„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

 

 

 
 

MINISTERSTWO EDUKACJI 

NARODOWEJ 

 
 
 
Jan Lewandowski 

 
 

 
 
 
 

 
Dokonywanie pomiarów zespołów optycznych 
731[04].Z3.02 

 

 

 
 
 
 
 

 
Poradnik dla nauczyciela

 

 
 
 

 
 
 
 
 
 
 

 

 

Wydawca

 

Instytut Technologii Eksploatacji 

–

 Państwowy Instytut Badawczy 

Radom 2007 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

1 

Recenzenci: 
inŜ. Teresa Piotrowska 
inŜ. Zbigniew Łuniewski 
 
 
 
Opracowanie redakcyjne: 
mgr Jan Lewandowski 
 
 
 
Konsultacja: 
dr inŜ. Anna Kordowicz-Sot 
 
 
 
 

 
 
 
 
 
 

Poradnik  stanowi  obudowę  dydaktyczną  programu  jednostki  modułowej  731[04].Z3.02 
„Dokonywanie  pomiarów  zespołów  optycznych”,  zawartego  w  modułowym  programie 
nauczania dla zawodu optyk-mechanik. 
 
 

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

 

 

Wydawca 

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2007 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

2 

SPIS TREŚCI

 

 

1.

 

Wprowadzenie 

3 

2.

 

Wymagania wstępne 

5 

3.

 

Cele kształcenia 

6 

4.

 

Przykładowe scenariusze zajęć 

7 

5.

 

Ćwiczenia 

11 

5.1.

 

Pomiary parametrów obiektywów mikroskopowych 

11 

5.1.1. 

Ć

wiczenia 

11 

5.2.

 

Pomiary parametrów obiektywów lunetowych 

14 

5.2.1. 

Ć

wiczenia 

14 

5.3.

 

Pomiary parametrów obiektywów fotograficznych 

16 

5.3.1. 

Ć

wiczenia 

16 

6.

 

Ewaluacja osiągnięć ucznia 

19 

7.

 

Literatura 

34 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

3 

1.  WPROWADZENIE

 

 
Przekazujemy  Państwu  Poradnik  dla  nauczyciela,  który  będzie  pomocny w prowadzeniu 

zajęć  dydaktycznych  w  szkole  kształcącej  w  zawodzie  optyk  mechanik.  W  poradniku 
zamieszczono: 

−

 

wymagania wstępne, wykaz umiejętności, jakie uczeń powinien mieć juŜ ukształtowane, 
aby bez problemów mógł korzystać z poradnika,  

−

 

cele  kształcenia,  wykaz  umiejętności,  jakie  uczeń  ukształtuje  podczas  pracy 
z poradnikiem, 

−

 

przykładowe scenariusze zajęć, 

−

 

przykładowe ćwiczenia ze wskazówkami do realizacji, zalecanymi metodami nauczania–
uczenia oraz środkami dydaktycznymi, 

−

 

ewaluację osiągnięć ucznia, przykładowe narzędzie pomiaru dydaktycznego, 

−

 

literaturę uzupełniającą. 
Wskazane  jest,  aby  zajęcia  dydaktyczne  były  prowadzone  róŜnymi  metodami  ze 

szczególnym uwzględnieniem aktywizujących metod nauczania. 

Formy  organizacyjne  pracy  uczniów  mogą  być  zróŜnicowane,  począwszy  od 

samodzielnej pracy uczniów do pracy zespołowej. 

Jako pomoc w realizacji jednostki modułowej dla uczniów przeznaczony jest Poradnik dla 

ucznia. Nauczyciel powinien ukierunkować uczniów na właściwe korzystanie z poradnika do 
nich adresowanego. 
 

Materiał nauczania (w Poradniku dla ucznia) podzielony jest na rozdziały, które zawierają 

podrozdziały.  Podczas  realizacji  poszczególnych  rozdziałów  wskazanym  jest  zwrócenie 
uwagi na następujące elementy: 

−

 

materiał  nauczania  –  w  miarę  moŜliwości  uczniowie  powinni  przeanalizować 
samodzielnie.  Obserwuje  się  niedocenianie  przez  nauczycieli  niezwykle  waŜnej 
umiejętności,  jaką  uczniowie  powinni  bezwzględnie  posiadać  –  czytanie  tekstu 
technicznego ze zrozumieniem, 

−

 

pytania sprawdzające mają wykazać, na ile uczeń opanował materiał teoretyczny i czy jest 
przygotowany  do  wykonania  ćwiczeń.  W zaleŜności  od  tematu  moŜna  zalecić  uczniom 
samodzielne  odpowiedzenie  na  pytania  lub  wspólne  z  całą  grupą  uczniów,  w formie 
dyskusji opracowanie odpowiedzi na pytania. Druga forma jest korzystniejsza, poniewaŜ 
nauczyciel  sterując  dyskusją  moŜe  uaktywniać  wszystkich  uczniów  oraz  w trakcie 
dyskusji usuwać wszelkie wątpliwości, 

−

 

dominującą  rolę  w  kształtowaniu  umiejętności  oraz  opanowaniu  materiału  spełniają 
ć

wiczenia.  W  trakcie  wykonywania  ćwiczeń  uczeń  powinien  zweryfikować  wiedzę 

teoretyczną oraz opanować nowe umiejętności. Przedstawiono dosyć obszerną propozycję 
ć

wiczeń  wraz  ze  wskazówkami  o  sposobie  ich  przeprowadzenia,  uwzględniając  róŜne 

moŜliwości  ich  realizacji  w  szkole.  Nauczyciel  decyduje,  które  z zaproponowanych 
ć

wiczeń jest w stanie zrealizować przy określonym zapleczu technodydaktycznym szkoły. 

Prowadzący moŜe równieŜ zrealizować ćwiczenia, które sam opracował, 

−

 

sprawdzian  postępów  stanowi  podsumowanie  rozdziału,  zadaniem  uczniów  jest 
udzielenie odpowiedzi na pytania w nim zawarte. Uczeń powinien samodzielnie czytając 
zamieszczone  w  nim  stwierdzenia  potwierdzić  lub  zaprzeczyć  opanowanie  określonego 
zakresu  materiału.  JeŜeli  wystąpią  zaprzeczenia,  nauczyciel  powinien do tych zagadnień 
wrócić,  sprawdzając  czy  braki  w  opanowaniu  materiału  są  wynikiem  niezrozumienia 
przez  ucznia  tego  zagadnienia,  czy  niewłaściwej  postawy  ucznia  w  trakcie  nauczania. 
W tym  miejscu  jest  szczególnie  waŜna  rola  nauczyciela,  gdyŜ  od  postawy  nauczyciela, 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

4 

sposobu  prowadzenia  zajęć  zaleŜy  między  innymi  zainteresowanie  ucznia.  Uczeń  nie 
zainteresowany  materiałem  nauczania,  wykonywaniem  ćwiczeń  nie  nabędzie  w pełni 
umiejętności  załoŜonych  w  jednostce  modułowej.  NaleŜy  rozbudzić  wśród  uczniów  tak 
zwaną „ciekawość wiedzy”. Potwierdzenie przez ucznia opanowania materiału nauczania 
rozdziału moŜe stanowić podstawę dla nauczyciela do sprawdzenia wiedzy i umiejętności 
ucznia  z  tego  zakresu.  Nauczyciel  realizując  jednostkę  modułową  powinien  zwracać 
uwagę na predyspozycje ucznia, ocenić, czy uczeń ma większe uzdolnienia manualne, czy 
moŜe lepiej radzi sobie z rozwiązywaniem problemów teoretycznych, 

−

 

testy  zamieszczone w rozdziale Ewaluacja osiągnięć ucznia zawierają zadania z zakresu 
całej jednostki modułowej i naleŜy je wykorzystać do oceny uczniów, a wyniki osiągnięte 
przez  uczniów  powinny  stanowić  podstawę  do  oceny  pracy  własnej  nauczyciela 
realizującego  tę  jednostkę  modułową.  KaŜdemu  zadaniu  testu  przypisano  określoną 
liczbę  moŜliwych  do  uzyskania  punktów  (0  lub  1  punkt).  Ocena  końcowa  uzaleŜniona 
jest  od  ilości  uzyskanych  punktów.  Nauczyciel  moŜe  zastosować  test  według  własnego 
projektu oraz zaproponować własną skalę ocen. NaleŜy pamiętać, Ŝeby tak przeprowadzić 
proces  oceniania  ucznia,  aby  umoŜliwić  mu  jak  najpełniejsze  wykazanie  swoich 
umiejętności.  
Metody polecane do stosowania podczas kształcenia modułowego to: 

−

 

pokaz, 

−

 

ć

wiczenie (laboratoryjne lub inne), 

−

 

projektów, 

−

 

przewodniego tekstu. 

