Inspektor-4-2009

In spek tor pra cy, kon tro lu jąc prze strze ga -

nie obo wiąz ku opła ca nia skła dek na Fun dusz
Pra cy, po wi nien usta lić:

1) czy pod miot kon tro lo wa ny jest zo bo -

wią za ny do opła ca nia skła dek na Fun dusz
Pra cy,

2) je że li tak, to czy zgło sił do Za kła du

Ubez pie czeń Spo łecz nych wy ma ga ne da ne
ma ją ce wpływ na wy miar skła dek,

3) czy do ko nał te go zgło sze nia w usta wo -

wym ter mi nie,

4) czy usta lił i wy ka zał w de kla ra cji ZUS

DRA pra wi dło wą pod sta wę wy mia ru skła -
dek,

5) czy pra wi dło wo ob li czył i wy ka zał w tej

de kla ra cji na le żne skład ki,

6) czy w usta wo wym ter mi nie od pro wa -

dził wy ma ga ne skład ki na ra chu nek ban ko -
wy ZUS.

Kto i za ko go pła ci

skład ki?

Usta la nie i opła ca nie skła dek na Fun dusz

Pra cy  od by wa  się  w try bie  i na za sa dach  prze -
wi dzia nych  dla  skła dek  na obo wiąz ko we
ubez pie cze nia  eme ry tal ne  i ren to we,  okre -
ślo nych  w usta wie  z dnia 13  paź dzier ni -
ka 1998  r.  o sys te mie  ubez pie czeń  spo łecz -
nych

, da lej zwa nej w skró cie „usta wą o sys -

te mie  ubez pie czeń”,  z mo dy fi ka cja mi  okre -
ślo ny mi  w usta wie  z dnia 20  kwiet nia 2004
r.  o pro mo cji  za trud nie nia  i in sty tu cjach  ryn -
ku pra cy

, da lej zwa nej w skró cie „usta wą

o pro mo cji za trud nie nia”.

Ka ta log pod mio tów, na któ rych cią ży

obo wią zek  usta le nia  i od pro wa dze nia  skła dek
na Fun dusz  Pra cy  na od po wied ni  ra chu nek
ban ko wy ZUS, okre śla art. 104 ust. 1 usta -
wy  o pro mo cji  za trud nie nia.  Dzie lą  się  one
na 3 gru py:

1) pra co daw ców oraz in ne jed nost ki or ga -

ni za cyj ne (pkt 1),

2) spół dziel nie rol ni cze -pro duk cyj ne, kó -

łek rol ni czych, usług rol ni czych (pkt 2),

3) in ne oso by niż wy mie nio ne w pkt. 1 i 2,

pod le ga ją ce  obo wiąz ko we mu  ubez pie cze -
niu  eme ry tal ne mu  i ren to we mu  lub  za opa -
trze niu  eme ry tal ne mu  (pkt 3).

Zgod nie z art. 104 ust. 1 pkt 1 usta wy

o pro mo cji za trud nie nia pra co daw cy oraz
in ne jed nost ki or ga ni za cyj ne usta la ją i opła -
ca ją skład ki na Fun dusz Pra cy m.in. za oso -
by:

a) po zo sta ją ce w sto sun ku pra cy lub sto -

sun ku słu żbo wym,

b) wy ko nu ją ce pra cę na pod sta wie umo -

wy o pra cę na kład czą,

c) wy ko nu ją ce pra cę na pod sta wie umo -

wy  agen cyj nej  lub  umo wy  zle ce nia  al bo  in -
nej umo wy o świad cze nie usług, do któ rej sto -
su je  się  prze pi sy  ko dek su  cy wil ne go  do ty czą -
ce  zle ce nia,  oraz  za oso by  z ni mi  współ pra -
cu ją ce.

Nad to prze pis ten wy mie nia jesz cze do -

dat ko wo pięć szcze gól nych grup osób, za któ -
re  pra co daw cy  oraz  in ne  jed nost ki  or ga ni za -
cyj ne  obo wią za ni  są  usta lać  i od pro wa dzać
skład ki  na Fun dusz  Pra cy.

Na pod sta wie art. 104 ust. 1 pkt 2 usta -

wy o pro mo cji za trud nie nia spół dziel nie

rol ni cze  usta la ją  i opła ca ją  skład ki  na Fun dusz
Pra cy  za swo ich  człon ków,  z wy jąt kiem
tych, któ rzy wnie śli wkład grun to wy o po -
wierzch ni  użyt ków  rol nych  więk szej  niż 2 ha
prze li cze nio we.

Spo śród in nych osób, o któ rych mo wa

w art. 104 ust. 1 pkt 3 tej usta wy, ma ją cych
istot ne  zna cze nie  w prak ty ce  kon tro l nej  in -
spek to rów  pra cy,  na le ży  za li czyć  oso by  pro -
wa dzą ce  po za rol ni czą  dzia łal ność  oraz  oso -
by  z ni mi  współ pra cu ją ce  (art. 6  ust. 1  pkt 5
usta wy  o sys te mie  ubez pie czeń).

Uwa ga! No we prze pi sy

Na mo cy tzw. usta wy pro ro dzin nej – od 1

stycz nia  br. – obo wią zu je  zwol nie nie  z obo -
wiąz ku  opła ca nia  skła dek  na Fun dusz  Pra cy
za pra cow ni ków  po wra ca ją cych  z urlo pów  ma -
cie rzyń skich  i wy cho waw czych.  Mia no wi cie,
pra co daw cy  oraz  in ne  jed nost ki  or ga ni za cyj -
ne nie opła ca ją skła dek na Fun dusz Pra cy
za za trud nio nych  pra cow ni ków  po wra ca ją -
cych  z urlo pu  ma cie rzyń skie go,  do dat ko we -
go  urlo pu  ma cie rzyń skie go  lub  urlo pu  wy cho -
waw cze go  w okre sie 36  mie się cy  po cząw szy
od pierw sze go  mie sią ca  po po wro cie  z urlo -
pu  ma cie rzyń skie go,  do dat ko we go  urlo pu  ma -
cie rzyń skie go  lub  urlo pu  wy cho waw cze go
(art. 104a  usta wy  o pro mo cji  za trud nie nia  i in -
sty tu cjach  ryn ku  pra cy  w brzmie niu  usta lo -
nym usta wą z dnia 6 grud nia 2008 r. o zmia -
nie usta wy – ko deks pra cy oraz nie któ rych
in

nych ustaw, Dz. U. z 2008 r. Nr 237,

poz. 1654).

