O

O

D

D

 

 

P

P

I

I

E

E

R

R

W

W

S

S

Z

Z

E

E

G

G

O

O

 

 

E

E

T

T

A

A

T

T

U

U

 

 

D

D

O

O

 

 

W

W

Ł

Ł

A

A

S

S

N

N

E

E

J

J

 

 

F

F

I

I

R

R

M

M

Y

Y

 

 

 

 

 

 

 
 
 

Obliczenia, 

Kalkulacje ...

 

 
 

 

S

S

t

t

o

o

w

w

a

a

r

r

z

z

y

y

s

s

z

z

e

e

n

n

i

i

e

e

 

 

n

n

a

a

 

 

R

R

z

z

e

e

c

c

z

z

 

 

P

P

o

o

s

s

t

t

ę

ę

p

p

u

u

 

 

D

D

e

e

m

m

o

o

k

k

r

r

a

a

c

c

j

j

i

i

 

 

E

E

R

R

W

W

I

I

N

N

 

 

F

F

u

u

n

n

d

d

u

u

s

s

z

z

 

 

I

I

n

n

i

i

c

c

j

j

a

a

t

t

y

y

w

w

 

 

O

O

b

b

y

y

w

w

a

a

t

t

e

e

l

l

s

s

k

k

i

i

c

c

h

h

 

 

M

M

i

i

n

n

i

i

s

s

t

t

e

e

r

r

s

s

t

t

w

w

a

a

 

 

P

P

r

r

a

a

c

c

y

y

 

 

i

i

 

 

P

P

o

o

l

l

i

i

t

t

y

y

k

k

i

i

 

 

S

S

p

p

o

o

ł

ł

e

e

c

c

z

z

n

n

e

e

j

j

 

 

 

 

 

1

O

O

D

D

 

 

P

P

I

I

E

E

R

R

W

W

S

S

Z

Z

E

E

G

G

O

O

 

 

E

E

T

T

A

A

T

T

U

U

 

 

D

D

O

O

 

 

W

W

Ł

Ł

A

A

S

S

N

N

E

E

J

J

 

 

F

F

I

I

R

R

M

M

Y

Y

 

 

 

 

 

 

Bilans 

To podstawowy dokument przedstawiający majątek przedsiębiorstwa. 
Bilans to zestawienie dwóch list, które wartościowo muszą być sobie równe. 

 

 

S

S

t

t

o

o

w

w

a

a

r

r

z

z

y

y

s

s

z

z

e

e

n

n

i

i

e

e

 

 

n

n

a

a

 

 

R

R

z

z

e

e

c

c

z

z

 

 

P

P

o

o

s

s

t

t

ę

ę

p

p

u

u

 

 

D

D

e

e

m

m

o

o

k

k

r

r

a

a

c

c

j

j

i

i

 

 

E

E

R

R

W

W

I

I

N

N

 

 

F

F

u

u

n

n

d

d

u

u

s

s

z

z

 

 

I

I

n

n

i

i

c

c

j

j

a

a

t

t

y

y

w

w

 

 

O

O

b

b

y

y

w

w

a

a

t

t

e

e

l

l

s

s

k

k

i

i

c

c

h

h

 

 

M

M

i

i

n

n

i

i

s

s

t

t

e

e

r

r

s

s

t

t

w

w

a

a

 

 

P

P

r

r

a

a

c

c

y

y

 

 

i

i

 

 

P

P

o

o

l

l

i

i

t

t

y

y

k

k

i

i

 

 

S

S

p

p

o

o

ł

ł

e

e

c

c

z

z

n

n

e

e

j

j

 

 

 

 

 

2

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

 

P

IERWSZA LISTA 

–

 TO AKTYWA

,

 CZYLI NASZ 

D

RUGA LISTA 

–

 TO PASYWA

,

 CZYLI 

MAJĄTEK

.

 

A

KTYWA MOŻNA PODZIELIĆ NA

: 

ZESTAWIENIE ŚRODKÓW ZA KTÓRE 
AKTYWA ZOSTAŁY NABYTE

.

