596 

Matylda GWO

ŹDZICKA-PIOTROWSKA 

Wy

ższa Szkoła Bezpieczeństwa w Poznaniu  

 

OBOWI

ĄZEK ZAPEWNIENIA BEZPIECZEŃSTWA I OCHRONA KONSUMENTA 

W PRZYPADKU UPAD

ŁOŚCI BIURA PODRÓŻY NA TLE DYREKTYWY 

TURYSTYCZNEJ I JEJ WDRO

ŻEŃ 

 
 
Sytuacja konsumenta na gruncie prawa wspólnotowego 
Na tle  przepisu art. 7  dyrektywy  90/314 dyrektywa 90/314  z dnia 13 czerwca 

1990r.  o  podró

żach  i  wycieczkach  świadczonych  w  formie  kombinacji  usług  tury-

stycznych  za  cen

ę  zryczałtowaną

1

  (dalej:  dyrektywa  90/314)  organizator  i/lub 

sprzedawca  jako  strona  umowy  powinien  zapewni

ć  wystarczający  dowód  zabez-

pieczenia  zwrotu  wp

łaconych  pieniędzy  i  powrotu  konsumenta  do  kraju  na  wypa-

dek jego niewyp

łacalności.

2

 

Przepis art. 7 stanowi zarówno o obowi

ązkowym ubezpieczeniu, jak i o dodat-

kowym  zabezpieczeniu  klienta  –  funduszu  gwarancyjnym,  na  wypadek  upad

łości 

organizatora.  Dyrektywa  ta  zezwala  Pa

ństwom  Członkowskim  dokonać  wybory 

w

łasnego  systemu  zabezpieczenia.  Istnieje  potrzeba  stworzenia  w  każdym  Pań-

stwie  Cz

łonkowskim funduszu gwarancyjnego chroniącego konsumenta na  wypa-

dek  niewyp

łacalności  organizatora.  Przed  przyjęciem  Dyrektywy  takie  gwarancje 

stworzono w Danii, Holandii, Irlandii i Wielkiej Brytanii.

3

  

Obowi

ązek implementacji przepisu, zgodnie z którym organizator musi wyka-

za

ć,  że  w  przypadku  jego  upadłości  istnieje  zabezpieczenie  zwrotu  kwot  wpłaco-

nych  przez  klienta  oraz  jego  powrotu  do  kraju,  by

ł  jednym  z  głównych  powodów 

opó

źnionego przyjęcia Dyrektywy w większości krajów. Jak wskazano, konsumen-

towi  przed  rozpocz

ęciem  podroży  przysługuje  ochrona  na  wypadek  upadłości  or-

ganizatora, który za

żądał od niego dokonania przedpłaty na poczet podróży. Musi 

on  tak

że  mieć  zapewnioną  ochronę  w  trakcie  wykonywania  podroży  (na  miejscu 

pobytu,  podczas  transportu),  gdy  dostawcy  us

ług  turystycznych  wchodzących  w 

sk

ład  kombinacji,  którymi  się  organizator  posługuje,  odmawiają  ich  świadczenia, 

poniewa

ż organizator nie zapłacił im za te usługi. Państwa Członkowskie UE przy-

j

ęły jeden z trzech sposobów implementacji art. 7 dyrektywy 90/314: 

-  stworzenie funduszu gwarancyjnego albo 
-  przyj

ęcie obowiązkowego ubezpieczenia albo 

-  powy

ższe rozwiązania jako alternatywa (decyzję  pozostawiono branży tu-

rystycznej).

4

 

                                                           

1

 Dz. Urz. WE Nr L 158 , 23/06/1990 str. 0059 – 0064 

2

  Na  mocy  art.  7:  istnieje  potrzeba  ochrony  konsumenta  przed  rozpocz

ęciem  podróży  na  wypadek 

upad

łości  organizatora,  który  zażądał  przedpłaty  na  poczet  podróży;  konsument  musi  być  również 

chroniony w trakcie podró

ży na wypadek, gdyby dostawcy usług odmówili świadczenia ich ponieważ 

niewyp

łacalny organizator im nie zapłacił 

3

  M.  Goyens,  H.  de  Concinck:    Rapport  final.  Etude  concernant  les  aspects  pratiques  de  la  mise  en 

oeuvre de l'article 7 de la directive 90/314/ CEE concernant les voyages, vacances et circuits á forfait, 
s. 28 

4

W sprawie Ambry dot. zabezpieczenia w innych Pa

ństwach Członkowskich, ETS orzekł, że sprzeczny 

z  art.  7  dyrektywy  90/314  jest  wymóg  prawa  krajowego  by  w  celu  obj

ęcia  ubezpieczeniem/daniem 

zabezpieczenia  finansowego  w  jednostce  kredytowej  (banku)  lub  towarzystwie  ubezpieczeniowym  z 
siedzib

ą w innym Państwie Członkowskim, dający zabezpieczenie musiał zawierać dodatkową umo-

w

ę  z  bankiem  lub  towarzystwem  ubezpieczeniowym  mającym  siedzibę  w  jego  kraju  pochodzenia, 

 
 

 

 

597 

-  W  wi

ększości  Państwa  Członkowskie  wprowadziły  do  swojego  ustawo-

dawstwa  instytucje  funduszy  gwarancyjnych  albo  obowi

ązkowe  ubezpie-

czenie,  a  ponadto  samo  prowadzenie  dzia

łalności  polegającej  na  świad-

czeniu  us

ług turystycznych poddano wymogowi uzyskania odpowiedniego 

zezwolenia lub licencji.  

Przeniesienie art. 7 do prawa krajowego spowodowa

ło wiele problemów, które 

by

ły głównym powodem opóźnienia jej przyjęcia.

5

 W sprawach Francovich

6

, Bras-

serie du P

êcheur

7

 Europejski Trybuna

ł Sprawiedliwości (dalej: ETS) przyznał oby-

watelom  Wspólnoty,  przy  spe

łnieniu  określonych  przesłanek,  roszczenia  odszko-

dowawcze  wobec  Pa

ństwa Członkowskiego, jeżeli naruszyło ono prawo wspólno-

towe  i  w  wyniku  tego  jednostka  ponios

ła  szkodę.  Może  przy  tym  chodzić  o  naru-

szenie  prawa  pierwotnego  lub  wtórnego  wywo

łującego skutek bezpośredni albo o 

naruszenie maj

ących skutek pośredni dyrektyw, które nie zostały implementowane 

w terminie lub których implementacja nie by

ła wystarczająca.

8

  

Spó

źnione przyjęcie  dyrektywy  90/314 skłoniło  Europejski Trybunał  Sprawie-

dliwo

ści do wydania wyroku zasadzającego od rządu niemieckiego odszkodowanie 

na  rzecz  podró

żnych,  którzy  ucierpieli  w  wyniku  upadłości  organizatora  podróży, 

który  nie  zapewni

ł  im  ochrony  na  wypadek  swojej  niewypłacalności.  Pierwszą 

spraw

ą była sprawa z 1993 r., kiedy to upadło niewielkie niemieckie biuro podróży 

MP  Travel  Line.  Niektórym  jego  klientom  nie  zwrócono  wp

łaconych przedpłat po-

czynionych na wycieczki, poczynionych wielu ponios

ło dodatkowe koszty związane 

z  op

łatą  za  przelot  powrotny  do  kraju  albo  pozostaniem  za  granicą  (koszty  repa-

triacji  klienta).  Klienci  biura  podró

ży  wnieśli  pozew  do  sądu  krajowego  w  Bonn 

(Landgericht  Bonn). W czerwcu 1994 r. s

ąd ten, na podstawie art. 177 Traktatu o 

WE, zwróci

ł się do ETS o wydanie w sprawie orzeczenia wstępnego, czy doktryna 

Francovich,  która  przes

ądza,  że  nie  implementowanie  dyrektywy  w  przepisanym 

czasie  jest  naruszeniem  obowi

ązku  członkowskiego,  ma  zastosowanie  i  w  tym 

przypadku. W rezultacie Trybuna

ł wydał 8 października 1996 r. orzeczenie Dillen-

kofer

9

.  S

ąd  podtrzymał  w  nim  stanowisko,  że  „nie  implementowanie  dyrektywy  w 

                                                                                                                                                    

