Kornel Makuszyński

Kornel Makuszyński
Duch zapomniany

Pan   Walenty   Zięba   nazywał   się   wprawdzie   jak   ptaszek,
ptaszka jednak nie przypominał, w każdym razie nie małego
ptaszka.  Był podobny  raczej do  marabuta,  wiadomo  zaś, że
marabut nie jest ptaszkiem przystojnym. Tedy i pan Zięba był
chudy, łysy i zawsze zamyślony. O czym myślał? Któż to wie?
Nikt nie wie, co się dzieje w główce małej zięby, któż tedy
może   wiedzieć,   co   się   odbywa   w   potężnej   i   do   tego   łysej
głowie wielkiego Zięby. Należy zaś wiedzieć, że głowy łyse,
utraciwszy   niemałą   troskę   myślenia   o   włosach,   myślą   tym
gwałtowniej o  sprawach  wielkiej  wagi  i wielkiego  znaczem.
Pomijam   już   to,   że   pan   Zięba,   człowiek   ze   wszech   miar
sympatyczny   i   otoczony   dokoła   szacunkiem,   jak   dom
parkanem,   wytężał   niezwykle   machinę   mózgu,   aby   jak
najlżejszym   uczynić   ciężar,   który   od   lat   wielu   dźwigał   na
głowie; bo jak kangur, zwierzę miłe i daleko skaczące, nosi
rodzinę swoją w worku brzucha, tak człowiek żonaty, chociaż
łysy,  dźwiga  na  na  głowie.  Pan  Zięba  dźwigał  na  niej  żonę
wspaniałą i córkę piękną, ozdobę dziewic.

Żona   pana   Zięby   była   to   kobieta   pulchna,   tak   że   gdyby   ci,
plugawy   czytelniku,   przyszła   niepojęta   dla   umie   ochota   do
tknięcia palcem na przykład jej zasobnego biustu, rozwiązły
twój palec, nie znalazłszy oparcia, grzązłby w nadobnym jej
ciele,   jak   w   cieście.   Przypominała   ogromni,   ciastko,   zwane
pączkiem.   Łagodna   na   pozór,   była   to   kobieta   o   złej   gębie.
Kiedy zaczynała mówić, uciekał z domu mąż, z kuchni służą
ca, z kamienicy stróż, z gniazd jaskółki, z podwórza wróble, z
dachu kot, z bramy pies, z rogu ulicy policjant. Jeśli to było w
nocy,   zrywał   się   wicher   i   wył   w   kominie.   Gwiazdy   gasły.
Ludzie   mieli   złe   sny.   Małe   dzieci   dostawały   konwulsji.
Suchotnicy  w promieniu kilku ulic  umierali. Ludzie  nerwowi
wyskakiwali   na   bruk   z   czwartego   piętra.   Kobiety   pobożne
odmawiały modlitwę za konających.

Owa tedy niewiasta urodziła pannę Helusię Ziębiankę. Jak lilia
jest aniołem wśród kwiatów, tak ta słodka panienka była
aniołem wśród dziewic. Skromna była tak, że aż się rumieniła
na widok małych piesków, wesoło i niewinnie figlujących, i na
widok koguta, kiedy się starał o omlet dla niej właśnie. Bladła
i rumieniła się na przemian, kiedy ujrzała nagą rzeźbę; wstyd
ją otaczał purpurowym ramieniem, kiedy wchodziła naga do
wanny, tak czyste były i liliowe myśli tej słodkiej panienki.

Uwielbiała ją pani Ziębina i uwielbiał ją pan Zięba, dziwiąc się
tajemnie w duszy kosmatej i bezwłosej głowie, jak się to stać
mogło, aby taka dzieża ciasta, jak jego połowica, mogła wydać

na   świat   tę   figurkę   śliczną   i   tak   niewinną,   jak   pierwszy
promień   słońca.   Mógł   o   tym   rozmyślać   jednakże   bardzo
rzadko,   był   bowiem   zajęty   robieniem   interesów,   wielkich   i
solidnych,   albowiem   kobieta   gadająca   i   nawet   nad   wszelki
wyraz pyskata miewa czasem chwile wytchnienia, w których
się  odżywia  jak   lokomotywa,  węgiel  pożerająca,   aby  mogła
jechać dalej. Także i panienka niewinna, chociaż anioł, musi
żywić niewinność swoją, a tym bardziej ją odziewać, aby nie
było nic widać. Interesy pana Zięby były czyste i uczciwe, jak
zresztą   wszystkie   interesy   na   świecie,   nie   można   bowiem
zastanawiać się długo nad nieuleczalnym maniactwem pewnej
kategorii ludzi, dlatego nazwanych prokuratorami, że dla nich
najuczciwszy interes ma w sobie ziarnko złodziejstwa. Gdyby
tym oszalałym ludziom pozostawić zupełną wolność działania,
wtedy trzy czwarte ludzkości siedziałoby w kryminale jedynie
za doskonałą pomysłowość albo za dobry żart. Bo czy jest to
zbrodnią,   czy   też   tylko   dowcipnym   pomysłem   zrobić   taki
interes, w którym jeden człowiek wytłumaczy drugiemu, żeby
od   niego   kupił   takie   akcje   za   milion,   które  nie   będą   warte
dziurawego  buta  w  ostatnim  dniu  miesiąca.  Czy  nie  jest  to
żartem   wybornym   i   godnym   śmiechu   sprzedawanie
przyjacielowi swemu dwóch wagonów kawy, ktoira nigdy nie
wyrosła   i   nie   wyrośnie,   z   czego   potem   ten   przyjaciel   ma
zabawne zmartwienie?

Pan Zięba pod tym względem był człowiekiem bardzo
dowcipnym i wiele takich niewinnych urządzał kawałów, są to
zaś rzeczy, które należy popierać z narodowego punktu
widzenia, aby najdowcipniejszym ludziom na świecie, Żydom,
pokazać, że można się nazywać Zięba i mieć dowcipną głowę
do dowcipnych interesów.

Taka tedy miła rodzina mieszkała w w Warszawie przy ulicy
Pięknej w domu własnym, który był gniazdkiem gromadki
Ziębów.

Nie wszystko jednak zostało o niej powiedziane. Szczegół o
tej   rodzinie   najważniejszy   zostanie   dopiero   po
wyszczególnieniu   jej   generaliów   wymieniony.   Oto   wiadome
było   powszechnie,   że   pan   Walenty   Zięba   był   spirytystą,
znanym wśród wielu głośnym miłośnikiem szukania związków
z zaświatem. Może dlatego tak wychudł, może dlatego miał
filozoficznie   ponurą   minę   marabuta,   może   dlatego   w
odpowiednim   oświetleniu   miał   wygląd   mumii   egipskiego
kapłana, który się suszy w grobie od czterech tysięcy lat.