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

 

 
 
 
 
 
 
 

Schemat układu jednostek modułowych 

 

731[04].Z3.01 

Dokonywanie pomiarów 

elementów optycznych 

 

731[04].Z3.02 

Dokonywanie pomiarów zespołów 

optycznych 

 

731[04].Z3 

Ocena jakości wyrobów  

optycznych 

731[04].Z3.03 

Sprawdzanie kompletnego sprzętu 

optycznego i optoelektronicznego 

 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

5 

2.  WYMAGANIA WSTĘPNE

 

 

Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć: 

−

 

korzystać z róŜnych źródeł informacji, 

−

 

stosować jednostki układu SI, 

−

 

przeliczać jednostki, 

−

 

posługiwać się podstawowymi pojęciami z zakresu: fizyki, charakteryzowania elementów 
optycznych, dobieranie przyrządów optycznych, pomiarów elementów optycznych,  

−

 

posługiwać się podstawowymi przyrządami pomiarowymi, 

−

 

posługiwać się podstawowymi przyrządami justerskimi, 

−

 

czytać schematy optyczne, 

−

 

współpracować w grupie. 

 
 
 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

6 

3.  CELE KSZTAŁCENIA

 

 

W wyniku realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć: 

−

 

zorganizować stanowisko do dokonywania pomiarów zespołów optycznych, 

−

 

określić parametry zespołów optycznych, 

−

 

posłuŜyć się optycznymi przyrządami pomiarowymi i kontrolnymi, 

−

 

posłuŜyć się ławą optyczną, 

−

 

sprawdzić paracentryczność i parafokalność obiektywów mikroskopowych, 

−

 

sprawdzić aperturę obiektywu, 

−

 

określić aberracje układów optycznych, 

−

 

zbadać aberracje obiektywów, 

−

 

określić właściwości obiektywów fotograficznych, 

−

 

skontrolować obiektywy fotograficzne, 

−

 

zastosować  przepisy  bezpieczeństwa  i  higieny  pracy,  ochrony  przeciwpoŜarowej 
i ochrony środowiska podczas dokonywania pomiarów. 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

7 

4.  PRZYKŁADOWE SCENARIUSZE ZAJĘĆ

 

 
Scenariusz zajęć 1 

 
Osoba prowadząca    

 

 

…………………………………….…………. 

Modułowy program nauczania:  

 

Optyk-mechanik 731[04] 

Moduł:   

 

 

 

 

 

 

Ocena jakości wyrobów optycznych 731[04].Z3 

Jednostka modułowa: 

   

Dokonywanie pomiarów zespołów optycznych    

   

731[04].Z3.02 

 

 

Temat: Sprawdzanie aberracji w obiektywie lunetowym. 

Cel ogólny: Określać jakość zespołów optycznych. 
 
Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć: 

−

 

charakteryzować aberracje układów optycznych 

−

 

rozróŜniać obrazy dyfrakcyjne punktów, 

−

 

interpretować obrazy dyfrakcyjne punktów, 

−

 

oceniać jakość obiektywów lunetowych (wielkość aberracji). 
W czasie zajęć będą kształtowane następujące umiejętności ponadzawodowe:  

−−−−

 

współpraca w grupie, 

−−−−

 

poszukiwanie specjalistycznych informacji w ogólnodostępnych źródłach informacji. 

 
Metody nauczania–uczenia się:  

−

 

pokaz z objaśnieniem, 

−

 

ć

wiczenia, 

−

 

dyskusja dydaktyczna. 

 
Formy organizacyjne pracy uczniów: 

−

 

praca w grupach 2-3 osobowych. 

 
Czas: 

4 godziny dydaktyczne. 

 
Środki dydaktyczne: 

−

 

mikroskop kontrolny, 

−

 

płytka płaskorównoległa, 

−

 

stanowisko do badania aberracji w obiektywach lunetowych, 

 

−

 

obiektyw lunetowy, 

−

 

instrukcja obsługi stanowiska pomiarowego. 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

8 

Przebieg zajęć: 
1.

 

Wprowadzenie. 

2.

 

Uświadomienie celów zajęć. 

3.

 

Plan zajęć: 
A. Omówienie budowy układu optycznego urządzenia do sprawdzania smuŜystości. 

−

 

wstęp – nauczyciel omawia budowę układu optycznego do badania aberracji 
w obiektywie lunetowym, prezentując zasadę działania,  

−

 

uczniowie w grupach zapoznają się z obsługą układu do badania aberracji. 

B. Dokonanie sprawdzenia aberracji w obiektywie lunetowym. 

−

 

wstęp – nauczyciel omawia sposób kontroli aberracji i obsługę urządzenia, 

−

 

uczniowie otrzymują obiektywy lunetowe do samodzielnego badania aberracji, 

−

 

uczniowie  pracując  w  grupach  badają  aberracje  obiektywów  lunetowych, 
wykreślają  uzyskany  obraz  dyfrakcyjny  punktu,  z  pomocą  pakietu  dla  ucznia 
i instrukcją stanowiskową określają stan aberracji w obiektywie lunetowym,  

−

 

uczniowie  dyskutując  porównują  otrzymane  wyniki  i  sporządzają  notatkę 
z ćwiczenia. 

4.

 

Podsumowanie zajęć. 

−

 

nauczyciel zwraca uwagę na duŜe moŜliwości sprawdzania za pomocą tej metody. 

−

 

uczniowie podczas dyskusji wypracowują wnioski dotyczące wykonanego zadania. 

 

Zakończenie zajęć 

Uczniowie porządkują stanowiska pracy. 
 

Praca domowa 

Uczniowie  mają  wyszukać  w  pakietach  informacje  dotyczące  badania  innych  zespołów 

optycznych i elementów optycznych metodą obserwacji obrazu dyfrakcyjnego punktu. 
 

 

Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach: 

Nauczyciel  na  podstawie  obserwacji  aktywności  uczniów,  poprawności  wykonania 

zadania oraz wypowiedzi uczniów podczas podsumowania zajęć, uzyskuje informacje i moŜe 
ocenić, czy cele zajęć zostały zrealizowane. 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

9 

Scenariusz zajęć 2 

 
Osoba prowadząca    

 

 

…………………………………….…………. 

Modułowy program nauczania:  

 

Optyk-mechanik 731[04] 

Moduł:   

 

 

 

 

 

 

Ocena jakości wyrobów optycznych 731[04].Z3 

Jednostka modułowa: 

   

Dokonywanie pomiarów zespołów optycznych    

   

731[04].Z3.02 

 

Temat: Dokonać pomiaru zdolności rozdzielczej obiektywu mikroskopowego 10

x

. 

Cel ogólny: Dokonywanie pomiarów parametrów zespołów optycznych. 

 

Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć: 

−

 

scharakteryzować mikroskop, 

−

 

scharakteryzować budowę siatki dyfrakcyjnej, 

−

 

scharakteryzować zasadę pomiaru zdolności rozdzielczej, 

−

 

dokonać pomiaru zdolności rozdzielczej. 
W czasie zajęć będą kształtowane następujące umiejętności ponad zawodowe:  

−−−−

 

współpraca w grupie, 

−−−−

 

poszukiwanie specjalistycznych informacji w ogólnodostępnych źródłach informacji. 

 
Metody nauczania–uczenia się:  

−

 

pokaz z objaśnieniem, 

−

 

ć

wiczenia, 

−

 

dyskusja dydaktyczna. 

