1 z 9
Pisanie raportów z prac badawczych
Aspekt formalny:
• Tekst pracy powinien sk
ada si
z wyranie wyodr
bnionych cz
ci:
o
strony tytu
owej
o
streszczenia (abstraktu)
o
w
aciwego tekstu (rozdzia
ów i podrozdzia
ów)
o
spisu literatury (bibliografii)
o
za
czników - naley pami
ta o ich wyrónieniu i odpowiednim tytu
owaniu
• Raport powinien by napisany:
o
papier formatu A4 (210mm x 297mm)
o
czcionka 12 pkt.; odst
p mi
dzy wierszami 1,5 (lub 2) interlinii; Arial lub Times
New Roman (zalecane); wyjustowane
o
tytu
y i ródtytu
y mog by wyrodkowane, pogrubione lub podkrelone, itd.;
mniejsze odst
py mi
dzy liniami mog by tylko w tekcie jako wyrónionym
(tabela, instrukcje itd.)
o
numery stron (oprócz strony tytu
owej); w prawym dolnym (lub górnym) rogu
• W
aciwy tekst powinien by podzielony na akapity. Akapit tworzymy za pomoc wci
cia
jego pierwszej linii (tabulatorem) z wyj tkiem pierwszego paragrafu po tytule lub
podtytule. Akapit:
o
stanowi zamkni
t ca
o
o
ma swój pocz tek, rozwini
cie i zakoczenie
o
rozwija jedn , centraln myl
o
u
atwia orientacj
w tekcie
• Przy pisaniu Raportów powszechnie stosuje si
nast
puj c form
gramatyczn : czas
przesz
y dokonany (przy opisie wyników moe by teraniejszy), trzecia osoba liczby
pojedynczej (lub mnogiej), tryb oznajmiaj cy (np. „Przeprowadzone zosta
o nast
puj ce
badanie...”)
2 z 9
Budowa pracy:
--------------[nowa strona]--------------
Strona tytuowa
(w kolejnoci)
• Tytu
pracy.
Powinien by podsumowaniem g
ównej idei pracy (raportu), w moliwie prostej i atrakcyjnej
formie. Powinien by skrótowym uj
ciem tematu pracy, swego rodzaju esencj treci.
Powinien by zrozumia
y sam w sobie. Oto przyk
ad dobrego tytu
u: „Wpyw ksztatu liter na
czas ich czytania.” (wyrodkowany).
• Dane o autorze (autorach)
W osobnych liniach podajemy: imi
i nazwisko oraz instytucj
(wyrodkowane)
• Dane o promotorze (opiekunie)
Pod czyj opiek i w ramach jakich zaj
praca zosta
a napisana np.: „Raport z badania
przygotowany pod kierunkiem mgr Jana Kowalskiego, Wstp do psychologii ogólnej.”
• Miejsce i data, np.: Warszawa, stycze 2002 (na samym dole, wyrodkowane)
--------------[nowa strona]--------------
Streszczenie (abstrakt)
Streszczenie (abstrakt) jest to krótkie podsumowanie ca
ego raportu - maksymalnie 100 do
150 s
ów. Powinny si
w nim znale :
• Analizowany problem
• Rodzaj planu badawczego/metody badawczej
• Osoby badane: -kto? ile? w jaki sposób dobrane?
• Zmienne Niezalene (ZN) i Zmienne Zalene (ZZ) lub zmienne analizowane w badaniach
korelacyjnych / obserwacyjnych
• Hipoteza badawcza (nie s
owo po s
owie, ale w skrócie)
• Podstawowe wyniki (dok
adnie w jednym zdaniu) i czy potwierdzaj hipotez
• Wnioski i implikacje wyników
3 z 9
--------------[nowa strona]--------------
Wprowadzenie
„Wprowadzenie” powinno zapozna czytelnika z badanym problemem: naley w nim
przedstawi obszar badawczy i to konkretne badanie. Powinno zawiera :
• Wybran teori
i/lub wyniki bada o które opieramy badanie
• Przegl d najwaniejszej dla tematyki badania literatury (naley pami
ta o w
aciwym
formu
owaniu przypisów bibliograficznych bibliograficznych tekcie).