 

‰ 

Środki trwałe (grunty, nieruchomości, 
samochód) są to dobra, których okres 
użytkowania przekracza jeden rok, zaś 
koszt ich kupna lub produkcji przekracza 
3500 zł. 

P

ASYWA MOŻNA PODZIELIĆ NA

: 

‰ 

Kapitał własny, czyli fundusze 
pochodzące od założycieli, 

‰ 

Zobowiązania długoterminowe, 
np. długoterminowe kredyty 
bankowe itd., 

‰ 

Środki obrotowe (gotówka, należności) są 
to dobra, które w ciągu 12 miesięcy będą 
zamienione na gotówkę. 

‰ 

Zobowiązania bieżące, np. 
kredyty krótkoterminowe, 
odroczone płatności itp. 

‰ 

inne aktywa – wartości niematerialne i 
prawne (prawa autorskie, patenty itd.) 

Aby sporządzić Bilans Otwarcia firmy należy określić kapitał niezbędny do rozpoczęcia 

działalności. Następnie trzeba znaleźć źródła finansowania tego kapitału. 

 

Bilans otwarcia 

 
 

AKTYWA 

PASYWA 

 
 

Środki trwałe 

Kapitał własny 

 

Kasa 

Zobowiązania długookresowe 

 
 

Rachunek bieżący 

Zobowiązania krótkookresowe 

 

Zapasy 

 

 
 

Należności 

 

 

SUMA: 

SUMA: 

 
 
 
 

Jak obliczyć zysk 

 

Zysk jest to dodatnia różnica między przychodami a kosztami ich uzyskania (ujemna różnica – to 

strata). 

 

Przychody ze sprzedaży 

 

- 

 

Koszty uzyskania przychodu 

= 

 

ZYSK NA DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ

 

 

+ 

 

Zyski nadzwyczajne (np. różnice kursowe itd.) 

 

- 

 

Straty nadzwyczajne  

(np. przedwcześnie zlikwidowany środek trwały) 

 

= 

 

Zysk brutto 

 

- 

 

Podatek dochodowy 

= 

 

ZYSK NETTO

 

 

 

O

O

D

D

 

 

P

P

I

I

E

E

R

R

W

W

S

S

Z

Z

E

E

G

G

O

O

 

 

E

E

T

T

A

A

T

T

U

U

 

 

D

D

O

O

 

 

W

W

Ł

Ł

A

A

S

S

N

N

E

E

J

J

 

 

F

F

I

I

R

R

M

M

Y

Y

 

 

 

 

 

 

Zysk brutto  

Zysk brutto można obliczyć korzystając ze wzoru podanego poniżej w przypadku, gdy dysponujemy 

wszystkimi wymaganymi wielkościami.  

           Kst + zysk brutto 
Pm = 

------------------------------

 

               CJ – JKZ  

gdzie 
 
 

Pm – produkcja maksymalna 
Kst – koszty stałe 
Cj – cena jednostkowa  
jKz  - koszty zmienne na jednostkę produkcji 

 

Przekształcają powyższy wzór, otrzymamy  

Zysk brutto = Pm x (Cj – jKzm) – Kst 

 

Rodzaje kosztów działalności gospodarczej 

 

 
 

KRYTERIUM PODZIAŁU

 

POZYCJA KOSZTÓW

 

 

Amortyzacja, zużycie materiałów i energii, usługi 
obce, wynagrodzenia, pozostałe  

 

S

S

t

t

o

o

w

w

a

a

r

r

z

z

y

y

s

s

z

z

e

e

n

n

i

i

e

e

 

 

n

n

a

a

 

 

R

R

z

z

e

e

c

c

z

z

 

 

P

P

o

o

s

s

t

t

ę

ę

p

p

u

u

 

 

D

D

e

e

m

m

o

o

k

k

r

r

a

a

c

c

j

j

i

i

 

 

E

E

R

R

W

W

I

I

N

N

 

 

F

F

u

u

n

n

d

d

u

u

s

s

z

z

 

 

I

I

n

n

i

i

c

c

j

j

a

a

t

t

y

y

w

w

 

 

O

O

b

b

y

y

w

w

a

a

t

t

e

e

l

l

s

s

k

k

i

i

c

c

h

h

 

