.

Kleiki z: ryŜu (zapierające), kaszy jęczmiennej (lekko wzdymająca),

płatków owsianych (rozwalniająco), kaszy manny.

Gorzka herbata, namoczone sucharki, czerstwa bułka.

Stosuje się 1-3 dni.

Modyfikacje – dodanie soli, cukru, niewielkich ilości masła, chudego

mleka, twaroŜku, przetartych kompotów, soków z warzyw i
owoców, puree z ziemniaków, marchwi, płynów garbnikowych
(wino czerwone, kakao na wodzie, napar z suszonych czarnych
jagód), osłaniających (mięta, rumianek).

MSZ

Diety o zmienionej konsystencji

Dieta płynna,

Dieta papkowata

Dieta kleikowa

DIETA PŁYNNA

Charakterystyczna konsystencja.

Wartość energetyczna – ustalana indywidualnie od 1600 -2400 kcal,

zwiększony katabolizm – 3000 kcal.

1 ml poŜywienia – 1 kcal – (0,8-0,9 kcal)

2000 kcal – objętość 2000-2500 ml (większe stęŜenia biegunka, nie

moŜność podania przez sondę).

Objętość jednego posiłku do 500 ml, temperatura 37

Białko – 16-20% energii
Tłuszcz – 30-32% energii
Węglowodany – 44-54% energii

MSZ

Zastosowane produkty:

Produkty świeŜe,

pieczywo namoczone i zmiksowane,
kasze w formie kleików,
sery zmiksowane z mlekiem lub śmietanką,
jaj zagotowane, zmiksowane z mlekiem lub zupą,
Ŝółtka dodawane po zagotowaniu,
mięso, ziemniaki i warzywa zmiksowane w zupie,
warzywa i owoce – w formie soków i przecierów.

Potrawy moŜna wzbogacać mlekiem w proszku lub preparatami

przemysłowymi.

Przeciwwskazane:

Pieczywo świeŜe, Ŝytnie, makarony i kasze nieprzetarte,

przekwaszone mleko, sery Ŝółte, topione sery, jaja na surowo,
tłuste gatunki mięs, tłuste wędliny, tłuste ryby, kwaśna
śmietana, smalec, słonina, warzywa kapustne, cebulowe,
papryka, ogórki, suche nasiona roślin strączkowych, brukiew,
rzepa, wszystkie warzywa surowe, owoce suszone, orzechy,
chałwa, czekolada, kakao, ostre przyprawy, alkohol.

MSZ

śywienie dietetyczne w chorobach układu pokarmowego

NIEśYTY śOŁĄDKA

Ostry nieŜyt – zatrucia pokarmowe, niektóre leki, środki

przeczyszczające, alkohole (wina musujące w duŜych ilościach).

Gdy ostry nieŜyt pochodzenia bakteryjnego – leczenie

farmakologiczne.

Zalecenia: 24-48 godzin głodówka – płyny niesłodzone o

umiarkowanej temperaturze (woda przegotowana, fizjologiczny
roztwór soli, herbata bez cukru, napar z rumianku, mięty –
płyny 100 ml co godzinę) dosalane – uzupełnienie strat NaCl,
nawadnianie doŜylne nieraz potrzebne.

Wprowadzamy solone kleiki z ryŜu, kaszy jęczmiennej bez tłuszczu i

cukru.

Soki owocowo-warzywne (rozcieńczone 1:4 początkowo, potem 1:1

zaleŜnie od tolerancji, nie podaje się jabłkowego soku – zwiększa
procesy fermentacyjne) – najlepsze Bobo Vita.

Dietę stopniowo rozszerzamy.

MSZ

śywienie dietetyczne w chorobach układu pokarmowego

NIEśYTY śOŁĄDKA

Przewlekły nieŜyt – stan zapalny błony śluzowej Ŝołądka

Przyczyny – zakaŜenie H. pylori, błędy Ŝywieniowe, brak uzębienia,

naduŜywanie alkoholu, palenie papierosów, niektóre leki,
zarzucanie treści dwunastnicy do Ŝołądka, zejście ostrego
nieŜytu, inne choroby (niedokrwistość, cukrzyca), czynniki
nerwowe.

