Podstawy prawne funkcjonowania zakładów karnych
Działanie i zadania zakładów karnych w Polsce reguluje konstytucja oraz kodeks karny. Na terenie
Polski znajduje się 86 zakładów karnych oraz 70 różnego typu aresztów śledczych. Podstawowymi
warunkami prawno-społecznymi, które mają wpływ na resocjalizację w zakładach karnych należy
zaliczyć przede wszystkim:
1. podstawy prawne,
2. bazę materialną i środki finansowe przeznaczone z budżetu na działalność
więziennictwa,
3. personel wykonujący karę pozbawienia wolności,
4. charakterystykę populacji więziennej,
5. warunki bytowe i zdrowotne skazanych,
6. oddziaływanie na skazanych,
7. pomoc postpenitencjarna i społeczna readaptacja skazanych.
Cele poprawcze kary należy osiągnąć w rozumieniu przepisów Kodeksu Karnego, przez
„zindywidualizowanie oddziaływanie na skazanych w ramach określonych w ustawie systemów
wykonywania kary w różnych rodzajach i typach zakładów karnych” (art. 67 §1). Jako środki
prowadzące do osiągnięcia celów resocjalizacji wymienia się „przede wszystkim pracę, zwłaszcza
sprzyjającą zdobywaniu odpowiednich kwalifikacji zawodowych, nauczanie, rozwój zainteresowań,
zajęcia kulturalnooświatowe i sportowe podtrzymywanie kontaktów z rodziną i światem
zewnętrznym oraz środowiskiem terapeutycznym” (art. 67 §1). Z treści Kodeksu Karnego
Wykonawczego wynika, że najogólniej celem oddziaływań resocjalizacyjnych, jest takie
przeobrażenie moralne więźniów, które ma im ułatwić readaptację społeczną po opuszczeniu
murów więzienia. Interesującym jest, że w zadaniach komisji penitencjarnych przewiduje się:
„dokonywanie ocen okresowych postępów skazanego w resocjalizacji” (art. 76 §1), obok ocen
wykonywania indywidualnych programów oddziaływań na skazanego (art. 76 §1). O resocjalizacji
wspomina także art. 78 §2, w którym pisze się o realizowaniu kierunków pracy resocjalizacyjnej.