KOD ZDAJ¥CEGO 

 

 
 
 
 
 

MPO-P1A1P-021 

 

EGZAMIN MATURALNY 

Z JÊZYKA POLSKIEGO

 

 

POZIOM PODSTAWOWY 

 

Arkusz I 

 

Czas pracy 110 minut

 

 
Instrukcja dla zdaj¹cego 
 
1. 

Proszê sprawdziæ, czy arkusz egzaminacyjny zawiera 

 

3 strony z tematami i 4 strony na napisanie wypracowania. 

Ewentualny brak nale¿y zg³osiæ przewodnicz¹cemu zespo³u 

nadzoruj¹cego egzamin. 

2. 

Arkusz zawiera dwa tematy. Do opracowania trzeba wybraæ 

jeden z nich i podkreœliæ. 

3. 

Pracê proszê napisaæ czytelnie. 

4. 

Proszê pisaæ tylko w kolorze niebieskim lub czarnym;  

nie pisaæ o³ówkiem. 

5. 

Nie wolno u¿ywaæ korektora. 

6. 

B³êdne zapisy trzeba wyraŸnie przekreœliæ. 

7. 

Wszelkie notatki nale¿y sporz¹dzaæ tylko w brudnopisie,  

który nie bêdzie oceniany.    

8. 

Podczas egzaminu mo¿na korzystaæ ze s³ownika poprawnej 

polszczyzny i s³ownika ortograficznego.  

9. 

Do ostatniej kartki arkusza do³¹czona jest karta odpowiedzi,  

któr¹ wype³nia egzaminator. 

 

¯yczymy powodzenia! 

 

 
 
 
 
 
 
 
 

 
 
 

 

ARKUSZ I 

 
 

MAJ 

ROK 2002 

 

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

Za opracowanie tematu 

mo¿na otrzymaæ 

70 punktów 

 

(

Wpisuje zdaj¹cy przed rozpoczêciem pracy)

 

  

  

  

  

  

  

 

 

 

 

 

PESEL ZDAJ¥CEGO 

 

 

 

Miejsce 

na naklejkê 

z kodem 

(Wpisuje zdaj¹cy przed 

rozpoczêciem pracy)

 

Temat 1. 

Jak¹ funkcjê pe³ni Mazurek D¹browskiego w Panu Tadeuszu Adama 

Mickiewicza? 

W pracy wykorzystaj znajomoœæ utworu Józefa Wybickiego 

i podanych fragmentów Pana Tadeusza. 

Z ksiêgi I Gospodarstwo 

W³aœnie dwukonn¹ bryk¹ wjecha³ m³ody panek  

I obieg³szy dziedziniec zawróci³ przed ganek, 

Wysiad³ z powozu; konie porzucone same 

Szczypi¹c trawê ci¹gnê³y powoli pod bramê. 
We dworze pusto [...] 

Wbiega i okiem chciwie œciany starodawne 

Ogl¹da czule, jako swe znajome dawne. 

Te¿ same widzi sprzêty, te¿ same obicia, 

Z którymi siê zabawiaæ lubi³ od powicia; 

Lecz mniej wielkie, mniej piêkne, ni¿ siê dawniej zda³y. 

I te¿ same portrety na œcianach wisia³y. [...]  

Nawet stary stoj¹cy zegar kurantowy 

W drewnianej szafie pozna³ u wniœcia alkowy;   

I z dziecinn¹ radoœci¹ poci¹gn¹³ za sznurek, 

By stary D¹browskiego pos³yszeæ mazurek.[...] 

Z ksiêgi IV Dyplomatyka i ³owy 

 

Mowa Ksiêdza wzbudzi³a takie zadziwienie, 

Tak¹ radoœæ, ¿e ca³e huczne zgromadzenie 

Milcza³o chwilê; potem na pó³ ciche s³owa 

Powtarzano: „Tabaka z Polski? Czêstochowa? 