Objawy: nadkwaśność – bóle głodowe, kwaśnie odbijanie, nudności

wymioty, pieczenie za mostkiem, wzdęcie, zaparcia;

niedokwaśność – gniecenie w okolicy Ŝołądka, nudności,
odbijania siarkowodorem, wzdęcia, biegunki na przemian z
zaparciami.

MSZ

śywienie dietetyczne w chorobach układu pokarmowego

NIEśYTY śOŁĄDKA

Przewlekły nieŜyt – stan zapalny błony śluzowej Ŝołądka

Nadkwaśność – dieta łatwo strawna z ograniczeniem substancji

pobudzających czynność wydzielniczą Ŝołądka. Dieta
zindywidualizowana.

Niedokwaśność – oszczędzanie chorego narządu i pobudzanie do

wydzielania soków trawiennych.

Potrawy urozmaicone, estetycznie podane – pobudzenie fazy

odruchowo-nerwowej, nie podaje się duŜej ilości płynów (nie
rozcieńczanie kwasu solnego i soków trawiennych).

Pobudzenie apetytu – pomiędzy posiłkami – sok pomidorowy, z

kiszonej kapusty, z ogórków, marchwi, jabłek, barszcz kiszony.

Wyłączamy potrawy z duŜą ilością tłuszczu i smaŜone, pieczone –

hamowanie czynności wydzielniczej Ŝołądka. Błonnik
zmniejszony, niewskazane potrawy zalegające i wzdymające.

Posiłki podawane często i w mniejszych objętościach.

MSZ

śywienie dietetyczne w chorobach układu pokarmowego

CHOROBA WRZODOWA śOŁĄDKA I DWUNASTNICY

Tworzenie się ubytków w błonie śluzowej Ŝołądka lub dwunastnicy.

Brak objawów lub okresowe bóle – wiosna, lato.

Wrzód Ŝołądka – 0,5 godziny po spoŜyciu posiłku,

Wrzód dwunastnicy – 2-3 godziny po jedzeniu, charakterystyczne

bóle głodowe w nocy i na czczo.

Dieta pełnowartościowa z wyłączeniem produktów powodujących

bóle brzucha, wzdęcia, odbijania, zgagę. W okresie zaostrzenia
wyłączeniu podlegają produkty cięŜko strawne, długo zalegające
w Ŝołądku. Dieta łatwostrawna.

Gdy podawane leki z bizmutem – niewskazane mleko i jego przetwory

– unieczynnienie bizmutu.

SpoŜywanie posiłków bez pośpiechu, o stałych porach, kolacja przed

snem, zarzucenie palenia papierosów.

MSZ

śywienie dietetyczne w chorobach układu pokarmowego

CHOROBY JELITA CIENKIEGO I GRUBEGO

RóŜne działanie produktów na perystaltykę jelit:

Pobudzające działanie:

produkty wysokoresztkowe – bogate w błonnik nierozpuszczalny

(pieczywo razowe, grube kasze, otręby, w mniejszych ilościach
warzywa i owoce);

wywołujące procesy fermentacyjne w jelitach (miód, słodycze

galaretowate z sorbitolem, cukier mleczny, syropy owocowe, sok
jabłkowy, winogronowy, gruszkowy, soki bogate w fruktozę i
sorbitol, dŜemy, śliwki suszone);

fermentowane przetwory z mleka, świeŜy kefir, zsiadłe mleko;

kwaśne owoce i warzywa (bogate w kwasy organiczne), buraki

ćwikłowe, papryka;

napoje i dania zimne, słone, mocno przyprawione;

tłuszcze;

kawa prawdziwa.

MSZ

śywienie dietetyczne w chorobach układu pokarmowego

CHOROBY JELITA CIENKIEGO I GRUBEGO

RóŜne działanie produktów na perystaltykę jelit:

ObniŜające działanie:

Napoje garbnikowe – ściągające – napar z suszonych czarnych jagód,

mocna gorzka herbata, kakao na wodzie, wytrawne czerwone
wino;

napoje gorące;

mąka ziemniaczana – kisiel, ryŜ, Ŝelatyna;

warzywa i owoce bogate w błonnik rozpuszczalny – pektyny

(marchew, dynia, banan, jabłko tarte).

suche poŜywienie.

MSZ

śywienie dietetyczne w chorobach układu pokarmowego

CHOROBY JELITA CIENKIEGO I GRUBEGO

Zaparcia

Zaparcie – stan patologiczny, w którym opróŜnianie się jelit nie

odbywa się przeciętnie co 24 h, lecz znacznie rzadziej (raz na 2,
4, 6 dni).