 

M

M

i

i

n

n

i

i

s

s

t

t

e

e

r

r

s

s

t

t

w

w

a

a

 

 

P

P

r

r

a

a

c

c

y

y

 

 

i

i

 

 

P

P

o

o

l

l

i

i

t

t

y

y

k

k

i

i

 

 

S

S

p

p

o

o

ł

ł

e

e

c

c

z

z

n

n

e

e

j

j

 

 

 

 

 

3

 

Rodzaj kosztu 

 
 
 

Struktura wewnętrzna kosztów 

Koszty proste, koszty złożone  

 

Koszty zwykłej działalności operacyjnej (działalność 
podstawowa, pomocnicza i koszty zarządu) 

 
 

Działalność operacyjna i finansowa  

 

Pozostałe koszty operacyjne  

 
 

Koszty operacji finansowych  

 

Cel poniesienia  

Koszty zakupu, koszty produkcji, koszty sprzedaży 

 
 

Stopień zależności od wielkości 
produkcji 

 

Koszty stałe, koszty zmienne 

 
 

Sposób odnoszenia na wytwarzane 
produkty 

 

Koszty bezpośrednie, koszty pośrednie  

 
 

Koszty uzyskania przychodów 

 

Związek z osiągniętymi przychodami 

Koszty i wydatki nie stanowiące kosztów uzyskania 
przychodów

 
 
 
 
 

Podstawowa kategoria ponoszonych kosztów przez małego przedsiębiorcy sprowadza się do 

kosztów stałych i kosztów zmiennych: 

 

Są to koszty ponoszone bez względu na wielkość 
produkcji lub sprzedaży np. czynsz, koszty zarządu 
firmą, obsługi księgowej, ubezpieczenie itd.

 

 
 
 

Koszty stałe

 

 
 

Są to koszty, które ulegają zmianie wraz ze zmianami 
wielkości produkcji, świadczenia usług np. koszt 
zużycia surowców i  materiałów, płace pracowników 
produkcyjnych, wynagrodzenia prowizyjne 
sprzedawców  itd.

 

  
  Koszty zmiennie

 

 
 
 

Również  czy dany rodzaj kosztu jest kosztem stałym czy zmiennym zależy od profilu działania 

firmy. W biurze rachunkowym zużycie wody i energii elektrycznej będzie kosztem stałym, natomiast w 
masarni – kosztem zmiennym. Każdy przedsiębiorca musi sam określić, które koszty zalicza do stałych, a 
które do zmiennych. 

 

 
 

O

O

D

D

 

 

P

P

I

I

E

E

R

R

W

W

S

S

Z

Z

E

E

G

G

O

O

 

 

E

E

T

T

A

A

T

T

U

U

 

 

D

D

O

O

 

 

W

W

Ł

Ł

A

A

S

S

N

N

E

E

J

J

 

 

F

F

I

I

R

R

M

M

Y

Y

 

 

 

 

 

 

 

S

S

t

t

o

o

w

w

a

a

r

r

z

z

y

y

s

s

z

z

e

e

n

n

i

i

e

e

 

 

n

n

a

a

 

 

R

R

z

z

e

e

c

c

z

z

 

 

P

P

o

o

s

s

t

t

ę

ę

p

p

u

u

 

 

D

D

e

e

m

m

o

o

k

k

r

r

a

a

c

c

j

j

i

i

 

 

E

E

R

R

W

W

I

I

N

N

 

 

F

F

u

u

n

n

d

d

u

u

s

s

z

z

 

 

I

I

n

n

i

i

c

c

j

j

a

a

t

t

y

y

w

w

 

 

O

O

b

b

y

y

w

w

a

a

t

t

e

e

l

l

s

s

k

k

i

i

c

c

h

h

 

 

M

M

i

i

n

n

i

i

s

s

t

t

e

e

r

r

s

s

t

t

w

w

a

a

 

 

P

P

r

r

a

a

c

c

y

y

 

 

i

i

 

 

P

P

o

o

l

l

i

i

t

t

y

y

k

k

i

i

 

 

S

S

p

p

o

o

ł

ł

e

e

c

c

z

z

n

n

e

e

j

j

 