D¹browski? z ziemi w³oskiej? a¿ na koniec razem, 

Jakby myœl z myœl¹, wyraz sam zbieg³ siê z wyrazem, 

Wszyscy jedynog³oœnie, jak na dane has³o, 

Krzyknêli: „D¹browskiego!” Wszystko razem wrzas³o, 

Wszystko siê uœcisnê³o: ch³op z tatarskim hrabi¹, 

Mitra z Krzy¿em, Poraje z Gryfem i z Korabi¹; 
Zapomnieli wszystkiego, nawet Bernardyna. 

Tylko œpiewali krzycz¹c: „Wódki, miodu, wina!” [...] 

Przemyœlny Robak widz¹c, ¿e siê tak rozpryska 

Rozmowa, j¹³ j¹ znowu zbieraæ do ogniska, 

Do swojej tabakiery; czêstowa³, [...]  
 

„Ach! Zawo³a³ Sko³uba, mój Ksiê¿e Kwestarzu! 

Kiedy¿ to bêdzie! wszak to ile w kalendarzu  

Jest œwi¹t, na ka¿de œwiêto Francuzów nam wró¿¹; 

Wygl¹da cz³ek, wygl¹da, a¿ siê oczy mru¿¹, 

A Moskal jak nas trzyma³, tak trzyma za szyjê, 

Pono nim s³oñce wnidzie, rosa oczy wyje”. [...]  

 

Z ksiêgi XII Kochajmy siê 

 

Ledwie s³uchacze mieli czas wyjœæ z zadziwienia, 

Znowu muzyka inna –

 znów zrazu brzêczenia 

Lekkie i ciche, 

kilka cienkich strunek jêczy, 

Jak kilka much, gdy z siatki wyrw¹ siê pajêczej. 

2 

Egzamin matural

ny z jêzyka polskiego 

 

Arkusz I 

 

Lecz strun coraz przybywa, ju¿ rozpierzch³e tony 

 

£¹cz¹ siê i akordów wi¹¿¹ legijony, [...]  

 

Przywodz¹ na myœl d³ugie swej wêdrówki lata 

 

Po l¹dach, morzach, piaskach gor¹cych i mrozie, 

 

Poœrodku obcych ludów, gdzie czêsto w obozie 

 

Cieszy³ ich i rozrzewnia³ ten œpiew narodowy. 

     

Tak rozmyœlaj¹c smutnie pochylili g³owy! 

 
 

Ale je wnet podnieœli, bo mistrz tony wznosi, 

 

Natê¿a, takty zmienia, coœ innego g³osi 

 

I znowu spojrza

³ z góry, okiem struny zmierzy³, 

 

Z³¹czy³ rêce, obur¹cz w dwa dr¹¿ki uderzy³: 

Uderzenie  tak sztuczne, tak by³o potê¿ne, 

¯e struny zadzwoni³y jak tr¹by mosiê¿ne, 

 

I z tr¹b znana piosenka ku niebu wionê³a, 

 

Marsz tryumfalny: 

Jeszcze Polska nie zginê³a!... 

 

Marsz D¹browski do Polski! – i wszyscy klasnêli, 

     

I wszyscy: „Marsz D¹browski!” chórem okrzyknêli! 

Muzyk, jakby sam swojej dziwi³ siê piosence,  

 

Upuœci³ dr¹¿ki z palców, podniós³ w górê rêce, [...] 

 

A¿ gdy na D¹browskiego starzec oczy zwróci³, 

 

Zakry³ rêkami, spod r¹k ³ez potok siê rzuci³,  

 

„Jenerale, rzek³, Ciebie d³ugo Litwa nasza 

Czeka³a – d³ugo, jak my ¯ydzi Mesyjasza, 

Ciebie prorokowali dawno miêdzy ludem 

Œpiewaki, Ciebie niebo obwieœci³o cudem, 

 ` 

¯yj i wojuj, o Ty nasz!... [...]    
 

 Adam  Mickiewicz, Pan Tadeusz

, Wroc³aw 1989 

 

 

Temat 2

. 

Zanalizuj przedstawion¹ poni¿ej scenê i objaœnij, na czym polega jej 

dramatyzm oraz kluczowy charakter w powieœci Granica Zofii Na³kowskiej. 

