11

i oœwietlenia na klatce schodowej oraz na

zewn¹trz budynku. Optotriak zapewnia izo-

lacjê galwaniczn¹ uk³adu elektronicznego

i czujników drzwiowych od sieci energe-

tycznej (próba izolacji 7 kV).

Po krótkim czasie okreœlonym sta³¹ czaso-

w¹ obwodu wejœciowego inwerter obwodu

wraca do stanu podstawowego, niezale¿nie

od stanu drzwi (otwarte czy zamkniête). ¯a-

rówki bêd¹ siê œwieciæ  przez oko³o 4 minu-

ty, co jest okreœlone czasem ³adowania siê

kondensatora C4 przez rezystor R9. Gdy na-

piêcie na nim osi¹gnie poziom prze³¹czania

inwertera U1E (oko³o 6 V), optotriak po-

woduje wy³¹czenie tyrystora Th1 i zgasze-

nie œwiat³a. Uk³ad przechodzi do stanu 

czuwania.

Ideowo prostszym rozwi¹zaniem by³oby po-

³¹czenie wszystkich kontaktronów szere-

gowo, bez u¿ycia inwerterów, po to, by roz-

warcie dowolnego zestyku (otwarcie drzwi)

powodowa³o w³¹czenie tranzystora i roz³a-

dowanie kondensatora uk³adu czasowego.

W tym jednak przypadku przerwa w jednym

z obwodów kontaktronów, spowodowana

awari¹ lub niedomkniêciem drzwi, unieru-

chomi³aby ca³e urz¹dzenie. Zaproponowa-

ne rozwi¹zanie umo¿liwia poprawn¹ pracê

pozosta³ych uk³adów wejœciowych po ro-

zerwaniu po³¹czenia jednego lub nawet kil-

ku obwodów.

W ci¹gu dnia, inwerter steruj¹cy w³¹cza-

niem oœwietlenia (U1E) jest zablokowany

przez dzia³anie uk³adu z³o¿onego z ele-

mentu œwiat³oczu³ego FE (fotorezystor, fo-

todioda lub fototranzystor) i inwertera U1D.

Jego czu³oœæ nale¿y regulowaæ potencjome-

trem R14. Fotoelement nale¿y umieœciæ

w oknie klatki schodowej lub na zewn¹trz,

lecz tak, aby nie pada³o na niego œwiat³o po-

chodz¹ce od ¿arówek oœwietlenia schodo-

wego, bo grozi to wzbudzeniem uk³adu.

Dodatkowo do zestyku drzwi frontowych

jest do³¹czony przez diodê generator aku-

styczny z³o¿ony z inwertera U1F i elemen-

tów C5 i R10 (27 nF i 68 k

Ω

), który sy-

wej (IRED). Natomiast, gdy dzwonek jest za-

silany napiêciem zmiennym z sieci 220 V,

to przekaŸnik o napiêciu dzia³ania 5

÷

12

V trzeba w³¹czyæ szeregowo.  Jego zesty-

ki bêd¹ wówczas wibrowaæ z czêstotliwoœci¹

sieci (50 Hz), ale dzia³anie jego (jak

i dzwonka) bêdzie poprawne. 

Uruchomienie

Uk³ad w stanie czuwania pobiera pr¹d po-

ni¿ej 1 mA, a w czasie w³¹czenia oœwietle-

nia oko³o 10 mA. Przy pierwszym urucha-

mianiu uk³adu nie nale¿y do³¹czaæ fotoele-

mentu. Gdy dzia³anie uk³adu nie jest prawi-

d³owe, po odczekaniu kilku minut (³adowa-

nie kondensatora elektrolitycznego) trzeba

sprawdziæ napiêcia na wyjœciach wszyst-

kich inwerterów, powinny byæ bliskie po-

tencja³owi masy. Gdy napiêcie wyjœciowe ja-

kiegoœ inwertera w stanie czuwania jest bli-

skie napiêciu zasilania, to b³êdu nale¿y szu-

kaæ w jego obwodzie wejœciowym. Dopiero

do prawid³owo dzia³aj¹cego uk³adu mo¿na

do³¹czyæ element œwiat³oczu³y i regulowaæ

próg dzia³ania potencjometrem R14. 

PrzekaŸnik dzwonka (jeœli jest zasilany

z sieci 220 V) i optotriak steruj¹cy tyrysto-

rem, a tak¿e tyrystor z elementami obwodu

bramki, w celu zapewnienia niezbêdnej i

niezawodnej izolacji od sieci energetycz-

nej  220 V nale¿y umieœciæ na oddzielnej,

specjalnie wytrawionej p³ytce. 

Elementem bezpoœrednio w³¹czaj¹cym ¿a-

rówki jest tyrystor i w konsekwencji napiê-

cie zasilaj¹ce bêdzie wyprostowane jedno-

po³ówkowo. ¯arówki bêd¹ wiêc pracowaæ

na ”pó³ mocy”, ale za to znakomicie wyd³u-

¿y to ich ¿ywotnoœæ, co jest istotne ze wzglê-

du na stosunkowo czêste ich w³¹czanie

(nale¿y wkrêciæ mocniejsze ¿arówki). Rów-

nolegle do tyrystora jest do³¹czony, na wy-

padek awarii urz¹dzenia lub koniecznoœæ

w³¹czenia oœwietlenia na d³u¿ej, klasyczny

wy³¹cznik sieciowy SG.

n

Janusz Nurkowski

gnalizuje ich otwarcie buczkiem piezoelek-

trycznym Bu. G³oœnoœæ dŸwiêku reguluje

siê potencjometrem R11 po³¹czonym sze-

regowo z buczkiem. Jest to o tyle po¿y-

teczne, ¿e mieszkañcy kilkupoziomowego

domku mog¹ nie widzieæ bezpoœrednio tych

drzwi, a mo¿e siê zdarzyæ, ¿e s¹ one nie za-

mykane przez dzieci biegaj¹ce np. do ogro-

du. Stanowi to te¿ pewnego rodzaju zabez-

pieczenie przeciww³amaniowe.