 
Formy organizacyjne pracy uczniów: 

−

 

praca w 2-3 osobowych zespołach. 

 
Czas: 

3 godziny dydaktyczne. 

 
Środki dydaktyczne: 

−

 

mikroskop kontrolny, 

−

 

siatka dyfrakcyjna, 

−

 

badany obiektyw mikroskopowy. 

 

Przebieg zajęć: 
1.

 

Wprowadzenie. 

2.

 

Uświadomienie celów zajęć. 

3.

 

Plan zajęć: 

 

A. Zasada pomiaru zdolności rozdzielczej: 

−

 

wstęp  –  nauczyciel  omawia  zasadę  pomiaru  zdolności  rozdzielczej  obiektywów 
mikroskopowych. 

−

 

uczniowie samodzielnego uczą się obsługiwać mikroskop z siatką dyfrakcyjną. 

B. Pomiar zdolności rozdzielczej obiektywu mikroskopowego: 

−

 

wstęp – nauczyciel omawia kolejność wykonywanych czynności podczas pomiaru, 
zdolności rozdzielczej, 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

10 

−

 

uczniowie  pracując  w  grupach  ustawiają  mikroskop  do  badania  zdolności 
rozdzielczej, montują badany obiektyw do mikroskopu kontrolnego i wyznaczają 
zdolność rozdzielczą obiektywów, 

−

 

uczniowie  sporządzają  notatkę  z  pomiarów  i  dyskutując  porównują  otrzymane 
wyniki. 

4. Podsumowanie zajęć: 

−

 

nauczyciel zwraca uwagę na róŜnice zdolności rozdzielczej w badanych przez uczniów 
obiektywach. 

−

 

uczniowie podczas dyskusji wypracowują wnioski dotyczące dokładności wykonanych 
pomiarów. 

 
Zakończenie zajęć 

Uczniowie porządkują stanowiska pracy. 

 

Praca domowa 

Uczniowie  mają  wyszukać  w  literaturze  inne  sposoby  pomiaru  zdolności  rozdzielczej 

obiektywów mikroskopowych. 
 
Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach: 

Nauczyciel  na  podstawie  obserwacji  aktywności  uczniów,  poprawności  wykonania 

zadania oraz wypowiedzi uczniów podczas podsumowania zajęć, uzyskuje informacje i moŜe 
ocenić, czy cele zajęć zostały zrealizowane. 
 

 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

11 

5.  ĆWICZENIA

 

 

5.1.  Pomiary parametrów obiektywów mikroskopowych

 

 

5.1.1.  Ćwiczenia

 

 

Ćwiczenie 1 

Sprawdź  paracentryczność  i  parafokalność  obiektywu  mikroskopowego  o  powiększeniu 

10

x

. 

 

Wskazówki do realizacji 
Przed  przystąpieniem  do  realizacji  ćwiczenia  uczniowie  powinni  przeczytać  fragment 

rozdziału materiału nauczania. NaleŜy zwrócić uwagę na prawidłowe ustawienie mikroskopu 
do pomiarów. 

 

Sposób wykonania ćwiczenia 

 

Uczeń powinien:  

1)

 

wyszukać 

w 

materiałach 

dydaktycznych 

informacje 

dotyczące 

obiektywów 

mikroskopowych, 

2)

 

wyszukać  w  materiałach  dydaktycznych  informacje  dotyczące  paracentryczności 
i parafokalności obiektywów mikroskopowych, 

3)

 

przygotować do pracy mikroskop kontrolny, 

4)

 

zamontować badany obiektyw w mikroskopie kontrolnym, 

5)

 

dokonać sprawdzenia paracentryczności, 

6)

 

dokonać sprawdzenia parafokalności, 

7)

 

zanotować spostrzeŜenia z przeprowadzonej obserwaci. 

 

Zalecane metody nauczania–uczenia się: 

−

 

ć

wiczenia. 

 

Ś

rodki dydaktyczne: 

−

 

mikroskop kontrolny, 

−

 

preparaty do obserwacji, 

−

 

obiektyw 10

x

 do sprawdzenia. 

 
Ćwiczenie 2 

Sprawdź aperturę obiektywu mikroskopowego o powiększeniu 10

x

. 

 

Wskazówki do realizacji 
Przed  przystąpieniem  do  realizacji  ćwiczenia  uczniowie  powinni  przeczytać  fragment 

rozdziału materiału nauczania. NaleŜy zwrócić uwagę na prawidłowe ustawienie apertometru 
Abbego. 

 

Sposób wykonania ćwiczenia 

 

Uczeń powinien:  

1)

 

wyszukać 

w 

materiałach 

dydaktycznych 

informacje 

dotyczące 

obiektywów 

mikroskopowych, 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

12 

2)

 

wyszukać  w  materiałach  dydaktycznych  informacje  dotyczące  pomiaru  apertury 
obiektywów mikroskopowych, 

3)

 

przygotować do pracy apertometr Abbego, 

4)

 

przygotować do pracy mikroskop kontrolny, 

5)

 

zamontować badany obiektyw w mikroskopie kontrolnym, 

6)

 

zogniskować mikroskop na diafragmie z otworkiem, 

7)

 

zamontować na stoliku mikroskopu apertometr Abbego, 

8)

 

przeprowadzić pomiar apertury zgonie z opisem, 

9)

 

zanotować wyniki pomiaru i swoje spostrzeŜenia. 
 
Zalecane metody nauczania–uczenia się: 

−

 

ć

wiczenia. 

 

Ś

rodki dydaktyczne: 

−

 

mikroskop kontrolny, 

−

 

apertometr Abbego, 

−

 

obiektyw 10

x

 do sprawdzenia, 

−

 

instrukcja obsługi apertometru Abbego. 

 
Ćwiczenie 3 

Sprawdź zdolność rozdzielczą obiektywu mikroskopowego o powiększeniu 10

x

, 40

x

 i 60

x

. 

 
Wskazówki do realizacji 
Przed  przystąpieniem  do  realizacji  ćwiczenia  uczniowie  powinni  przeczytać  fragment 

rozdziału materiału nauczania. NaleŜy zwrócić uwagę na uŜycie prawidłowych preparatów do 
badania zdolności rozdzielczej. 

 
Sposób wykonania ćwiczenia 

 

Uczeń powinien:  

1)

 

wyszukać 

w 

materiałach 

dydaktycznych 

informacje 

dotyczące 

obiektywów 

mikroskopowych, 

2)

 

wyszukać  w  materiałach  dydaktycznych  informacje  dotyczące  pomiaru  zdolności 
rozdzielczej obiektywów mikroskopowych, 

3)

 

przygotować do pracy preparaty mikroskopowe do badania zdolności rozdzielczej, 

4)

 

przygotować do pracy siatkę dyfrakcyjną, 

5)

 

zamontować badany obiektyw w mikroskopie kontrolnym, 

6)

 

zamontować  na  stoliku  mikroskopu  preparat  naturalny  dla  obiektywu  40  i  60

x

  ,  a  dla 

obiektywu 10

x

 siatkę dyfrakcyjną,  

7)

 

zogniskować mikroskop na preparacie lub siatce dyfrakcyjnej, 

8)

 

przeprowadzić pomiar zdolności rozdzielczej zgodnie z opisem, 

9)

 

zanotować wyniki pomiaru i swoje spostrzeŜenia. 
 
Zalecane metody nauczania–uczenia się: 

−

 

ć

wiczenia praktyczne. 

 

Ś

rodki dydaktyczne: 

−

 

poradnik dla ucznia, 

−

 

mikroskop kontrolny, 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

13 

−

 

siatka dyfrakcyjna, 

−

 

preparaty naturalne do badania zdolności rozdzielczej obiektywów mikroskopowych, 

−

 

obiektyw 10

x

, 40

x

 i 60

x

 do sprawdzenia, 

−

 

arkusz spostrzeŜeń. 

 

Ćwiczenie 4 

Sprawdź jakość obiektywu mikroskopowego o powiększeniu 10

x

, 40

x

 i 100

x

. 