Z ko lei 1 lip ca br. wej dzie w ży cie no wy

prze pis,  któ ry  wpro wa dzi  zwol nie nie  z opła -
ca nia  skła dek  na Fun dusz  Pra cy  za oso by
w wie ku 50+,  któ re  by ły  za re je stro wa ne  ja -
ko  bez ro bot ne  i zo sta ły  za trud nio ne,  oraz
za wszyst kie  oso by,  któ re  ukoń czy ły 60  lat
(mę żczyź ni)  i 55  lat  (ko bie ty).  Pra co daw cy
oraz  in ne  jed nost ki  or ga ni za cyj ne  nie  bę dą
opła cać  skła dek  na Fun dusz  Pra cy  przez
okres 12  mie się cy,  po cząw szy  od pierw sze -
go  mie sią ca  po za war ciu  umo wy  o pra cę,
za oso by  za trud nio ne,  któ re  ukoń czy ły 50.  rok
ży cia  i w okre sie 30  dni  przed za trud nie niem

IP 4/2009

Fun dusz Pra cy

Kon tro la opła ca nia skła dek

Wło dzi mierz Fu da li

Kon tro la obo wiąz ku opła ca nia skła dek na Fun dusz Pra cy jest za gad nie niem zło żo nym. Prze -
pi sy re gu lu ją ce ten obo wią zek za war te są w licz nych ak tach praw nych, w tym w usta wie o pro -
mo cji za

trud nie nia i in

sty tu cjach ryn

ku pra

cy oraz w usta

wie o sys

te mie ubez

pie czeń

spo łecz nych wraz z roz po rzą dze nia mi wy ko naw czy mi. W sy tu acji usta le nia pod sta wy wy mia -
ru skła dek ko niecz ne jest rów nież się gnię cie do prze pi sów usta wy o po dat ku do cho do wym
od osób fi zycz nych oraz za sad ewi den cji księ go wej, okre ślo nych w usta wie o ra chun ko wo ści.

Prze pi sy art. 104 ust. 1 pkt 3 lit. a – h i art. 105 usta wy o pro mo cji za -
trud nie nia za wie ra ją dwie gru py wy łą czeń pod mio to wych z obo wiąz -
ku opła ca nia skła dek na Fun dusz Pra cy za okre ślo ne oso by. Na le -
ży zwró cić uwa gę, że na mo cy wy mie nio nych prze pi sów obo wiąz -
ku opła ca nia skła dek na FP nie ma ją w szcze gól no ści oso by pod -
le ga ją ce ubez pie cze niu spo łecz ne mu rol ni ków. Nie opła ca ją ich ta -
kże za kła dy ak tyw no ści za wo do wej – za pra cow ni ków o znacz nym
lub umiar ko wa nym stop niu nie peł no spraw no ści.

po zo sta wa ły  w ewi den cji  bez ro bot nych  po wia -
to we go  urzę du  pra cy.  Po za  tym  zo bo wią za -
ne  pod mio ty  bę dą  opła cać  skład ki  na Fun dusz
Pra cy  tyl ko  za oso by,  któ re  nie  osią gnę ły  wie -
ku wy no szą ce go co naj mniej 55 lat dla ko biet
i co naj mniej 60 lat dla mę żczyzn (art. 104b
usta wy  o pro mo cji  za trud nie nia  i in sty tu cjach
ryn ku  pra cy  w brzmie niu  usta lo nym  usta wą
z dnia 18 grud nia 2008 r. o zmia nie po wy ższej
usta wy  oraz  o zmia nie  nie któ rych  in nych
ustaw, Dz. U. z 2009 r. Nr 6, poz. 33).

Zgła sza nie da nych

Sto sow nie do art. 36 ust. 1 i 2 usta wy

o sys te mie  ubez pie czeń  ka żda  oso ba  ob ję ta
obo wiąz ko wy mi  ubez pie cze nia mi  spo łecz ny -
mi  pod le ga  zgło sze niu  do tych  ubez pie -
czeń.  Czyn no ści  tej  na le ży  do ko nać  w ter mi -
nie 7  dni  od da ty  po wsta nia  obo wiąz ku
ubez pie cze nio we go  (art. 36  ust. 4  ww.  usta -
wy).  Po zo sta łe  prze pi sy  te go  ar ty ku łu  okre -
śla ją  szcze gó ło we  za sa dy  zgła sza nia  do ubez -
pie czeń  spo łecz nych,  w tym  wska za nie  osób,
na któ rych  cią ży  ten  obo wią zek,  za kres  wy -
ma ga nych  da nych,  tryb  zgła sza nia  zmian
w do ko na nych  zgło sze niach,  a ta kże  za sa dy
i ter mi ny  wy re je stro wa nia  z ubez pie czeń  spo -
łecz nych.

W isto cie nie jest mo żli we prze pro wa dze -

nie  rze tel nej  kon tro li  opła ca nia  skła dek
na Fun dusz  Pra cy  bez  ana li zy  da nych  za war -
tych  w na stę pu ją cych  for mu la rzach:

1) zgło sze nio wych płat ni ka skła dek (ZUS

ZPA, ZUS ZFA, ZUS ZI PA),

2) zgło sze nio wych oso by ubez pie czo nej

(ZUS ZUA, ZUS ZIUA, ZUS ZWUA).

Wzo ry tych i in nych for mu la rzy, sto so -

wa nych  w sys te mie  ubez pie czeń  spo łecz -
nych,  okre śla  roz po rzą dze nie  Mi ni stra
Pra cy  i Po li ty ki  So cjal nej  z dnia 24  czerw -
ca 2008 r.

