2 

 

 

I. POJĘCIE I FUNKCJE FINANSÓW 

1.  FINANSE 
  „Ogół zjawisk i procesów związanych z tworzeniem (emisją)  gromadzeniem  (pozyskiwaniem)                  

i wydatkowaniem, inwestowaniem zasobów pieniężnych.”

1

 

  dziedzina nauki ekonomii zajmująca się analizą działalności finansowej podmiotów ekonomicznych i 

skutków tej działalności. Skutki działań finansowych są zawsze: 

 - rozłożone w czasie, 

 - niepewne (ryzyko). 

  ogół zjawisk pieniężnych związanych z działalnością gospodarczą i społeczną człowieka 

  Finanse zajmują się analizą zjawisk pieniężnych  w gospodarce takich jak:  

- produkcja,  

- podział,  

- konsumpcja, 

- inwestycje  

- oraz wymiana z zagranicą (import   i eksport). 

  Przedmiotem nauki finansów są przede wszystkim zjawiska związane z pieniądzem tj.: 

 - emisją pieniądza przez bank centralny 

 -  kreacją pieniądza przez banki komercyjne i gromadzenie w nich oszczędności i rezerw oraz cyrkulacja 

(obrót) miedzy podmiotami ekonomicznymi.

2

 

 

2.  KLASYFIKACJA FINANSÓW 
 
  Podział według kryterium podmiotowego: 

  Według kryterium własności: 

- Finanse publiczne, 

- Finanse prywatne, 

  Według kryterium zakresu: 

- makrofinanse – finanse państwa; 

- mikrofinanse) – finanse podmiotów gospodarczych (przedsiębiorstw) oraz gospodarstw domowych 

  Według funkcji ekonomicznych

3

: 

- Finanse Państwa (rządowe i samorządowe), 

- Finanse banków, 

- Finanse przedsiębiorstw, 

- Finanse towarzystw ubezpieczeniowych, 

                                                            

1

 D. Korenik, S. Korenik , Podstawy finansów, Wyd. PWN, Warszawa 2004, str. 20 

2

 Ibidem 

3

 D. Korenik, S. Korenik , Podstawy finansów, op. cit., str. 29 [za:] Z. Fedorowicz, Podstawy finansów,   Wyd. Poltext, 

Warszawa 2000 

 

3 

 

- Finanse towarzystw inwestycyjnych, 

- Finanse gospodarstw domowych. 

 
  Według kryterium przedmiotowego

4

: 

  Przychody i wydatki ekwiwalentne (rynkowe) 

- Zależą przede wszystkim od mechanizmu rynkowego tzn. zgodnie z relacjami podaży i popytu. 

 

 

 

 

 

 

  Przychody i wydatki pieniężne redystrybucyjne (transferowe): budżetowe i pozabudżetowe

5

 

- Nie podlegają regułom rynkowym, lecz podlegają regulacją ustawowym (wydatki); 

- Charakteryzuje je brak wzajemnego świadczenia ze strony podmiotu gospodarczego, otrzymującego środki 

pieniężne od innego podmiotu. 

Transfery o charakterze budżetowym: 

Przychody – podatki, opłaty, kary (mandaty), składki na ubezpieczenie społeczne; 

Wydatki – renty, emerytury, zasiłki, subwencje, dotacje  

Transfery o charakterze pozabudżetowym:  

Przychody: lokaty finansowe w formie depozytów bankowych, w funduszach powierniczych i funduszach 

emerytalnych, pożyczki, darowizny , kredyty 

Wydatki: zwrot (spłata) zaciągniętych kredytów i pożyczek 

 

  Przychody i wydatki kredytowe - związane są z działalnością gospodarczą banków (operacje 

pożyczkowe, kredytowe) 

- Dla banku udzielenie kredytu nie jest wydatkiem pieniężnym (nie pomniejsza on własnych zasobów 

pieniężnych), natomiast kreuje nowy zasób pieniądza kredytowego.  

- Spłata kredytu przez pożyczkobiorców nie jest przychodem pieniężnym (nie powiększa to zasobów banku) 

Przychody: odsetki i prowizje od udzielonych kredytów, pożyczek 

Wydatki: odsetki od przyjętych środków w depozyt (depozytów) 

 

  Przychody i wydatki ubezpieczeniowe : społeczne  i gospodarcze 

-  Ubezpieczenia społeczne  - powszechne i obowiązkowe,  

- Ubezpieczenia gospodarcze – dobrowolne, mają charakter ubezpieczeń majątkowych oraz osobowych (np. 

ubezpieczenie na życie) 

                                                            

4

 D. Korenik, S. Korenik , Podstawy finansów, op. cit., str. 34 

5

 Ibidem 

ilość 

cena 

S 

D 

 

4 

 

 

3.  RODZAJE DECYZJI FINANSOWYCH 

  Operacyjne (konsumpcja, oszczędzanie), 

  Inwestycyjne, 

  Finansowe, 

  Związane z zarządzaniem ryzykiem. 

4.  FUNKCJE FINANSÓW

6

 

  Alokacyjna-  gromadzenie środków finansowych 

  Redystrybucyjna – wydatkowanie i inwestowanie zgromadzonych środków finansowych 

  Stabilizacyjna – związane jest z wykorzystywaniem przez Państwo  zjawisk  finansowych  (gromadzenie            

i wydatkowanie środków pieniężnych) do realizacji celów makroekonomicznych tj.:  prowadzących do 

uzyskania wzrostu gospodarczego, ograniczenia bezrobocia oraz inflacji, poprawa bilansu płatniczego 

  Kredytowa – zasilanie przez instytucje finansowe (banki) podmiotów gospodarczych  w pieniądz 

bezgotówkowy, poprzez udzielanie kredytu 

 
5.  ZJAWISKA FINANSOWE I ICH RODZAJE 

 

  Zjawisko finansowe – proces gromadzenia (akumulacji) i przepływu  środków pieniężnych                     

w podmiocie ekonomicznym oraz pomiędzy podmiotami ekonomicznymi. 

  Rodzaje zjawisk finansowych

7

: 

  zjawiska statyczne, kiedy pieniądz występuje w bezruchu np. oszczędzanie, kumulowanie zysku przez 

przedsiębiorstwa itp.,  

  zjawiska dynamiczne, kiedy pieniądz występuje w ruchu i przepływa między podmiotami. 

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

                                                            

6

 D. Korenik, S. Korenik , Podstawy finansów, op. cit., str. 20 [za:] M. Wypych, Finanse i instrumenty finansowe, Wyd. 

absolwent, Łódź 1999 

7

 P. Szczepankowski, Podstawy finansów, WSzZiM, Sochaczew 2008, str. 10 

 

5 

 

6.  OBIEG ŚRODKÓW FINANSOWYCH W GOSPODARCE