Obiektowe bazy danych - wprowadzenie (konspekt wykładu) 

 

 

Pomimo wzrastającego zainteresowania programowaniem obiektowym i obiektowymi bazami 

danych, nie opracowano jak dotąd jednego standardu pojęć obiektowych do wykorzystania w językach 

programowania i bazach danych. Obecnie systemy relacyjnych baz danych silnie zdominowały rynek 

baz danych, a  systemy baz obiektowych muszą sobie dopiero wyrobić własne miejsce na tym rynku. 

Powszechnie uważa się, że wkrótce zostanie opracowany i uzgodniony standard obiektowego modelu 

danych,  który  umożliwi  systemom  obiektowych  baz  danych  następnej  generacji  zajęcie 

niekwestionowanego miejsca na rynku baz danych. 

 

Obiektowa baza danych jest zbiorem obiektów, których zachowanie się i stan oraz związki są 

określone  zgodnie  z  obiektowym  modelem  danych.  Model  danych  przedstawia  logiczną  strukturę 

obiektów  (encji)  z  prawdziwego  świata,  nałożonych  na  nie  więzów  i  związków  między  tymi 

obiektami. Z obiektowym podstawowym modelem danych są ściśle związane  następujące pojęcia: 

 

1)  Obiekt i identyfikator obiektu: 

Każda  encja  pochodząca  z  rzeczywistego  świata  jest  obiektem  bazy  danych,  z  którym  jest 

skojarzony jednoznaczny, systemowy identyfikator. 



  Obiektem jest rzecz lub pojęcie obserwowane w świecie rzeczywistym, którego dotyczy 

system informacyjny. Obiekt jest odróżnialny od innych obiektów, ma dobrze określoną 
granicę i nazwę 



 

Obiektem  może  też  być  pewien  zamknięty  fragment  oprogramowania  (dana,  procedura, 

moduł, dokument, okienko dialogu) którym można operować jak zwartą bryłą (wyszukiwać, 
kopiować, usuwać, indeksować) 



 

Obiekt  posiada  swoją  tożsamość,  która  wyróżnia  go  spośród  innych  obiektów.  Tożsamość 

obiektu  jest  niezależna  od  wartości  jego  atrybutów  (tożsamość=  trwały  wewnętrzny 
identyfikator) 



  Obiekt posiada stan, który może zmieniać się w czasie (bez zmiany tożsamości) 



 

Obiekt może być złożony 



 

Obiekt może być powiązany z innymi obiektami 



 

Obiekt  ma  przypisane  zachowanie  tj.  zestaw  operacji  które  wolno  do  niego  stosować 

(implementacja operacji jest nazywana metodą) 



  Obiekt  ma  przypisany  typ  tj.  wyrażenie  językowe,  które  ogranicza  dopuszczalną  budowę 

obiektu oraz ustala operacje, które wolno wykonywać na obiekcie 

 

2)  Atrybuty i metody: 

Obiekt charakteryzuje się jednym lub więcej atrybutami i jedną lub więcej metodami, które operują 

na wartościach atrybutów. 

 

3)  Klasa: 

Wszystkie obiekty, które mają ten sam podzbiór atrybutów i metod mogą być zgrupowane w jednej 

klasie. 

 

4)  Hierarchia klas i dziedziczenie: 

Klasy  w  systemie  tworzą  hierarchię.  Klasa  może  mieć  dowolną  liczbę  podklas  może  mieć  też 

nadklasę   (czasami kilka  nadklas). Obiekty należące do danej klasy mogą dziedziczyć atrybutu i 

metody od nadklasy (czasami kilku nadklas -  dziedziczenie wielokrotne). 

 

5)  Hermetyzacja i przekazywanie komunikatów: 

W  celu  uzyskania  dostępu  do  wartości  atrybutów  i  metod  obiektu  muszą  zostać  wysłane 

odpowiednie  komunikaty.  Nie  ma  innej  drogi  dostępu  do  obiektu  oprócz  ogólnie  dostępnego 

interfejsu, który jest dla niego określony. 

 

4)  Polimorfizm 

W  zależności  od  bieżącego  kontekstu  obiektów  mogą  one  różnie  reagować  na  przychodzące 

komunikaty.  Jednej  interfejs  dostępu  do  obiektu  może  być  wykorzystany  do  realizacji  różnych 

zadań-algorytmów. 

 

Największa zaletą modelu obiektowego jest to, że przy jego wykorzystaniu można w sposób bardziej 

naturalny  niż  w  przypadku  modelu  obiektowego  przedstawić  sytuacje  zachodzące  w  świecie 

rzeczywistym.  Najprostszym  przykładem  jest  choćby  możliwość  przechowywanie  obiektów 

złożonych.  W  relacyjnej  bazie  danych  w  kolumnie  wiersza  można  przechowywać  tylko  pojedynczą 

atomową wartość. Obiekt złożony składa się natomiast z innych obiektów, które z kolei same mogą 

zawierać inne obiekty. Większość obiektów świata rzeczywistego ma właśnie taki charakter.  

 

 

 

 

Przykładowe oprogramowanie do zarządzania bazami danych wykorzystujące model obiektowy  (za 

Wikipedia): 

Caché 

Cerebrum 

ConceptBase 

Db4o 

eXtremeDB 

ENCORE 

Facets (dawniej znana jako GemStone-J) 

Gemstone Database Management System 

Generic Object Oriented Database System (GOODS) [2] 

Haley Systems 

JADE 

Jasmine Object Database 

JDOInstruments 

JODB (Java Objects Database) [3] 

Magma Object Database [4] 

MyOODB [5] 

ObjectDB [6] 

Objectivity/DB 

ObjectStore 

ONTOS 

Orient ODBMS (oprogramowanie) [7] 

Ozone Database Project [8] 

Perst 

Statice 

Versant Object Database [9] 

Zope Object Database 

 

W praktyce są one jednak wykorzystywane niezwykle rzadko.