Pan Zięba chodził z seansu na seans i napełniony był duchami.
W jego domu działy się cuda, o których mówiono nabożnym
szeptem. Pani małżonka mówiła na ten temat głośno i
szeroko: ponieważ nie mam do dyspozycji trzystu lat, podczas
których zdołałbym jako tako nieudolnie streścić to, co zdołała

na ten temat wypowiedzieć pulchna kobieta, mogę tylko w
idealnym skrócie podać leitmotiv jej narzekań:

...Tylko   taki   bęcwał,   jak   ty,   potrafi   trupy   sprowadzać   do
domu...   Stuka   to,   puka,   potem   całą   noc   oka   nie   mogę
zmrużyć...   Krzesła   trzeszczą   i   z   szafą   dzieją   się   jakieś
historie...   Żebyś   przynajmniej   się   przytulił,   żebym   wtedy
wiedziała, ze nie jestem sama... Akuratnie! Oj! Większa byłaby
pociecha   ze   zmory,   niż   z   ciebie...   A   niech  sobie   chodzą   po
domu... Ta przynajmniej z tego korzyść, ze cię czasem jakiś
nieboszczyk po głowie czymś zdzieli... Czasem i mądry duch
się zjawi Ale ty się kiedy doczekasz, ze i ja umrę ze strachu
albo Helusia dostanie konwulsji, biedne dziecko!...

Helusia, biedne dziecko, bardzo pobożna, duchów się nie bała
i drżała tylko na mysi, ze gdyby się Jej nagle taki duch ukazał,
umarłaby ze wstydu, bo duchy mają takie dziwne zwyczaje, ze
przychodzą wtedy, kiedy człowiek leży w łóżku, same zaś
pewnie są me ubrane, bo po co takiemu ubranie!?

Pan   Zięba   podniósł   tylko   oczy   ku   niebu   i   pełnym   tkliwości
spojrzeniem  błagał swoje  duchy znajome  i  nieznajome,  aby
przyszły, a jeden - najmocniejszy - aby mu żonę udusił albo,
uniósłszy ją na wysokość dziesięciu tysięcy metrów, upuścił ją
potem   przez   nieuwagę   Widocznie   jednak   mały   to   był   dla
duchów interes, bo pani Zięba żyła i mówiła.

Mówiła   tez   wiele   i   nadobnie,   kiedy   w   czarny   dzień,   bo   w
piątek,   miał   się   odbyć   wielki   seans   u   pana   Zięby.   Przyszło
dwóch głośnych aktorów, jeden wielki literat, jeden doktor od
wariatów i jeden ginekolog, poza tym słynne medium, szewc z
Solca. Pan Zięba był szczęśliwy i promienny, bo z szewcem
tym nikt jeszcze seansów nie urządzał, a on go wynalazł i on z
niego  zrobił  sławę  Piekielny  ten  szewc,  brat  diabła  i   kuzyn
czarownicy, odczuwał straszliwą trwogę, wiedząc, ze ma być
czeluścią,   z   której   się   dobędzie   nadprzyrodzone,   był   blady,
miał czystą duszę i brudne łapy.

Seans udał się znakomicie. Jeden duch rozbił flakon i stukał
palcami w szybę, drugi, jakiś figlarz, pociągnął za brodę
ginekologa, a panu Ziębie chciał koniecznie włożyć palec do
ust, trzeci przyniósł bukiecik fiołków aż z Radomia, fotografię
nieznajomej zmarłej i polano sosnowego drzewa z Taszkientu.
Wszystko to jednak są drobiazgi mało ciekawe.

Szewc jęczał, jakby go bito  kopytem po głowie lub na nagi
brzuch   lano   gorącą   smołę.   Wtedy   ukazał   się   duch   wielki   i
potężny   Zaświecił   się,   zbliżał,   chodził   i   krążył.   Pana   Ziębę
pogładził   po   głowie,   nosem   oparł   się   o   nos   znakomitego
pisarza.  Niczego  nie  tłukł,  niczego  nie  rozbijał.  Był   to   duch
duchów, duch wspaniały, uroczysty i dostojny.

Patrzyli w mego wszyscy zachłannie, rozgorzałymi oczyma, z
całą siłą wzroku, szczęśliwi, ze jest, że go zacny szewc

wywołał   z   zaświatów,   że   go   przywiódł   tu,   do   nich,   potęgą
nieśmiertelną do ich śmiertelnych zmysłów. Cisza była taka,
że   było   słychać,   jak   kwiaty   więdną   (!)   w   kryształowym
dzbanku. Serca biły mocno, zęby szczękały metalicznie. Był to
jednak   duch   przyjazny   i   dobry   W   struchlałe   serca   wstąpiła
odwaga i miłość Wywoływacze duchów kochają swoje dzieci,
swoje duchy.

Ten duch szedł prosto od strony fortepianu do nich, zawrócił,
po czym, przywołany wysiłkiem woli, poszedł znów ku nim. A
szewc spał. Duch płynął.

W tej chwili słowa, zahaczając o zęby, jak o zadzierzysty płot,
wypadły w strzępach z ust aktora.

- Duchu, kim jesteś!!!

Jak szmer dalekiej fontanny, jak wiew zefiru, jak bzyk muchy,
ułapionej przez pająka, jak głos dalekiej fletni, jak szelest
traw, (a szewc spał, psia jego mać), popłynęło ku nim:

- Jestem duchem Aleksandra Wielkiego...

Serca się poderwały w nich jak Bucefał, "Jego" koń, i
cwałowały przez długą chwilę, zanim pobite tym imieniem jak
piorunem, uspokoiły się w swojej mizernej małosci, i zanim
znów ktoś zdołał przemówić:

- Powiedz, duchu, czy ci jest źle, czy czy dobrze, że tu do nas
przychodzisz?

- Jest mi bardzo złe - szepnął duch.

- Czy możesz nam powiedzieć, czemu ci jest źle?

- Tego nikt z was pojąć nie może.

- Czy dlatego może, że nie otrzymałeś chrztu świętego?

- Nie! Moje zmartwienie jest w Indiach...

- W Indiach!... - szepnęły w nich serca - co to może znaczyć7

Spojrzeli po sobie gorejącymi oczyma, tylko psychiatra patrzył
wciąż w stronę ducha, który, szeleszcząc szeptem, krążył
dokoła Nagle psychiatra szepnął cicho.

- Aleksander Wielki był kulawy!

I o dziwo! Kiedy wszyscy spojrzeli w stronę ducha, on nagle
zaczął chromać, nieznacznie, łagodnie ale chromał, oddalając
się.