ETS,  1.12.1998,  RS  C-410/96  –  Ambry,  Slg.  I  1998,  7875;  EuZW  1999,  317;  EWS  1999,  21;  RiW 
1999, 135; WM 1998, 2517; Tonner, RRa 1999, 50 

5

Sonda

ż w sprawie implementacji art.7 dyrektywy 90/314 – H. Halbhuber, E. Hondius, Guarantee fund 

for the travel industry, Journal of Consumer Policy, 1996 str. 305 i n., 308 i b321 i n 

6

  Wyrok  ETS  z  19.11.1991,  Andrea  Francovich,  Daniela  Bonifacy  i  in.  Przeciwko  W

łochom,  sprawy 

po

łączone C-6 I 9/90, str. 5357, nb. 31 i n. Tezy: 1. Przysługujące państwom członkowskim, do któ-

rych adresowana jest dyrektyw, prawo wyboru spo

śród kilku możliwych środków osiągnięcia celu wy-

znaczonego  w  dyrektywie,  nie  wyklucz  mo

żliwości  egzekwowania  przed  sądami  krajowymi  przez 

podmioty indywidualne praw, których tre

ść można ustalić dostatecznie precyzyjnie w oparciu o prze-

pisy samej dyrektywy. (…) 3. pe

łna skuteczność norm prawa wspólnotowego oraz ochrona wynikają-

cych z nich praw by

łaby osłabiona, gdyby podmioty indywidualnie nie mogły uzyskać odszkodowania 

w  przypadku  wyrz

ądzenia  im  szkód  wskutek  naruszenia  prawa  wspólnotowego,  za  które  państwo 

cz

łonkowskie ponosi odpowiedzialność (…) 

7

Wyrok ETS z 5.3.1996, Brasserie de Peucher przeciwko RFN oraz The Queen Secretary of State for 

Transport, ex parte: Factor Tame Ltd i inni, sprawy po

łączone C-178, 179, 188-190/94, str. 4845, nb. 

21 i n. Teza: (…) Prawo jednostki do powo

łania się na przepisy bezpośrednio skuteczne przed sądem 

krajowym stanowi minimaln

ą tylko gwarancję i samo przez się nie wystarczy do zapewnienia pełnego 

i ca

łkowitego wykonania prawa wspólnotowego (…) 

8

  Wkrótce  potem  Trybuna

ł rozciągnął te zasady na niewłaściwą implementację dyrektyw, British Tele-

communicatios, ECT C-392/93, I-1631 

9

Erich Dillenkofer et al./BRD ECR 1996, I-4845, orzeczenie ETS z 8.10.1996, Rs C-178/94 NJW 1996, 

3141;  NJWE-VHR  1996,  222  L;  NVwZ  1997,  157  L;  EuZW  1996,  654;  BayVerwBl  1997,  464;  DB 
1996,  2218;  DVBl  1997,  111;  DZWir  1997,  107;  IStR  1996,  545;  JABl  1997,  539;  Eidenmüller,  JZ 

 
 

 

 

598 

przepisanym czasie jest merytorycznym pogwa

łceniem obowiązku Państwa Człon-

kowskiego wzgl

ędem Wspólnoty”. W tej sytuacji roszczenie o odszkodowanie jed-

nostki ma podstawy, o tyle, o  ile Dyrektywa uznaje uprawnienie konsumenta, któ-
rego  tre

ść  jest  precyzyjna  i  istnieje  związek  przyczynowy  pomiędzy  naruszeniem 

obowi

ązku przez Państwo Członkowskie a powstaniem szkody. Przepis art. 7 Dy-

rektywy  90/314  przyznaje  jednostce  takie  uprawnienie.  Równie

ż  dokonane  przez 

klienta przedp

łaty (wpłata przy rezerwacji) podpadają pod zakres ochrony w przy-

padku niewyp

łacalności organizatora.

10

  

Na tle implementacji komentowanego artyku

łu, przed ETS toczyła się również 

sprawa  austriackiego  organizatora  podró

ży  Karthago,  który  upadł  latem  1996  r. 

Najwi

ększe  problemy  mieli  turyści  spędzający  wakacje  na  Krecie.  Hotelarz,  który 

nie otrzyma

ł zapłaty za pobyt grupy niemieckich turystów, zmusił ich do zapłaty za 

noclegi po raz drugi, pod gro

źbą uniemożliwienia im opuszczenia hotelu. Austriacki 

ubezpieczyciel  odmówi

ł  refundacji  tych    kosztów.  Konsumenci,  w  porozumieniu  z 

organizacjami  konsumenckimi  (Verein  Konsumenteninformation),  wnie

śli  sprawę 

do  s

ądu  handlowego,  Bezirksgericht  für  Handelssachen  w  Wiedniu,  a  sąd  ten 

zwróci

ł się do ETS o wydanie orzeczenia wstępnego. W grudniu 1997 r. adwokat 

generalny Tesauro przedstawi

ł swoją opinię, w której wskazał, że klienci organiza-

tora podró

ży muszą otrzymać zwrot poniesionych kosztów na mocy art. 7 i nie jest 

wyt

łumaczeniem fakt, iż nie mieli prawnego obowiązku dokonania powtórnej zapła-

ty  za  hotel.  ETS  orzek

ł,  że sytuacja opisana powyżej podpada  pod  zakres stoso-

wania art. 7 dyrektywy 90/314.

11

 

Druga  austriacka  sprawa  przed  ETS  dotyczy

ła klientów austriackiego organi-

zatora podró

ży Arena, który upadł w 1996 r. Klienci nie otrzymali pełnego odszko-

dowania,  mimo 

że  organizator  podróży  był  ubezpieczony,  zgodnie  z  austriackim 

aktem  wdra

żającym  Dyrektywę  90/314,  a  ubezpieczyciel  wypłacił  odszkodowanie 

zgodnie  z  przepisami.  Zgodnie  jednak  z  postanowieniami  rozporz

ądzenia w spra-

wie Ubezpieczenia biur podró

ży, Reisebüro-Sicherungsverordnung, ubezpieczyciel 

ma  obowi

ązek ubezpieczyć biuro podróży  do  wysokości 5%  obrotu  biura  za  trzy-

miesi

ęczny okres w roku poprzedzającym. Ubezpieczenie do takiej kwoty okazało 

si

ę  niewystarczające.  Klienci  biura  wnieśli  sprawę  przeciwko  Republice  Austrii 

przed  s

ąd krajowy  w Linz  (Landgericht  Linz), który  zwrócił się do  ETS o  wydanie 

orzeczenia wst

ępnego. Na tle sprawy Arena rodzi się pytanie, czy Państwo Człon-

kowskie  odpowiada  w  ten  sam  sposób  za  nie  implementowanie  Dyrektywy,  co  za 
jej niew

łaściwą implementację. ETS udzielił odpowiedzi na to pytanie już w sprawie 

Telecommunications.