Oœwietlenie klatki schodowej bêdzie w³¹czo-

ne równie¿ po uruchomieniu dzwonka wej-

œciowego ze zw³ok¹ trwaj¹c¹ ok. 5 s (oczy-

wiœcie po zmroku). Uruchomienie dzwonka

po naciœniêciu wy³¹cznika wy³ przy bramce

wejœciowej powoduje zadzia³anie przekaŸni-

ka, zwarcie jego zestyków i roz³adowanie

kondensatora C6 o pojemnoœci 10 mF. Na

wyjœciu inwertora U2A pojawia siê impuls

o czasie trwania ok. 5 s (okreœlony przez

elementy C6 i R12 (10

µ

F i 470 k

Ω

). Zró¿-

niczkowane (C7 i R13) zbocze opadaj¹ce

tego impulsu spowoduje powstanie na wyj-

œciu inwertora U2B impulsu o czasie trwa-

nia ok. 10 ms, który uruchamia oœwietle-

nie. W³¹czenie oœwietlenia po kilku sekun-

dach ma na celu stworzenia wra¿enia, ¿e

ktoœ z domowników zaœwieci³ œwiat³o

i sprawdza to¿samoœæ goœcia. Tym sposo-

bem osoba niepo¿¹dana mo¿e siê znie-

chêciæ do dzia³ania, nawet wtedy, gdy nikt

nie otworzy drzwi domniemuj¹c, ¿e w zwy-

czaju domowników jest nieotwieranie ob-

cym. W ten sposób dom jest dodatkowo

chroniony podczas nieobecnoœci gospoda-

rzy. W rzeczywistoœci efekt psychologiczny

jest doskona³y. Czas zw³oki mo¿na wyd³u-

¿yæ do 10 s przez zwiêkszenie rezystancji

elementu R12 do 1 M

Ω

. 

W przypadku zasilania dzwonka niskim na-

piêciem (12 V) przekaŸnik nale¿y w³¹czyæ

równolegle do dzwonka (tak jak na schema-

cie u do³u po lewej), albo zamiast przekaŸni-

ka mo¿na do³¹czyæ obwód wejœciowy opto-

triaka (wyprowadzeniem 1 do plusa) przez

rezystor ograniczaj¹cy pr¹d diody wejœcio-

Radioelektronik Audio-HiFi-Video  2/2002

Dzia³alnoœæ zwi¹zana z odzyskiwaniem danych

komputerowych (DR _ data recovery) w Polsce do-

piero siê rozwija. Œwiadomoœæ mo¿liwoœci odzyska-

nia danych jest niewystarczaj¹ca. Równie¿ po-

ziom oferowanych us³ug w wiêkszoœci przypad-

ków pozostawia wiele do ¿yczenia. Obecnie na

polskim rynku dzia³a kilka firm zajmuj¹cych siê

odzyskiwaniem utraconych danych komputero-

wych. Jedna czwarta wszystkich zleceñ trafia do

MBM Komputer, która jako jedyna firma w Polsce

odzyskuje dane z noœników uszkodzonych me-

chanicznie. Najwiêkszym konkurentem firm dzia³a-

j¹cych na rynku DR s¹ specjaliœci indywidualni lub

studenci. Obecnie MBM Komputer wykorzystuje

w swych dzia³aniach procedury i doœwiadczenia

ODZYSKIWANIE DANYCH W POLSCE

œwiatowego lidera bran¿y – firmy Ontrack. Oferuje

us³ugê zdalnego odzyskiwania danych RDR (Re-

mote Data Recovery). Polega ona na odzyskiwa-

niu danych przez po³¹czenie internetowe lub mo-

demowe z komputerem klienta. To rozwi¹zanie

zosta³o opatentowane przez firmê Ontrack.  Firma

Ontrack zosta³a utworzona w 1985 r. Zas³ynê³a

wtedy wprowadzeniem na rynek programu do in-

stalacji twardego dysku –  DiskManager. Prze³ama³

on powszechnie wtedy obowi¹zuj¹ce ograniczenie

pojemnoœci dysku widzianej przez system DOS

na poziomie 32 MB i umo¿liwia³ uzyskanie dostê-

pu do nowych w tym czasie, wiêkszych dysków

twardych o pojemnoœci 40 MB. Specjalistyczne

oprogramowanie do ochrony i odzyskiwania danych

jest integraln¹ czêœci¹ dzia³alnoœci firmy Ontrack.

Rozwi¹zania zosta³y docenione przez takie firmy jak

Microsoft, Apple, Sun, SCO i Novell. Program

Ontrack Data Recovery dla NetWare oraz narzêdzie

odtwarzania danych dla systemów Novell s¹ u¿y-

wane przez Novell na szkoleniach NetWare.

W przysz³oœci polski przedstawiciel  Ontrack,a bê-

dzie odpowiedzialny za wprowadzenie na rynek pol-

skojêzycznych wersji produktów swego partnera.

Ju¿ dziœ wiadomo, ¿e pierwszym z nich bêdzie

Easy Recovery, znany na ca³ym œwiecie program

s³u¿¹cy do samodzielnego odzyskiwania utraco-

nych danych. MBM Komputer prowadzi ca³odobo-

we pogotowie odzyskiwania danych pod nume-

rem telefonu 0601 462 563.

(cr)