In nym klu czo wym wa run kiem prze pro -

wa dze nia  rze tel nej  kon tro li  opła ca nia  skła -
dek  jest  zna jo mość  ko dów  sto so wa nych
w for mu la rzach  ubez pie cze nio wych,  okre -
śla  je  za łącz nik  nr 17  do po wo ła ne go  roz po -
rzą dze nia.

Ce lem usta le nia, czy pod miot kon tro lo wa -

ny  pra wi dło wo  wy peł nił  obo wiąz ki  do ty czą -
ce  zgło szeń,  in spek tor  pra cy  po wi nien  po rów -
nać  da ne  za war te  w for mu la rzach  zgło sze nio -
wych  z da ny mi  okre ślo ny mi  w umo wach
o pra cę  oraz  w umo wach  cy wil no praw nych
ro dzą cych  obo wią zek  zgło sze nia  da nych
do ubez pie czeń  spo łecz nych.

Oprócz osób ob ję tych obo wiąz ko wy mi

ubez pie cze nia mi  spo łecz ny mi,  zgło sze niu
do ZUS  pod le ga ją  płat ni cy  skła dek.  Sto sow -
nie do art. 43 ust. 1 usta wy o sys te mie ubez -
pie czeń  po win ni  oni  speł nić  ten  obo wią zek
w ter mi nie 7  dni  od da ty:

1) za trud nie nia pierw sze go pra cow ni ka

lub po wsta nia sto sun ku praw ne go uza sad -
nia ją ce go ob ję cie obo wiąz ko wym ubez pie -

cze niem eme ry tal nym i ren to wym pierw szej
oso by,

2) po wsta nia obo wiąz ku ubez pie cze nia

eme ry tal ne go  i ren to we go  dla  ubez pie czo -
nych  wy łącz nie  zo bo wią za nych  do pła ce nia
skła dek  na wła sne  ubez pie cze nie  al bo  skła -
dek  na ubez pie cze nie  osób  z ni mi  współ pra -
cu ją cych.

Pod sta wa wy mia ru

Zgod nie z art. 104 ust. 1 usta wy o pro mo -

cji  za trud nie nia  pod sta wą  wy mia ru  skła dek
na Fun dusz  Pra cy  są  kwo ty  sta no wią ce  pod -
sta wę  wy mia ru  skła dek  na ubez pie cze nia
eme ry tal ne  i ren to we,  wy no szą ce  w prze li -
cze niu  na okres  mie sią ca  co  naj mniej  mi ni -
mal ne  wy na gro dze nie  za pra cę

, o któ rym

mo wa w prze pi sach usta wy z dnia 10 paź -
dzier ni ka 2002 r. o mi ni mal nym wy na gro dze -
niu za pra cę

. Wy jąt ko wo, w przy pad ku pra -

cow ni ka  w okre sie  je go  pierw sze go  ro ku  pra -
cy,  pu łap  ten  wy no si 80%  wy so ko ści  mi ni mal -
ne go  wy na gro dze nia,  a w przy pad ku  osób  wy -
ko nu ją cych  pra cę  w okre sie  od by wa nia  ka -
ry  po zba wie nia  wol no ści  lub  tym cza so we go
aresz to wa nia  – 50  %  mi ni mal ne go  wy na gro -
dze nia

Szcze gó ło we za sa dy usta la nia pod sta wy

wy mia ru  skła dek  na ubez pie cze nia  eme ry tal -
ne  i ren to we  ubez pie czo nych  bę dą cych  pra -
cow ni ka mi  okre śla  roz po rzą dze nie  Mi ni -
stra  Pra cy  i Po li ty ki  So cjal nej  z dnia 18  grud -
nia 1998 r

. Z prze pi sów § 1 i 2 te go roz po -

rzą dze nia  wy ni ka  za sa da:  „wszyst ko,  z wy jąt -
kiem  wy szcze gól nio nych  przy cho dów”.
W przy pad ku  pra cow ni ków  pod sta wę  wy mia -
ru  skła dek  na ubez pie cze nia  eme ry tal ne
i ren to we,  jak  i skład ki  na Fun dusz  Pra cy
– sta no wi  przy chód  w ro zu mie niu  prze pi sów
o po dat ku  do cho do wym  od osób  fi zycz nych,
osią ga ny  u pra co daw cy  z ty tu łu  za trud nie nia
w ra mach  sto sun ku  pra cy,  z wy łą cze niem  wy -
na gro dze nia  za czas  nie zdol no ści  do pra cy
wsku tek  cho ro by  lub  od osob nie nia  w związ -
ku  z cho ro ba  za kaź ną  oraz  za sił ków  (art. 18
ust. 2  usta wy  o sys te mie  ubez pie czeń).
Nad to  nie  sta no wią  pod sta wy  wy mia ru  tych
skła dek  przy cho dy  wy mie nio ne  w § 2  wspo -
mnia ne go  roz po rzą dze nia.

Z ko lei pod sta wę wy mia ru skła dek opła -

ca nych  za sie bie  przez  ubez pie czo nych  pro -
wa dzą cych  po za rol ni czą  dzia łal ność  sta no wi
za de kla ro wa na  przez  nich  kwo ta.  Nie  mo że
ona  jed nak  być  ni ższa  od 60%  pro gno zo wa -
ne go  prze cięt ne go  wy na gro dze nia  mie sięcz -
ne go,  przy ję te go  do usta le nia  kwo ty  ogra ni -
cze nia  rocz nej  pod sta wy  wy mia ru  skła dek
na ubez pie cze nia  eme ry tal ne  i ren to we,
przy czym  skład ka  w no wej  wy so ko ści  obo -
wią zu je  od 1  stycz nia  do 31  grud nia  da ne go
ro ku (art. 18 ust. 8 usta wy o sys te mie ubez -
pie czeń)

Od 24 sierp nia 2005 r. obo wią zu je ulga

w opła ca niu skła dek na ubez pie cze nie spo -

łecz ne  i Fun dusz  Pra cy  dla  osób  roz po czy -
na ją cych  po za rol ni czą  dzia łal ność  go spo -
dar czą. Po le ga ona na tym, że – sto sow nie
do art. 18a  usta wy  o sys te mie  ubez pie czeń
– oso by  roz po czy na ją ce  tę  dzia łal ność  mo gą,
pod wa run ka mi  okre ślo ny mi  w po wy ższym
prze pi sie,  w okre sie  pierw szych 2  lat  opła -
cać  te  skład ki  od pre fe ren cyj nej  pod sta wy  wy -
mia ru,  wy no szą cej  nie  mniej  niż 30%  mi ni -
mal ne go  wy na gro dze nia.