12

 Co do zasady, Pa

ństwo Członkowskie jest odpowiedzialne 

równie

ż  za  „niewystarczającą  implementację”  Dyrektywy.  Nie  ponosi  ono  jednak 

odpowiedzialno

ści,  jeśli  przepisy  Dyrektywy  90/314  zostały  implementowane  w 

sposób  zrozumia

ły.  Opinia  ta  prowadzi  do  sformułowania  jasnej  odpowiedzi  w 

sprawie  Arena.  Przepis  art.  7  Dyrektywy  90/314  zapewnia  pe

łną  kompensację 

                                                                                                                                                    

1997,  198;  KTS  1997,  75;  MDR  1997,  41;  TranspR  1997,  26;  Tonner,  VuR  1996,  396;  WM  1996, 
2115; ZIP 1996, 1832; Fischer, WiB 1997,106 

10

ETS  oddali

ł  argumenty  podniesione  przez  rząd  niemiecki,  że  konsument  był  chroniony  zasadą  tzw. 

Tagespreis, prepayment case przyj

ętą przez niemiecki Sąd Najwyższy. 

11

Orzeczenie ETS z 14.5.1998 w sprawie Doppelzahlung, Rs C-364/96 – Konsumenteninformation, Slg. 

I  1998,  2949;  NJW  1998,  2201;  DZWir  1998,  322;  EuGRZ  1998,  373;  EWS  1998,  260;  Huff,  RRa 
1998, 131; Bracker, TranspR 1998, 347; Tonner, EuZW 1998, 440 

12

 Orzeczenie ETS z 26.03. 1996 r., case C-392/93, The Queen/ H.M. Treasury, ex parte: British Tele-

communications, ECR 1996 I 

 
 

 

 

599 

konsumenta, a jakiekolwiek ograniczenie mo

że jej przeszkodzić i będzie sprzeczne 

z zaleceniami Dyrektywy.  

Ostatni

ą  toczącą  się  sprawą  przed  ETS  i  najbardziej  aktualną  sprawą  jest 

sprawa  wniesiona  przez  s

ąd fiński. Pytanie dotyczyło kwestii, czy organizator wy-

miany studenckiej jest organizatorem podró

ży i zobowiązany jest do zabezpiecze-

nia  swej  wyp

łacalności  oraz  udzielenia  gwarancji  klientom.  Rzeczony  organizator 

dzia

łał  w celach  zarobkowych,  wybierał rodziny goszczące dla studentów fińskich 

w USA. Studenci ci nie p

łacili za zakwaterowanie, lecz tylko za przelot, który i tak 

by

ł  sponsorowany  przez  fiński  rządowy  program  wymiany.  Sąd  fiński  uznał,  że 

goszczenie  studentów  w  prywatnych  domach  nie  jest  form

ą  „zakwaterowania”  w 

rozumieniu  przepisów  dyrektywy  90/314,  klienci  bowiem  nie  musieli  za  nie  p

łacić. 

Za  us

ługę  turystyczną  będącą  zakwaterowaniem  należy  się  zapłata  ceny.  W  tej 

sytuacji nie mamy do czynienia z „kombinacj

ą usług turystycznych“, na którą miały 

sk

ładać się transport i zakwaterowanie. Sąd zwrócił się do ETS z zapytaniem, czy 

jednak mo

żna tę usługę traktować jak „inną usługę turystyczną” w rozumieniu dy-

rektywy  90/314,  gdy

ż  organizator podróży  zobowiązał się dokonać wyboru rodzin 

goszcz

ących, z zachowaniem należytej staranności.  

 

Regulacje wybranych Pa

ństwach Członkowskich 

Niemcy  by

ły  jedynym  Państwem  Członkowskim,  które  przed  przyjęciem  Dy-

rektywy  90/314  nie  zapewnia

ło  konsumentowi  ochrony  na  wypadek  upadłości  or-

ganizatora.  W  pó

źnych  latach  siedemdziesiątych  Stowarzyszenie  Ochrony  Kon-

sumenta,  Verbraucherschutzverein

13

  bez  powodzenia  próbowa

ło  wynegocjować 

wprowadzenie  systemu  gwarancji  dla  konsumenta  na  wypadek  niewyp

łacalności 

organizatora  podró

ży.  Na  podstawie  przepisów  Ustawy  o  Ogólnych  Warunkach 

Umów  wnios

ło  powództwo  przeciwko  klauzulom  przedpłaty  w  umowie  o  podróż, 

twierdz

ąc, że klauzula taka jest niedozwolona, ponieważ w Niemczech nie istnieje 

żaden system zabezpieczenia przedpłat konsumenckich. Niemiecki Sąd Najwyższy 
próbowa

ł ograniczyć stosowanie tych klauzul, jednak zaakceptował je co do zasa-

dy.

14

 

Na  tle  orzeczenia  niemieckiego  S

ądu  Najwyższego  z  1987r.

15

  ograniczenia 

mo

żliwość stosowania przedpłat na poczet podróży. Sąd ten nie zakazał całkowi-

cie stosowania w umowach o podró

ż klauzul o przedpłatach, lecz uznał ich stoso-

wanie  za  zgodne  z  prawem  tylko  „w  krótkim  okresie”  (nie  doprecyzowano,  jaki  to 
okres) przed rozpocz

ęciem podróży. Sąd Najwyższy RFN przyjął takie rozwiązanie 

w zwi

ązku z potrzebą ochrony konsumenta na wypadek wystąpienia szkody mająt-

kowej, jak

ą mógłby konsument ponieść w przypadku niewypłacalności organizato-

ra podró

ży. Kwestia przedpłat był powodem poważnej dyskusji na temat klauzul w 

umowach o podró

ż.

16

  

Ustawodawca  niemiecki,  jak  ju

ż  wspomniano,  spóźnił  się  z  transpozycją  Dy-

rektywy  90/314.  Implementacja,  która  znowelizowa

ła  istniejącą  w  niemieckim  Ko-

deksie  cywilnym

17

  (dalej:  BGB)  umow

ę o podróż, weszła w życie już po ostatecz-

                                                           

13

  Stowarzyszenie  Ochrony  Konsumenta  w  Berlinie,  posiadaj

ący  kompetencje  podejmowania  działań 

prawnych przeciwko nieuczciwej konkurencji i nieuczciwym warunkom umownym 

14

 Orzeczenie BGH 12.3. 1987, BGHZ vol. 100, str. 157 i n., „Advanced payments” - tak: ETS 

15

 Orzeczenie BGHZ vol. 100, s. 157 

16

  K.  Tonner:  Die  Entwicklung  des  Reisevertragsrechts  durch  Rechtsprechung,  Gesetzgebung  und 

Verbandsverhandlungen, AcP (Archiv für die zivilistische Praxis) 1989, s. 122 i n, s. 146 i n 

17

 Kodeks cywilny, ustawa z dnia 18 sierpnia 1986r., RGHBL, s. 195 

 
 

 

 

600 

nym terminie przyj

ęcia Dyrektywy 90/314.

18

 Rz

ąd niemiecki nie chciał dopuścić do 

implementacji  omawianej  dyrektywy,  zanim  bran

ża  turystyczna  nie  przygotowała 

si

ę do przyjęcia obowiązku ochrony konsumentów na wypadek upadłości organiza-

torów i utworzy

ła w tym celu prywatne stowarzyszenie.  

Zgodnie  z  prawem  niemieckim,  organizator  musi  pokry

ć swoje  zobowiązania 

albo  ubezpieczeniem  albo  gwarancj

ą  bankową.  Przypuszczalnie  w  przyszłości 

powstan

ą w Niemczech dwa systemy ochrony na wypadek upadłości organizatora. 

W tym celu, Niemiecki Zwi

ązek Biur Podroży, Deutscher Reisebüro-Verband utwo-

rzy

ł specjalne towarzystwo ubezpieczeniowe. Już istniejące towarzystwa zapropo-

nowa

ły utworzenie specjalnego turystycznego funduszu gwarancyjnego.