 

Kiedy wróci³ do domu, by³ ju¿ zmierzch. Tego dnia El¿bieta znowu znalaz³a w swej poczcie 

kopertê adresowan¹ pismem maszynowym, a w niej cieniutkie, przeŸroczyste p³atki bibu³y, sczepione 

drucian¹ sprz¹czk¹. Linotypowa odbitka by³a zamazana i w wielu miejscach nieczytelna. 

By³a sama w domu. Zatrzyma³a siê w miejscu, gdzie rozdar³a kopertê, w jadalni pod oknem, 

i 

czyta³a stoj¹c. To, co czyta³a, wydawa³o jej siê jakby wymyœlone, zbyt dziwne. […] Gdy jeszcze 

sta³a na tym miejscu, przyszed³ Zenon. By³ blady, przez ostatnie dni zaostrzy³ mu siê nos i ko³o ust 

zrobi³y dwie fa³dy. 

– Co robisz? –

 spyta³. 

–

 Znów s¹ te kartki – powiedzia³a nie pokazuj¹c mu ich zreszt¹. Ale wzi¹³ je ze sto³u sam. 

Przegl¹daj¹c niewyraŸny druk, krzywi³ siê, wzrusza³ ramionami, wreszcie cienkie papierki odrzuci³ 
na 

bok. Gniewa³o go, ¿e ona bierze to na serio. 

–

 Ty siê tym przejmujesz, naturalnie… 

Chodzi³ po pokoju i mówi³ rzeczy odpowiadaj¹ce tej sytuacji. Jego œwiadomoœæ organizowa³a 

siê b³yskawicznie do obrony. Rzecz by³a w tym, ¿e to nie mog³o byæ prawd¹. Rzecz by³a w tym, ¿eby 

w to nie wierzyæ, ¿eby na to nie przystaæ. Byle jakie s³owa wystarczy³y. Nie przerywa³a, pozwoli³a mu 

mówiæ, do koñca to ze sob¹ za³atwiæ. Widzia³a, jak przekonywa³ sam siebie, widzia³a, ¿e sz³o mu to 

jak z p³atka. Nie czyta³ zreszt¹ tego, z góry wiedzia³, co tam mo¿e byæ. Niechêtnie patrzy³, jak pomiête 

kartki wyg³adzi³a i u³o¿y³a znów na stole. Twarz mia³a powa¿n¹ i upart¹. Myœla³a zapewne, ¿e ktoœ to 

pisa³ w ukryciu, odbija³ w poœpiechu, ¿e siê ktoœ, robi¹c to, nara¿a³. 
–

 Jesteœ jeszcze wci¹¿ t¹ sam¹ sentymentaln¹ panienk¹ z ulicy Staszica – mówi³. – Có¿ ty sobie 

wyobra¿asz, w czym ty ¿yjesz? Pos³uchaj, co ci powiem. W³aœnie teraz wysz³o na jaw. Wiesz, co siê 

 

 

Egzamin maturalny z jêzyka polskiego 3 

 

Arkusz I

 

sta³o z tym Go³¹bskim, który w swoim czasie doœæ tajemniczo znikn¹³ z waszej  sutereny? 

Przypominasz sobie mo¿e, by³o takie zabójstwo na Ch¹zebiañskim Przedmieœciu, na tym pustym 

placu za hut¹, jeszcze przed moim przyjazdem. Trupa nie rozpoznali wtedy, by³ zupe³nie 

zmasakrowany. Dopiero ostatnio wynik³o z zeznañ, ¿e to oni tam siê z nim za³atwili po cichu. To by³ 

jakiœ ³ajdaczyna zreszt¹. Ale mo¿e i on te¿ mia³ idee, zw³aszcza z pocz¹tku… 

–

 To ju¿ ostatni – powiedzia³a. 

– Jaki ostatni? –

 spyta³. 

–

 Ostatni z tych ludzi spod pod³ogi. Bo pewno wiesz, ¿e ten nieprzytomny, co wczoraj umar³ 

w szpitalu, to Borbocki. 