 

 

 

 

4

Obliczanie podstawowych wskaźników 

 

Progi rentowności 

Próg rentowności w działalności gospodarczej to punkt, w którym koszty są równe przychodom z 

działalności. Znaczy to, że powyżej tego punktu firma osiąga zyski, poniżej zaś – przynosi straty. Dla 
wyliczenia progu rentowności należy najpierw ustalić i podliczyć koszty stałe i zmienne prowadzenia 
działalności przez firmę. Następnie należy określić cenę jednostkową towaru lub usługi – jeżeli oferujemy 
zróżnicowane produkty lub usługi, wtedy należy uśrednić cenę jednostkową lub policzyć próg rentowności 
dla każdego produktu osobno. 

 

Ilościowy próg rentowności – pokazuje ile sztuk produktu trzeba sprzedać, aby pokryć koszty stałe 

 

           Kst 

PR = 

--------------------

 

              CJ – JKZM 

gdzie 

Kst – koszty stałe  
Cj – cena jednostkowa produktu  
JKzm – koszty zmienne przypadające na jednostkę produktu 

 

Wartościowy próg rentowności – pokazuje jaka wartość sprzedaży pokrywa koszty stałe 

 

PR’ = PR X CJ 

gdzie 

PR’ – wartościowy próg rentowności 
PR – ilościowy próg rentowności 
Cj – cena jednostkowa 

 

Procentowy próg rentowności – pokazuje jaka część maksymalnej zdolności produkcyjnej musi być 

zaangażowana w pokrycie kosztów stałych 

 

PR 

PR’’ = 

------

 x 100% 

              Pm 

gdzie 

PR’’ – procentowy próg rentowności 
PR – ilościowy próg rentowności 
Pm – maksymalna wielkość produkcji 

 

Punkt opłacalności 

Punkt opłacalności pokazuje ile sztuk (metrów, kg itd.) produktu trzeba sprzedać, aby pokryć koszty 

stałe i osiągnąć zakładany zysk: 

 

          Kst + zysk brutto 

PO = 

----------------------------

 

      CJ – JKZ 

gdzie 

PO – punkt opłacalności 
Kst – koszty stałe 
Cj – cena jednostkowa  
jKz  - koszty zmienne na jednostkę produkcji 

 

Wskaźnik bezpieczeństwa  

Wskaźnik bezpieczeństwa jest miarą odporności formy na spadek popytu zgłaszany przez rynek: 

 

           Pm - PR 

Wb = 

-----------------

 

        Pm 

gdzie 

Wb – wskaźnik bezpieczeństwa 
Pm – produkcja maksymalna  
PR – ilościowy próg rentowności 

 

 

Jeżeli Wb < 0 – firma przyniesie straty 

Wb =  0 – Pm = PR – firma pokryje koszty stałe lecz nie przyniesie zysku 

Wb = 0,5 – zyski firmy zbliżają się do zera 

 

0,5 < Wb < 1 – firma osiąga zyski  

 

Graniczny poziom jednostkowej ceny sprzedaży  

 

Graniczny poziom ceny oznacza taki jej poziom przy którym sprzedając zakładaną ilość produktów 

nie ma zysku. Obniżenie ceny poniżej granicznego poziomu ceny sprzedaży oznacza straty. 

 

             jKzm x p.w.s + Kst 
GPcj = 

------------------------ 

                      p.w.s 

gdzie 

GPcj – graniczny poziom ceny sprzedaży 
jKzm  - koszt zmienny na jednostkę produkcji 
p.w.s – planowana wielkość sprzedaży 
Kst – koszty stałe 

              

O

O

D

D

 

 

P

P

I

I

E

E

R

R

W

W

S

S

Z

Z

E

E

G

G

O

O

 

 

E

E

T

T

A

A

T

T

U

U

 

 

D

D

O

O

 

 

W

W

Ł

Ł

A

A

S

S

N

N

E

E

J

J

 

 

F

F

I

I

R

R

M

M

Y

Y

 

 

 

 

 

 

 

S

S

t

t

o

o

w

w

a

a

r

r

z

z

y

y

s

s

z

z

e

e

n

n

i

i

e

e

 