19

 

Agencje  turystyczne  musz

ą  ubiegać  się  o  ubezpieczenie  swojej  działalności. 

Organizatorzy  podró

ży mają inną pozycje,  ponieważ  Niemcy implementowały Dy-

rektyw

ę 90/314. Nie ma innych wymogów dotyczących ubezpieczenia w turystyce. 

Podró

żujący  indywidualnie  może  wykupić  ubezpieczenie  o  dowolnym  zakresie 

(ubezpieczenie  zdrowotne,  ubezpieczenie  baga

żu,  od  nieszczęśliwych  wypad-

ków)

20

.  Konsumenci  mog

ą  również  ubezpieczyć  się  od  ryzyka  odpowiedzialności 

za op

łaty po odstąpieniu od umowy o podróż

21

. Odszkodowanie to  wchodzi  w gr

ę 

tylko  w  sytuacji,  gdy  konsument  mia

ł  usprawiedliwiony  powód  do  odstąpienia  od 

umowy. Wykupienie ubezpieczenia OC i AC wynajmowanego przez klienta samo-
chodu jest obowi

ązkowe. Dostępne są również ubezpieczenia od szkód spowodo-

wanych kolizj

ą i tzw. dritte Personversicherung.

22

 

Niezale

żnie  od  aktów  prawnych  skierowanych  szczególnie  do  organizatora 

podró

ży,  agencji  turystycznych,  linii  lotniczych  i  operatorów  autobusów,  należy 

bra

ć pod uwagę przepisy BGB odnoszące się do sprzedaży więcej niż jednej usłu-

gi turystycznej, cho

ć są to tylko obowiązki wynikające z umowy. 

Na tle przepisów BGB (§ 651 k) organizator podró

ży musi zapewnić, że zwróci 

podró

żnemu  zapłaconą cenę podróży, jeśli nie może wykonać swojego zobowią-

zania z powodu niewyp

łacalności lub upadłości oraz koszty powrotu do kraju, które 

podró

żny  poniósł podróży  z powodu  niewypłacalności lub  upadłości organizatora. 

Obowi

ązki  te  organizator  może  wypełnić  tylko  przez  ubezpieczenie  w  jednym  z 

upowa

żnionych towarzystw ubezpieczeniowych, lub gwarancję finansową instytucji 

kredytuj

ącej (banku).Ubezpieczyciel lub instytucja kredytująca (bank)  może ogra-

                                                           

18

 Termin up

łynął 31.12.1992 r., Niemcy implementowały dyrektywę dopiero 1 listopada 1994r. 

19

 K. Tonner, op.cit., s. 306 

20

  Nast

ępuje to zwykle przy zawieraniu umowy o podróż, ubezpieczenie nie jest zawarte w cenie  wy-

cieczki. Por np. TUI Reisebedingungen 2007, pkt. 8.1 i 8.2 

21

 Allgemeine Reisebedingungen Reiselinie, pkt. 3, www.reiselinie.de 

22

 W Niemczech dzia

łalność linii lotniczych jest szczegółowo uregulowana, w tym zakresie obowiązują 

nast

ępujące akty prawne: Luftverkehrgesetz -  ustawa regulująca kwestię wydawania zezwoleń i zgo-

dy; Luftverkehrszulassungordnung – rozporz

ądzenie dotyczące szczegółów technicznych i organiza-

cyjnych,  których  nale

ży  przestrzegać,  aby  uzyskać  niezbędne  zezwolenie;  Gesetz  über  Rechte  an 

Luftfahrzeugen – ustawa ta zawiera przepisu dotycz

ące finansowania i świadczenia usług lotniczych. 

Federalny  Urz

ąd  ds.  Transportu  jest  odpowiedzialny  za  wszystkie sprawy  związane  z  ruchem  lotni-

czym  w  Niemczech.  Prowadzenie  wycieczek  autokarowych  równie

ż  podlega  restrykcji.  Bezpieczeń-

stwo  techniczne  autokarów  jak  równie

ż  wiarygodność operatorów  wycieczek autokarowych jest pod 

obserwacj

ą. Odpowiednim aktem prawnym jest Personenbeförderungsgestez, która określa warunki, 

na  których  mo

żna  prowadzić  wycieczkę  autokarową,  decyduje  o  udzieleniu  zezwolenia.  Zezwolenia 

udziela si

ę tylko o ile zagwarantowane są bezpieczeństwo i kwalifikacje zawodowe organizatora po-

dró

ży.  Regulacja  ta ma  zastosowanie  także  do  wycieczek  zagranicznych.  Szczegółową  listę  wymo-

gów  zawiera  rozporz

ądzenie  Verordnung  über  den  Zugang  zum  Beruf  des  Straßenpersonenver-

kehrsunternehmers - Berufszugangs-Verordnung PbefG 

 
 

 

 

601 

niczy

ć swoją odpowiedzialność za zabezpieczone w ciągu roku sumy do 110 mln 

EUR. Je

śli przekroczą one w roku tę kwotę, zmniejszą się poszczególne roszcze-

nia o zwrot, w takim stosunku, w jakim pozostaje ogólna suma roszcze

ń do kwoty 

110 mln EUR. 

W  celu  wype

łnienia  obowiązku  przewidzianego  powyżej  organizator  podróży  

ma  bezpo

średnie  roszczenie  względem  zabezpieczającemu,  które  musi  zostać 

potwierdzone przez wydanie za

świadczenia  o posiadaniu zabezpieczenia (Siche-

rungsschein).  Daj

ący  zabezpieczenie  nie  może  się  powołać  względem  podróżne-

go,  któremu  wydano  za

świadczenie o  zabezpieczeniu na  zastrzeżenie  zawarte  w 

umowie  zabezpieczenia, 

że  dowód  zabezpieczenia  zostanie  wystawiony  po  za-

ko

ńczeniu  umowy.  W  tej  sytuacji  roszczenie  podróżnego  względem  organizatora 

podró

ży  przechodzi na dającego  zabezpieczenie, o tyle o ile interes podróżnego 

zostanie  zaspokojony.  Po

średnik  podróży  jest  zobowiązany    w  chwili  wydawania 

polisy (czy te

ż innego dokumentu będącego potwierdzeniem),  sprawdzić jej waż-

no

ść.  Organizator podróży i pośrednik podróży mogą żądać lub przyjmować  wpła-

ty od podró

żnego na poczet ceny przed zakończeniem podróży, jeśli wydadzą mu 

dowód  zabezpieczenia.  Po

średnik  podróży  uznaje  się  za  upoważnionego  przez 

organizatora  podró

ży  do  pobierania  tych  wpłat,  jeśli  wyda  dowód  zabezpieczenia 

lub istniej

ą inne okoliczności po stronie organizatora podróży, z których wynika, że 

jest on jego po

średnikiem w zawieraniu umów o podróż. Nie ma to zastosowania w 

przypadku, gdy przyj

ęcie zapłaty przez pośrednika podróży jest wyłączone.  

Je

śli w chwili zawarcia umowy organizator podróży ma główną siedzibę w in-

nym  Pa

ństwie  Członkowskim  UE  lub  OBWE,  ciąży  na  nim  zobowiązanie  zapew-

nienia wy

żej opisanego zabezpieczenia, także wtedy, kiedy zapewnia je w zgodzie 

z  przepisami  innego  pa

ństwa,  które  to  przepisy  odpowiadają  wymogom  wskaza-

nym powy

żej. Wymogi te nie mają zastosowania, gdy organizator podróży  organi-

zuje  podró

że  okazjonalnie  i  nie  w  ramach  swojej  działalności  gospodarczej;    po-

dró

ży  trwa  nie  dłużej  niż  24  h,  nie  zawiera  noclegu  a  jej  cena  nie  przekracza  75 

EUR;  gdy  organizator  podró

ży  jest  osobą  prawną  prawa  publicznego,  względem 

której niedopuszczalne jest post

ępowanie upadłościowe. Warto zwrócić uwagę na 

orzeczenie niemieckie, na tle którego podró

żny nie powinien polegać na sformuło-

waniu zawartym w broszurze, 

że ubezpieczenie podróży odnosi się do „wszystkich 

us

ług”. Takie sformułowanie jest nieprawidłowe.