Uniós³ siê, mówi³ gwa³townie, zmienionym g³osem: 
–

 Czytam, naturalnie, ¿e czytam wszystko! Inni te¿ czytaj¹. A teraz ka¿dy zrzuca z siebie 

odpowiedzialnoœæ. Albo ja wiem, kto pierwszy strzela³? Tego siê nigdy nie wie. Rzecz zawsze tak 

samo wygl¹da: t³um jest niewinny, bo chce pracy, my jesteœmy niewinni, bo nie mamy dla nich tej 

pracy. A kto jest winny, nie wiem i nie czujê siê w tej chwili doœæ dobrze usposobiony, by to z tob¹ 

rozwa¿aæ. 
– Zenonie –

 powiedzia³a – ja wiem, ¿e siê mêczysz. Ale tak nie powinieneœ mówi慠

–

 Wiêc co? – przerwa³. – Wiêc mia³em siê tu daæ zat³uc, dlatego ¿e oni maj¹ idee? Pañstwo jest tak¿e 

ide¹. Jest to ostatecznie sposób, w jaki chc¹ byæ ze sob¹ ludzie. To jest zrobione przez ludzi 

dla ludzi. Krzycz¹ tu o przemocy, o dyktaturze i wiêzieniach. Czy nie jest œmieszne, ¿e mówi¹ to 

w³aœnie oni? A co czyni¹ sami z chwil¹, gdy dorw¹ siê do w³adzy? Robi¹ sobie i wojsko, i policjê, 
i 

wiêzienie, robi¹ te same rzeczy z innymi nazwami. I przede wszystkim robi¹ pañstwo. 

– Zenonie, Zenonie –

 przerwa³a z lêkiem – ty nie widzisz tego, ty zapomnia³eœ. Ale wszystko, czego 

nie chcia³eœ, jest teraz po tej samej stronie co ty. 

Zupe³nie ju¿ spokojnie wyjaœni³: –  Je¿eli chcesz, œwiat jest rzecz¹ okropn¹. Dobrze. Œwiat jest 

miejscem zbrodni. Tak. To masz wszêdzie, i tu, i tam, wszêdzie na ziemi. Có¿ z tego?  Po  obu 

stronach, po tej i po tamtej, s¹ znowu ludzie, zwyczajni ludzie, chc¹cy tego samego, w³adzy i krwi. 
– Ach, nie o to chodzi. 
–

 Mo¿e mi chcesz znowu coœ powiedzieæ o mi³oœci, któr¹ nale¿y siê rz¹dziæ, o „drugim cz³owieku” – 

tak? 

By³ teraz znudzony i wynios³y, by³ sztuczny. Stoj¹c przerzuca³ numery gazet, zagl¹da³ 

tu i ówdzie z ironicznym skrzywieniem. 

–

 Nie, chodzi o to, ¿e musi coœ przecie¿ istnieæ. Jakaœ granica, za któr¹ nie wolno przejœæ, 

za któr¹ przestaje siê byæ sob¹. 

– Granica –

 mrukn¹³ i wzruszy³ ramionami. – Granica. – Rozeœmia³ siê. – Tobie te¿ nieœwietnie 

siê uda³o, gdy raz próbowa³aœ kierowaæ siê wzglêdami na dobro „drugiego cz³owieka”. 
–

 O czym chcesz mi powiedzieæ? – spyta³a. 

Popatrzy³ na zegarek, spieszy³ siê. – Mo¿na byæ tylko tym, czym siê jest, moja droga – nic wiêcej nie 

mo¿na. 

Przed odejœciem powiedzia³: – Spal to przecie¿, niech siê to nie pl¹cze po mieszkaniu. I ruchem 

palców popchn¹³ po stole pomiête kartki maszynopisu.