Spo sób usta la nia pod sta wy wy mia ru skła -

dek  na ubez pie cze nia  eme ry tal ne,  ren to we
i Fun dusz  Pra cy  w przy pad kach  in nych
osób  okre śla ją  sto sow ne  prze pi sy  art. 18  usta -
wy o sys te mie ubez pie czeń, np. ust. 3 okre -
śla  tę  pod sta wę  w przy pad ku  zle ce nio bior -
ców.

Przy usta la niu pod sta wy wy mia ru skła dek

na Fun dusz  Pra cy  nie  sto su je  się  ogra ni cze -
nia  rocz nej  pod sta wy  wy mia ru  skła dek
na ubez pie cze nia  eme ry tal ne  i ren to we
okre ślo ne go  w art. 19  ust. 1  usta wy  o sys te -
mie  ubez pie czeń

. Ozna

cza to, że je

że

przy cho dy  pra cow ni ka  li czo ne  na ra sta ją co
od po cząt ku  ro ku  prze wy ższa ją 30-krot ność
prze cięt ne go  wy na gro dze nia  okre ślo ne go
w usta wie  bu dże to wej,  to  od te go  mo men tu
nie  na li cza  się  skła dek  na ubez pie cze nie  eme -
ry tal ne  i ren to we,  ale  na dal  na li cza  się  i od -
pro wa dza  skład ki  na Fun dusz  Pra cy.

Nie za le żnie od wy na gro dze nia za pra cę

wy pła ca ne go  w go tów ce  pra cow nik  mo że
otrzy my wać  od pra co daw cy  świad cze nia
w na tu rze,  sta no wią ce  przy chód,  od któ re go
na le ży  opła cać  skład ki  na Fun dusz  Pra cy.  Wy -
jąt kiem od tej za sa dy jest war tość świad czeń
rze czo wych  wy mie nio nych  w § 2  ust. 1
wspo mnia ne go  roz po rzą dze nia  MIPS  z 18
grud nia 1998 r., a to:

a)  wy ni ka ją cych  z prze pi sów  bhp  (pkt 6),
b)  ubio ru  słu żbo we go  (pkt 10),
c)  fi nan so wa nych  przez  pra co daw cę  po sił -

ków  udo stęp nia nych  pra cow ni kom  do spo ży -
cia  bez  pra wa  do ekwi wa len tu  z te go  ty tu łu
– o war to ści  do kwo ty 190 zł  mie sięcz nie
(pkt 11),

d) fi nan so wa nych ze środ ków za kła do we -

go fun du szu świad czeń so cjal nych (pkt 19),

e) ko rzy ści ma te rial ne wy ni ka ją ce z ukła -

dów  zbio ro wych  pra cy,  re gu la mi nów  wy na -
gra dza nia  lub  prze pi sów  o wy na gra dza niu,
a po le ga ją ce  na upraw nie niu  do za ku pu
po ce nach  ni ższych  niż  de ta licz ne  nie któ rych
ar ty ku łów,  przed mio tów  lub  usług  oraz  ko -
rzy sta niu  z bez płat nych  lub  czę ścio wo  od płat -
nych  prze jaz dów  środ ka mi  lo ko mo cji
(pkt 26).

W przy pad ku prze ka zy wa nia pra cow ni kom

tych świad czeń bez płat nie usta la się ich war -
tość we dług za sad ob li cza nia war to ści świad -
czeń nie pie nię żnych

. Spo sób jej usta la nia

okre śla ją prze pi sy art. 11 ust. 2, 2a i 2b oraz
art. 12 ust. 2 i 3 usta wy z dnia 26 lip ca 1991
r. o po dat ku do cho do wym od osób fi zycz -
nych

4/2009 IP

IP 4/2009

Na le ży zwró cić uwa gę, że wy ni ka ją ce

z cy to wa ne go  roz po rzą dze nia  MPiPS  wy łą -
cze nia  świad czeń  nie pie nię żnych  z pod sta -
wy  wy mia ru  skła dek  na ubez pie cze nia  eme -
ry tal ne  i ren to we  oraz  Fun dusz  Pra cy  – do -
ty czą  je dy nie  pra cow ni ków  (czy li  osób  po zo -
sta ją cych  w sto sun ku  pra cy).  W przy pad ku
osób  za trud nio nych  na pod sta wie  umo wy  cy -
wil no praw nej,  pod le ga ją cej  obo wiąz ko wi
ubez pie cze nia  spo łecz ne go,  w szcze gól no ści
umo wy  zle ce nia,  ist nie je  za tem  obo wią zek
opła ca nia  skła dek  od wszyst kich  świad czeń
nie pie nię żnych,  ja kie  da na  oso ba  otrzy mu je
w związ ku  z wy ko ny wa ną  umo wą

Ob li cza nie skła dek

Wy so kość skład ki na Fun dusz Pra cy okre -

śla usta wa bu dże to wa. Nie zmien nie od 1999
r. wy no si ona 2,45% pod sta wy wy mia ru.