23

  

We Francji organizatorzy turystyki musz

ą posiadać licencje.

24

 Licencja jest za-

twierdzana  przez  kompetentnego  ministra,  który  wcze

śniej ma obowiązek konsul-

tacji z Komisj

ą, której członkowie reprezentują organy administracji, organizatorów 

podró

ży,  dostawców  usług  turystycznych  i  stowarzyszenia  turystyczne.  Osoba 

ubiegaj

ąca się o licencję musi wykazać się profesjonalnymi umiejętnościami.

25

  

Organizator musi wskaza

ć dowód swojej wypłacalności albo poprzez depozyt, 

fundusz  gwarancyjny  albo  gwarancj

ę bankową. Suma zabezpieczenia  winna sta-

nowi

ć  co  najmniej  5%  jego  obrotu  za  poprzedni  rok.  Jeśli  instytucja  poręczająca 

odmawia  przyj

ęcia odpowiedzialności, wierzyciel może wnieść powództwo bezpo-

średnio przeciwko niej. Organizator jest także zobowiązany pokryć swoja odpowie-
dzialno

ść ubezpieczeniem. Ubezpieczenie musi pokrywać szkodę lub uszczerbek, 

                                                           

23

 Orzeczenie AG München , 261 C 30505/97 

24

 P.Couvrat: Dalloz, Agence de voyage. Pary

ż 1991, s. 25 

25

 Oznacza to 5 lat praktycznego do

świadczenia, w tym trzy lata na stanowisku kierowniczym, a także 

przed

łożenie odpowiednie świadectwa i zaświadczenia. 

 
 

 

 

602 

które  organizator  lub  jego  pracownicy  spowodowali  klientowi  poprzez  niewykona-
nie  lub  nienale

żyte  wykonanie  usług  turystycznych  albo  z  powodu  upadłości  lub 

opó

źnienia powstałego z winy dostawców. Klient może wnieść powództwo bezpo-

średnio  przeciwko  towarzystwu  ubezpieczeniowemu,  dlatego  też  francuskie  kata-
logi zawieraj

ą adres ubezpieczyciela.  

W Hiszpanii agent turystyczny musi posiada

ć ubezpieczenie pokrywające jego 

odpowiedzialno

ść, uzależnione od tego, czy usługi są świadczone z jego własnych 

środków, czy zewnętrznych.

26

 Ubezpieczenie to obejmuje: 

-  odpowiedzialno

ść  wynikającą z operacji handlowych; 

-  odpowiedzialno

ść uboczną,  oraz 

-  odpowiedzialno

ść za szkodę na mieniu. 

Wysoko

ść  ubezpieczenia  każdej  z  tych  dziedzin  to  co  najmniej  30.050’605 

EUR,  obejmuje  przypadki  szkody  na  osobie,  szkody  materialnej  oraz  straty  finan-
sowej. W razie braku ubezpieczenia, agent turystyczny b

ędzie pozbawiony licencji 

na  wykonywanie  swej  dzia

łalności.  Ubezpieczenie  to  pokrywa  tylko  roszczenia 

osób  trzecich  wzgl

ędem  agenta  (nie  konsumenta),  np.  dostawców.  Konsumenci 

obj

ęci są szczególnym systemem gwarancji. Na hiszpańskim agencie turystycznym 

ci

ąży obowiązek utworzenia w porozumieniu z kompetentnym organem ds. turysty-

ki systemu gwarancji. Gwarancja winna zosta

ć ustalona w gotówce, poprzez gwa-

rancj

ę  bankową,  polisą  ubezpieczeniową  bądź  specjalnym  depozytem.  Ustawa 

przewiduje  dwa  typy  gwarancji:  gwarancje  syngularne  (jednostkowe)  i  gwarancje 
zbiorowe (kolektywne)

27

. Gwarancje syngularne wynosz

ą: 

-  60.101’21 EUR   dla agencji turystycznych-detalistów; 
-  120.202’42  EUR  dla  agencji-hurtowników  i  zagranicznych  agencji  tury-

stycznych; 

-  180.303’63 EUR dla agencji hurtowników-detalistów. 
Zasadniczo,  zaspokojenie  roszcze

ń  konsumenta  z  funduszu  gwarancyjnego 

nast

ępuje albo poprzez końcowe  orzeczenie sądu powszechnego bądź  w  drodze 

                                                           

26

 Legislación catalana sobre agencias de viajes Resumen comentado de los decretos de la Generalitat 

de  Catalunya  168/1994,  219/1995  y  300/1998  sobre  agencias  de  viajes,  de  la  Ley  13/2002  de  Tur-
isme de Catalunya y del documento denominado “Clausulado 2000”, firmado por las agencias de via-
jes  catalanas,  1126  DECRETO  99/1996,  de  27  de  junio,  por  el  que  se  regula  el  ejercicio  de  activi-
dades propias de las Agencias de Viajes de Ia Comunidad de Madrid, DECRETO 176/1997, de 24 de 
julio, por el que se regulan las agencias de viajes, La Ley 7/1995,  de 6 de abril, de Ordenación del 
Turismo de Canarias. 

27

 Gwarancje zbiorowe dotycz

ą sytuacji, w których różne agencje turystyczne tworzą zgodnie z prawem 

hiszpa

ńskim  stowarzyszenie  mające  na  celu  utworzenia  tzw.  solidarnego  funduszu  odszkodo-

wawczego. Na gwarancj

ę tę musi składać się 50% sumy gwarancji syngularnych, które każdy członek 

stowarzyszenia (agencja turystyczna) wniós

ł indywidualnie. Minimalna kwota funduszu to 2,404.048’4 

EUR dla ka

żdego stowarzyszenia (regionalnego i krajowego). Powyższe gwarancje przewidują utwo-

rzenie  nie  wi

ęcej niż sześciu instytucji. W hiszpańskiej praktyce turystycznej system gwarancji zbio-

rowych nie istnieje. Stowarzyszenia agencji turystycznych utworzone na poziomie krajowym napotka-
łyby  bowiem  na  poważny  problem  –  Communidad  Autonoma  jest  przecież  upoważniona  do  zarzą-
dzania  funduszami  agencji  turystycznych  zarejestrowanych  na  jej  terenie,  krajowe  stowarzyszenie 
agencji turystycznych zmuszone by

łoby więc podzielić gwarancje pomiędzy władze pro rata, zgodnie 

z liczb

ą i typem ich członków, co byłoby zupełnie niepraktyczne. Co więcej, minimalna kwota gwaran-

cji zbiorowych wymaga, by stowarzyszenia regionalne dzia

łały w określonym rozmiarze, jeśli mają być 

ekonomicznie op

łacalne. Warunek ten nie jest łatwy do spełnienia. Istotne jest, iż gwarancja pokrywa 

odpowiedzialno

ść za świadczenie usług zarówno konsumentowi, jak i ostatecznemu korzystającemu 

(poprzednio tylko konsumentowi) 

 
 

 

 

603 

rozstrzygni

ęcia  sądu  polubownego  powołanego  w  autonomicznych  gminach,  na 

podstawie przepisów reguluj

ących system gwarancji.