 
Wskazówki do realizacji 
Przed  przystąpieniem  do  realizacji  ćwiczenia  uczniowie  powinni  przeczytać  fragment 

rozdziału  materiału  nauczania.  NaleŜy  zwrócić  uwagę  na  prawidłowy  odczyt  obrazów 
dyfrakcyjnych punktów. 

 
Sposób wykonania ćwiczenia 

 

Uczeń powinien:  

1)

 

wyszukać 

w 

materiałach 

dydaktycznych 

informacje 

dotyczące 

obiektywów 

mikroskopowych, 

2)

 

wyszukać  w  materiałach  dydaktycznych  informacje  dotyczące  sprawdzania  jakości 
obiektywów mikroskopowych 

3)

 

przygotować do pracy płytkę Abbego, 

4)

 

przygotować do pracy kondensor ciemnego tła, 

5)

 

przygotować do pracy mikroskop kontrolny, 

6)

 

zamontować badany obiektyw w mikroskopie kontrolnym, 

7)

 

zogniskować mikroskop na diafragmie z otworkiem, 

8)

 

zamontować na stoliku mikroskopu płytkę Abbego, 

9)

 

obejrzeć  dyfrakcyjny  obraz  punktu uzyskany przez obiektyw w ciemnym polu oraz przy 
oświetleniu skośnym, 

10)

 

zanotować obraz aberracyjny punktu, 

11)

 

określić aberracje, 

12)

 

zanotować swoje spostrzeŜenia. 
 
Zalecane metody nauczania–uczenia się: 

−

 

ć

wiczenia. 

 

Ś

rodki dydaktyczne: 

−

 

poradnik dla ucznia, 

−

 

mikroskop kontrolny,  

−

 

kondensor ciemnego tła, 

−

 

okular 20

x

, 

−

 

płytka Abbego, 

−

 

obiektyw 10

x

, 40

x

 i 100

x

 do sprawdzenia, 

−

 

instrukcja wykonania sprawdzenia jakości obrazu. 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

14 

5.2. 

Pomiary parametrów obiektywów lunetowych 

 
5.2.1.  Ćwiczenia

 

 
Ćwiczenie 1 

Sprawdź aberracje w obiektywie lunetowym. 
 
Wskazówki do realizacji 
Przed  przystąpieniem  do  realizacji  ćwiczenia  uczniowie  powinni  przeczytać  fragment 

rozdziału  materiału  nauczania.  NaleŜy  zwrócić  uwagę  na  prawidłowe  odczytanie 
aberracyjnego obrazu punktu. 

 
Sposób wykonania ćwiczenia 

 

Uczeń powinien:  

1)

 

wyszukać w materiałach dydaktycznych informacje dotyczące obiektywów lunetowych, 

2)

 

wyszukać w materiałach dydaktycznych informacje dotyczące lunet autokolimacyjnych, 

3)

 

wyszukać  w  materiałach  dydaktycznych  informacje  dotyczące  sprawdzania  aberracji 
w obiektywach lunetowych, 

4)

 

przygotować  stanowisko  do  sprawdzania  aberracji  w  obiektywie  lunetowym  według 
rysunku, 

5)

 

dokonać obserwacji dyfrakcyjnego obrazu punktu uzyskanego przez badany obiektyw, 

6)

 

naszkicować uzyskane obrazy, 

7)

 

na podstawie uzyskanego obrazu określić jakie aberracje posiada badany obiektyw, 

8)

 

zanotować wyniki pomiaru i swoje spostrzeŜenia. 

 

 
Zalecane metody nauczania–uczenia się: 

−

 

ć

wiczenia. 

 

Ś

rodki dydaktyczne: 

−

 

mikroskop kontrolny, 

−

 

płytka płaskorównoległa, 

−

 

stanowisko do badania aberracji w obiektywach lunetowych, 

−

 

obiektyw lunetowy, 

−

 

instrukcja obsługi stanowiska pomiarowego. 

 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

15 

Ćwiczenie 2 

Sprawdź zdolność rozdzielczą obiektywu lunetowego. 
 
Wskazówki do realizacji 
Przed  przystąpieniem  do  realizacji  ćwiczenia  uczniowie  powinni  przeczytać  fragment 

rozdziału  materiału  nauczania.  NaleŜy  zwrócić  uwagę  na  prawidłowe  odczytanie 
aberracyjnego obrazu punktu. 

 
Sposób wykonania ćwiczenia 

 

Uczeń powinien:  

1)

 

wyszukać w materiałach dydaktycznych informacje dotyczące obiektywów lunetowych, 

2)

 

wyszukać w materiałach dydaktycznych informacje dotyczące kolimatorów, 

3)

 

wyszukać  w  materiałach  dydaktycznych  informacje  dotyczące  sprawdzania  zdolności 
rozdzielczej w obiektywach lunetowych, 

4)

 

przygotować stanowisko do sprawdzania zdolności rozdzielczej w obiektywie lunetowym 
według rysunku, 

5)

 

sprawdzić zdolność rozdzielczą badanego obiektywu, 

6)

 

zanotować wyniki pomiaru i swoje spostrzeŜenia. 

 

 
Zalecane metody nauczania–uczenia się: 

−

 

ć

wiczenia. 

 

Ś

rodki dydaktyczne: 

−

 

kolimator z testem zdolności rozdzielczej, 

−

 

stanowisko do badania zdolności rozdzielczej w obiektywach lunetowych, 

−

 

obiektyw lunetowy, 

−

 

instrukcja obsługi stanowiska pomiarowego, 

−

 

arkusz spostrzeŜeń. 

 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

16 

5.3. 

Pomiary parametrów obiektywów fotograficznych 

 
5.3.1.  Ćwiczenia

 

 
Ćwiczenie 1 

Sprawdź jakość obiektywu fotograficznego. 
 
Wskazówki do realizacji 
Przed  przystąpieniem  do  realizacji  ćwiczenia  uczniowie  powinni  przeczytać  fragment 

rozdziału  materiału  nauczania.  NaleŜy  zwrócić  uwagę  na  prawidłowe  odczytanie 
aberracyjnego obrazu punktu. 

 
Sposób wykonania ćwiczenia 

 

Uczeń powinien:  

1)

 

wyszukać 

w 

materiałach 

dydaktycznych 

informacje 

dotyczące 

obiektywów 

fotograficznych, 

2)

 

wyszukać  w  materiałach  dydaktycznych  informacje  dotyczące  sprawdzania  aberracji 
w obiektywach fotograficznych, 

3)

 

przygotować stanowisko do sprawdzania aberracji w obiektywie fotograficznym, 

4)

 

dokonać obserwacji dyfrakcyjnego obrazu punktu uzyskanego przez badany obiektyw, 

5)

 

naszkicować uzyskane obrazy, 

6)

 

na podstawie uzyskanego obrazu określić jakość badanego obiektywu, 

7)

 

zanotować wyniki pomiaru i swoje spostrzeŜenia. 
 
Zalecane metody nauczania–uczenia się: 

−

 

ć

wiczenia. 

 

Ś

rodki dydaktyczne: 

−

 

poradnik dla ucznia, 

−

 

lupa, 

−

 

mikroskop kontrolny, 

−

 

płytka płaskorównoległa, 

−

 

stanowisko do badania aberracji w obiektywach fotograficznych, 

−

 

obiektyw fotograficzny, 

−

 

ekran z otworkiem, 

−

 

silne źródło światła, 

−

 

instrukcja obsługi stanowiska pomiarowego, 

−

 

arkusz spostrzeŜeń. 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

17 

Ćwiczenie 2 

Sprawdź zdolność rozdzielczą obiektywu fotograficznego. 

 

Wskazówki do realizacji 
Przed  przystąpieniem  do  realizacji  ćwiczenia  uczniowie  powinni  przeczytać  fragment 

rozdziału  materiału  nauczania.  NaleŜy  zwrócić  uwagę  na  prawidłowe  odczytanie  obrazów 
testu. 