Przy usta la niu obo wiąz ku opła ca nia skład -

ki na Fun dusz Pra cy uwzględ nia się przy chód
w prze li cze niu  na okres  mie sią ca.  Ozna cza
to,  że  je że li  ubez pie czo ny  uzy skał  przy chód
tyl ko  za część  mie sią ca,  to  na le ży  do ko nać
sto sow nych  prze li czeń  i do pie ro  na ich  pod -
sta wie  usta lić  ist nie nie  bądź  nie ist nie nie  obo -
wiąz ku  opła ca nia  skład ki

. Sy tu acja ta ka bę -

dzie mia ła miej sce w szcze gól no ści, gdy:

1) za trud nie nie da nej oso by trwa przez

nie peł ny mie siąc z po wo du roz po czę cia lub
usta nia sto sun ku pra cy w trak cie te go mie -
sią ca,

2) pra ca jest wy ko ny wa na przez nie peł ny

mie siąc, gdyż przez część mie sią ca ubez pie -
czo ny po bie ra wy na gro dze nie za czas nie zdol -
no ści do pra cy lub za si łek cho ro bo wy,

3) pra cow nik prze by wa przez część mie -

sią ca  na urlo pie  bez płat nym  lub  jest  nie obec -
ny  w pra cy  z in nych  po wo dów  i nie  otrzy mu -
je  za ten  okres  wy na gro dze nia  sta no wią ce -
go  pod sta wę  wy mia ru  skład ki,

4) ubez pie czo ny wy ko nu je po za rol ni czą

dzia łal ność przez część mie sią ca

W ta kich przy pad kach na le ży usta lić po -

ten cjal ny  przy chód  sta no wią cy  pod sta wę
wy mia ru  skła dek  na ubez pie cze nie  eme ry -
tal ne  i ren to we  za peł ny  mie siąc.  Je że li  prze -
li cze nie  to  wy ka że,  że  przy chód  wy niósł by  co
naj mniej  mi ni mal ne  wy na gro dze nie  za pra -
cę,  to  od otrzy ma ne go  (a nie  po ten cjal ne go)
wy na gro dze nia  ob li cza  się  na le żną  skład kę
na Fun dusz  Pra cy.

Przy kład: Umo wa o pra cę w peł nym wy -

mia rze  cza su  pra cy  ze  sta łym  mie sięcz nym
wy na gro dze niem  w wy so ko ści 1300 zł  zo sta -
ła  roz wią za na  z dniem 10  li sto pa da 2008  r.
Za prze pra co wa ną  część  mie sią ca  (6  dni  ro -
bo czych,  tj. 48  go dzin  pra cy)  pra cow nik  otrzy -
mał  wy na gro dze nie  w wy so ko ści 433,33 zł.
Gdy by  pra co wał  ca ły  mie siąc,  to  do dat ko wo
otrzy mał by jesz cze 866,67 zł (za 12 dni ro -
bo czych, tj. 96 go dzin pra cy), czy li w su mie
za peł ny mie siąc 1300 zł. A za tem w tej sy -
tu acji  ist nie je  obo wią zek  opła ce nia  skład ki

na FP, po nie waż kwo ta 1 300 zł jest wy ższa
niż  mi ni mal ne  na tę  da tę  wy na gro dze nie
za pra cę (1 126 zł w 2008 roku). Ob li cze nie
na le żnych  skła dek  na stę pu je  od osią gnię te -
go  przy cho du,  a nie  od kwo ty  prze li czo -
nej: 433,33 zł x 2,45% =10,62 zł.

Przy usta la niu obo wiąz ku opła ca nia skład -

ki  na Fun dusz  Pra cy  od przy cho dów  pra cow -
ni ka  za trud nio ne go  na część  eta tu  nie  wol -
no  prze li czać  przy cho du  z tej  czę ści  eta tu
na po ten cjal ny  przy chód  z peł ne go  eta tu.  Je -
że li  za tem  pra cow nik  za trud nio ny  np.  na 1/3
eta tu  otrzy mu je  wy na gro dze nie  w wy so ko -
ści 500 zł mie sięcz nie, to skład ka na Fun dusz
Pra cy nie jest na le żna.

Zgod nie z po glą dem wy ra żo nym w li te ra -

tu rze  nie  prze li cza  się  ta kże  przy cho dów  uzy -
ska nych  z ty tu łu  umo wy  cy wil no praw nej.
Przy usta la niu  obo wiąz ku  opła ce nia  skład ki
przyj mu je  się  kwo tę  fak tycz nie  wy pła co ną.
Mo że się zda rzyć – np. przy umo wie zle ce -
nia – że stro ny usta lą in ną niż mie sięcz na czę -
sto tli wość  wy pła ty  wy na gro dze nia.  W ta kim
przy pad ku  ewen tu al ne  na li cze nie  i opła ce nie
skład ki  bę dzie  mia ło  miej sce  tyl ko  w mie sią -
cach,  w któ rych  do ko na no  wy pła ty

Je że li kwo ty sta no wią ce pod sta wę wy mia -

ru  skła dek  na ubez pie cze nie  eme ry tal ne
i ren to we  po cho dzą  z ró żnych  źró deł  (np.
od pra co daw cy  i in ne go  pod mio tu  go spo dar -
cze go,  w któ rym  da na  oso ba  do dat ko wo  pra -
cu je), to – zgod nie z art. 104 ust. 3 usta wy
o pro mo cji  za trud nie nia  – obo wią zek  opła -
ca nia  skład ki  na Fun dusz  Pra cy  po wsta je  wte -
dy,  gdy  łącz na  kwo ta  sta no wią ca  pod sta wę  wy -
mia ru  skła dek  na ubez pie cze nia  eme ry tal ne
i ren to we tej oso by w ka żdym z miejsc pra -
cy  wy no si  co  naj mniej  mi ni mal ne  wy na gro -
dze nie za pra cę. Oso ba ta ma obo wią zek zło -
że nia  oświad cze nia  o ta kich  przy cho dach  ka -
żde mu  pra co daw cy  lub  w te re no wej  jed no -
st ce  ZUS,  je że li  sa ma  opła ca  za sie bie  skład -
ki  na ubez pie cze nia  spo łecz ne.

Przy kład: Pra cow nik za trud nio ny w wy -

mia rze 1/4  eta tu  otrzy mu je  wy na gro dze nie
w wy so ko ści 800 zł  mie sięcz nie.  W grud -
niu 2008 r. za warł umo wę zle ce nia z in nym
pod mio tem  niż  ten  pra co daw ca,  za wy ko na -
nie  któ rej  otrzy mał  w tym  mie sią cu  wy na gro -
dze nie  w wy so ko ści 900 zł.  Za rów no  pra co -
daw ca,  jak  i zle ce nio daw ca  obo wią za ni  są
opła cić skład ki na Fun dusz Pra cy za tę oso -
bę od kwot przez sie bie wy pła co nych, gdyż
su ma  wy ka za nych  wy na gro dzeń  jest  wy ższa
niż  mi ni mal ne  wy na gro dze nie  za pra cę
(1 126 zł).