• Naley krótko przedstawi podstawowe has
a i tok rozumowania wane w tym badaniu
• Jeeli badanie jest modyfikacj ju przeprowadzonych bada, to naley przedstawi
zasadnicze informacje o badaniu oryginalnym
• Naley powi za cz
teoretyczn „Wprowadzenia” z tym, czego dotyczy badanie
• Naley przedstawi cel badania oraz powody, dla których powinno by przeprowadzone
• Mona tutaj (lub w cz
ci powi
conej metodzie) przedstawi podstawowe informacje o
badaniu pilotaowym, jeeli zosta
o przeprowadzone.
• „Wprowadzenie” powinno zakoczy si
logicznym wyprowadzeniem hipotez (lub pyta
badawczych) z treci wczeniej przedstawionych.
Hipotezy
Ten punkt stosowany jest nie zawsze, szczególnie w pracach dotycz cych skomplikowanych
bada eksperymentalnych. Jednak dla potrzeb tego opracowania (nauka pisania raportów z
bada) celowe wydaje si
jego wyodr
bnienie.
W innych przypadkach sformu
owanie problemu i hipotez, zdefiniowanie zmiennych (ZN i
ZZ) oraz uzasadnienie moe znale si
na kocu „Wprowadzenia”.
• Sformu
ujcie jasno i precyzyjnie Hipotez
(hipotezy)
• Przedstawcie rodzaj badania, tj. czy by
a to obserwacja, eksperyment, badanie korelacyjne
czy wnioskowanie itd.
• Przedstawcie plan badawczy, tj. czy by
to plan z powtarzanymi pomiarami, plan dla grup
niezalenych itd.
• Wyjanijcie bardzo krótko, dlaczego ten plan zosta
wybrany (nie wi
cej ni w jednym
zdaniu).
4 z 9
• Opiszcie zmienne ZN i ZZ (gdy by
o to badanie korelacyjne to zmienne nazywaj si
Wspó
wyst
puj ce lub Wyjaniaj ca i Wyjaniana) oraz wskaniki tych zmiennych
(b dcie precyzyjni!)
Metoda
Opis metody powinien spe
nia dwa warunki. Po pierwsze powinien umoliwi czytelnikowi
ocen
stosownoci uytej metody, a tym samym ocen
rzetelnoci i trafnoci otrzymanych
wyników. Po drugie, powinien zezwala na przeprowadzenie replikacji bada, tzn. zawiera
tak dok
adny i jednoznaczny opis procedury badawczej i stosowanych materia
ów, aby
dowiadczony badacz móg
opisywane badania samodzielnie powtórzy .
Osoby badane
• Liczba osób badanych oraz liczba osób przydzielona do kadego z warunków
eksperymentalnych
• W jaki sposób zosta
y wybrane i przydzielone do grup eksperymentalnych (dobór losowy,
celowy itd.)
• P
e , wiek, wykszta
cenie, miejsce zamieszkania i inne cechy demograficzne, jeeli
zosta
y sprawdzone i mog by istotne dla interpretacji wyników
Narzdzia
• Lista wykorzystanych materia
ów, wyposaenia lub aparatury (chyba e jedynymi
wykorzystanymi narz
dziami by
papier, o
ówek i stoper – lepiej uwzgl
dni te informacje
w podrozdziale „Procedura”)
• Jeeli wykorzystano ankiety/testy, rysunki, zdj
cia itp. naley je przedstawi (opisa ) w
tym miejscu i odes
a do Za
czników, gdzie znale mona pe
n form
zastosowanych
narz
dzi.
Procedura
Ta cz
powinna by prosta, bardzo zwarta, „krok po kroku” opisuj ca, co badacz(e) i osoby
badane musieli zrobi . Naley opisa wszystko, co zosta
o zrobione podczas badania w taki
sposób i na tyle szczegó
owo, aby czytelnik móg
zreplikowa badanie. Powinno si
tu
znale :
5 z 9
• Warunki badania, miejsce, pora dnia, poziom ha asu itp. (wszystko, co mog o mie wp yw
na uzyskane w badaniu wyniki)
• Dok adne przedstawienie instrukcji (np. w cudzys owach)
• Opis procedur dla kadej z porównywanych grup
• Opis poszczególnych etapów badania
• Opis tego, w jaki sposób radzono sobie z nieprzewidzianymi problemami
Wyniki
Rozdzia „Wyniki” to kulminacyjna cz Raportu, w której prezentowane s
rezultaty
badania. Powinny tu zosta udzielone odpowiedzi na sformu owane we „Wprowadzeniu”
pytania badawcze i hipotezy. Uzyskane wyniki powinno si przedstawi w zrozumia ej
formie, w powi
zaniu z hipotezami (a nie prezentacja wszystkich uzyskanych wyników). W
tym rozdziale naley wy
cznie przedstawi uzyskane dane (fakty), powstrzymuj
c si od
komentarza, dyskusji i moliwych implikacji (do tego s uy nastpny rozdzia – „Dyskusja”).