 

Sposób wykonania ćwiczenia 

 

Uczeń powinien:  

1)

 

wyszukać w materiałach dydaktycznych informacje dotyczące obiektywów lunetowych, 

2)

 

wyszukać w materiałach dydaktycznych informacje dotyczące kolimatorów, 

3)

 

wyszukać  w  materiałach  dydaktycznych  informacje  dotyczące  sprawdzania  zdolności 
rozdzielczej w obiektywach lunetowych, 

4)

 

przygotować stanowisko do sprawdzania zdolności rozdzielczej w obiektywie lunetowym 
według rysunku, 

5)

 

sprawdzić zdolność rozdzielczą badanego obiektywu, 

6)

 

zanotować wyniki pomiaru i swoje spostrzeŜenia. 

 

 
Zalecane metody nauczania–uczenia się: 

−

 

ć

wiczenia. 

 

Ś

rodki dydaktyczne: 

−

 

poradnik dla ucznia, 

−

 

test zdolności rozdzielczej, 

−

 

lupa, 

−

 

próbna kamera aparatu fotograficznego, 

−

 

stanowisko do badania zdolności rozdzielczej w obiektywach fotograficznych, 

−

 

obiektyw fotograficzny, 

−

 

instrukcja obsługi stanowiska pomiarowego, 

−

 

arkusz spostrzeŜeń. 

 

Ćwiczenie 3 

Sprawdź napręŜenia w obiektywie fotograficznym. 

 

Wskazówki do realizacji 
Przed  przystąpieniem  do  realizacji  ćwiczenia  uczniowie  powinni  przeczytać  fragment 

rozdziału materiału nauczania. NaleŜy zwrócić uwagę na prawidłowe ustawienie polaryskopu 
i prawidłowe odczytanie obrazu napręŜeń. 

 

Sposób wykonania ćwiczenia 

 

Uczeń powinien:  

1)

 

wyszukać 

w 

materiałach 

dydaktycznych 

informacje 

dotyczące 

obiektywów 

fotograficznych, 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

18 

2)

 

wyszukać w materiałach dydaktycznych informacje dotyczące polaryskopów, 

3)

 

wyszukać  w  materiałach  dydaktycznych  informacje  dotyczące  sprawdzania  napręŜeń 
w obiektywach lunetowych, 

4)

 

przygotować stanowisko do sprawdzania napręŜeń w obiektywie fotograficznym, 

5)

 

sprawdzić napręŜenia badanego obiektywu, 

6)

 

zanotować wyniki pomiaru i swoje spostrzeŜenia. 
 
Zalecane metody nauczania–uczenia się: 

−

 

ć

wiczenia. 

 

Ś

rodki dydaktyczne: 

−

 

poradnik dla ucznia, 

−

 

polaryskop 

−

 

stanowisko do badania napręŜeń w obiektywach fotograficznych, 

−

 

obiektyw fotograficzny, 

−

 

instrukcja obsługi stanowiska pomiarowego, 

−

 

arkusz spostrzeŜeń. 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

19 

6.  EWALUACJA OSIĄGNIĘĆ UCZNIA

 

 

Przykłady narzędzi pomiaru dydaktycznego  

 

 
TEST 1 
Test  dwustopniowy  do  jednostki  modułowej  „Dokonywanie  pomiarów 
zespołów optycznych” 

 

Test składa się z 24 zadań wielokrotnego wyboru, z których: 

−−−−

 

zadania  1,  2,  3,  4,  5,  6,  7,  8,  9,10,  11,  12,  13,  14,  19,  20,  21,  22,  23,  24,  są  z  poziomu 
podstawowego, 

−−−−

 

zadania 15, 16, 17, 18 są z poziomu ponadpodstawowego. 

 

Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt 

 

Za kaŜdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedź lub jej brak 

uczeń otrzymuje 0 punktów. 

 

Proponuje się następujące normy wymagań – uczeń otrzymuje następujące 
oceny szkolne: 

−−−−

 

dopuszczający – za rozwiązanie co najmniej 11 zadań z poziomu podstawowego, 

−−−−

 

dostateczny – za rozwiązanie co najmniej 14 zadań z poziomu podstawowego, 

−−−−

 

dobry – za rozwiązanie 18 zadań, w tym co najmniej 1 z poziomu ponadpodstawowego, 

−−−−

 

bardzo  dobry  –  za  rozwiązanie  22  zadań,  w  tym  co  najmniej  3  z  poziomu 
ponadpodstawowego. 

 

Klucz odpowiedzi: 1. a, 2. d, 3. d, 4. d, 5. b, 6. c, 7. a, 8. d, 9. b, 10. a, 11. c, 
12. d, 13. a, 14. a, 15. a, 16. b, 17. c, 18. a, 19. a, 20. a, 21. a, 22. b, 23. d, 24. c. 

 

Plan testu 

 

Nr 

zad. 

Cel operacyjny  
(mierzone osiągnięcia ucznia) 

Kategoria 

celu 

Poziom 

wymagań 

Poprawna 

odpowiedź 

1 

RozróŜnić metody pomiaru  

A 

P 

a 

2 

RozróŜnić parametry materiałów optycznych 

A 

P 

d 

3 

Rozpoznać zastosowanie lunet 
autokolimacyjnych 

B 

P 

d 

4 

Rozpoznać przyrządy pomiarowe 

B 

P 

d 

5 

Rozpoznać zastosowanie polaryskopu 

B 

P 

b 

6 

Dobrać urządzenie pomiarowe 

B 

P 

c 

7 

Dobrać urządzenie pomiarowe 

B 

P 

a 

8 

Rozpoznać zastosowanie sprawdzianu 
interferencyjnego 

B 

P 

d 

9 

Dobrać urządzenie pomiarowe 

B 

P 

b 

10  Scharakteryzować zastosowanie sferometr 

A 

P 

a 

11  Scharakteryzować zastosowanie refraktometrów 

A 

P 

c 

12  Dobrać układ pomiarowy  

B 

P 

d 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

20 

13  Dobrać układ pomiarowy 

B 

P 

a 

14  Scharakteryzować zastosowanie ławy optycznej 

A 

P 

a 

15  Rozpoznać przyrząd pomiarowy na podstawie 

rysunku 

C 

PP 

a 

16  Rozpoznać przyrząd pomiarowy na podstawie 

schematu 

C 

PP 

b 

17  Rozpoznać przyrząd pomiarowy na podstawie 

schematu 

C 

PP 

c 

18  Rozpoznać przyrząd pomiarowy na podstawie 

schematu 

C 

PP 

a 

19  Scharakteryzować budowę przyrządu 

pomiarowego 

A 

P 

a 

20  Scharakteryzować budowę przyrządu 

pomiarowego 

A 

P 

a 

21  Dobrać układ pomiarowy 

B 

P 

a 

22  RozróŜnić testy kontrolne 

B 

P 

b 

23  Rozpoznać wadę obiektywu 

C 

P 

d 

24  RozróŜnić testy kontrolne 

B 

P 

c 

 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

21 

Przebieg testowania 

 
Instrukcja dla nauczyciela

 

1.

 

Ustal  z  uczniami  termin  przeprowadzenia  sprawdzianu  z  wyprzedzeniem  co  najmniej 

jednotygodniowym. 

2.

 

Omów z uczniami cel stosowania pomiaru dydaktycznego. 

3.

 

Zapoznaj uczniów z rodzajem zadań zawartych w zestawie oraz z zasadami punktowania. 

4.

 

Przygotuj odpowiednią liczbę testów. 

5.

 

Zapewnij samodzielność podczas rozwiązywania zadań. 

6.

 

Przed rozpoczęciem testu przeczytaj uczniom instrukcję dla ucznia. 

7.

 

Zapytaj, czy uczniowie wszystko zrozumieli. Wszelkie wątpliwości wyjaśnij. 

8.

 

Nie przekraczaj czasu przeznaczonego na test. 

9.

 

Kilka  minut  przed  zakończeniem  testu  przypomnij  uczniom  o  zbliŜającym  się  czasie 

zakończenia udzielania odpowiedzi. 

 

Instrukcja dla ucznia 

1.

 

Przeczytaj uwaŜnie instrukcję. 