Od pro wa dza nie skła dek

Sto sow nie do prze pi su art. 47 ust. 1 usta -

wy  o sys te mie  ubez pie czeń  płat nik  skła dek
ma  obo wią zek  prze ka zać  do ZUS  de kla ra cję
roz li cze nio wą  ZUS  DRA,  imien ne  ra por ty
mie sięcz ne  o na le żnych  skład kach  i wy pła -
co nych  świad cze niach  ZUS  RCA,  ra por ty

imien ne  o wy pła co nych  świad cze niach  i prze -
rwach w opła ca niu skła dek ZUS RSA oraz
opła cić  na le żne  skład ki  za da ny  mie siąc,  nie
póź niej  niż:

1) do 5. dnia na stęp ne go mie sią ca

– w przy pad ku jed no stek sek to ra fi nan sów
pu blicz nych,

2) do 10. dnia na stęp ne go mie sią ca

– w przy pad ku osób fi zycz nych opła ca ją cych
skład ki wy łącz nie za sie bie,

3) do 15. dnia na stęp ne go mie sią ca

– w od nie sie niu do po zo sta łych płat ni ków.

Skład kę na Fun dusz Pra cy opła ca się – co

do za sa dy – w for mie bez go tów ko wej
przy uży ciu na stę pu ją cych do ku men tów
płat ni czych:

a) ban ko we go do ku men tu płat ni cze go

b) do ku men tu elek tro nicz ne go – z pro gra -

mu  in for ma tycz ne go  udo stęp nio ne go  płat ni -
kom  przez  Za kład  Ubez pie czeń  Spo łecz nych
(pro gra mu  „Płat nik”)  bądź  z opro gra mo wa -
nia,  któ re go  zgod ność  z wy ma ga nia mi  okre -
ślo ny mi  przez  ZUS  zo sta ła  po twier dzo na
w dro dze  od po wied nie go  ba da nia  – lub  wy -
dru ku z ta kie go pro gra mu,

c) do ku men tu elek tro nicz ne go z pro gra -

mu in for ma tycz ne go udo stęp nio ne go przez
bank,

d) do ku men tu uzgod nio ne go z in sty tu cją

ob słu gu ją cą wpła ty skła dek (art. 47 ust. 4a
usta wy o sys te mie ubez pie czeń).

W ban ko wym do ku men cie płat ni czym

skła dek  na Fun dusz  Pra cy  i Fun dusz  Gwa ran -
to wa nych  Świad czeń  Pra cow ni czych  (oba  te
ro dza je  skła dek  wpła ca  się  łącz nie  na jed no
kon to  pro wa dzo ne  przez  ZUS)  w ru bry -
ce 01  – nr  ra chun ku  ban ko we go  ZUS
w dwóch  pierw szych  krat kach  wpi su je  się
licz bę 73,  zaś  w dwu dzie stej  pierw szej  krat -
ce – cy frę 3.

Ce lem spraw dze nia pra wi dło wo ści re ali -

za cji  obo wiąz ków  do ty czą cych  usta le nia  pod -
sta wy  wy mia ru  skład ki  na Fun dusz  Pra cy
oraz  jej  ob li cze nia  i od pro wa dze nia,  in spek -
tor  pra cy  po wi nien  po rów nać  da ne  za war te
w wy żej  po da nych  do ku men tach  roz li cze nio -
wych  z da ny mi  uję ty mi  w ewi den cji  cza su  pra -
cy  pra cow ni ka,  zbior czych  li stach  wy na gro -
dzeń  oraz  imien nych  kar tach  wy na gro dzeń
i in nych świad czeń zwią za nych z pra cą.

Ewi den cja księ go wa

W zło żo nych sta nach fak tycz nych nie zwy -

kle  po moc na  dla  in spek to ra  pra cy  mo że  oka -
zać  się  ana li za  ewi den cji  po dat ko wej  al bo  ewi -
den cji  księ go wej,  pro wa dzo nej  przez  pod miot
kon tro lo wa ny.  Zda niem  au to ra  ni niej sze go  ar -
ty ku łu,  in spek tor  pra cy  mo że  – sto sow nie
do upraw nie nia  wy ni ka ją ce go  z art. 23  ust. 1
pkt 5  usta wy  o Pań stwo wej  In spek cji  Pra cy
(zwa nej  da lej  „usta wą  o PIP”)  – za żą dać  przed -
ło że nia mu, oprócz imien nych kart (list) wy -
na gro dzeń  i in nych  świad czeń  zwią za nych
z pra cą

, ta kże po dat ko wej księ gi przy cho dów

4/2009 IP

i roz cho dów al bo ewi den cji księ go wej, pro wa -
dzo nej sto sow nie do obo wiąz ku okre ślo ne go
w art. 4 ust. 2 usta

wy z dnia 29 wrze

śnia 1994 r. o ra chun ko wo ści

Roz cho dy z ty tu łu wy na gro dzeń i in nych

świad czeń  zwią za nych  z pra cą  uj mo wa ne  są
w ko lum nie 13  po dat ko wej  księ gi  przy cho dów
i roz cho dów.  W ewi den cji  księ go wej  pod sta -
wo we  zda rze nia  go spo dar cze  uj mu je  się
na kon tach  księ gi  głów nej,  okre ślo nych
w za kła do wym  pla nie  kont,  w na stę pu ją cy
spo sób19:

a) za księ go wa nie wy na gro dzeń brut to

(li sta płac):

Wn – 400 „Kosz ty we dług ro dza jów”,
Ma – 230 „Roz ra chun ki z ty tu łu wy na gro -

dzeń”,

b) prze ka za nie pra cow ni ko wi świad cze nia

rze czo we go za li cza ne go do pod sta wy wy mia -
ru skła dek na ubez pie cze nia spo łecz ne i FP:

Wn 231 „Po zo sta łe roz ra chun ki z pra cow -

ni ka mi”,

Ma 300 „Ma te ria ły” al bo 600 „To wa ry”,
c) wy pła ta wy na gro dze nia za pra cę do rąk

pra cow ni ka:

Wn 230 „Roz ra chun ki z ty tu łu wy na gro -

dzeń”,

Ma „Ka sa”.
Kwo tę, od któ rej na le ży na li czyć skład ki

na Fun dusz Pra cy, sta no wi przy chód pra cow -
ni

ka, czy

li su

ma kwot (brut

to) uję

tych

po stro nie Wn kont 230 i 231, po nie waż skład -
ki te opła ca się od przy cho du uzy ska ne go
przez pra cow ni ka.