- Duchu! Stan! - krzyknął za nim aktor i, nawykły do szerokich
gestów, wzniósł rękę, jakby mówił do ducha Hamleta i
przerwał łańcuch Duch przystanął, ale szewc wstrząsnął się
nagle w drgawkach i zaczął udawać niepotrzebnie świętego
Wita Dmuchnięto mu w gębę i zbudził się Najbardziej pijany
szewc budzi się około poniedziałku, a ten nie był pijany.

W tej chwili cos upadło w stronę fortepianu i cos serdecznie,
rzewnie, głęboko jęknęło Zafalowała portiera u drzwi i
wszystko umilkło.

- Jezus Maria! Co to takiego? - rzekł cicho pan Zięba.

Nikt nie odpowiadał Wszyscy zbledli i wszyscy spojrzeli na
nieszczęsnego szewca zgoła jak na krawca. Jak mogło się
zbudzić to kopyto tak nie w porę!

- Szewska robota! - rzekł literat.

- W najlepszej chwili! - płakał prawie ginekolog. - Uważaliście,
jak przystanął na rozkaz On! Aleksander Wielki A skąd pan
wiedział ze Aleksander Wielki był kulawy? To ciekawe... I on
kulał. Cuda, cuda.

Chcieli rozpoczynać seans na nowo, ale szewc nie chciał. Był
zmęczony i przerażony, obiecał na przyszły tydzień.

Pan Zięba został sam.

Kiedy człowiek zostaje sam, wtedy nigdy nie wiadomo, z kim
pozostał   Powinno   się   przypuścić   ze   łajdak   pozostał   z
łajdakiem   Można   się   pomylić   dwa   razy   na   sto.   Dlatego
człowiek   samotny   zawsze   odczuwa   trwogę,   że   jest   w
niewyraźnym lub zgoła niebezpiecznym towarzystwie.

Panu   Ziębie   było   tez   cokolwiek   nieswojo.   Historia   ze
wspaniałym   duchem   rozklekotała   mu   nerwy,   czuł   się   nieco
zmęczony Zgasił światła, tak ze tylko mała lampka świeciła
spod   seledynowego   abażuru   Pan   Zięba   odpoczywał,
pomyślawszy przez chwilę ze zgrozą, ze opodal czuwa jego
jego żona, i pomyślawszy tkliwie bardzo, ze w białym swym
łóżeczku śpi już jego córka Godzina był dość pozna, spokojna
ulica nie robiła wrzasku.

Pan Zięba zapalił cygaro i siedział bezmyślnie, puszczając dym
na   pokój   Nagle   nastawił   uszu   Coś   zaszeleściło   w   stronie
fortepianu, więc odłożywszy cygaro na popielniczkę, na poły
uniósł się z fotela i spojrzał bystro najpierw w stronę okna,
czy   jest   zamknięte   i   czy   wiatr   nie   budzi   szelestów,   potem
świdrującymi oczyma w tę stronę, w której coś mąciło ciszę.
Szelest   ustał,   tylko   wisząca   na   ścianie   makata   nieco   się
wzdęła,   jak   obwisły   żagiel   wzdyma   się   niewidocznie   pod
podmuchem lekkiego wietrzyku.

Dusza załopotała w panu Ziębie i nagle padł na niego strach,
jakby był zwyczajną ziębą, na którą spadł jastrząb.

Wydęta fałda i makaty wyrównała się i spoza niej dobywać się
począł mglisty kształt, dotąd za makatą ścieniony jak stary
papier, teraz, kiedy się spoza nie) wyślizgnął, powolutku z
każdą chwilą pełniejący jak obłok.

- Matko Koska! - jęknął pan Zięba.

Włosy jego jak żołnierze, swobodnie i leniwie odpoczywający
w leżącej pozycji, nagle poderwani gromką komendą,
podniosły się, i stanęły wyprostowane. Nie robiło to zbyt
wielkiego zgiełku, pan Zięba bowiem był łysy, więc tylko kępki

w dolnych częściach głowy dały dowód, ze czują i są
przygotowane na najgorsze.

- Kto tu?... - krzyknął pan Zięba głosem, który starał się być
groźny, a sam się boi. Gdyby kuropatwa chciała przerazić
strzelca, właśnie takiego narobiłaby wrzasku.

- Kto tu? - powtórzył pan Zięba i poderwawszy się, jak gdyby
ktoś w nagle dźgnął w plecy, podskoczył i stanął w pozycji
obronnej za fotelem.

Nikt nie odpowiedział.

Panu Ziębie głos uciekł w głąb przełyku i dławił go tam jak ość
karasia, ryby złośliwej, która lubi stawać ością w gardle Na
czoło wytrysnęły wielkie krople potu, ręce mu drżały. Oczy
stanęły słupem i patrzyły nadmiernie rozszerzone, jak obłok
szary seledynem lampy dziwacznie zabarwiony, rozwijał się,
pęczniał i zaczął przybierać kształty ludzkie.

- Aleksander Wielki! - jęknęła dusza w Ziębie i bezgłośnie
zawyła ze strachu.

Ludzie, z duchami obcujący, są zazwyczaj odważni, każdy się
boi z osobna, lecz razem zebrani są dzielni i patrzą śmiało w
oczy   piekielne.   Wprawdzie   duch,   gdyby   był   niespokojnej
natury,   mógłby   zebrać   wszystkich   uczestników   seansu   w
wiązkę jak cebule i tłuc długo głową o głowę, zanim by ich nie
porozbijał.   Nie   zdarzyło   się   jednak,   by   duch   przekroczył
granice   przyzwoitości.   Dać   komuś   w   pysk   albo   dotkliwie
uszczypnąć,  to   duchy   lubią,   nie  można  powiedzieć,   ale   to   i
wszystko.   Pan   Zięba   wiedział   to   z   seansów   i   przywykł   do
zagrobowych   manier.   Znaleźć   się   jednak   w   obliczu   ducha
samemu, samemu jak palec, to mu się, rzecz prosta, dotąd nie
zdarzyło   Nikt   nigdy   nie   wie,   co   duchowi   może   przyjść   do
głowy   Dodawszy   do   tego   niesamowitość   spotkania,
roztrzęsione   nerwy,   późną   noc,   to   wszystko   starczyło,   aby
pana   Ziębę   napełnić   trwogą,   zgoła   obłąkaną   Jak   kiedy   kto
wsadzi rękę do klatki pełne] ptactwa, a ono czyni w klatce wir
i   tłucze  się  rozpaczliwie  na   wszystkie  strony,  nieszczęsne  i
przerażone taki oto widok, przeraźliwie rzewny, przedstawiało
wnętrze głowy nieszczęsnego pana Zięby Myśli skakały w nim
jak   pchły   Jedna  wołała,  aby   zapalić  światło   Była   to   myśl  z
rozpaczy   ogłupiała,   gdyż   kontakt   elektryczny   znajdował   się
poza   widmem,  gdyby   zaś   był   nawet  na   odległość  ręki,   pan
Zięba nie mógłby go dotknąć, gdyż czuł się jak sparaliżowany
Druga   myśl,   nieco   mądrzejsza,   wołała:   "Ziębo,   uciekaj,   na
Boga. uciekaj!" I ta myśl była tylko z pozoru mądrzejsza, gdyż
nogi pana Zięby me były bynajmniej w lepszym stanienie ręce
zresztą tylko  bity przez  całą młodość w  samo ciemię  idiota
może myśleć, ze ucieknie przed duchem.

