50
HOROBY ZAKAŹNE
C
WETERYNARIA
W PRAKTYCE
MAJ-CZERWIEC • 3/2005
Jednakże szczepy C. psittaci izolo-
wane od ssaków są mniej chorobo-
twórcze dla człowieka w porównaniu
ze szczepami „ptasimi”. Chlamydia
są szeroko rozpowszechnione wśród
ptaków. Przyjmuje się, że są obecne
u 24-90% wszystkich ptaków, po-
wodując u nich choroby, zakażenia
utajone lub nosicielstwo. Ptaki są
naturalnym gospodarzem zarazka,
który jest przez nie wydalany z kałem,
śliną i śluzem jamy nosowo-gardłowej
(4). Człowiek może ulec zakażeniu od
ptaków niemal każdego gatunku (3).
Zakażenie następuje najczęściej drogą
oddechową, rzadziej przez spojówkę
oka czy uszkodzoną skórę (2, 3, 4, 5).
Nie zanotowano przypadku zakażenia
człowieka przez spożywanie potraw
z drobiu (3, 4). Szczególnie groźne są
przypadki zarażenia się ornitozą od
chorej osoby, jest to jednak rzadkość
(2, 3, 4, 5). Choroba jest notowana
stosunkowo często u osób związanych
w jakiś sposób z fermami hodowla-
nymi oraz zakładami przetwórczymi
drobiu (w tym oczywiście u lekarzy
weterynarii). W związku z rozwojem
ferm drobiarskich i upowszechnie-
niem się metod intensywnej hodowli
ptactwa domowego liczba notowanych
przypadków tej choroby w ostatnich
latach wzrosła (3). Istnieje także inna
grupa ryzyka. Stanowią ją miłośnicy
ptaków egzotycznych, głównie papug,
osoby zatrudnione w obrocie ptakami
egzotycznymi, pracownicy ogrodów
zoologicznych oraz lekarze weteryna-
rii stykający się z wyżej wymienioną
grupą zwierząt podczas wykonywania
swojej pracy. W tym przypadku zaka-
żenie może nastąpić drogą kontaktową
nia nerwów czaszkowych (2). Objawy
mózgowe zdarzają się w przypadku
zakażenia od chorego człowieka lub
papug (3). W ciężkim przebiegu mogą
występować objawy zapalenia mięśnia
sercowego i osierdzia (3). Najczęściej
jednak zakażenie człowieka C. psittaci
powoduje opisane śródmiąższowe za-
palenie płuc. Leczenie obejmuje poda-
wanie choremu doksycykliny w dawce
200 mg dziennie przez 21 dni (5).
Przechorowanie nie daje trwałej od-
porności (5). Nawroty choroby zdarzają
się rzadko (3). Niekiedy w przebiegu
ornitozy zdarzają się powikłania, takie
jak przewlekłe zapalenie oskrzeli, roz-
strzeń oskrzeli, dychawica oskrzelowa,
zwłóknienia płuc, przewlekłe zapalenie
wątroby (4). W okresie zdrowienia może
wystąpić zakrzepowe zapalenie żył (3).
Rozpoznanie stawiane jest na podsta-
wie badań serologicznych (test ELISA,
metoda immunof luorescencji), stosuje
się także metody biologii molekularnej
(PCR) (5).
W tym miejscu zostaną zaprezento-
wane dwa przypadki ornitozy. Dotyczy-
ły one małżeństwa, które na miesiąc
przed zachorowaniem dostało w pre-
zencie papugę pochodzącą z nieznane-
go i niepewnego źródła. Ptak padł po
dwóch tygodniach z niewyjaśnionych
przyczyn.
P
RZYPADEK
PIERWSZY
Mężczyzna, lat 47, chorujący na prze-
wlekłe obturacyjne zapalenie oskrzeli,
przez 2-3 dni czuł się osłabiony, miał
silne bóle mięśniowe. W czwar tym
dniu choroby wystąpiła u niego gorącz-
ka 40
o
C i pojawił się suchy, męczący
(5). Szczepy Chlamydia psittaci izolo-
wane od papug powodują szczególnie
groźne postacie choroby, zaś zakażenie
chlamydiami nabyte od papug okre-
ślane jest niekiedy mianem papuzicy
(choroby papuziej) (3, 5).
Okres wylęgania się choroby wynosi
około 1-2 tygodni (do około miesiąca)
(4). Rozpiętość objawów jest bardzo
duża. W typowym przebiegu wystę-
pują u chorego bóle głowy, gorączka
ciągła, zwolnienie tętna w stosunku
do temperatury, bóle mięśni, kaszel
(początkowo suchy), złe samopoczucie
i inne niespecyficzne objawy (2, 3, 4, 5).
U 60% osób zakażonych rozwija się
atypowe, śródmiąższowe zapalenie
płuc. Rozwija się ono bardzo powoli,
powodując długotrwałą gorączkę i ob-
fite poty. Stan zapalny narządu cofa się
stopniowo, bez żadnego momentu prze-
łomowego. Wykrztuszanie jest raczej
skąpe (1). Zmiany osłuchowe są zwykle
nieproporcjonalnie małe w stosunku do
obserwowanych na zdjęciach radiolo-
gicznych. Zmianom zapalnym w płu-
cach może towarzyszyć suche, rzadziej
wysiękowe zapalenie opłucnej. Może się
także rozwinąć zakażenie uogólnione
z objawami toksykemii oraz z wysypką
przypominającą dur wysypkowy. U nie-
których chorych mogą wystąpić objawy
ze strony układu pokarmowego, takie
jak bóle brzucha, nudności, biegunka,
niewielka żółtaczka. Stosunkowo częste
jest powiększenie wątroby i śledziony.
Rzadko mogą występować także objawy
ze strony centralnego układu nerwo-
wego, powodowane przez zapalenie
opon mózgowych i mózgu (2, 3, 4, 5).
Notowano także przypadki uszkodze-
Chlamydia
psittaci
GROŹNY „PREZENT” OD PTAKÓW
Jerzy Ziętek
, doktorant w Zakładzie Mikrobiologii Weterynaryjnej Instytutu Chorób Zakaźnych i Inwazyjnych
Wydziału Medycyny Weterynaryjnej AR w Lublinie
lek. med. Elżbieta Ziętek
, specjalista chorób zakaźnych
WETERYNARIA
W PRAKTYCE
Chlamydia psittaci jest czynnikiem etiologicznym niebezpiecznej dla człowieka tzw.
choroby ptasiej, zwanej ornitozą lub psitakozą (ornitosis, psittacosis) (2, 3, 4, 5). Jest
to choroba odzwierzęca, często o ostrym przebiegu, zakaźna i zaraźliwa, o bogatej,
wielonarządowej symptomatologii (2, 4). Chlamydia psittaci jest gatunkiem szeroko roz-
powszechnionym w przyrodzie, występuje zarówno u ptaków, jak i u ssaków.