Na li cze nie skład ki na Fun dusz Pra cy ewi -

den cjo nu je się na stę pu ją co:

Wn – 400 „Kosz ty we dług ro dza jów”,
Ma – 221 „Roz ra chun ki – Fun dusz Pra cy”,
zaś prze lew na le żnych kwot na ra chu nek

ban ko wy:

Wn – 221 „Roz ra chun ki – Fun dusz Pra cy”,
Ma – 130 „Ra chu nek ban ko wy”

Je że li kon to 221 „Roz ra chun ki – Fun dusz

Pra cy” wy ka zu je na ko niec da ne go mie sią -
ca sal do po stro nie Ma, to ozna cza, że na le -
żne skład ki na Fun dusz Pra cy nie zo sta ły
opła co ne w kwo cie sta no wią cej to sal do.

Po stę po wa nie

po kon trol ne

Je że li w wy ni ku kon tro li in spek tor pra cy

stwier dzi,  że  za ist nia łe  nie pra wi dło wo ści
wy czer pu ją  zna mio na  wy kro czeń  z art. 122
usta wy  o pro mo cji  za trud nie nia,  w szcze gól -
no ści  gdy:

1) nie do peł nio no obo wiąz ku opła ce nia skła -

dek na Fun dusz Pra cy lub nie opła co no ich
w prze wi dzia nym prze pi sa mi ter mi nie,

2) nie zgło szo no wy ma ga nych da nych lub

zgło szo no nie praw dzi we da ne ma ją ce wpływ
na wy miar skła dek na Fun dusz Pra cy,

to – na pod sta wie art. 37 ust. 1 usta wy

o PIP – ma obo wią zek wy stą pić z wnio skiem
do są du o uka ra nie osób od po wie dzial nych

za te  nie pra wi dło wo ści.  W przy pad kach
mniej szej  wa gi  mo że  za sto so wać  wo bec
spraw cy  środ ki  od dzia ły wa nia  wy cho waw cze -
go, o któ rych mo wa w art. 41 Ko dek su wy -
kro czeń

Wy żej wska za ne oraz in ne nie pra wi dło wo -

ści  do ty czą ce  opła ca nia  skła dek  na FP
– stwier dzo ne  w za kre sie  wła ści wo ści  rze czo -
wej  PIP  – in spek tor  pra cy  po wi nien  po nad -
to  ure gu lo wać  w for mie  wy stą pie nia,  sto sow -
nie do art. 11 pkt 8 usta wy o PIP.

W przy pad ku stwier dze nia na ru szeń

prze pi sów  na in spek to rze  pra cy  cią żą  też,
okre ślo ne w art. 37 ust. 2 pkt 1 i 2 usta wy
o PIP,  obo wiąz ki  po wia do mie nia  ZUS  oraz
urzę du  kon tro li  skar bo wej,  a na okrę go wym
in spek to rze  pra cy  – w myśl  art. 37  ust. 4
tej  usta wy  – obo wią zek  za wia do mie nia
sta ro sty.

Po za tym w przy pad ku stwier dze nia nie -

opła ce nia  lub  nie ter mi no we go  opła ce nia
skła dek  na Fun dusz  Pra cy  przez  jed nost kę
sek to ra  fi nan sów  pu blicz nych  in spek tor  pra -
cy  ma  obo wią zek  za wia do mie nia  wła ści we go
rzecz ni ka  dys cy pli ny  fi nan sów  pu blicz nych.
Nie pra wi dło wo ści  te  sta no wią  bo wiem
– w myśl art. 14 pkt 3 usta wy z dnia 17 grud -
nia 2004  r.  o od po wie dzial no ści  za na ru sze -
nie  dys cy pli ny  fi nan sów  pu blicz nych

– zła -

ma nie  tej  dys cy pli ny.  Obo wią zek  po wia do mie -
nia rzecz ni ka wy ni ka z art. 93 ust. 1 pkt 5 po -
wy ższej  usta wy;  a na grun cie  usta wy  o PIP
prze są dza  o nim  sfor mu ło wa nie  „w szcze gól -
no ści”,  za war te  w art. 37  ust. 2.

Na le ży jesz cze zwró cić uwa gę na prze pis

art. 122 ust. 1 pkt 2 usta wy o pro mo cji za -
trud nie nia,  któ ry  za wie ra  opis  wy kro cze nia
po le ga ją ce go  na udzie la niu  nie praw dzi wych
wy ja śnień  w za kre sie  da nych  ma ją cych
wpływ na wy miar skła dek na Fun dusz Pra -
cy  al bo  na od mo wie  ich  udzie le nia:  Kto

(…)

udzie la  w tym  za kre sie  nie praw dzi wych  wy -
ja śnień  lub  od ma wia  ich  udzie le nia  pod le ga
ka rze grzyw ny nie ni ższej niż 3 000 zł. Wy -
kro cze nie  to  do ty czy ło  wy ja śnień  skła da nych
w ra mach  po stę po wa nia  ad mi ni stra cyj ne go,
pro wa dzo ne go  przez  in spek to rów  kon tro li  le -
gal no ści  za trud nie nia,  dzia ła ją cych  w ra -
mach  urzę dów  wo je wódz kich.  Zgod nie
z art. 116  ust. 5  usta wy  o pro mo cji  za trud -
nie nia  w po przed nim  brzmie niu  kon tro lo wa -
ni  mie li  obo wią zek  udzie la nia  wy ja śnień
w spra wach  ob ję tych  za kre sem  tych  kon tro -
li.  W związ ku  z prze ję ciem  kon tro li  le gal no -
ści za trud nie nia przez PIP prze pis ten zo stał
skre ślo ny,  jed nak  w wy ni ku  nie do pa trze nia
usta wo daw cy  nie  zo sta ła  uchy lo na  ana lo gicz -
na część art. 122 ust. 1 pkt 2.