Czynnościowe zaburzenia defekacji: zaparcia nawykowe,

zmniejszenie wraŜliwości prostnicy, uszkodzenie układu
nerwowego.

Czynnościowe zaburzenia pasaŜu przez jelito grube (10% populacji

K>M) – m.in.:

przejściowe zaparcia w chorobach gorączkowych i obłoŜnych –

zmiana diety;

niedoczynność tarczycy, nadnerczy, cukrzyca – uszkodzenia

autonomicznego układu nerwowego;

leki – opiatowe, papaweryna, antagoniści wapnia, NSAID;

nerwica, depresja, parkinsonizm, stwardnienie rozsiane

MSZ

śywienie dietetyczne w chorobach układu pokarmowego

CHOROBY JELITA CIENKIEGO I GRUBEGO

Zaparcia

Diagnostyka: pełna diagnostyka, badanie per rectum i inne.

Leczenie przyczynowe –

odstawienie leków (antagonistów Ca),
chirurgia jelita w zaparciach o podłoŜu organicznym (uchyłkowa
choroba),
leczenie niedoczynności tarczycy,
chirurgia jelita w chorobach czynnościowych.

Postępowanie ogólne:

dieta obfitująca w błonnik pokarmowy;

probiotyki;

unikanie herbaty, czekolady, pokarmów wysokobiałkowych,

nasilenie aktywności fizycznej – sprzyja przywróceniu wypróŜnień

pokarmowych

torowanie odruchów defekacyjnych

szklanka wody do kaŜdego posiłku – aby rozszerzyć Ŝołądek.

MSZ

śywienie dietetyczne w chorobach układu pokarmowego

CHOROBY JELITA CIENKIEGO I GRUBEGO

Zespół jelita draŜliwego

Objawy: ból, wzdęcia, biegunka, zaparcie, objawy znikają w czasie

snu, wiek powyŜej 20 r. Ŝycia – szczyt zachorowań przełom 3 i 4
dekady.

Charakterystyka pacjentów: niezwykła koncentracja na własnych

dolegliwościach, przewidywanie miejsca, które boli jeszcze przed
badaniem palpacyjnym, bardzo często objawy nasilone przez
kontakt z wybranymi osobami i są one wykorzystywane w
relacjach z najbliŜszymi.

Błędny jest pogląd, Ŝe przyczyną choroby jest ubogoresztkowa dieta

europejska.

Rozpoznanie – w ciągu ostatnich 12 miesięcy przez co najmniej 12

tygodni (niekoniecznie kolejnych) występował dyskomfort lub ból
brzucha z dwoma z trzech cech:

ustępował po wypróŜnieniu i/lub wiązał się ze zmianą częstotliwości

wypróŜnień i/lub był związany ze zmianą wyglądu stolca

MSZ

śywienie dietetyczne w chorobach układu pokarmowego

CHOROBY JELITA CIENKIEGO I GRUBEGO

Zespół jelita draŜliwego

Postępowanie dietetyczne:

Unikanie pszenicy, kukurydzy, ziemniaków, cebuli, czekolady,

produktów mlecznych, jaj, orzechów i ryb – zawierają duŜe ilości
niekompletnie wchłanianych węglowodanów: skrobię,
oligosacharydy, sorbitol, laktozę.

W postaci zaparciowej zaleca się terapeutyczną ilość błonnika 24-36

g/dobę – 3 łyŜki otrąb pszennych praŜonych. Terapii
wysokobłonnikowej powinno towarzyszyć zwiększenie ilości
płynów + kontrola poziomów Ŝelaza, cynku, magnezu i
fosforanów.

Higiena Ŝywienia –

spoŜywanie posiłków powoli i w milczeniu, picie płynów łyŜką lub

przez rurkę, choćby minimalna aktywność fizyczna po posiłkach,
stałe pory posiłków, stałe, dobrze tolerowane objętości posiłków.

MSZ

Non vivimus, ut edamus, sed edimus, ut
vivamus –

Nie Ŝyjemy, aby jeść, lecz jemy, aby Ŝyć.

Non, ut edam, vivo, sed ut vivam, edo –

Nie aby

jeść, Ŝyję, lecz aby Ŝyć, jem.