Wołała myśl trzecia "Na kolana, na kolana i proś go o łaskę!" I
uklęknąć nie można i nie ma czym prosić, gdyż głos opuścił się

ku żołądkowi, co po dziwnym jego wzburzeniu, pan Zięba czuł
wyraźnie

Wreszcie  zjawiła  się  myśl  dwudziesta  piąta,  która  szeptała:
"Nie bój się, przecież to Aleksander Wielki Chciał zostać, tak
mu się podobało Taki duch nie jest duchem złoczyńcy. Jest to
duch   wielkiego   ducha(!)...   Przemów   do   niego,   przemów...
Patrz,   patrz!   zbliża   się   łagodnie...   Na   Boga...   jest
uśmiechnięty..."

Jak człowiek, co drogocenną rzecz ratując przed zatratą, nagle
i bez namysłu wsadza rękę w ogień i wyrywa mu ją z
czerwonej jego gardzieli, jak nurek skacze w ton i wynosi z
niej złotą monetę, tak pan Zięba skoczył w przepaść własną i
gdzieś z żołądka, za włosy chwyciwszy jak topielca, wydobył
swój głos. Z trudem niezmiernym przepchał go przez spuchłe i
nagle wyschłe gardło i przemówił. Nie był to jego głos, jakiś
obcy i nieznany, trochę nieprzytomny, jakby pijany, ale
zawsze glos. Wróciła mu też władza w rękach, więc wzniósł
rękę prawą, jak szermierz szpadę przed twarzą i tak się nią
zasłonił.

Duch przystanął przed nim w odległości trzech kroków. Był to
wyraźny zarys długiego, chudego nieco człowieka; rozpoznać
można było na tym chmurzystym ciele coś jakby twarz, oczy,
nos i usta. Widmo było wysokie, lecz ni stąd, ni zowąd
potrafiło się skurczyć jak chmura. Ręce miało
nieprawdopodobnie długie, falujące i zdawało się, że może je,
jeśli zechce, wydłużyć w nieskończoność. Bystro tedy pojął,
trwogą na nic pobity pan Zięba, że głupio będzie, jeśli będzie
się cofał i zasłaniał fotelem, czy też biurkiem. Nie spuszczając
więc z widma szeroko, zajęczą modą wytrzeszczonych oczu,
pan Zięba rzekł:

- Duchu, czy jesteś tym, który tu dziś był?...

- Tak! - zaszeleścił duch.

- W imię Ojca i Syna...

- I Ducha Świętego!... - dokończył duch.

Pan Zięba odetchnął. To był duch dobry. Nagle jednak myśl
bystra ze świstem przeleciała mu przez głowę:

- Jeśli jesteś duchem wielkiego, pogańskiego króla, jak
możesz znać modlitwę chrześcijan?

Aż się zdumiał własną odwagą.

- A któż panu powiedział, że ja jestem poganin?

- Przecież, duchu, mówiłeś sam... przecież Aleksander Wielki?!
Usta ducha rozszerzyły się w uśmiechu tak, że przedzieliły
cały kształt głowy, jakby cięciem noża na dwie połowy. Duch
widocznie umiał się śmiać "od ucha do ucha", choć ich nie
było widać.

- Aleksander Wielki? Tak mówiłem? Ach, prawda... Ale ja nim
nie jestem, panie Ziębo.

"Panie Ziębo?" Jezus Maria! Nieśmiertelność wie o nim.

Pan Zięba zdumiał się i strwożony, i zachwycony.

- Duchu! skąd znasz moje nazwisko?

- Z tabliczki na drzwiach! - odrzekł duch. - Czemu pan tak
drży, drogi panie? Jeśli się pan boi duchów, to po co ich pan
wzywa? Po co pan robi seanse? Niech pan usiądzie sobie
spokojnie i pogada sobie ze mną, bo jestem tu z pańskiej winy
i muszę tu pozostać...

- Pozostać?... -jęknął Zięba.

- Niedługo. Musi pan sprowadzić tego złodzieja szewca...

- A cóż szewc...

- Ten łajdak się zbudził, fuszer obrzydliwy, zanim miałem czas
stąd wyjść.

- A inaczej nie można?

- Nie, panie Ziębo, kto mnie sprowadził, musi mnie
odprowadzić. Muszę przejść przez tę małpę jeszcze raz.

- Jeszcze dziś?

- Dziś? Nie wiem, czy się to zrobi... Niech pan chwilę
poczeka...

Duch się nagle skurczył i na chwilę zaniemówił, po upływie
kilku sekund rozprężył się znowu.

- Niemożliwe. Pańskie cudowne medium jest pijane jak świnia
i pije dalej. Nie można go będzie wprowadzić w trans.

- I duch tu zostanie? - krzyknął pan Zięba z rozpaczą.

- Mogę tu, mogę gdzie indziej, wolę jednak tutaj. Przenocuję
sobie u pana gdzieś za tapetą albo na lampie, a jutro pan
sprowadzi tego łajdaka. Niech pan siada.

- Dziękuję! - rzekł śmiertelnym głosem pan Zięba i zapadł się
w fotel jak w trumnę.

Duch wił się po pokoju jak obłok, jakby szukał miejsca,
wreszcie przylgnął do skórzanej kanapy i napełnił ją sobą. Nie
można było określić ściśle, czy siedzi, czy leży, widać było
tylko, że kanapa pełna jest ducha, pełna chmurzystej, wciąż
drżącej materii.

- Ja oka nic zmrużę! - szepnął rzewnie pan Zięba.

- Ja nie śpię nigdy! rzekł duch.

Pana Ziębę strach już odleciał. Duch nie wydawał się straszny.
Ile razy o nim pomyślał, w mózgu mu mu się lodowe robiły
igiełki, kiedy zapominał o tym, że przed nim leży (czy siedzi?)
duch, rozmawiał z nim tak, jakby człowiek pijany rozmawiał
ze swoim przywidzeniem.