 

n

n

a

a

 

 

R

R

z

z

e

e

c

c

z

z

 

 

P

P

o

o

s

s

t

t

ę

ę

p

p

u

u

 

 

D

D

e

e

m

m

o

o

k

k

r

r

a

a

c

c

j

j

i

i

 

 

E

E

R

R

W

W

I

I

N

N

 

 

F

F

u

u

n

n

d

d

u

u

s

s

z

z

 

 

I

I

n

n

i

i

c

c

j

j

a

a

t

t

y

y

w

w

 

 

O

O

b

b

y

y

w

w

a

a

t

t

e

e

l

l

s

s

k

k

i

i

c

c

h

h

 

 

M

M

i

i

n

n

i

i

s

s

t

t

e

e

r

r

s

s

t

t

w

w

a

a

 

 

P

P

r

r

a

a

c

c

y

y

 

 

i

i

 

 

P

P

o

o

l

l

i

i

t

t

y

y

k

k

i

i

 

 

S

S

p

p

o

o

ł

ł

e

e

c

c

z

z

n

n

e

e

j

j

 

 

 

 

 

5

Graniczny poziom ceny jednostkowej można również wyrazić w procentach: 

               CJ – GPCJ 
MBcj = 

--------------- 

x 100% 

                   Cj 

gdzie 

MBcj – margines bezpieczeństwa z uwagi na cenę 
Cj – cena jednostkowa sprzedaży 
GPcj – graniczny poziom cen sprzedaży 

 

Ewidentnym faktem jest, iż czym wartość  MBcj jest większa tym mniejsze jest ryzyko naszego 

przedsięwzięcia. 

 

Wskaźnik płynności bieżącej  

 

Pozwala on ocenić czy firma posiada zdolność płatniczą. Zbyt wysoka płynność oznacza, że firma 

działa nieefektywnie, że jest zbyt dużo niezainwestowanych środków pieniężnych albo też, że w firmie jest 
zbyt dużo należności. Natomiast zbyt niski poziom wskaźnika  świadczy o trudnościach płatniczych już 
istniejących, bądź też mogących wystąpić w najbliższej przyszłości, wynikających z braku środków 
obrotowych (nie tylko środków pieniężnych) na pokrycie zobowiązań bieżących. 

 

              AB 

WPB = 

-------

 

           ZB 

gdzie 

AB – aktywa bieżące 
ZB – zobowiązania bieżące 

 

Wskaźnik zadłużenia aktywów  

 

 Określa on udział wszystkich zobowiązań w finansowaniu majątku firmy. Jeżeli jego wartość jest 
wysoka, przedsiębiorstwo może mieć niską zdolność kredytową. Jego pożądana wartość powinna mieścić 
się w zakresie od 0,5 do 0,7.  

 

ZO 

WZA = 

----------

 x 100 % 

AKT 

gdzie 

ZO – zobowiązania ogółem 
AKT – aktywa 

 

Wskaźnik struktury kapitału 

 

Wskaźnik ten pokazuje, ile razy dług długoterminowy przewyższa kapitał własny. Im wskaźnik jest 

wyższy, tym ryzyko prowadzonej działalności jest większe.   

            ZK 

WSK = 

------- 

           KW 

gdzie 

ZK – zobowiązania krótkoterminowe 
KW – kapitał własny  

 

 

Wskaźnik rentowności brutto 

 

Informuje o wartości zysku brutto, przypadającego na każdą złotówkę sprzedanych produktów. 

ZB 

WZB = 

-------

 x 100 % 

                 SN 

gdzie 

ZB – zysk brutto 
SN – sprzedaż netto 

 

Wartość pieniądza w czasie  

 

FV = (1 + K)

n 

x PV 

gdzie 

K – stopa procentowa 
n – liczba lat 
PV – wartość obecna pieniądza   

 

Gdy odsetki kapitalizowane są częściej, niż jeden raz w roku:  

 

FV = (1 + K/m)

n x m 

x PV  gdzie 

K – stopa procentowa 
n – liczba lat 
PV – wartość obecna pieniądza   
m – liczba kapitalizacji rocznie