śywienie dietetyczne w chorobach układu pokarmowego

śywienie w chorobach miąŜszu wątroby

Wątroba – narząd, gdzie wiele przemian ustrojowych
z aminokwasów – powstają białka ustrojowe,
nadmiar aminokwasów w przekształcane w glukozę i kwasy
tłuszczowe;
z amoniaku – powstaje mocznik;
z kwasów tłuszczowych – fosfolipidy, tłuszcze obojętne, lipoproteiny,
ciała ketonowe;
synteza cholesterolu i kwasów Ŝółciowych;
z glukozy – powstaje glikogen, a z glikogenu uwalnia się glukozą;
z węglowodanów.

Wątroba reguluje gospodarkę wodno-elektrolitową, zachodzą w niej
przemiany Ŝelaza, miedzi, cynku i molibdenu; wytwarza się Ŝółć; ma
funkcję odtruwającą, uczestniczy w rozkładzie niektórych hormonów.

Najczęstsze choroby: zapalenie wątroby, marskość wątroby,
stłuszczenie wątroby, toksyczne uszkodzenie wątroby.

MSZ

Przyczyny:

Zapalenie wątroby

ZakaŜenie wirusem A, B i C, lub innymi wirusami, bakteriami lub
pierwotniakami.

Marskość wątroby

Choroba przewlekła, rozwój tkanki łącznej w miejsce zwyrodniałych
i martwiczych komórek wątrobowych.
Niedobory Ŝywieniowe – dieta uboga w białko; przebyte wirusowe
zapalenie wątroby; alkoholizm; przedłuŜające się zaburzenia w
odpływie Ŝółci; zatrucia toksyczne lekami i innymi związkami
chemicznymi; przewlekła niewydolność krąŜenia; choroby
metaboliczne, zakaźne i pasoŜytnicze.

Stłuzczenie wątroby

Zwiększenie zawartości tłuszczu w tkance wątrobowej
Nadmierne spoŜywanie energii (zwłaszcza tłuszczu) przy niedoborze
białka w diecie; czynniki toksyczne (alkohol, grzyby), zaburzenia
metaboliczne (otyłość, cukrzyca), zaburzenia wewnątrzwydzielnicze
(choroba Cushinga, ciąŜa).

Toksyczne uszkodzenie wątroby

Grzyby, leki – antybiotyki, psychotropowe, p-nowotworowe,
czterochlorek węgla

MSZ

Zalecenia Ŝywieniowe w chorobach wątroby

Cel:

Dostarczenie wszystkich składników pokarmowych potrzebnych do

utrzymania równowagi metabolicznej, wyrównanie niedoborów i
regeneracja komórek wątrobowych.

Chorzy mają uczucie wzdęcia, pragnienie, brak łaknienia.

śywienie nie jest zaleŜne od jednostki chorobowej.

ZaleŜy od stopnia wydolności narządu i rodzaju występujących

zaburzeń metabolicznych. Uwzględnia stopień niedoŜywienia i
ewentualne występowanie Ŝółtaczki.

W okresie wyrównania

Energia – 35-40 kcal/kg mc, niedoŜywienie – do 45 kcal/kg mc.

Zwiększone spoŜycie białka – 1,3-1,5 g/kg mc

białko stymuluje proces odnowy komórek wątroby, zmniejsza
nacieczenie tłuszczowe miąŜszu wątroby, sprzyja uzupełnieniu
białek tkankowych, syntezie albumin osocza.
Ponad połowa białka pochodzenia zwierzęcego.

MSZ

Zalecenia Ŝywieniowe w chorobach wątroby

W okresie wyrównania

Gdy nie ma objawów Ŝółtaczki, wyrównane choroby wątroby – przy

dopowiedniej ilości białka tłuszcze łatwo strawne (z mleka,
śmietanki, masła, olejów) – dobrze tolerowane,
zalecenie do 1 g/kg nmc. (ok.. 70 g/dobę). Tłuszczu

Wykluczone tłuszcze zwierzęce o wysokim punkcie topnienia – smalec,

słonina, łój.

Gdy nietolerancja tłuszczy – triglicerydy MCT.

Zaburzenia wydzielania Ŝółci.

Tłuszcze ograniczamy poniŜej normy fizjologicznej do 30-50 g/dobę.

W przewlekłych chorobach wątroby – dobrze tolerowane węglowodany.