Co więcej! Perspektywa, ze mu ten duch będzie  siedział na
karku   przez   kilkanaście   godzin,   ze   przebył   za   jego   sprawą
chwilę   śmiertelnego   strachu,   nagle   uczyniła   mu   go
niesympatycznym  Miał   wrażenie,   ze   biedny,   me   zaproszony
krewny   najechał   mu   dom   Równocześnie   niesłychane
zdarzenie napełniło go dumą Wprawdzie nikt nie uwierzy w

nieprawdopodobną opowieść l słusznie może rzec: "Urżnięty
byłeś, panie Ziębo!" -jednak pogadanka z duchem, który jest
rozmowny i od którego wiele ciekawych można się dowiedzieć
rzeczy, była zbyt nęcąca, aby przeklinać los i ducha Zresztą z
duchem zawsze lepiej być dobrze. Toteż pan Zięba pytał
pokornie.

- To pan nie jest duchem Aleksandra Wielkiego?

Duch zaskrzeczał jak żaba.

- Co? co to znaczy!!! - przeraził się Zięba

- Nic. Zaśmiałem się z tego, ze pan mówi do mnie przez pan.

- Jeśli nie wolno...

- Ależ wolno, wolno, tylko, ze już od tego odwykłem.

- To pan już dawno, jakby to powiedzieć...

- Jak dawno umarłem? trzy lata temu. A co do tego
Aleksandra Wielkiego, to widzi pan, to jest taki kawał.

- Jak to kawał? Czy wypada?

- Zaraz panu wytłumaczę, niech pan jednak zrobi mi małą
przyjemność.

- Ależ proszę!

- Obok pana leży zgasłe cygaro, niech je pan zapali i puszcza
dym w moją stronę Bardzo kiedyś lubiłem cygara. Niechże pan
zapali

Pan Zięba drżącymi rękoma zapalił cygaro i dmuchał w stronę
kanapy.

- Czy tak dobrze?

- Doskonale. Miło jest na ziemi.

- A tam? - zapytał pan Zięba ze śmiertelną powagą.

- Gdzie?

- No tam, gdzie pan za grobem?

- Tam? Panie, tam jest okropnie!

- Nie może być!

- Może być, bo ja tam byłem, a pan nie. Ale kiedy pan będzie,
to się pan przekona.

Pan Zięba krzyknął nagle.

- Kiedy ja umrę?!

- A diabli pana wiedzą!

- To pan nie wie?

- Niby skąd? Skąd ja mam wiedzieć, czy pan ma kamienie w
nerkach, czy sklerozę? Pan myśli, że "tam" nie mają
większego zmartwienia, niż to, kiedy umrze pan Zięba? Przede
wszystkim to ich obchodzi, że sami umarli. Jest to
świadomość dość przykra, żeby się nie interesować cudzym
zmartwieniem.

- A dlaczegóż tam jest tak źle?

- Źle, nieźle, tylko ciasno i nudno. Duchy na seansach nie chcą
o tym mówić, bo jakbyście się wszystkiego dowiedzieli nikt by
z duchami nie gadał. Ponieważ zaś dla biednego ducha

wycieczka na ziemię jest rozrywką, jak dla pana wycieczka na
wieś, więc stroją miny i robią z tego tajemnicę.

- A pan mi powie?

- Puść pan jeszcze dymu, to powiem, zresztą przyjął mnie pan
tak serdecznie... Nigdy mi nie było tak dobrze: leżę na kanapie
i palę doskonałe cygaro. Nigdy w życiu nie paliłem tak
wybornego cygara.

- Nie mógł pan?

- Byłem profesorem uniwersytetu, proszę pana.

Pan Zięba mimo woli skłonił głowę.

- Patrzcie! patrzcie! - szepnął.

- Pan, panie Zięba, zachwycił mnie tym, że się pan nie
przestraszył ducha.

- Panie, ja się bardzo nastraszyłem.

- Ale już to panu przeszło. To bardzo ładnie. Tylko głupi
człowiek boi się ducha, który mu nic złego nie może zrobić.

- I pan nic złego me może zrobić?

- Mogę kogoś najwyżej bardzo nastraszyć, potłuc meble, stłuc
lustro, mało co więcej, zawsze zresztą byłem spokojny.

- Inni? Jak się zdarzy. Znam jednego ducha, który na ziemi był
wydawcą. To nieprzyjemne indywiduum, ubrdał sobie, ze musi
zawsze kogoś obdzierać ze skóry, więc próbuje to robić także
jako  duch,   nie  ma  wprawdzie  siły  ani   zębów,  ani   paznokci,
więc  ludzie  mają  tylko  nieprzyjemne,  bolesne  sny.   Są  tez  i
furiaci.   Łazi   taki   po   domu,   wywraca   meble,   gasi   światło,
odkręci   kran   wodociągu,   podstawia   nogę,   tak   że   człowiek
łamie nogę. ciska człowieka pod automobil, nastawia mylnie
kolejowe zwrotnice. Takie psie figle jednym słowem. Na ogół
jednak   duchy   są   spokojne,   Zmęczone   to,   wymizerowane,
zziębnięte, więc nie ma ochoty do awantur.

- Mój Boże, jak mi was żal!

- Bóg zapłać za dobre słowo. Pan jest dobry człowiek, panie
Ziębo. Czy mogę pana prosić o jeszcze jedną przysługę?

- Ależ proszę bardzo!

- Cygaro się dopala Ale czy to nie butelka koniaku stoi tam na
biurku?

- Tak, to koniak.

- Niech pana moja prośba nie zdziwi. Tu przy mnie stoi stolik.
Niech pan naleje trochę koniaku na talerzyk i postawi na
stoliku, tuż przy mnie.

Z największą chęcią, ale co panu z tego przyjdzie, biedny
duchu!

Coś w każdym razie. Nie mogę wypić, to przynajmniej
powącham.

Pan Zięba wszystko to spełnił uczciwie i z daleka, zbytnio się
nie zbliżając.

Duch westchnął głęboko.

- Doskonały koniak! - rzekł z rozczuleniem.

- Może by rozpylić! - zapytał Zięba rozrzewniony.

- Niech pan nie psuje biednego ducha! - roześmiał się duch. -
Ale pije mój szewc, niechże sobie i ja użyję.

- Niech panu pójdzie na zdrowie - rzekł Zięba.

- Niewiele by mi to pomogło! - westchnął duch. - Wracając
jednak do rzeczy niech się pan moim prośbom nie dziwi.

Ale kariera ducha nie jest do pozazdroszczenia; to bardzo
smętne zajęcie.

- Czemu! czemu! - pyta zachłannie pan Zięba.