Trzeba take pamita , aby:
• Kada tabela, wykres i rysunek powinien mie w aciwy numer, tytu i legend (np.:
Tabela 1. rednie czasy reakcji dla grupy Eksperymentalnej i Kontrolnej); kada ze skal na
wykresie powinna zosta opisana (co przedstawia: liczebno , czas w sekundach, procenty
itd.)
• Ilustracje powinny zosta umieszczone w tekcie w pobliu miejsca, w którym o nich
mowa
• Wszelkie tabele, wykresy i rysunki s
jedynie ilustracj
graficzn
tego, co opisujecie
zdaniami (wizualizacja danych pomaga w zrozumieniu opisu). Nie dopuszczalne jest
zatem zamieszczenie w rozdziale „Wyniki” tylko ilustracji graficznych!!!
• Zazwyczaj podaje si tylko g ówne wyniki. Jeeli wyników jest bardzo duo, to - jeli to
moliwe - naley je uproci i podsumowa . Pe ne dane surowe mona przedstawi w
Za
czniku (aneksie)
• Naley bezwzgldnie dostosowa typ wykresu do rodzaju (i celu) prezentowanych danych
(np.: udzia procentowy – wykres ko owy; czstoci i rednie – wykres s upkowy itd.)
• Wykres musi obrazowa pewien wzorzec lub trend - nie rysujcie jedynie po to, aby
zape ni przestrze
6 z 9
• Wykresy i rysunki powinny by przedstawione w barwach monochromatycznych
(najlepiej wykresy czarno-bia
e i w odcieniach szaroci).
Oprócz statystyk opisowych (procenty, cz
stoci, rednie etc.) w rozdziale „Wyniki”
przedstawiane s take odpowiednie testy statystyczne. W odniesieniu do kadego testu
statystycznego naley poda nast
puj ce informacje:
• nazw
testu (zazwyczaj oznaczana przez odpowiednie symbole, takie jak t, r lub F)
• stopnie swobody dla testu (umieszczane w nawiasach przy nazwie testu)
• otrzyman warto statystyki danego testu (warto obliczon )
• uzyskany poziom istotnoci (warto p)
• przyk
adowy zapis: F(1,29)=3,48; p<0,01.
W przypadku obserwacji lub bada, w których nie stosuje si
statystyki, naley w rozdziale
„Wyniki” naley przedstawi otrzymane rezultaty w sposób jak najbardziej ilustracyjny.
Trzeba wykorzysta diagramy, cytaty, rysunki, opisy i wszystko to, co moe si
okaza
pomocne w podsumowaniu tego, co otrzymalimy w badaniu.
Kocz c opisywanie wyników naley przedstawi krótkie podsumowanie (jedno lub dwa
zdania), czyli na co zdaj si
wskazywa uzyskane wyniki.
Dyskusja wyników
Ta cz
jest bardzo wana i naley j pisa wyj tkowo starannie. W „Dyskusji”
przyst
pujemy do oceny i interpretacji uzyskanych wyników oraz wysuwamy wnioski
p
yn ce z bada. Powinny si
w niej znale nast
puj ce kwestie:
• Stwierdzenie, co wykaza
y wyniki a take czy hipoteza badawcza zosta
a
potwierdzona/odrzucona.
• W jaki sposób wasze wyniki powi zane s z teori (podstaw badania) naszkicowan we
„Wprowadzeniu”.
• Pami
taj, aby sugerowane wnioski by
y zgodne z danymi przedstawionymi w rozdziale
„Wyniki”!!!
• Naley odnie si
do innych bada, powi zanych z poruszanym w Raporcie problemem,
i wykaza , w jaki sposób Wasza praca rozszerza, potwierdza lub zaprzecza wynikom
innych badaczy.
7 z 9
• Jeli wyniki badania nie s zgodne z postawionymi wczeniej hipotezami, naley
zasugerowa moliwe wyjanienia tych sprzecznoci
• Omówcie krytycznie s
aboci metodologiczne waszego badania (narz
dzia, procedur
,
metody kontroli, prób
itd.), w zwi zku z tym rozwacie starannie problem rzetelnoci i
trafnoci pomiarów waszych zmiennych.
