background image

 Bitwa o Genewę czyli św. Franciszek Salezy vs Kalwin & spółka. 

Św. Franciszek Salezy mając zaledwie 15 lat, udał się do Paryża, by studiowad na tamtejszym słynnym 
uniwersytecie. Ponadto w kolegium jezuitów studiował klasykę, studiował ponadto na Sorbonie 
teologię i zagadnienia biblijne. Do rzetelnych studiów biblijnych przygotował się dodatkowo przez 
naukę języka hebrajskiego i greckiego. 
W czasie tych studiów owładnęły nim wątpliwości, czy się zbawi, czy nie jest on przeznaczony na 
potępienie
Właśnie wtedy wystąpił we Francji Kalwin ze swoją nauką o przeznaczeniu. Franciszek 
odzyskał spokój dopiero wtedy, gdy oddał się w niepodzielną opiekę Matki Bożej w kościele św. 
Stefana des Gres. „Jeśli nie mogę kochad Boga w życiu wiecznym, to pragnę Go przynajmniej kochad 
ze wszystkich swoich sił na ziemi” mawiał. 
W 192zgłosił się do swojego biskupa, by ten go przyjął w poczet swoich duchownych. Święcenia 
kapłaoskie otrzymał w roku 1593 przy niechętnej zgodzie rodziców. Jednocześnie został prepozytem 
kolegiaty św. Piotra, co uczyniło go drugą osobą po miejscowym biskupie. 
W rok potem (1594) za zezwoleniem biskupa Franciszek udał się w charakterze misjonarza do okręgu 
Chablais, by umocnid w wierze katolików i aby próbowad odzyskad dla Chrystusa tych, którzy odpadli 
od wiary i przeszli na kalwinizm. Właśnie ten rejon Szwajcarii został wówczas przyłączony do Sabaudii 
(1593). Wśród niesłychanych trudów Franciszek musiał przełęczami pokonywad wysokości Alp, 
dochodzące w owych stronach do ponad 4000 m. Odwiedzał wioski i poszczególne zagrody 
wieśniaków. Miał dar nawiązywania kontaktu z ludźmi prostymi, umiał ich przekonywad, swoje 
spotkania okraszał złotym humorem. Na murach i parkanach rozlepiał ulotki - zwięzłe wyjaśnienia 
prawd wiary. Wśród jego cnót na pierwszy plan wybijała się niezwykła łagodnośd. Był z natury 
popędliwy i skory do wybuchów. Jednakże długoletnią pracą nad sobą potrafił zdobyd się na tyle 
słodyczy i dobroci, że przyrównywano go do samego Chrystusa. 
W epoce fanatyzmu i zaciekłych sporów Franciszek objawiał wprost wyjątkowy umiar i łagodnośd. 
Jego ujmująca uprzejmośd i takt spowodowały, iż nazwano go "światowcem pośród świętych". W 
kontaktach między ludźmi wyznawał zasadę: "Więcej much się złapie na kroplę miodu aniżeli na całą 
beczkę octu". Według podania miał on w ten sposób odzyskad dla Kościoła około 70 tysięcy 
odpadłych od katolicyzmu do kalwinizmu
. To było także przyczyną zamachu na jego życie, z którego 
wyszedł cało i szczęśliwie. W swojej żarliwości apostolskiej Franciszek posunął się do tego, że w 
przebraniu udał się do Genewy i złożył wizytę głowie Kościoła kalwioskiego, Teodorowi Beze, usiłując 
nakłonid go do powrotu na łono Kościoła katolickiego. Wizytę ponowił Franciszek aż trzy razy, 
chociaż nie dała ona konkretnych wyników. 
Misja w Chablais trwała 4 lata. W roku 1599 papież Klemens VIII mianował Franciszka biskupem 
pomocniczym. Po otrzymaniu święceo (sakry) biskupich Franciszek udał się ponownie do Chablais, by 
dokooczyd tam swoją misję (1601). 
W 1602 r. został biskupem Genewy po śmierci biskupa Graniera. Z właściwą sobie żarliwością zabrał 
się natychmiast do dzieła. Rozpoczął od wizytacji 450 parafii swojej diecezji, położonej po większej 
części w Alpach. Niestrudzenie przemawiał, spowiadał, udzielał sakramentów świętych, rozmawiał z 
księżmi, nawiązywał bezpośrednie kontakty z wiernymi. Wizytował także klasztory. Zreformował 
kapitułę katedralną. Zdając sobie sprawę, jak wielkie spustoszenia może sprawid ignorancja religijna, 
popierał Bractwo Nauki Chrześcijaoskiej. Za podstawę nauczania wiary służył katechizm, ułożony 
niedawno przez kardynała św. Roberta Bellarmina. Sam także cały wolny czas poświęcał nauczaniu. 
Stworzył nowy ideał pobożności - życie duchowe, wewnętrzne, praktykowane w klasztorach, wydobył 
z ukrycia, aby "wskazywało drogę tym, którzy żyją wśród świata". Jego celem było rozwijanie 
osobistej pobożności, znajdującej miejsce w życiu każdego chrześcijanina, niezależnie od stanu i 
godności, doprowadzenie do właściwej via devote, w sferę którą pragną on wprowadzid osoby 
świeckie. W tym celu napisał „Filoteę- wprowadzenie w życie pobożne.” 
 