Ak tu al ny stan praw ny zda je się za tem wska -

zy wać, że art. 122 ust. 1 pkt 2 usta wy o pro -
mo cji  za trud nie nia  prze ła mu je  kar dy nal ną  za -
sa dę  po stę po wa nia  kar ne go  oraz  po stę po wa -
nia  w spra wach  o wy kro cze nia  mó wią cą,  że
nikt nie mo że być zmu sza ny do oska rża nia i ob -
wi nia nia  sa me go  sie bie  (ne mo  se  ip sum  ac -

cu sa re  te ne tur).  Po zo sta je  na dzie ja,  że
przy naj bli ższej  no we li za cji  tej  usta wy  rze czo -
na  nie sto sow ność  zo sta nie  usu nię ta.

Ra my te go ar ty ku łu po zwo li ły na ogól ne tyl -

ko  za ry so wa nie  pro ble ma ty ki  kon tro li  opła ca -
nia  skła dek  na Fun dusz  Pra cy.  Nie któ re  za gad -
nie nia  zo sta ły  je dy nie  za sy gna li zo wa ne  (np.
wza jem ne  obo wiąz ki  in for ma cyj ne  or ga nów
PIP i in nych pod mio tów pu blicz nych), a nie -
któ re  po mi nię te.  Wy da je  się,  że  mo gą  one  być
przed mio tem  od ręb nych  opra co wań.

Wło dzi mierz Fu da li

OIP Lu blin

Współ pra ca me ry to rycz na:

Ja ro sław Ci choń

Dep. Le gal no ści Za trud nie nia GIP

Przy pi sy

Dz. U. z 2007 r. Nr 11, poz. 74, ze zm.

Dz. U. z 2008 r. Nr 69, poz. 415, ze zm.

Dz. U. Nr 112, poz. 717.

W 2009 r. mi ni mal ne wy na gro dze nie za pra -

cę wy no si 1 276 zł (M. P. Nr 55, poz. 499).

Dz. U. Nr 200, poz. 1679, ze zm.

W 2009 r. kwo

ty te wy

szą od

wied

nio: 1 020,80 zł i 638 zł.

Dz. U. Nr 161, poz. 1106 ze zm.

Wy so kość te go wy na gro dze nia po da je Pre zes

GUS, kwo ta ogło szo na na 2009 r. wy no si 3 193 zł
(M. P. z 2008 r. Nr 97, poz. 850).

W 2009 r. kwo ta ogra ni cza ją ca rocz ną pod sta -

wę wy mia ru skła dek na ubez pie cze nia eme ry tal -
ne i ren to we wy no si 95 790 zł (M. P. z 2008 r.
Nr 97, poz. 850).

M. Ja ro sik,

Od świad czeń nie pie nię żnych też

trze ba pła cić skład ki, „Ga ze ta Praw na” nr 201
(1566)/2005 z 14 paź dzier ni ka 2005 r., s. 27.

Dz. U. z 2000 r., Nr 14, poz. 176 ze zm.

M. Ja ro sik, op. cit.

B. Za bie gliń ska,

Za sa dy opła ca nia skła dek

na Fun dusz Pra cy (cz. I), „Ser wis Praw no – Pra -
cow ni czy”, nr 13 (645)/2008, s. 23.

B. Za bie gliń ska,

Za sa dy opła ca nia i roz li cza -

nia skła dek na Fun dusz Pra cy i Fun dusz Gwa ran -
to wa nych Świad czeń Pra cow ni czych, „Słu żba Pra -
cow ni cza”, nr 3 (337)/2001, s. 17, 18.

B. Za bie gliń ska,

Za sa dy opła ca nia skła -

dek…, s. 23.

Wzór te go do ku men tu okre śla roz po rzą dze -

nie  Mi ni stra  Fi nan sów  z dnia 4  wrze śnia 2003  r.
w spra wie  wzo ru  ban ko we go  do ku men tu  płat ni cze -
go  na le żno ści  z ty tu łu  skła dek,  do któ rych  po bo -
ru zo bo wią za ny jest ZUS (Dz. U. Nr 164, poz. 1586
ze zm.).

Obo wią zek pro wa dze nia tych do ku men tów

okre śla  § 8  pkt 2  roz po rzą dze nia  MPiPS  z dnia 28
ma ja 1996  r.  w spra wie  za kre su  pro wa dze nia  przez
pra co daw ców  do ku men ta cji  w spra wach  zwią za -
nych  ze  sto sun kiem  pra cy  oraz  spo so bu  pro wa dze -
nia akt oso bo wych pra cow ni ka (Dz. U. Nr 62,
poz. 286 ze zm.).

Dz. U. z 2002 r. Nr 76, poz. 694 ze zm.

Dla po trzeb te go ar ty ku łu przy ję to, że po -

szcze gól ne  ope ra cje  księ go we  ewi den cjo no wa ne
są  na na stę pu ją cych  kon tach  księ gi  głów nej: 100
„Ka sa”, 130  „Ra chu nek  ban ko wy”, 221  „Roz ra -
chun ki  – Fun dusz  Pra cy”, 230  „Roz ra chun ki
z ty tu łu  wy na gro dzeń”, 231  „Po zo sta łe  roz ra chun -
ki  z pra cow ni ka mi”, 300  „Ma te ria ły”, 400  „Kosz -
ty we dług ro dza jów”, 600 „To wa ry”.

Por. np. Z. Ko ła czyk,

Ra chun ko wość fi nan -

so wa, Po znań 1999, s. 209 i nast.

Usta wa z dnia 20 ma ja 1971 r. – Ko deks wy -

kro czeń (Dz. U. z 2007 r. Nr 109, poz. 756 ze zm.).

Dz. U. z 2005 r. Nr 14, poz. 114 ze zm.