• Zaproponujcie uzasadnione modyfikacje (lub rozszerzenia) tego badania jak równie
perspektywy kolejnych bada, które powinny zosta przeprowadzone w celu dalszej
analizy interesuj cego Was problemu.
• Zakoczcie krótkimi wnioskami, przypominaj c hipotez
, która zosta
a postawiona (tzw.
„klamra kompozycyjna”).
--------------[nowa strona]--------------
Literatura cytowana (bibliografia)
W tym miejscu (zaczynaj c od nowej strony) naley poda te i tylko te pozycje
bibliograficzne, z których si
korzysta
o i które wymienione s w treci pracy.
Obowi zuje oczywicie kolejno alfabetyczna.
Zasady tworzenia bibliografii (styl APA):
• Ksi ka jednego autora:
Aronson, E. (1995). Czowiek, istota spoeczna. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Ksi ka dwóch lub wi
cej autorów:
Zimbardo, P.G., Ruch, F.L. (1996). Psychologia i ycie. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe
PWN.
• Artyku
lub rozdzia
ksi ki pod redakcj :
Saarni, C. (1999). Kompetencja emocjonalna i samoregulacja w dziecistwie. [w:] P. Salovey
i D.J. Sluyter (red.), Rozwój emocjonalny a inteligencja emocjonalna (s. 75-131). Pozna:
Dom Wydawniczy Rebis.
• Artyku
z czasopisma:
8 z 9
Nawrat, M. (1997). Empiryczne rozstrzygnicie midzy alternatywnymi wyja nieniami
skuteczno ci techniki „stopa w ustach”. Przegld Psychologiczny, 40, s. 157-167.
• Materia z Internetu:
Kuchciak,M. (1997). Geneza i rozwój Internetu [on-line]. Uzyskane 15.01.2000:
http://www.ccs.pl/~mks/internet/genrozw.html
• Niepublikowana praca magisterska lub doktorska:
Truszkowska, A. (2002). Recepcja i ewaluacja treningu hatha-jogi wg metody B. K. S.
Iyengara w Polsce.Niepublikowana praca magisterska napisana pod kierunkiem Prof. dr hab.
S. Tokarskiego. Warszawa: SWPS.
• Gazeta codzienna, tygodnik:
Gestern, A. (1999, 26 maja). Odkrywanie zalet ukrytych. Rzeczpospolita, s. III.
Zasady umieszczania odsyaczy w tekcie:
• Jeden autor:
o
tekst (Aronson, 1995)
o
tekst Aronson (1995)
• Dwóch autorów:
o
tekst (Zimbardo i Ruch, 1996)
• Cytowanie jednocze nie dwóch lub wicej prac na ten sam temat:
o
tekst (Rheingold, 1996; Suler, 1998; Young, 1997)
• Kilku autorów:
o
Za pierwszym razem wymieniamy wszystkich:
tekst (Cacioppo, Gardner, Bertson, 1997)
o
Kolejne odwoania do tej pracy:
tekst (Cacioppo i in., 1997)
• Cytowanie za innym autorem (je
eli nie dotarli my do oryginalnego materiau):
o
tekst (James, 1902; za: Zimbardo i Ruch, 1996)
9 z 9
• Cytat dosowny:
o
„tekst...” (Levinson, 1999; s. 102)
• Powoywanie si
na prac
, która przedstawia pogl dy podobne do naszych:
o
tekst (por. De Kerckhove, 1996)
--------------[nowa strona]--------------
Zaczniki (aneks)
W za cznikach umieszczamy wszelkie oryginalne materiay badawcze (np. kwestionariusze,
mniej znane testy), programy komputerowe, przekazane instrukcje, wyniki surowe itd. Aneks
umieszczamy wtedy, gdy pozwala on na lepsze zrozumienie tekstu raz uatwia replikacj
bada .
_________________________________________________________________________
Niniejsze opracowanie powstao w wyniku kompilacji i przetworzenia nast
puj cych pozycji:
Morison, M. (1996). Jak pisa prace pisemne i prace badawcze oraz jak zda egzamin z psychologii. Pozna :
Zysk i S-ka.
Necka, E., Stocki, R. (1999). Jak pisa prace z psychologii. Poradnik dla studentów i badaczy. Kraków:
TAiWPN UNIVERSITAS.
Shaughnessy, J.J., Zechmeister, E.B., Zechmeister, J.S. (2002). Metody badawcze w psychologii. Gda sk:
Gda skie Wydawnictwo Psychologiczne.