-   Przeludnienie  raczej  przcduchowienie,  to   pierwszy  kłopot.
Opuszcza nieznośna dusza ciało i co! Nie ma się gdzie podziać,
lata wciąż w ziemskiej atmosferze. A Ponieważ od początku
świata   straszliwa   liczba   tego   tałatajstwa   opuściła   ziemię,
mech pan sobie wyobrazi miły ścisk. Wprawdzie ja się mogę
zrobić cienki, jak kartka papieru, ale zbyt wygodne to nie jest.
Dawne   duchy   zajęły   najlepsze   miejsca,   każdy   następny
spychany jest na stronę biegunów, z czego pan łatwo pozna,
że   sprawa   ze   "zgrzytaniem   zębów"   jest   oczywiście   nie
przesadzona. Ścisk i fatalne warunki życia, oto przyjemność.
Toteż   z   rozkoszą   wracamy   na   ziemię   byle   kto   chciał   nas
sprowadzić. Ot widzi pan szewc zawołał, a ja przyszedłem.

- Lecz czemu jako Aleksander Wielki?

- Mundus vult decipi. Prawdziwe duchy wielkich ludzi, dawno
w wieczności zasiedziałe, mają miłe życie. Mieszka sobie taki
nad   Indiami  albo   nad   Morzem  Śródziemnym,  to   mu  dobrze
Myśli pan, ze taki się kiedy ruszy? Może go pan sto lat wołać,
nawet   się   nie   obejrzy.   Więc   tylko   my,   biedacy,   musimy
urządzać najrozmaitsze kawały i kiedy i  kiedy kto wróci na
ziemię   to   udaje   zaraz   jakiegoś   znacznego   nieboszczyka.   Ja
jestem specjalistą w roli Aleksandra Wielkiego. Jeden pisarz
wojskowy, którego tramwaj na śmierć przejechał, gra zawsze
Napoleona,   jeden   krawiec   wyspecjalizował   się   nie   wiem
czemu, jako Dante, pomyśl pan co za obrzydliwy kawał, jako
Dante.   Cezara   odgrywa   jakiś   guwerner   nikt   nie   chce
ryzykować   Newtona   i   Humboldta,   bo   do   tego   potrzeba
specjalnych wiadomości i nie można się kompromitować, bo
tych   wywołują   wciąż   tylko   ludzie   uczeni.   Mamy   natomiast
bardzo zmyślnego poetę i  jest to sprytny młodzieniec który
dość   fałszywie,   lecz   bezczelnie   naśladuje   Słowackiego.   Ten
chłystek dyktuje na seansach całe poematy, nie można tylko
szelmy  nauczyć,   że   cezura   wypada   w   trzynastozgłoskowym
wierszu   po   siódmej   a   w   jedenastozgłoskowym   po   piątej   -
zawsze pomyli.

- Niesłychane!

- Co robić, drogi panie? Rozpacz i nędza.

- I tak bez nadziei?

- Cos się musi stać, bo tak długo me wytrzymamy. Jakoś to już
natura obmyśli, ale na razie jest nieszczególnie... Niech no
pan trochę doleje koniaku, bo ten już zwietrzał... Ok, co to?!
Ktoś tu idzie.

Zięba porwał się z fotela

- To moja żona! Boże drogi! Trzecia godzina... Niech pan...

Ducha już nie było, spłynął pod kanapę i nie zostało po nim
śladu.

Zanim weszła pani Ziębina, wszedł najpierw jej pysk.

- Sam z sobą gadasz!? O trzeciej w nocy? Spać nie dasz
nikomu o tej porze? Helusia płacze, bo myśli, żeś zwariował. A
to co? Naturalnie koniaczek! Najpierw duchy, potem
koniaczek, a ty tam śpij sama jak nieboszczyk w grobie, bo
Walus sobie z buteleczką - żebyś skonał za moje zmartwienie.

- Ciszej, na Boga, ciszej! - szepnął struchlały pan Zięba i
spojrzał w stronę kanapy.

- Ciszej? A dlaczego ciszej? Niech pan Bóg chociaż usłyszy,
niech wie, kogo mi dał, obym była tego nie doczekała. Idź
spać natychmiast!

- Idę, tylko sprzątnę.

- Jeśli cię za pięć minut me będzie...

- Będę, będę, przysięgam, ze będę.

- Miła kobiecinka - rzekł duch - wyłażąc spod kanapy.

- Czy wróciłby pan na ziemię, gdyby pan był mną? - rzekł
smutno pan Zięba.

- Zastanowiłbym się - szepnął duch - Ale niech pan już idzie,
biedny człowieku. Tak, tak! U nas nie jest najgorzej.

- Panie! - rzekł z determinacją Zięba.

- Jestem na usługi...

- Czy "tam" małżeństwa żyją razem w dalszym ciągu?

- Były pod tym względem próby, ale się skończyły źle. Do
ucieczki ma pan obszar zbyt wielki i można tak zginąć w
tłumie, ze jedno drugiego nie znajdzie przez milion lat!

- Bóg jest wielki! - westchnął pan Zięba.

- Więc niech pan idzie Ja tu sobie chwilę pobędę, zanim
koniak nie straci aromatu, potem się trochę przejdę To jest
moje rodzinne miasto. Pójdę nastraszyć trochę tego doktora,
co mnie leczył przed śmiercią. Nie jestem złośliwy, ale on dziś
ucieknie po nocy z domu.

- A potem?

- Potem powrócę Znajdzie mnie pan jutro w fortepianie, a pod
wieczór niech pan przyprowadzi szewca. Dobranoc panu.

- Dobranoc.

III

Żółty   jak   cytryna,   roztrzęsiony,   rozgorączkowany   po
bezsennej nocy, pan Zięba pojechał nazajutrz rano na Solec,
gdzie   mieszkał   i   gdzie   łatał   buty   i   życie   dzielny   i   władzą
piekielną   obdarzony   szewc   Zastał   go   w   domu,   obejrzał   i
poczuł, ze ma z rozpaczy łzy w oczach Szewc spał na barłogu z
głową   obandażowaną   Przywiozło   go   pogotowie   z   szynku,
gdzie   mu   jego   przyjaciel,   stolarz,   na   wygodniejsze   i
najbardziej   modne   robiący   trumny,   rozbił   głowę   butelką
doskonałej firmy O tym, by z dziurą w głowie iść na seans, nie
było   mowy   Szewc   mógł   tak   poleżeć   z   tydzień   Pan   Zięba
zdrętwiał Bał się wracać do domu, ze jednak bał się me tylko
ducha, ale i żony, wrócić musiał.

Zapukał lekko w wieko fortepianu Miał wrażenie, ze puka w
czarną trumnę, pytając Jej lokatora, czy można wejść?

- Czy pan tu jest? - szepnął

Struny brzęknęły cichutko, tak niesamowicie, ze się pan Zięba
cofnął przerażony.

- Jestem, jestem Dzień dobry panu Nie wyłażę, bo za dnia
mnie pan nie zobaczy. Był pan u szewca?

- Byłem, ale z szewcem jest nieszczęście rozbili mu głowę, nie
będzie mógł przyjść.

- Oj, od razu wiedziałem, ze to świnia. Przykra rzecz.

- I co teraz będzie?

