INTERWENCJONIZM PAŃSTWOWY

Wszystkie kraje świata stoją przed wspólnym problemem ekonomicznym. Problem ten
wynika z posiadania niewystarczającej ilości zasobów potrzebnych do zrealizowania
wszystkich planów, zamiarów, czy chęci. Występuje ograniczona podaż zarówno
zasobów naturalnych, jak i kapitału oraz wykwalifikowanej siły roboczej. Ilość dóbr i
usług, jaka może być wyprodukowana w oparciu o posiadane przez dany kraj zasoby jest
niewystarczająca dla zaspokojenia popytu. Rządy chciałyby swoim obywatelom zapewnić
wysoki poziom życia. Próbują one osiągnąć te cele poprzez rozwój gospodarczy.
Kto jednak powinien decydować o wykorzystaniu zasobów. Aby odpowiedzieć na to
pytanie, należałoby się zastanowić nad dwiema przeciwstawnymi metodami
dokonywania takich wyborów – system scentralizowany i system rynkowy.

W gospodarce centralnie planowanej decyzje o wykorzystaniu zasobów podejmowane są
wyłącznie przez państwo.
W gospodarce rynkowej natomiast o tym, co jest produkowane decydują konsumenci
poprzez sposób, w jaki wydają one swoje dochody, czyli przedsiębiorcy dowiadują się o
decyzjach konsumentów dzięki istnieniu mechanizmu cenowego.
Oba te systemy stanowią swoje skrajne przeciwieństwa. W rzeczywistości nie istnieje
gospodarka, która wykorzystywałaby wyłącznie jedną z metod. Na ogół gospodarki
krajów świata są kombinacjami tych dwóch systemów, ale stopień tego połączenia może
znacznie się różnić.
Zarówno system rynkowy, jak i centralnie planowany mają swoje zalety i wady.

Zalety systemu gospodarki centralnie planowanej:
-

możliwość nadania przez władzę priorytetu konkretnej sprawie (np. zapewnienie
podstawowych potrzeb ludności: żywność, mieszkanie, odzież

-

posiadanie całkowitych danych odnośnie wykorzystania zasobów

-

zapobieganie niepotrzebnemu dublowaniu tej samej produkcji przez kilka
przedsiębiorstw.

Wady systemu gospodarki centralnie planowanej:
Ze względu na konieczność wykonywania planów może wystąpić:
-

nadprodukcja niektórych dóbr ,

-

braki rynkowe,

-

zaniedbanie jakości produktów

-

brak zgodności z wymaganiami konsumentów.

Zalety systemu rynkowego:
-

wykorzystanie czynników produkcyjnych zgodnie z życzeniami konsumentów

Wady systemu rynkowego:
-

nierówny podział dochodu – życzenia bogatszej części społeczeństwa mają większe
szanse być spełnione niż potrzeby biedniejszych warstw społeczeństwa.

-

brak mobilności zasobów – pracownicy mogą nie być w stanie przemieszczać się z
jednego do drugiego miejsca pracy, wyposażenie użytkowane w jednym rodzaju
produkcji nie może być łatwo przestawione na produkcję czegoś innego, niższy popyt
na dane dobra może spowodować bezrobocie, jeżeli czynniki produkcji nie zostaną
zaangażowane w produkcję innych dóbr.

-

monopoliści ze względu na swoją pozycję mogą nie reagować na wyższy popyt
zwiększeniem produkcji , lecz tylko podniesieniem cen.

Ze względu zarówno na zalety, jak i wady obu systemów różne kraje wykorzystują różne
kombinacje tych systemów.
Zależy to w pewnej mierze od zamożności danej gospodarki.
Planowanie centralne występuje przeważnie w biednej gospodarce, natomiast kraje
wysoko rozwinięte charakteryzuje na ogół przewaga systemu rynkowego.

W ciągu XX w. znacznie wzrósł stopień ingerencji rządowej w gospodarkę. Przyczynę tej
ingerencji stanowi niezadowolenie z rezultatów funkcjonowania nieregulowanych sił
rynkowych.
Rząd powinien podejmować pewne działania, by osiągnąć cele gospodarcze, niemożliwe
do uzyskania w przypadku funkcjonowania tylko gospodarki rynkowej.

Podstawowymi celami gospodarczymi, jakie chciałby osiągnąć rząd każdego
państwa jest:
-

wzrost gospodarczy,

-

pełne zatrudnienie,

-

stabilizacja cen.

Działalność rządu możemy podzielić na następujące funkcje:
-

funkcję alokacyjną

– polegającą na lepszej alokacji dóbr i usług, niż mógłby to zrobić

mechanizm rynkowy
Dzięki tej działalności społeczeństwo otrzymuje nieodpłatnie dobra publiczne, takie,
jak: obrona narodowa, służba zdrowia czy szkolnictwo,

-

funkcję dystrybucyjną

– polegającą na sprawiedliwszym podziale dochodu i bogactwa

niż osiągnięto by to dzięki mechanizmowi rynkowemu,

-

funkcję stabilizacyjną

– działalność rządu, która ma na celu osiągnięcie pełnego

zatrudnienia, stabilizacji cen i wzrost gospodarczy – system rynkowy nie może tego
zapewnić.

Aby te cele osiągnąć rząd wykorzystuje następujące narzędzia polityki fiskalnej:

1)

Wydatki rządowe – dzięki nim rząd może mieć wpływ na zmiany zagregowanego
popytu w gospodarce. O tym natomiast, czy narzędzie to powinno być
wykorzystywane w danym momencie decyduje to, w jakim miejscu cyklu
koniunkturalnego państwo się znajduje.

a) Jeżeli gospodarka znajduje się w depresji, to znajduje się w niej bardzo wiele

niezatrudnionych czynników wytwórczych. Jeżeli rząd zwiększy wydatki rządowe, to
nastąpi zwiększenie produkcji oraz wzrost zatrudnienia

0

20

40

60

80

100

120

r- PNB

p

o

z

io

m

c

e

n

Ado

AD1

AS

b) Jeżeli gospodarka znajduje się w stanie pełnego zatrudnienia – wzrost wydatków

rządowych spowoduje tylko wzrost cen, ponieważ wszystkie czynniki wytwórcze są
zatrudnione i nie może nastąpić wzrost produkcji

0

20

40

60

80

100

r-PNB

p

o

z

io

m

c

e

n

Ado

AD1

AS

c) Najczęściej spotyka się jednak gospodarkę z pewnym zatrudnieniem. W takiej

gospodarce

znajduje się pewna ilość niezatrudnionych czynników wytwórczych. W wyniku
wzrostu
wydatków rządowych następuje zarówno wzrost cen, jak i wzrost produkcji

http://notatek.pl/interwencjonizm-panstwowy?notatka