SpoŜycie – 300-400 g (w tym do 50-70 g cukrów łatwo
przyswajalnych z cukru, miodu, dŜemów, galaretek). Nadmiar tych
ostatnich – moŜe prowadzić do zwiększonej syntezy triglicerydów w
wątrobie i do nasilonego stłuszczenia tego narządu.

MSZ

Zalecenia Ŝywieniowe w chorobach wątroby

W okresie wyrównania

Odkładaniu tłuszczu w wątrobie zapobiegają ciała lipotropowe –

cholina, metionina, cysteina, witamina B

Fruktoza łatwoprzyswajalna – ok.. 30 g miodu.

Unika się błonnika, z diety wyłacza się gruboziarniste produkty

zboŜowe, warzywa i owoce podaje się w postaci gotowanej,
rozdrobnionej.

Nie podaje się – pokarmy wzdymające (warzywa kapustne, cebulowe,

suche nasiona roślin strączkowych, szparagi, śliwki, gruszki,
czereśnie), ogranicza się seler, buraki, brukiew; ostre przyprawy;
uŜywki (alkohol, kawa prawdziwa, mocna herbata, kakao
prawdziwe).

Upośledzone wchłanianie witamin, soli mineralnych – utajone

niedobory.

Podawanie droŜdŜy piwnych w ilości do 50 g/dobę.

Posiłki do 5-6 razy na dobę -

MSZ

Zalecenia Ŝywieniowe w chorobach wątroby

W okresie niewyrównania i niewydolności wątroby

Pojawiają się nudności, wymioty, wystękuje nadciśnienie wrotne,

puchlina brzuszna, obrzęki, Ŝółtaczka.

Zmniejszona synteza albumin, białek transportowych, niedobory

składników mineralnych, witamin, wzrasta stęŜenie, amoniaku,
obniŜa się synteza mocznika.

Mniejsze wydzielanie Ŝółci – upośledzenie trawienia i wchłaniania

tłuszczów.

ObniŜona tolerancja glukozy.

Stany przedśpiączkowe – ograniczenie energii do 30 kcal/nmc.

poniŜej 2000 kcal.

W miarę nasilenia się objawów i upośledzenia czynności wątroby

maleje tolerancja na białko i zwiększa się stęŜenie amoniaku
pochodzącego z tego składnika.

Stosujemy dietę niskobiałkową.

MSZ

Zalecenia Ŝywieniowe w chorobach wątroby

W okresie niewyrównania i niewydolności wątroby

Korzystne łąćzenie białek pochodzących z produktów mlecznych z

białkami rośłinnymi (ok.. 40 g) z odŜywkami przemysłowymi
(mają aminokwasy o rozgałęzionym łąńcuchu bocznym –
leucyna, izoleucyna, walina).

Dodatek aminokwasów rozgałęzionych do diety niskobiałkowej

zwiększa tolerancję na białko, wyrównuje ujemny bilans
azotowy, zmniejsza stęŜenie amoniaku we krwi.

Pojawienie encefalopatii wątrobowej (zakłócenie snu, spowolnienie

psychiczne) – ograniczenie białka do 20-30 g/dobę.

Podajemy białko o wysokiej wartości biologicznej – mleko, ser

twarogowy, jaja w 5-6 posiłkach.

Stany przedśpiączkowe – zupełnie wyłączamy produkty białkowe 2-3

dni. Po ustąpieniu stopniowo zwiększamy do 0.8 g/kg mc. (50
g/dobę).

MSZ

Zalecenia Ŝywieniowe w chorobach wątroby

W okresie niewyrównania i niewydolności wątroby

Dieta o zawartości 20 g białka
Pieczywo niskobiałkowe, 200 ml mleka chudego i
25 g chudego twaroŜku lub 1 jajo lub 25 g gotowanego mięsa (40 g

surowego) cielęcego, wołowego, z ryby, drobiu.

Tłuszcze zmniejszamy do 0,8 g/kg mc. Gdy nietolerancja – podajemy

niewielkie ilości masła.

Węglowodany – główne źródło energii.

Gdy obrzęki i puchlina wodna – ograniczamy sód i płyny.

Zwiększamy spoŜycie potasu – soki owocowe, warzywne,
ziemniaki gotowane w łupinkach.