- Cóż ma być? posiedzę u pana kilka dni.

- Ależ to niemożliwe.

- Panie Ziębo, czy ja się napraszałem do pańskiego domu?
Niech pan szczerze odpowie...

- Tak, ja to wiem, ja pana bardzo przepraszam, ale ja
zwariuję.

- Dlaczego!! Czy robię panu cokolwiek przykrego lub choćby
niemiłego?

- Nie to Pan jest nadzwyczajnie sympatyczny, ale ja mimo to
zwariuję Pańska obecność mnie rozstraja To niezwykłe
położenie Niech pan sobie wyobrazi tę ciągłą świadomość, że
się ma u siebie takiego, ze tak powiem dziwnego gościa.

- Rozumiem, ale cóż ja na to poradzę!! Zniknę panu z oczu, nie
będzie mnie pan widział! Nie dam znaku życia.

- To i cóż z tego, kiedy ja będę wiedział!

- Trudno, niech się pan stara zapomnieć.

- Nie zapomnę! Ja oszaleję!

W fortepianie ucichło, duch widocznie myślał.

- Proszę pana, panie Ziębo, słyszy pan?

- Słyszę!

- Zróbmy ugodę ja opuszczę pańskie mieszkanie i będę trochę
krążył po mieście, kiedy zaś pan uśnie i cały dom uśnie. mech
pan pozwoli, ze powrócę. Odżałuje pan kroplę koniaku i
zawsze mi pan zostawi miseczkę, gdzieś wysoko, na piecu na

przykład, aby nikt nie dojrzał A ja panu przysięgam, ze się
panu odwdzięczę. Zgoda!

- Niech będzie, niech będzie, pomyślę, zrobię! - szeptał szybko
pan Zięba - Ale teraz niech pan prędko ucieka z fortepianu.
Moja córka idzie grac ćwiczenia.

-   Boże   jedyny!   -   jęknął   duch   i   struny.   Coś   zaszeleściło   i
dźwięknęły cichutko kryształowe szkiełka elektrycznej lampy.
Pan   Zięba   podniósł   oczy,   słusznie  bowiem  osądził,   ze   duch
przeniósł się  na  lampę,  tym  prawdopodobniej,  ze się  z  niej
nagle zerwały wszystkie siedzące na mej muchy Nic jednak
nie zobaczył.

- Niech Jej pan nie przestraszy! - syknął groźnie w powietrze i
wybiegł, jak człowiek, który zaczyna wariować metodycznie,
wedle podręcznika.

Unikał domu, wymyślał tysiączne interesy, wił się, byle nie
wracać przed wieczorem. Nie wiedział, czy duch "jest w
domu", czy go gdzieś poniosło. Wieczorem nie odchodził na
krok od żony i córki, lecz wciąż nasłuchiwał, Nagle się zrywał i
przykładał ucho do drzwi.

Pani Ziębina kręciła głową podejrzliwie i, patrząc
porozumiewawczo na córkę, znacząco dotykała palcem czoła.

- Czego nasłuchujesz?

- Myślałem, że złodzieje...

- Szafa w drugim pokoju trzeszcza i cała parada. Ale pewnie,
jak się kto z duchami zadaje...

- Milcz! - krzyknął blady pan Zięba.

I był straszna tak, ze ciężkie słowo zawisło na ustach pani
Ziębiny zachwiało się i padło na dywan bez szelestu.

Trzeciego dnia jednakże było gorzej Córeczka malowała
akwarelą słoik od musztardy i jabłko jako martwą naturę. pani
Ziębina przerabiała kapelusze. Zięba czytał gazetę. Było około
dwunastej. Nagle w pokoju obok coś dzwięknęło, coś się
rozsypało.

- Jezus, Maria! co to? - zduszonym głosem rzekła pani. Pan
Zięba był blady jak trup.

- Idź. zobacz, czego stoisz, jak malowany?...

Pan Zięba był bledszy od trupa i ani drgnął.

- Nie pójdziesz?

- Nie! - jęknął.

Spojrzała na mego z pogardą i poszła sama. błysnęło światło i
pani Ziębina wszczęła wrzask. Po chwili przeniosła szczątki
deserowego talerzyka, pachnące koniakiem Pan Zięba
zmartwiał.

- Musiało zlecieć z pieca... Kto to postawił na piecu? Dlaczego
to pachnie jakąś wódką?

Mówiła tak długo, długo Pan Zięba milczał i tylko patrzał
smutno i z wyrzutem w otwarte do straszliwego pokoju drzwi
Nagle odskoczył jak przypieczony ogniem.

- Przepraszam pana... to przez nieuwagę!... - szepnęło mu nad
uchem.

- Jutro pójdziesz do doktora! - rzekła pani Ziębina.

A ponieważ Helusia zaczęła płakać, poszli spać. Pani zapalała
w   nocy   trzy   razy   światło,   bo   mąż   majaczył.   Od   dnia
następnego  zaczął  się  w  tym  domu  sądny  dzień.  Pan  Zięba
widocznie  był   tknięty  na   rozumie.  Kiedy  nikogo  nie   było  w
pokoju,  gadał  do  palmy,  do  pustego  krzesła,  raz  do  środka
wazonu, raz do pieca, głowę w gorę zadarłszy. Pani Ziębina
podglądała   przez   dziurkę   od   klucza,   coraz   bardziej
zaniepokojona,   zdarzało   się   jednak   coś,   co   ją   przejęło
strachem. Oto jednego dnia maź raniutko poszedł do salonu
skradając się na palcach, i zaczął szeptać do fortepianu. To już
było, to jej nie dziwiło. Lecz pan Zięba nagle nerwowo zapalił
cygaro   i,   paląc   je   jak   furiat,   wdmuchiwał   dym   do   wnętrza
fortepianu, uniósłszy nieco jego pokrywę.

Pani Ziębina przeżegnała się z trwogą.

Tego dnia stało się jednak cos nierównie okropniejszego niż
dmuchanie do wnętrza fortepianu, coś co z krzykiem wybiegło
na schody, zaniepokoiło dom cały i rozległo się dalekim
echem, tak ze na piątej ulicy o niczym innym nie mówiono,
tylko o zdarzeniu u państwa Ziębów.