28

 

We W

łoszech rozporządzenie w sprawie utworzenia Funduszu Gwarancyjne-

go dla konsumentów  zawieraj

ących umowy o podróż w przypadku niewypłacalno-

ści agencji turystycznych lub organizatorów,

29

  wydane  przez  departament  ds.  Tu-

rystyki, Ministerstwa Przemys

łu i Handlu stanowi o obowiązku utworzenia funduszu 

gwarancyjnego na wypadek niewyp

łacalności bądź upadłości organizatora turysty-

ki  b

ądź  pośrednika/sprzedawcy  –  ma  on  zapewnić  zwrot  zapłaconej  za  podróż 

ceny  b

ądź  powrót  podróżnego  do  kraju  wyjazdu,  a  także,  w  sytuacjach  nagłych, 

pomoc  finansow

ą  w  przypadku  wymuszonego  powrotu  do  kraju  podróżnych  z 

Pa

ństw nie będących członkami Unii Europejskiej. Rada Ministrów nie wydała jed-

nak jeszcze w tej sprawie stosownego rozporz

ądzenia.

30

 

Art.  5  wyznacza  zasady  ubiegania  si

ę  o  objęcie  danej  umowy  gwarancją  fi-

nansow

ą Funduszu –  w ciągu 3 miesięcy  od daty  zawarcia umowy należy  złożyć 

wniosek,  wraz  z  za

łączeniem  umowy  w  oryginale,  kopii  otrzymania  agencji  tury-

stycznej oraz wszelkie dowody 

świadczące o „wadach” kombinacji usług turystycz-

nych. 

Umow

ę  ubezpieczenia  regulują  przepisy  art.  1882-1927  włoskiego  Kodeksu 

cywilnego.

31

 Najcz

ęściej oferowane ubezpieczenia to: 

-  ubezpieczenie na wypadek odwo

łania podróży; 

-  ubezpieczenie baga

żu; 

-  ubezpieczenie chorobowe. 
-  ubezpieczenie od nast

ępstw nieszczęśliwych wypadków. 

Wi

ększość włoskich organizatorów automatycznie zapewnia ubezpieczenie w 

chwili  zap

łaty za podróż – nie ma potrzeby zawierania odrębnej polisy. Włoski or-

ganizator nie ma jednak obowi

ązku ubezpieczenia podróżnego. 

W Wielkiej Brytanii od 1972 r. organizatorzy podró

ży i agenci turystyczni mu-

sz

ą posiadać  licencje.

32

 W  1965  r.,  Association  of  British  Travel  Agencies,  (dalej: 

ABTA)  utworzy

ła specjalny fundusz gwarancyjny. W przypadku upadłości organi-

zatora, ABTA zajmuje si

ę najpierw przypadkami podróżnych, którzy utknęli w miej-

scu  wakacyjnego  pobytu.  Nast

ępnie  zwraca koszty  podróży klientom, których  po-

dro

ż  jeszcze  się  nie  zaczęła.  ABTA  stworzyła  także  drugi  system  gwarancji  dla 

dzia

łalności,  które  nie  podlegają  licencjonowaniu  CAA,  mianowicie  przedsiębior-

com  zajmuj

ącym  się  świadczeniem  usług  autobusowych  i  rejsów  morskich.  Dwu-

dziestu wi

ększych operatorów turystyki założyło w ramach ABTA Travel Operators' 

Study Group (TOSG). Grupa ta ustanowi

ła Fundusz Powierniczy TOSG. W brytyj-

skiej  regulacji  refundacja  zwrotu  przedp

łat  poczynionych  przez  klienta  na  poczet 

podró

ży nie została całkowicie zagwarantowana. Jest to pogwałcenie przepisu art. 

7 Dyrektywy 90/314. 

                                                           

28

 Trybuna

ły te istnieją tylko w kilku autonomiach, np. w Walencji 

29

 Dekret z 23.07.1999r. nr 349, Dm Industria 349/99, G.U. 240 z 12.10.1999 r. 

30

  Zasi

ęg  obowiązywania  Funduszu  -wyłącznie  w  przypadkach,  w  których  umowa  o  podróż  została 

zawarta  w  kraju  organizatora  i  sprzedawcy,  posiadaj

ącym stosowne upoważnienie do  wykonywania 

dzia

łalności turystycznej 

31

 Kodeks cywilny z 16 marca 1942r., publ.w Gaz. Urz. 4 kwietnia 1942r.  

32

  W  tym  roku  uchwalono  tzw.  regulacje  w  sprawie  lotnictwa  cywilnego  (Civil  Aviation  Authority  (Air 

Travel Organiser Licensing), CAA 

 
 

 

 

604 

Z  drugiej  strony  dozwolone  jest  oferowanie  us

ługi przelotu bez posiadania li-

cencji,

33

  w  sytuacji,  gdy  dzia

ła  jako  agent  posiadacza  licencji

34

.  Ubiegaj

ący  się  o 

przyznanie  licencji  to  osoby  prawne:  spó

łki  (osoby  prawne):  z  ograniczoną  odpo-

wiedzialno

ścią lub inne (partnerships), czy też osoby fizyczne prowadzące działal-

no

ść gospodarczą. Nie ma ograniczeń podjęcia działalności turystycznej w Wielkiej 

Brytanii.

35

 Osoby, które uzyska

ły licencję muszą wykazać się odpowiednim pozio-

mem  w  zakresie  tzw.  przydatno

ści  i  mocy,  stałości  finansowej,  odpowiednio  do 

skali dzia

łalności, którą chcą prowadzić na podstawie licencji.

36

 Odno

śnie wymogu 

przydatno

ści CAA  bierze pod uwagę to, czy możliwe jest, by wnioskujący prowa-

dzi

ł,  w  przypadku  udzielenia  mu  licencji  działalność  w  odpowiedni  sposób.

37

  W 

kwestii  sta

łości  finansowej  na  gruncie  regulacji  3  ust.  2  odmawia  się  udzielenia 

licencji,  je

śli  wnioskujący  nie  wykaże,  że  środki  finansowe,  którymi  dysponuje  są 

adekwatne  do  jego  faktycznych  i  potencjalnych  zobowi

ązań  wynikających  z  pro-

wadzonej  przez  niego  dzia

łalności  oraz pozostających  w  związku  z  działalnością, 

któr

ą rozpocznie, jeśli uzyska licencję. CAA opiera swoją ocenę stałości finansowej 

wnioskuj

ącego na ostatnich sprawozdaniach finansowych oraz stosunku pomiędzy 

ściągalnymi aktywami netto a przewidywanym obrotem z działalności nie licencjo-
nowanej,  jak  i  podlegaj

ącej  licencji.  Ocena  ta  uwzględnia  również  sytuację  finan-

sow

ą przedsiębiorstw powiązanych lub macierzystych.

38

 

Wnioskuj

ący musi także podjąć odpowiednie kroki w celu uzyskania gwaran-

cji.  Poziom  gwarancji  zazwyczaj  wynosi  10%  obrotu  organizatora  wynikaj

ącego  z 

licencjonowanej  dzia

łalności.  Dla  nowych  członków  wynosi  on  15%  i  może  ulec 

podwy

ższeniu,  jeśli  działanie  bądź  zaniechanie  organizatora  spowoduje  wysoką 

szkod

ę.  Gwarancje  muszą  być  zdeponowane  w  CAA  i  dostarczone  przez  banki, 

które  s

ą  członkami  British  Bankers'  Association,  jak  również  przez  towarzystwa 

ubezpieczeniowe  utworzone  na  mocy  postanowie

ń  Insurance  Companies  Act 

1982.  Zapewniaj

ący  gwarancję  muszą  być  "bankami  lub  towarzystwami  ubezpie-

czeniowymi z siedzib

ą w Wielkiej Brytanii, których status reguluje prawo krajowe, a 

kapita

ł akcyjny objęty przez subskrybentów wraz z kapitałem rezerwowym stanowi 

minimum 50 mln 

£". Jeśli CAA odmawia przyjęcia zabezpieczenia przedstawione-

go przez bank b

ądź towarzystwo ubezpieczeniowe, do którego zastosowanie mają 

przepisy  i  który  ma  siedzib

ę  w  innym  Państwie  Członkowskim,  to  jest  to  decyzja 

bezprawna

39

. Wniosek o licencj

ę musi zostać złożony co najmniej sześć miesięcy 

przed rozpocz

ęciem jej obowiązywania.