2.

 

Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi. 

3.

 

Zapoznaj się z zestawem zadań testowych. 

4.

 

Test  zawiera  24  zadania.  Do  kaŜdego  zadania  dołączone  są  4  moŜliwości  odpowiedzi. 
Tylko jedna jest prawidłowa. 

5.

 

Udzielaj odpowiedzi na załączonej karcie odpowiedzi, stawiając w odpowiedniej rubryce 
znak X. W przypadku pomyłki naleŜy błędną odpowiedź zaznaczyć kółkiem, a następnie 
ponownie zakreślić odpowiedź prawidłową. 

6.

 

Zadania  wymagają  prostych  obliczeń,  które  powinieneś  wykonać  przed  wskazaniem 
poprawnego wyniku. 

7.

 

Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania. 

8.

 

Jeśli udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóŜ jego rozwiązanie 
na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas. 

9.

 

Na rozwiązanie testu masz 45 min. 

 

Powodzenia 

 
 
Materiały dla ucznia:

 

–

 

instrukcja, 

–

 

zestaw zadań testowych, 

–

 

karta odpowiedzi. 

–

 

 

 

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

 

 
1.  W obiektywach mikroskopowych sprawdzamy 

a)

 

parafokalność. 

b)

 

współczynnik załamania. 

c)

 

kąt odchylenia promienia. 

d)

 

zabarwienie. 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

22 

2.

 

Paracentryczność zaleŜy od 
a)

 

ustawienia stolika w mikroskopie. 

b)

 

czystości obiektywu. 

c)

 

zgrania osi gwintu obiektywu z osią optyczną mikroskopu. 

d)

 

rodzaju obiektywu. 

 

3.

 

Paracentryczność i parafokalność sprawdzamy 

a)

 

za pomocą lunety autokolimacyjnej. 

b)

 

za pomocą kolimatora. 

c)

 

za pomocą apertometru Abbego. 

d)

 

na specjalnym mikroskopie. 

 

4.

 

Aperturę mierzymy w obiektywach 

a)

 

lunetowych. 

b)

 

fotograficznych. 

c)

 

projekcyjnych. 

d)

 

mikroskopowych. 

 

5.

 

Apertoometr Abbego do pomiaru apertury obiektywu umieszczamy 

a)

 

obok mikroskopu. 

b)

 

na stoliku mikroskopu. 

c)

 

pomiędzy obiektywem i okularem. 

d)

 

pod stolikiem mikroskopu. 

 

6.

 

Aperturę obiektywu mikroskopowego obliczamy ze wzoru 
a) 

α

α

′

⋅′

=

⋅

sin

sin

n

n

. 

b) 

d

d

′

−

=

γ

. 

c) 

u

n

A

sin

⋅

=

. 

d) 

A

a

o

λ

=

. 

 
7.

 

Zdolność rozdzielcą obiektywów mikroskopowych określa 

a)

 

jakość montaŜu. 

b)

 

rodzaje soczewek. 

c)

 

rodzaj szkła. 

d)

 

sposób mocowania soczewek. 

 

8.

 

Do badania zdolności rozdzielczej obiektywów mikroskopowych o małym powiększeniu 
uŜywamy preparatu 

a)

 

pleurosigma angulatum. 

b)

 

amphipleura pellucida. 

c)

 

jądra szczura. 

d)

 

siatki dyfrakcyjnej. 

 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

23 

9.

 

Do  badania  zdolności  rozdzielczej  obiektywów  mikroskopowych  o  powiększeniu  100

x

 

uŜywamy preparatu 

a)

 

pleurosigma angulatum. 

b)

 

amphipleura pellucida. 

c)

 

jądra szczura. 

d)

 

siatki dyfrakcyjnej. 

 
10.

 

Do  badania  zdolności  rozdzielczej  obiektywów  mikroskopowych  o  powiększeniu  40

x

 

uŜywamy preparatu 

a)

 

pleurosigma angulatum. 

b)

 

amphipleura pellucida. 

c)

 

jądra szczura. 

d)

 

siatki dyfrakcyjnej. 

 
11.

 

Płytka Abbego słuŜy do 

a)

 

pomiaru apertury. 

b)

 

badania zdolności rozdzielczej. 

c)

 

badania jakości obrazu. 

d)

 

parafokalności. 

 

12.

 

Zabarwienie na brzegach obrazu świadczy o istnieniu aberracji 

a)

 

sferycznej. 

b)

 

astygmatyzmu. 

c)

 

komy. 

d)

 

chromatycznej. 

 

13.

 

Równe koncentryczne jasne pierścienie w obrazie dyfrakcyjnym punktu świadczą o 

a)

 

istnieniu aberracji sferycznej. 

b)

 

braku aberracji w układzie. 

c)

 

istnieniu komy. 

d)

 

istnieniu dystorsji. 

 

14.

 

Do badania zdolności rozdzielczej lunet uŜywamy 

a)

 

długoogniskowego kolimatora. 

b)

 

lunety. 

c)

 

lunety autokolimacyjnej. 

d)

 

lupy. 

  

15.

 

Do badania jakości obrazu obiektywów lunetowych gwiazdę ustawiamy w odległości 

a)

 

10÷30 m. 

b)

 

20÷40 m. 

c)

 

30÷50 m. 

d)

 

40÷60 m. 

 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

24 

16.

 

Do  badania  zdolności  rozdzielczej  obiektywów  fotograficznych  test  ustawiamy 
w odległości 

a)

 

10 ogniskowych obiektywu. 

b)

 

20 ogniskowych obiektywu. 

c)

 

30 ogniskowych obiektywu. 

d)

 

40 ogniskowych obiektywu. 

 

17.

 

Badanie napręŜeń w obiektywach fotograficznych przeprowadzamy za pomocą urządzeń 

a)

 

interferencyjnych. 

b)

 

dyfrakcyjnych. 

c)

 

polaryzacyjnych. 

d)

 

autokolimacyjnych. 

 
18.

 

Jakość centrowania obiektywów fotograficznych oceniamy przez obserwację obrazu 

a)

 

punktu świecącego. 

b)

 

testu kreskowego. 

c)

 

testu gwieździstego. 

d)

 

punktu nieskończenie odległego. 

 

19.

 

Jakość obiektywu fotograficznego oceniamy poprzez obserwację 

a)

 

punktu świecącego. 

b)

 

testu kreskowego. 

c)

 

dyfrakcyjnego obrazu punktu. 

d)

 

nieskończenie odległego punktu. 

 

20.

 

Dyfrakcyjny obraz punktu przy ocenie obiektywu fotograficznego rozpatrujemy przez 

a)

 

lupę. 

b)

 

lunetę. 

c)

 

gołym okiem. 

d)

 

okulary. 

 
21.

 

Pokazany schemat przedstawia sposób pomiaru 

 

 

 

a)

 

zdolności rozdzielczej obiektywów lunetowych. 

b)

 

zdolności rozdzielczej obiektywów mikroskopowych. 

c)

 

zdolności rozdzielczej obiektywów fotograficznych. 

d)

 

zdolność rozdzielczą okularów lunetowych. 

 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

25 

22.

 

Podany niŜej rysunek przedstawia 

 

a)

 

siatkę dyfrakcyjną. 

b)

 

płytkę Abbego. 

c)

 

apertometr Abbego. 

d)

 

siatkę milimetrową. 

 
23.

 

Rysunek  przedstawia  obraz  dyfrakcyjny  punktu  utworzonego  przez  obiektyw 
mikroskopowy obarczony aberracją 

 

a)

 

sferyczną. 

b)

 

chromatyczną. 

c)

 

astygmatyzm. 

d)

 

komę. 

 
24.

 

Pokazany test słuŜy do badania zdolności 
rozdzielczej 

a)

 

obiektywów mikroskopowych. 

b)

 

obiektywów lunetowych. 

c)

 

obiektywów fotograficznych. 

d)

 

obiektywów teleskopów. 

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

 

 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

26 

KARTA ODPOWIEDZI 

 

Imię i nazwisko ............................................................................... 