Oto kiedy służąca zacna, pilna i pracowita, tłumok szlachetny
z dziobami na gębie imieniem Katarzyna, weszła w godzinę
potem z miotłą i szczotką do salonu, zmieniona została w słup
soli, naturalnie nie tej z biblijnej opowieści, tylko z gorszego
gatunku słup soli bydlęcej. Oto nie opodal okna, naprzeciwko
pustego fotelu, wisiała "sama" w powietrzu szeroko rozłożona
płachta gazety, a jej stronice powoli się od wracał) również
"same". Kiedy szczotka wypadła z przerażonych rąk pobożnej
Katarzyny i sprawiła niejaki harmider, gazeta (W imię Ojca i
Syna) - gazeta "sama" szybko się złożyła i "poszła" w drugi
kąt salonu. Tam położyła się na kanapie. Tylko człowiek, który
słyszał   ryk   przerażonego   czymś   osła,   tylko   człowiek,   który
słyszał wrzask dzikiego człowieka, kiedy go mają wrzucić do
kotła, aby z niego zrobić potrawkę na wesele murzyńskiego
króla,   taki   tylko   człowiek   może   sobie   z   wielkim   trudem
wyobrazić   jaki   wrzask   podniosła   Katarzyna,   dziobaty,   lecz
miły zresztą kocmołuch.

Przez   dwie   godziny   omawiano   te   diabelskie   sztuki   we
wszystkich   kuchniach   i   na   wszystkich   tylnych   schodach,   i
ciągle ktoś się zegnał krzyżem świętym Kamienica zamieniła
się w piekło Pod wieczór opowiadano, ze gazeta swoją drogą,
ale   i   inne   dzieją   się   tam   historie   Kucharka   opowiadała,   ze

kiedy pan Zięba wychodzi, to paltot z wieszaka leci i sam się
wpycha na ramiona, a kiedy zapomniał teki z papierami, to
sama za nim poleciała przez okno, tak ze on nie zszedł jeszcze
ze schodów, a ona już na dole, przy bramie na niego czekała.

Tego więc wieczora mówił pan Zięba radosnym szeptem do
kanapy.

- Jutro przyjdzie szewc!

- Ach, jaka szkoda - odpowiedziała kanapa.

- Panie, to mnie ocali przed obłędem!

- Nie chciałbym się narzucać, bardzo pana polubiłem... Panie
Ziębo!...

- Słucham, mów pan prędko.

- Usługa za usługę Pan dziś zapowiedział, ze pan wychodzi na
wieczór, tak?

- Tak, pan widocznie dziś nie opuszczał mego domu, jeśli pan
to podsłuchał.

W istocie, ale u pana dzieją się tak ciekawe rzeczy, ze się
temu z ciekawością przyglądam.

- I co z tego?

- Chciałbym - dla pańskiego dobra oczywiście - aby pan udał
tylko, ze pan wyszedł - zaszemrała kanapa, "pełna ducha" -
Niech się pan ukryje.

- Po co?

-   Co   by   to   było   za   przedstawienie,   gdybym   panu   z   góry
opowiedział   treść!!   Czy   nie   racja?!   Niech   pan   tu   będzie   "u
mnie!"   około   dziesiątej   Tylko   odwagi,   przyjacielu!   Pańska
żona leży!?

- Dzięki Bogu, leży, jest chora.

- Wszystko w porządku.

Około dziesiątej pan Zięba poczuł, że go coś ciągnie za połę
surduta. Coś koło niego zamajaczyło.

- To pan! - szepnął

- Konkurencji nie mam w tym domu. Nikt nie wie, ze pan jest
w domu?

- Nikt.

- Niech pan idzie na palcach do pokoju panny, zdaje mi się,
Heleny.

Pan Zięba przystanął.

- Mojej córki?... Co to znaczy?... Co pan wie?...

- Więcej niż pan.

Szli obaj jak duchy. Kiedy stanęli przy drzwiach panny Helusi,
duch szepnął:

- Ja tam wejdę przez szparę, a pan niech patrzy przez dziurkę
od klucza.

Pan Zięba spojrzał i byłby omdlał, ale chciał wiedzieć
wszystko więc dlatego tego nie zrobił Lilia, anioł, kwiatuszek
śliczny siedział na kolanach bardzo miłego porucznika artylerii

ciężkiej Pan porucznik zaś widocznie przez pomyłkę uważał ją
za armatę i badał uczciwie czy jest w zupełnym porządku.

Pan Zięba chciał płakać ale nie mógł. Powlókł się do stałej
siedziby ducha, do pokoju z fortepianem i tam legł na kanapie
jak trup.

- Zajął mi pan kanapę! - rzekł nagle duch.

Pan Zięba poczuł do niego nienawiść tak gwałtowną, że
skoczył z trampoliny swej rozpaczy w zbałwaniony ocean furii
i gniewu.

- Łotrze, łeb ci roztrzaskam! - krzyczał.

- Niech pan spróbuje to me tak łatwo, bo wszystko ciężkie
przeze mnie przeleci, jak przez powietrze. Czego pan krzyczy?
Czy ja jestem oficerem? Czy ja to zrobiłem?

Pan Zięba zapadł znowu w rozpacz jak w miękkie bagno. Miał
łzy w oczach.

- W swoim pokoju, w swoim domu! - szeptał smutno, z czego
wynikało ze panienka powinna przynajmniej pójść do pokoju
oficera, jeśli chciała zachować przyzwoite maniery.

Ale ja panu to wynagrodzę! - rzeki duch.

- Moja córka! moja córka! - jęczał Zięba.

- Pańska żona za to zapłaci!

Zięba ożył nagle.

- Moja żona? jak?

- Chodź pan za mną!

Zięba podniósł się jak zahipnotyzowany, i szedł bezwolnie za
szarym ogromnym cieniem.

- Otwórz pan cicho te drzwi, abyś widział cud.

Zięba otworzył je jak złodziej. Pani Ziębina z głową owiązaną
ręcznikiem leżała na łożu. Nocna lampka sączyła z siebie
światło wodniste i skąpe. Zięba stanął za portierą i patrzał.

Duch   szedł   ku   pani   Ziębinie,   po   drodze   wywrócił   krzesło   i
wtedy pani ta spojrzała. Duch urósł straszliwie aż pod powałę,
nadął się jak potworna kiszka i zacharczał tak straszliwie że
panu   Ziębie   mrówki   przebiegła   po   krzyżu.   Pani   Ziębina
wytrzeszczyła oczy, usiadła na łożu i krzyknęła. Krzyknęła tak
straszliwie, że kawałek tynku oderwał się od pułapu, ale nie
dokończyła krzyku. Z pokoju panienki ktoś wybiegł szybko, ale
w przeciwną pobiegł stronę. Krzyk urwał się w połowie, jak
ucięta nożem, pani Ziębina czyniła z gardłem i ustami jakieś
nieprawdopodobne sztuki, jak człowiek, który się dławi. I nic
nie   pomogło.   Z   paszczą   na   oścież   otwartą   trwała   tak.
skamieniała.

- Gotowa! - rzekł duch.

Pan Zięba wyszedł z ukrycia nieśmiało. Żona spojrzała na
niego jak na drugiego ducha. I nie przemówiła.

- Co się jej stało? - zapytał cicho pan Zięba.

- Zaniemówiła. To potrwa czas dłuższy.