 

 

Zofia  Na³kowska, Granica, Warszawa 1982 

 

4 

Egzamin matural

ny z jêzyka polskiego 

 

Arkusz I 

WYPRACOWANIE 

 
___________________________________________________________________________ 

___________________________________________________________________________ 

___________________________________________________________________________ 

___________________________________________________________________________ 

___________________________________________________________________________ 

___________________________________________________________________________ 

___________________________________________________________________________ 

___________________________________________________________________________ 

___________________________________________________________________________ 

___________________________________________________________________________ 

___________________________________________________________________________ 

___________________________________________________________________________ 

___________________________________________________________________________ 

___________________________________________________________________________ 

___________________________________________________________________________ 

___________________________________________________________________________ 

___________________________________________________________________________ 

___________________________________________________________________________ 

___________________________________________________________________________ 

___________________________________________________________________________ 

___________________________________________________________________________ 

___________________________________________________________________________ 

___________________________________________________________________________ 

___________________________________________________________________________ 

___________________________________________________________________________ 

___________________________________________________________________________ 

___________________________________________________________________________ 

___________________________________________________________________________ 

___________________________________________________________________________ 

___________________________________________________________________________ 

___________________________________________________________________________ 

___________________________________________________________________________ 

 

Egzamin maturalny z jêzyka polskiego 5 

 

Arkusz I

 

___________________________________________________________________________ 

___________________________________________________________________________ 

___________________________________________________________________________ 

___________________________________________________________________________ 

___________________________________________________________________________ 

___________________________________________________________________________ 

___________________________________________________________________________ 

___________________________________________________________________________ 

___________________________________________________________________________ 

___________________________________________________________________________ 

___________________________________________________________________________ 

___________________________________________________________________________ 

___________________________________________________________________________ 

___________________________________________________________________________ 

___________________________________________________________________________ 

___________________________________________________________________________ 

___________________________________________________________________________ 

___________________________________________________________________________ 

___________________________________________________________________________ 

___________________________________________________________________________ 

___________________________________________________________________________ 

___________________________________________________________________________ 

___________________________________________________________________________ 

___________________________________________________________________________ 

___________________________________________________________________________ 

___________________________________________________________________________ 

___________________________________________________________________________ 

___________________________________________________________________________ 

___________________________________________________________________________ 

___________________________________________________________________________ 

___________________________________________________________________________ 

___________________________________________________________________________ 

___________________________________________________________________________ 

___________________________________________________________________________ 

6 

Egzamin matural

ny z jêzyka polskiego 

 

Arkusz I 

___________________________________________________________________________ 

___________________________________________________________________________ 

___________________________________________________________________________ 

___________________________________________________________________________ 

___________________________________________________________________________ 

___________________________________________________________________________ 

___________________________________________________________________________ 

___________________________________________________________________________ 

___________________________________________________________________________ 

___________________________________________________________________________ 

___________________________________________________________________________ 

___________________________________________________________________________ 

___________________________________________________________________________ 

___________________________________________________________________________ 

___________________________________________________________________________ 

___________________________________________________________________________ 

___________________________________________________________________________ 

___________________________________________________________________________ 

___________________________________________________________________________ 

___________________________________________________________________________ 

___________________________________________________________________________ 

___________________________________________________________________________ 

___________________________________________________________________________ 

___________________________________________________________________________ 

___________________________________________________________________________ 

___________________________________________________________________________ 

___________________________________________________________________________ 

___________________________________________________________________________ 

___________________________________________________________________________ 

___________________________________________________________________________ 

___________________________________________________________________________ 

___________________________________________________________________________ 

___________________________________________________________________________ 

_______________________________________________ 

ci¹g dalszy na ostatniej stronie 

 

Egzamin maturalny z jêzyka polskiego 

7 

 

Arkusz I

 

___________________________________________________________________________ 

___________________________________________________________________________ 

___________________________________________________________________________ 

___________________________________________________________________________ 

___________________________________________________________________________ 

___________________________________________________________________________ 

___________________________________________________________________________ 

___________________________________________________________________________ 

___________________________________________________________________________ 

___________________________________________________________________________ 

___________________________________________________________________________ 

___________________________________________________________________________ 

___________________________________________________________________________ 

___________________________________________________________________________ 

___________________________________________________________________________ 

___________________________________________________________________________ 

 

BRUDNOPIS 

___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________ 

8 

Egzamin matural

ny z jêzyka polskiego 

 

Arkusz I