40

 Wnioskuj

ący sam określa warunki licen-

cji.  CAA  mo

że jednak je zmienić.

41

  Jest  równie

ż uprawniony do wyszczególnienia 

towarów i us

ług objętych licencją.

42

 Licencje podlegaj

ą odnowieniu w terminie do 3 

                                                           

33

 Paragraf 11, CAA: Explanatory Notes, Document Nr. 221, kwiecie

ń 1992r., patrz: B. Bradford, op. cit. 

s. 535 

34

 B. Bradford:  European Travel Law, London 1997, s. 536 

35

 Ibidem, s. 537 

36

 Regulacja 3(1) SI 1972/223 

37

 CAA  Memorandum do HL European Select Committee, czerwiec1988r. 

38

 Regulacja 3(1) SI 1972/223 

39

 Ibidem regulacja 3(4) 

40

  Ibidem,  Licencja  zostaje  przyznana  na  rok  i  okre

ślona  w  ramach  działalności,  jaką ma  wykonywać 

licencjobiorca, wyra

żona w liczbie oferowanych miejsc wyjazdowych oraz przewidywanego zysku, op. 

cit., regulacja 6(2) 

41

 Ibidem 

42

 B. Bradford, op. cit., str. 537, regulacja 8 

 
 

 

 

605 

miesi

ęcy  przed  ich  datą  wygaśnięcia.

43

  CAA  jest  zobowi

ązane  do  odwołania,  za-

wieszenia  b

ądź  zmianę  licencji  za  trzytygodniowym  wypowiedzeniem,  jeśli  przed-

stawi, 

że licencjobiorca nie jest już w kondycji finansowej bądź, że środki finanso-

we  nie  s

ą  już  wystarczające.

44

  W  szczególnym  przypadku  upowa

żniony  organ 

mo

że  zawiesić  licencję  w  ciągu  72  godzin.

45

  Od  decyzji  CAA  odmawiaj

ącej  przy-

znania  licencji  na  takiej  podstawie, 

że  wnioskujący  nie  spełnia  tylko  wymogów  fi-

nansowych

46

 przys

ługuje zażalenie do sądu hrabstwa, sąd ten może dokonać kon-

troli  w  przypadku,  gdy  licencji  odmówiono  bez  powodów  b

ądź  została  przyznana 

na  tle  nierozs

ądnych  warunków  bądź  ograniczeń,  które  są  sprzeczne    z  prawem 

Wspólnoty

47

. W Wielkiej Brytanii istnieje ca

łkowita swoboda „sprzedaży” ofert tury-

stycznych,  bior

ąc  pod  uwagę  jedynie  ustalenia  finansowe  wynikające  z  postano-

wie

ń  regulacji  16.

48

  Nie  stosowanie  przepisów  regulacji  16  jest  przest

ępstwem

49

. 

Przepisy  te  przewiduj

ą,  że  każdy,  kto  świadczy  na  rzecz  konsumenta  podróż  w 

formie kombinacji us

ług turystycznych nieokazjonalnie, powinien w każdym czasie 

przedstawi

ć  wystarczający  dowód  zabezpieczenia  zwrotu  kwot  już  przez  konsu-

menta  wp

łaconych oraz powrotu konsumenta do kraju w  przypadku upadłości or-

ganizatora.  Sprzedawca  musi  te

ż  zapewnić,  że przestrzega jedno  z  wielu ustaleń 

obj

ętych  regulacjami  ochrony  konsumenta  na  wypadek  upadłości  organizatora

50

 

Ustalenia te to: 

-  zabezpieczenie  obligacjami  gwarantowanymi  przez  wiarygodn

ą  instytucję 

finansow

ą,  zagwarantowanie  wypłaty  do  określonej  wysokości,  wyliczonej 

albo na 25% rocznej spodziewanej warto

ści "sprzedaży" podróży w formie 

kombinacji  us

ług  turystycznych  bądź  kwoty  odpowiadającej  maksymalnej 

wysoko

ści wszystkich wpłat uzyskanych przez sprzedawcę w jakimkolwiek 

czasie z tytu

łu określonych, niewykonanych umów o podróż;

51

 

-  zabezpieczenie  obligacjami  gwarantowanymi  przez  wiarygodn

ą  instytucję 

finansow

ą funduszem rezerwowym bądź ubezpieczeniem, gwarantującym 

zap

łatę  kwoty  odpowiadającej  tylko  10%  spodziewanej  wartości  zysku  z 

kombinacji  us

ług  turystycznych  bądź  maksimum  1000%  wszystkich  wpłat 

uzyskanych przez sprzedawc

ę w jakimkolwiek czasie z tytułu określonych, 

niewykonanych umów o podró

ż;

52

 

-  wykupienie ubezpieczenia w celu zabezpieczenia konsumenta przed utrat

ą 

kwot wp

łaconych na poczet umowy na wypadek upadłości organizatora;

53

 

-  utworzenie  depozytu,  w  którym  przechowywane  s

ą  wszystkie  wpłacone 

przez konsumentów z tytu

łu umów o podróż, do momentu całkowitego wy-

                                                           

43

 Regulacja 16, Security in event of insolvency –requirements and offences. SI 1992/3288, Posiadacz 

licencji mo

że ubiegać się o odwołanie, zawieszenie bądź zmianę warunków licencji - za 6 miesięcz-

nym wypowiedzeniem wzgl

ędem CAA. 

44

 Ibidem, regulacja 16(3) 

45

 B. Bradford, op. cit., s.538 

46

  Ibidem,  Regulacja  20,  Regulacja  21  przewiduje  utworzenie  specjalnego  „depozytu”,  je

śli „sprzedaw-

ca” nie wykonuje czynno

ści w związku ze swoją działalnością zarobkową, str. 538. 

47

 Ibidem, s. 9 

48

 Op. cit., regulacja 16(1) i (2), SI 1992/3288 

49

 Ibidem, regulacja 18 

50

 Cz

łonkostwo w AITO jest równoznaczne z udzieleniem gwarancji na działalność 

51

 CPT zabezpiecza dzia

łalność przedsiębiorcy z momentem jego wstąpienia do tej organizacji 

52

 Op. cit., regulacja 17, SI 1992/3288, niezb

ędne członkostwo 

53

 Ibidem, regulacja 17 

 
 

 

 

606 

konania umów, tak by w przypadku upad

łości organizatora fundusze z de-

pozytu mog

ły zostać spełnić żądania konsumentów.

54

 

"Sprzedawca"  podró

ży  w  formie  kombinacji  usług  turystycznych  nie  musi 

spe

łniać wymogu określonego w regulacji 16.2, jeśli spełnia wymogi zapewniające 

ochron

ę  konsumenta  na  wypadek  upadłości  w  innym  Państwie  Członkowskim, 

b

ądź jeśli kombinacja wymaga licencji ATOL. Warunki nałożone przepisami regu-

lacji  16  maj

ą zastosowanie tylko do organizatorów, którzy zawierają z konsumen-

tem umow

ę o podroż na własny rachunek. 

W 1965  r.  ABTA  utworzy

ło specjalny Fundusz Upadłościowy.