 

Dokonywanie pomiarów zespołów optycznych 

 

 

 

Zakreśl poprawną odpowiedź. 

 

Nr 

zadania 

Odpowiedź 

Punkty 

1 

a 

b 

c 

d 

 

2 

a 

b 

c 

d 

 

3 

a 

b 

c 

d 

 

4 

a 

b 

c 

d 

 

5 

a 

b 

c 

d 

 

6 

a 

b 

c 

d 

 

7 

a 

b 

c 

d 

 

8 

a 

b 

c 

d 

 

9 

a 

b 

c 

d 

 

10 

a 

b 

c 

d 

 

11 

a 

b 

c 

d 

 

12 

a 

b 

c 

d 

 

13 

a 

b 

c 

d 

 

14 

a 

b 

c 

d 

 

15 

a 

b 

c 

d 

 

16 

a 

b 

c 

d 

 

17 

a 

b 

c 

d 

 

18 

a 

b 

c 

d 

 

19 

a 

b 

c 

d 

 

20 

a 

b 

c 

d 

 

21 

a 

b 

c 

d 

 

22 

a 

b 

c 

d 

 

23 

a 

b 

c 

d 

 

24 

a 

b 

c 

d 

 

Razem:

 

 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

27 

TEST 2 
Test  dwustopniowy  do  jednostki  modułowej  „Dokonywanie  pomiarów 
zespołów optycznych” 

Test składa się z 24 zadań wielokrotnego wyboru, z których: 

−−−−

 

zadania  1,  2,  3,  4,  5,  6,  7,  8,  9,10,  11,  12,  13,  14,  19,  20,  21,  22,  23,  24  są  z  poziomu 
podstawowego, 

−−−−

 

zadania 15, 16, 17, 18 są z poziomu ponadpodstawowego. 

 

Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt 

 

Za kaŜdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedź lub jej brak 

uczeń otrzymuje 0 punktów. 

 

Proponuje się następujące normy wymagań – uczeń otrzymuje następujące 
oceny szkolne: 

−−−−

 

dopuszczający – za rozwiązanie co najmniej 11 zadań z poziomu podstawowego, 

−−−−

 

dostateczny – za rozwiązanie co najmniej 14 zadań z poziomu podstawowego, 

−−−−

 

dobry – za rozwiązanie 18 zadań, w tym co najmniej 1 z poziomu ponadpodstawowego, 

−−−−

 

bardzo  dobry  –  za  rozwiązanie  22  zadań,  w  tym  co  najmniej  3  z  poziomu 
ponadpodstawowego. 

 

Klucz odpowiedzi: 1. b, 2. d, 3. d, 4. b, 5. a, 6. d, 7. a, 8. b, 9. d, 10. a, 11. b, 
12. a, 13. c , 14. a, 15. a, 16. a, 17. a, 18. a, 19. c, 20. a, 21. d, 22. c, 23. b, 24. a. 

 

Plan testu 

 

Nr 

zad. 

Cel operacyjny  
(mierzone osiągnięcia ucznia) 

Kategoria 

celu 

Poziom 

wymagań 

Poprawna 

odpowiedź 

1 

RozróŜnić metody pomiaru  

A 

P 

b 

2 

RozróŜnić parametry materiałów optycznych 

A 

P 

d 

3 

Rozpoznać zastosowanie lunet 
autokolimacyjnych 

B 

P 

d 

4 

Rozpoznać przyrządy pomiarowe 

B 

P 

b 

5 

Rozpoznać zastosowanie polaryskopu 

B 

P 

a 

6 

Dobrać urządzenie pomiarowe 

B 

P 

d 

7 

Dobrać urządzenie pomiarowe 

B 

P 

a 

8 

Rozpoznać zastosowanie sprawdzianu 
interferencyjnego 

B 

P 

b 

9 

Dobrać urządzenie pomiarowe 

B 

P 

d 

10  Scharakteryzować zastosowanie sferometr 

A 

P 

a 

11  Scharakteryzować zastosowanie refraktometrów 

A 

P 

b 

12  Dobrać układ pomiarowy  

B 

P 

a 

13  Dobrać układ pomiarowy 

B 

P 

c 

14  Scharakteryzować zastosowanie ławy optycznej 

A 

P 

a 

15  Rozpoznać przyrząd pomiarowy na podstawie 

rysunku 

C 

PP 

a 

16  Rozpoznać przyrząd pomiarowy na podstawie 

schematu 

C 

PP 

a 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

28 

17  Rozpoznać przyrząd pomiarowy na podstawie 

schematu 

C 

PP 

a 

18  Rozpoznać przyrząd pomiarowy na podstawie 

schematu 

C 

PP 

a 

19  Scharakteryzować budowę przyrządu 

pomiarowego 

A 

P 

c 

20  Scharakteryzować budowę przyrządu 

pomiarowego 

A 

P 

a 

21  Dobrać układ pomiarowy 

B 

P 

d 

22  RozróŜnić testy kontrolne 

B 

P 

c 

23  Rozpoznać wadę obiektywu 

C 

P 

b 

24  RozróŜnić testy kontrolne 

B 

P 

a 

 
Przebieg testowania 

 

Instrukcja dla nauczyciela

 

1.

 

Ustal  z  uczniami  termin  przeprowadzenia  sprawdzianu  z  wyprzedzeniem  co  najmniej 
jednotygodniowym. 

2.

 

Omów z uczniami cel stosowania pomiaru dydaktycznego. 

3.

 

Zapoznaj uczniów z rodzajem zadań zawartych w zestawie oraz z zasadami punktowania. 

4.

 

Przygotuj odpowiednią liczbę testów. 

5.

 

Zapewnij samodzielność podczas rozwiązywania zadań. 

6.

 

Przed rozpoczęciem testu przeczytaj uczniom instrukcję dla ucznia. 

7.

 

Zapytaj, czy uczniowie wszystko zrozumieli. Wszelkie wątpliwości wyjaśnij. 

8.

 

Nie przekraczaj czasu przeznaczonego na test. 

9.

 

Kilka  minut  przed  zakończeniem  testu  przypomnij  uczniom  o  zbliŜającym  się  czasie 
zakończenia udzielania odpowiedzi. 

 

Instrukcja dla ucznia 

1.

 

Przeczytaj uwaŜnie instrukcję. 

2.

 

Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi. 

3.

 

Zapoznaj się z zestawem zadań testowych. 

4.

 

Test zawiera 24 zadania. Do kaŜdego zadania dołączone są 4 moŜliwe odpowiedzi. Tylko 

jedna jest prawidłowa. 

5.

 

Udzielaj odpowiedzi na załączonej karcie odpowiedzi, stawiając w odpowiedniej rubryce 

znak X. W przypadku pomyłki naleŜy błędną odpowiedź zaznaczyć kółkiem, a następnie 
ponownie zakreślić odpowiedź prawidłową. 

6.

 

Zadania  wymagają  prostych  obliczeń,  które  powinieneś  wykonać  przed  wskazaniem 

poprawnego wyniku. 

7.

 

Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania. 

8.

 

Jeśli udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóŜ jego rozwiązanie 

na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas. 

9.

 

Na rozwiązanie testu masz 45 min. 

Powodzenia 

Materiały dla ucznia:

 

–

 

instrukcja, 

–

 

zestaw zadań testowych, 

–

 

karta odpowiedzi. 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

29 

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

 

 
1.  W obiektywach mikroskopowych sprawdzamy 

a)

 

współczynnik załamania. 

b)

 

aberracje. 

c)

 

kąt odchylenia promienia. 

d)

 

zabarwienie. 

 

2.

 

Parafokalność zaleŜy od 

a)

 

ustawienia stolika w mikroskopie. 

b)

 

czystości obiektywu. 

c)

 

zgrania osi gwintu obiektywu z osią optyczną mikroskopu. 

d)

 

prostopadłości płaszczyzny oporowej w stosunku do osi optycznej. 

 

3.

 

Paracentryczność sprawdzamy 

a)

 

za pomocą lunety autokolimacyjnej. 

b)

 

za pomocą kolimatora. 

c)

 

za pomocą apertometru Abbego. 

d)

 

na specjalnym mikroskopie. 