Początki reformacji w Genewie (1513r) miały podłoże polityczne, związane z buntem przeciw księciu-
biskupowi P. de la Beume. Biskupi genewscy od dawna pochodzili wyłącznie z domu książąt 
sabaudzkich. Tocząc walkę o niezależnośd miasto zawarło sojusz z Bernem (1526r). Wraz z 

background image

sojuszniczym wojskiem przybył również Farel (1534r). Pozyskał dla swoich idei masy mieszczaostwa. 
Rada miejska poparła nowa wiarę i zabroniła odprawiad mszę. Biskup wraz z kapitułą musiał opuścid 
miasto w 1533r. Reformacja została oficjalnie przyjęta 21 maja 1556. Paostwo miasto odłączyło się 
od rzymsko-klatolickiej diecezji (która zachowała swoją nazwę do 1819r – rezydencją biskupa było 
Annec w Sabaudii). 
Kalwin po raz pierwszy przybył do Genewy w 1536r na zaproszenie swojego rodaka Farela. Przyczynił 
się w znacznym stopniu do upadku resztek katolicyzmu. Kalwin napisał katechizm i wyznanie wiary 
(Mszę św. określił jako przeklęte i diabelskie nabożeństwo). Kto odmówił przysięgi na nowe 
wyznanie wiary miał byd wydalony z miasta. Dwa lata później sam został wypędzony gdy 
przeciwstawił się radzie miejskiej, która pod naciskami sprzymierzonego Berna, chciała wprowadzid 
zykwiliaoskie praktyki. 
W latach 1540 i 1541 kardynał Giacomo Sadoleto skierował list do rady miejskiej, podejmując próby 
odzyskania miasta dla wiary katolickiej. 
W 1541 Kalwin , na prośbę mieszkaoców powrócił Genewy. Jednak jako warunek postawił żądanie 
uniezależnienia dyscypliny kościelnej od jurysdykcji władz miejskich. Rada miejska stopniowo stawała 
się instrumentem w rekach Reformatora, głownie dzięki obsadzeniu jej składu „swoimi ludźmi”. 
Drugim filarem władzy była hierarchia religijna (pastorzy, doktorzy, starsi i diakoni), których zadaniem 
było nauczanie doktryny kalwioskiej i tępienie przeciwnych poglądów. Mieli prawo wymagad od 
obywateli rygorystycznego posłuszeostwa. Mając takie poparcie Kalwin wprowadzał w życie ideał 
teokratycznej „republiki chrześcijaoskiej”. 
Utworzono kolegium pastorów i konsystorz (coś na wzór inkwizycji), który miał nadzorowad życie 
mieszkaoców i karad wykroczenia. Nad każdą dzieląca miasta czuwał jej własny strażnik, który 
przyjmował donosy krewnych i sąsiadów. Zabroniono gry w karty, taoców i uczęszczania do teatru, 
karano za noszenie luksusowych strojów, likwidowano gospody. 
Kalwinowi nie brakowało przeciwników, którzy uważali, że dawnego księcia sabaudzkiego zastąpił 
francuski dyktator. Wobec opornych stosowano kary: upomnienia lub ekskomuniki. W użyciu były też  
tortury. Przeciwników nowej wiary wydawano władzy świeckiej. Od roku 1541-1546 wydano łącznie 
56 wyroków śmierci, a 78 osób zostało wygnanych. Geruet został ścięty w 1547; Bolsec (1551r) i M. 
Servet (1553) zostali spaleni na stosie. Sprzeciw wobec stosowanych represji spowodował ,że w 
wyborach do rady miejskiej w 1548r przewagę uzyskali jego przeciwnicy. W 1555r doszło do 
zamieszek ,które Kalwin wykorzystał do zniszczenia swoich przeciwników i podporządkowania sobie 
władzy paostwowej. Od tej pory trzymał władzę mocną ręką , wypuścił ja dopiero na łożu śmierci. 
Jego następcą został T. Beza (jedyny jego przyjaciel, który mimo tego wyróżnienia bał sie swego 
mistrza). 
W !602 miasto zostało zaatakowane przez księstwo Sabaudii, jednak atak został odpart. Aneksja 
Genewy przez Napoleona w 1799r spowodowało oficjalne uznanie kultu katolickiego. W 1819r 
parafie rzymsko-katolickie włączono do diecezji w Lozannie.