Śpiączka wątrobowa (zatrucie np. grzybami)
Wyłączamy produkty białkowe – 2-3 dni, podawanie 1200-1500 kcal

w postaci węglowodanów. W Ŝywieniu pozajelitowym
ograniczamy podawanie aminokwasów aromatycznych
obniŜających konwersję amoniaku do mocznika.

MSZ

śywienie w zapaleniu pęcherzyka Ŝółciowego i dróg

Ŝółciowych.

Kamienie, zakaŜenia bakteryjne, toksemie, zastój Ŝółci.

Stany ostre

1 doba głodówka – płyny ogrzane, słodzona herbata z cytryną,

słodkie soki owocowe.

2 doba – dieta kleikowo-owocowa, stopniowo rozszerzana o przetarte

kasze z niewielką ilością masła, przetarte słodkie kompoty,
chudy twaroŜek, chude mleko. Napoje w większych ilościach.
Zmodyfikowana dieta k-o przez 1-3 dni.

Następnie dieta łatwo strawna z ograniczeniem tłuszczu.

Przewlekłe stany

Dieta łatwostrawna z ograniczeniem tłuszczu i błonnika

pokarmowego. Białko ok. 1 g/kg mc. Tłuszcz do 40-50 g dobę.

Lepiej tolerowane węglowodany złoŜone z produktów zboŜowych.

Ograniczenie spoŜycia – cukru, słodyczy, czekolady i miodu –

sprzyjają powstaniu kamicy Ŝółciowej.

MSZ

śywienie w zapaleniu pęcherzyka Ŝółciowego i dróg

Ŝółciowych.

Przewlekłe stany

Wyłączamy produkty wysokobłonnikowe, wysokocholesterolowe

(Ŝółtko, podroby, śmietana, pełne mleko, tłuste sery), ostre
przyprawy, uŜywki, rabarbar, szczaw, szpinak.

śywienie w kamicy Ŝółciowej

Kamica zastój Ŝółci w drogach Ŝółciowych z powodu nieprawidłowego

składu Ŝółci (kwasy tłuszczowe, cholesterol, lecytyna).

Usposabia otyłość, neuropatia cukrzycowa (obkurczanie pęcherzyka).

Dieta – nadmierna podaŜ cukru, słodyczy, miodu, zbyt mała ilość

nienasyconych kwasów tłuszczowych zmniejszenie ilości lecytyny
w Ŝółci – gorsze rozpuszczanie cholesterolu w Ŝółci.
Mała ilość błonnika pokarmowego – upośledzenie sprawnego
obkurczania się p.Ŝ.

Hiperlipidemie (triglicerydemia) zaburzenie składu Ŝółci.

Dieta łatwostrawna z ograniczeniem tłuszczów.

Kamica bezobjawowa – brak zaburzeń czynności przewodu

pokarmowego – dieta z pokarmami bogatymi w błonnik.

MSZ

śywienie dietetyczne w zapaleniu trzustki

Ostre zapalenie

ZagroŜenie Ŝycia – leczenie szpitalne.

Zmiany martwicze i krwotoczne w miąŜszu trzustki i trawienie

trzustki przez produkowane przez nią enzymy. WzmoŜona
przemiana materii.

Zalecenia Ŝywieniowe

Włączenie Ŝywienia pozajelitowego, stopniowe podawanie płynów,

dieta kleikowa, wzbogacana stopniowo do diety łatwostrawnej
niskotłuszczowej, niskoresztkowej.

MSZ

śywienie dietetyczne w zapaleniu trzustki

Ostre zapalenie

Przewlekłe zapalenie trzustki.

Po ostrym zapaleniu trz., kamicy i przewlekłym stanie zapalnym dróg

Ŝółciowych, w alkoholizmie, wrzody Ŝołądka drąŜące do trzustki.

Stosowanie preparatów zawierających enzymy trawienne trzustki.

Dieta łatwo strawna, niskotłuszczowa i niskoresztkowa. Białko w

normie fizjologicznej.

Źródło energii – węglowodany łatwo przyswajalne, pochodzące z

produktów nie obfitujących w błonnik – sucharki, czerstwe
pieczywo pszenne, kasza, kleiki, drobny makaron, lane
kluseczki, glukoza, cukie, miód, dŜemy, przeciery, owoce bez
pestek, ziemniaki purre.

Sprawdzenie funkcji wydzielniczej trzustki – na zawartość enzymów

trawiennych – dieta Schmidta.

MSZ