55

 W  przypadku 

niewyp

łacalności  organizatora,  Fundusz  zapewnia  pokrycie  kosztów  wyjazdu  po-

dró

żnych, którzy już rozpoczęli podróż, a w przypadku, gdy jest to niemożliwe do 

zrealizowania,  zapewnia im powrót  do kraju. W nast

ępnej kolejności refundowane 

s

ą  wydatki  poniesione  przez  klientów,  których  podróż  jeszcze  się  nie  rozpoczęła. 

Agent  turystyczny  mo

że  sam  zaspokoić  roszczenia  klientów,  a  następnie  zwrócić 

si

ę z roszczeniem zwrotnym do funduszu. Postanowienia Regulations 1992 nakła-

daj

ą  na  „sprzedawców”  podróży  w  formie  kombinacji  usług  turystycznych  wymóg 

zawarcia  odpowiednich  porozumie

ń  finansowych  z  różnymi  stowarzyszeniami 

bran

żowymi  w  związku  z  zapewnieniem  ochrony  konsumentowi  na  wypadek  ich 

upad

łości.

56

  

Wdro

żeniem przepisów karnych The Regulations 1992 są tzw. Trading Stan-

dards  Officers  (Local  Weights  and  Measures  Authorities)  b

ądź,  w  Irlandii  Pół-

nocnej,  tzw.  Trading  Standards  Branch  (Department  of  Economic  Development). 
Ich  uprawnienia  uzupe

łniają  postanowienia  Trade  Descriptions  Act  z  1968r.  oraz 

Consumer  Protection  Act  z  1987r.

57

  Przest

ępstwem  jest  oferowanie  podróży 

w  formie  kombinacji  us

ług  turystycznych  bez  wymaganego  zabezpieczenia  finan-

sowego.

58

 Na tle postanowie

ń Regulacji 1992 przestępstwem jest nie przedstawie-

nie w broszurze okre

ślonych informacji dotyczących wymogu uzyskania wizy

59

 oraz 

w  odpowiednim  czasie  innych  szczególnych  informacji  dotycz

ących programu po-

dró

ży.

60

 

                                                           

54

 Op. cit., regulacja 16(3) SI 1992/3288 

55

 K. Tonner, Basic legal problems arising from Directive 90/314/EEC on package travel, package holi-

days and package tours, Study carried out under the commission of the Commission of the European 
Communities B5-1030/91/009567/1992 – raport niepubl, s. 8 

56

  Nast

ępujące stowarzyszenia branżowe otrzymały zezwolenie na zarządzanie obligacjami na tle Re-

gulacji 1992: 

1.The Association of British Travel Agents Limited  (ABTA), które prowadzi system obligacji na podsta-

wie regulacji 18; 

2.The Association of Independent Tour Operator's (AITO), które prowadzi system obligacji na podstawie 

regulacji 18, 

3.The Confederation of Passenger Transport (CPT), które prowadzi system obligacji a podstawie regu-

lacji 18; 

4.The Federation of Tour Operators (FTO), które prowadzi system obligacji a podstawie regulacji 17; 
5.The  Association  of  Bonded  Travel  Organisers  Trust  Limited  (ABTOT),  jedyne  stowarzyszenie,  które 

nie  jest  stowarzyszeniem  bran

żowym, więc nie ma obowiązku być członkiem ABTOT, aby uzyskać; 

prowadzi system obligacji na podstawie regulacji 18 

57

  Cz

ęść  III  ustawy  o  ochronie  konsumenta,  Consumer  Protection  Act  1987,  która  reguluje  kwestię 

wprowadzaj

ącego w błąd oznaczenia ceny, nie obowiązuje w Irlandii Północnej, gdzie stosuje się po-

dobne  postanowienia  rozporz

ądzenia  w  sprawie  ochrony  konsumenta,  Część III,  Consumer  Protec-

tion Order (NI) z 1987 r., SI 1987/2049 

58

 Op. cit., Regulacja 16(3) 

59

 Ibidem, regulacja 5(3) 

60

 Ibidem, regulacja 7(3) i 8(3) 

 
 

 

 

607 

W Danii nie istniej

ą prawne czy też branżowe reguły dotyczące wymogu uzy-

skania  przez  biura  podró

ży ubezpieczenia. Indywidualne ubezpieczenia podróżne 

oraz ubezpieczenia wynaj

ętych przez turystów samochodów reguluje duńska tury-

styczna  ustawa  ubezpieczeniowa.

61

  Pewne  podstawowe  prawa  zapewnione  w 

ustawie  musz

ą  stać  się  częścią  umowy  ubezpieczenia.  Umowy  ubezpieczenia 

b

ędą zazwyczaj podlegać podobnym do siebie ogólnym warunkom ubezpieczenia 

towarzystw ubezpieczeniowych (w tym ubezpieczenie podró

ży).

62

 

W  Danii  oraz  w  Szwecji  obowi

ązują  specjalne  regulacje  prawne  w  sprawie 

utworzenia  Turystycznych  Funduszy  Gwarancyjnych.  Na  tle  tych  regulacji  organi-
zator musi przedstawi

ć wystarczający dowód zabezpieczenia zwrotu kwot wpłaco-

nych  przez  konsumenta  na  poczet  podró

ży  oraz  zapewnić  mu  powrót  do  kraju w 

przypadku  niewyp

łacalności organizatora. W obu tych państwach zakres ustaw w 

sprawie Turystycznego Funduszu Gwarancyjnego, obejmuje wszelkie 

świadczenia 

turystyczne  w  formie  kombinacji  (tak

że  te  nie  obejmujące  transport

63

).  Du

ńska 

ustawa w sprawie utworzenia Turystycznego Funduszu Gwarancyjnego,

64

 który ma 

zastosowanie  do  wszystkich  wyjazdów  wakacyjnych  b

ądź  podróży  w formie kom-

binacji,  zapewnia  podró

żnemu  prawo  odstąpienia  od  umowy  w  przypadku  wystą-

pienia trudno

ści finansowych organizatora i sprzedawcy,

65

 gdy wyjazd zosta

ł odwo-

łany  bądź  faktycznie  nie  spełnia  ustalonych  w  umowie  warunków  podróży.  Jeśli 
agent  turystyczny  musi  odwo

łać  wyjazd  przed  rozpoczęciem  podróży,  podróżny 

mo

że domagać się zwrotu wpłaconych agentowi kwot od Funduszu. W przypadku, 

gdy  podró

ż już się  zaczęła, lecz  podróżny  nie może  powrócić  do kraju  z  powodu 

trudno

ści finansowych organizatora, Fundusz musi zapewnić taki transport w roz-

s

ądnym  czasie.  Jeśli  trudności  finansowe  powodują  w  rezultacie  poważne  naru-

szenie  umowy  o  podró

ż.

66

  Fundusz  mo

że  wypłacić  klientowi  odszkodowanie. 

Wniosek  o  odszkodowanie  musi  zosta

ć  złożony  co  najmniej  na  trzy  miesiące  od 

dnia zako

ńczenia podróży. 

                                                           

61

 Ustawa nr 129 z 1930r., z pozn. zm. 

62

 S. Bradford, op. cit., s. 201 

63

 Ibidem, s. 202 

64

 Ustawa - Lov nr. 315 af 14. maj 1997 om en rejsegarantifond,, zm. lov nr 207 af 29/03/2004 

65

 „Trudno

ści finansowe” należy tu rozumieć jako niewypłacalność w związku z ogłoszeniem upadłości 

b

ądź wszczęciem postępowania o ogłoszenie upadłości lub też okoliczności, z których wynika, że nie 

jest on w stanie wype

łnić swoich zobowiązań finansowych 

66

 Np. je

śli podróżnemu nie zapewniono miejsca w hotelu (przyp. aut.)