 

4.

 

Oświetlenie utworzonego obrazu w mikroskopie zaleŜy od 

a)

 

rodzaju okulara. 

b)

 

apertury numerycznej obiektywu. 

c)

 

powiększenia mikroskopu. 

d)

 

rodzaju tubusa. 

 

5.

 

Do pomiaru apertury obiektywu uŜywamy 

a)

 

diafragmy z małym otworkiem i podziałki. 

b)

 

lunety autokolimacyjnej. 

c)

 

lupy Brinella. 

d)

 

kolimatora z testem. 

 

6.

 

Zdolność rozdzielczą mikroskopu obliczamy ze wzoru 

a) 

α

α

′

⋅′

=

⋅

sin

sin

n

n

. 

b) 

d

d

′

−

=

γ

. 

c) 

u

n

A

sin

⋅

=

. 

d) 

A

a

o

λ

=

. 

 
7.

 

Zdolność rozdzielcza obiektywów mikroskopowych zaleŜy od 

a)

 

wielkości apertury obiektywu. 

b)

 

powiększenia obiektywu. 

c)

 

powiększenia okulara. 

d)

 

sposób mocowania soczewek. 

 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

30 

8.

 

Do  badania  zdolności  rozdzielczej  obiektywów  mikroskopowych  o  duŜym  powiększeniu 

uŜywamy preparatu 
a)

 

pleurosigma angulatum. 

b)

 

amphipleura pellucida. 

c)

 

jądra szczura. 

d)

 

siatki dyfrakcyjnej. 

 

9.

 

Do  badania  zdolności  rozdzielczej  obiektywów  mikroskopowych  o  powiększeniu  10x 

uŜywamy preparatu 
a)

 

pleurosigma angulatum. 

b)

 

amphipleura pellucida. 

c)

 

jądra szczura. 

d)

 

siatki dyfrakcyjnej. 

 

10.

 

Do  badania  zdolności  rozdzielczej  obiektywów  mikroskopowych  o  powiększeniu  5

x

 

uŜywamy preparatu 
a)

 

preparatów sztucznych. 

b)

 

preparatów naturalnych. 

c)

 

jądra szczura. 

d)

 

siatki dyfrakcyjnej. 

 

11.

 

Jakość obiektywów mikroskopowych moŜemy sprawdzać uŜywając 

a)

 

kolimatora. 

b)

 

interferometru. 

c)

 

lunety. 

d)

 

lupy. 

 

12.

 

Rozmyty obraz na brzegu świadczy o istnieniu aberracji 

a)

 

sferycznej. 

b)

 

astygmatyzmu. 

c)

 

komy. 

d)

 

chromatycznej. 

 

13.

 

Do badania aberracji sferycznej uŜywamy światła 

a)

 

laserowego. 

b)

 

monochromatycznego. 

c)

 

białego. 

d)

 

czerwonego. 

 

14.

 

Do badania zdolności rozdzielczej lunet uŜywamy 

a)

 

Mikroskopu pomiarowego. 

b)

 

lunety. 

c)

 

lunety autokolimacyjnej. 

d)

 

lupy. 

 

15.

 

Do badania jakości obrazu obiektywów lunetowych uŜywamy 

a)

 

gwiazdy (mały oświetlony otwór). 

b)

 

gwiazdy na niebie. 

c)

 

siatki dyfrakcyjnej. 

d)

 

księŜyca. 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

31 

16.

 

W obiektywach fotograficznych sprawdzamy 

a)

 

zdolność rozdzielczą. 

b)

 

powiększenie. 

c)

 

współczynnik Abbego. 

d)

 

zabarwienie. 

 

17.

 

Badanie napręŜeń w obiektywach fotograficznych przeprowadzamy za pomocą  

a)

 

polaryskopu. 

b)

 

spektroskopu. 

c)

 

interferometru. 

d)

 

refraktometru. 

 
18.

 

Obraz dyfrakcyjny punktu utworzonego przez obiektyw fotograficzny obserwujemy przez 

a)

 

lupę. 

b)

 

lunetę. 

c)

 

kolimator. 

d)

 

dioptriomierz. 

 

19.

 

Jakość obiektywu fotograficznego nie zaleŜy od 

a)

 

centralności. 

b)

 

dokładności powierzchni. 

c)

 

rodzaju obudowy. 

d)

 

grubości. 

 

20.

 

Do badania zdolności rozdzielczej obiektyw montujemy w 

a)

 

próbnej kamerze. 

b)

 

kolimatorze. 

c)

 

lunecie. 

d)

 

mikroskopie. 

 

21.

 

Na pokazanym schemacie litera u określa kąt 

 

a)

 

zdolności rozdzielczej. 

b)

 

padania. 

c)

 

załamania. 

d)

 

aperturowy. 

 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

32 

22.

 

Podany niŜej rysunek przedstawia 

 

a)

 

siatkę dyfrakcyjną. 

b)

 

płytkę Abbego. 

c)

 

preparat do badania obiektywów. 

d)

 

siatkę milimetrową. 

 
23.

 

Rysunek przedstawia  

 

a)

 

lupę Brinella. 

b)

 

apertometr. 

c)

 

kątomierz. 

d)

 

refraktometr. 

 

 
24. Schemat na rysunku słuŜy do pomiaru zdolności rozdzielczej 

 

a)

 

lunet. 

b)

 

mikroskopów. 

c)

 

lornet. 

d)

 

lup. 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

33 

KARTA ODPOWIEDZI 

 
Imię i nazwisko ............................................................................... 

 

Dokonywanie pomiarów zespołów optycznych

 

 

Zakreśl poprawną odpowiedź. 

 

Nr 

zadania 

Odpowiedź 

Punkty 

1 

a 

b 

c 

d 

 

2 

a 

b 

c 

d 

 

3 

a 

b 

c 

d 

 

4 

a 

b 

c 

d 

 

5 

a 

b 

c 

d 

 

6 

a 

b 

c 

d 

 

7 

a 

b 

c 

d 

 

8 

a 

b 

c 

d 

 

9 

a 

b 

c 

d 

 

10 

a 

b 

c 

d 

 

11 

a 

b 

c 

d 

 

12 

a 

b 

c 

d 

 

13 

a 

b 

c 

d 

 

14 

a 

b 

c 

d 

 

15 

a 

b 

c 

d 

 

16 

a 

b 

c 

d 

 

17 

a 

b 

c 

d 

 

18 

a 

b 

c 

d 

 

19 

a 

b 

c 

d 

 

20 

a 

b 

c 

d 

 

21 

a 

b 

c 

d 

 

22 

a 

b 

c 

d 

 

23 

a 

b 

c 

d 

 

24 

a 

b 

c 

d 

 

Razem:

 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

34 

7. LITERATURA 

 

1. 

 

Chalecki J.: Przyrządy optyczne. WNT, Warszawa 1979 

2. 

 

Hanc T.: Pomiary Optyczne. WNT, Warszawa 1964 

3. 

 

Jóźwicki R: Optyka Instrumentalna. WNT, Warszawa 1970 

4. 

 

Krawcow  J.  A.,  Orłow  J.  I.:  Optyka  geometryczna  ośrodków  jednorodnych.  WNT, 
Warszawa 1993 

5. 

 

Legun Z.: Technologia elementów optycznych. WNT, Warszawa 1982 

6. 

 

Meyer – Arendt J. R.: Wstęp do optyki. PWN, Warszawa 1977 

7. 

 

Nowak  J.,  Zając  M.:  Optyka  –  kurs  elementarny.  Oficyna  Wydawnicza  Politechniki 
Wrocławskiej, Wrocław 1998 

8. 

 

Pluta M.: Mikroskopia optyczna. PWN, Warszawa 1982 

9. 

 

Sojecki A.: Optyka. WSiP, Warszawa 1997 

10. 

 

Tryliński  W.  (red.):  Konstrukcja  przyrządów  i urządzeń precyzyjnych. WNT, Warszawa 
1996 

Czasopisma: 
–

 

Ś

wiat okularów