Sochacki,poprawione

Spis treści

Wykaz skrótów

...........................................................................................................................................................................

Wstęp

.....................................................................................................................................................................................................

1. Podstawowe pojęcia ustawowe

...................................................................................................................

2. Zadania Policji w zakresie ujawniania i zapobiegania przejawom

demoralizacji i przestępczości nieletnich

.........................................................................................

3. Środki zapobiegania i zwalczania demoralizacji i przestępczości

nieletnich

..........................................................................................................................................................................

4. Czynności Policji w przypadku popełnienia czynu karalnego

...............................

4.1. Zbieranie i utrwalanie dowodów czynu karalnego

................................................

4.2. Przesłuchanie nieletniego

..................................................................................................................

4.3. Ujęcie i zatrzymanie nieletniego

...............................................................................................

4.4. Stosowanie środków przymusu bezpośredniego

......................................................

5. Właściwość sądów rodzinnych

................................................................................................................

6. Dokumentacja prowadzona w sprawach nieletnich

...........................................................

Bibliografia

..................................................................................................................................................................................

Załącznik 1. Protokół zatrzymania nieletniego

....................................................................................

Załącznik 2. Karta nieletniego zagroŜonego demoralizacją / sprawcy

czynu karalnego

..........................................................................................................................

Załącznik 3. Protokół przesłuchania nieletniego sprawcy czynu karalnego

........

Załącznik 4. Informacja dla rodziców

............................................................................................................

Załącznik 5. Wykaz czynności profilaktycznych podjętych w sprawach

nieletnich

............................................................................................................................................

Załącznik 6. Pouczenie nieletniego sprawcy czynu karalnego

o uprawnieniach i obowiązkach

...............................................................................

Wykaz skrótów

u.p.n.

– Ustawa z dnia 26 października 1982 r. o postępowaniu w spra-

wach nieletnich (tekst jednolity: Dz.U. z 2002 r. Nr 11,

poz. 109 z późn. zm.)

k.k.

– Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny (Dz.U. Nr 88,

poz. 553 z późn. zm.)

k.p.k.

– Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks postępowania karnego

(Dz.U. Nr 89, poz. 555 z późn. zm.)

k.w.

– Ustawa z dnia 20 maja 1971 r. Kodeks wykroczeń (Dz.U. Nr 12,

poz. 114 z późn. zm.)

k.k.s.

– Ustawa z dnia 10 września 1999 r. Kodeks karny skarbowy

(Dz.U. Nr 83, poz. 930 z późn. zm.)

k.r.o.

– Ustawa z dnia 25 lutego 1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy

(Dz.U. Nr 9, poz. 59 z późn. zm.)

k.c.

– Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz.U.

Nr 16, poz. 93 z późn. zm.)

zarządzenie

–  Zarządzenie  nr  590  Komendanta  Głównego  Policji  z  dnia
   24  października  2003  r.  w  sprawie  metod  i  form  wykonywania
   zadań  przez  policjantów  w  zakresie  przeciwdziałania  demorali-
   zacji  i  przestępczości  nieletnich  (Dz.Urz.  KGP  Nr  20,  poz.  107
    z późn. zm.)

W odniesieniu do nieletnich określenie demoralizacja często zastępuje się

nieprzystosowaniem społecznym. Najczęstsze objawy demoralizacji czy nieprzy-
stosowania społecznego nieletnich to:
–

ucieczki z domów lub placówek opiekuńczo-wychowawczych,

–

zachowania patologiczne (alkoholizm, narkomania, prostytucja, tworzenie
się nieformalnych grup),

–

porzucanie szkoły,

–

brak opieki ze strony rodziców czy opiekuna,

–

przebywanie w środowiskach kryminogennych,

–

popełnianie czynów karalnych i innych czynów zabronionych,

–

brutalizacja zachowań wobec rówieśników i osób dorosłych.

Do przyczyn negatywnych zachowań nieletnich zaliczyć moŜna:

–

niewłaściwą sytuację rodzinną (wychowawczą lub bytową),

–

trudności i niepowodzenia szkolne (w tym błędy wychowawcze nauczycieli),

–

negatywne wzorce, z którymi nieletni stykają się zarówno w otaczającej ich
rzeczywistości, jak i w środkach masowego przekazu oraz grach kompute-
rowych.

Zachowanie nieletniego, który nie ukończył lat 13, a który dopuścił się

czynu zabronionego, oraz nieletniego od 13 do 17 roku Ŝycia, który dopuścił się
wykroczenia niebędącego czynem karalnym lub wykroczenia skarbowego, moŜe
być uznane przez sędziego rodzinnego za przejaw demoralizacji w rozumieniu
przepisów o postępowaniu w sprawach nieletnich.

Popełnianie przez nieletnich czynów zabronionych oraz ich zachowania

wiadczące o demoralizacji są przedmiotem działań Policji w zakresie zapobie-

gania i zwalczania tego zjawiska. Działania te będą sprowadzały się w szczegól-
ności do:
–

ujawniania źródeł demoralizacji, a w szczególności przestępczości nielet-
nich,

–

wykrywania popełnianych przez nieletnich czynów karalnych oraz wykony-
wania czynności w postępowaniu wyjaśniającym,

–

rozpoznawania środowisk kryminogennych i innych mających negatywny
wpływ na nieletnich,

–

ujawniania nieletnich zagroŜonych demoralizacją (kaŜdy policjant po ujaw-
nieniu zagroŜenia demoralizacją ma obowiązek powiadomić o tym w formie
notatki słuŜbowej komórkę ds. nieletnich i patologii),

–

cigania sprawców czynów karalnych i innych czynów zabronionych,

–

cigania sprawców przestępstw i wykroczeń popełnianych na szkodę nielet-

nich i wspólnie z nimi,

–

wyjaśniania okoliczności popełniania przez nieletnich czynów zabronionych
oraz podejmowania działań prewencyjnych ukierunkowanych na zapobiega-
nie demoralizacji i przestępczości nieletnich,

–

przeprowadzania z nieletnimi, ich rodzicami lub opiekunem rozmów profi-
laktyczno-ostrzegawczych,

–

przekazywania do sądu rodzinnego informacji i materiałów w sprawach nie-
letnich, ze wskazaniem na potrzebę wszczęcia postępowania przewidzianego
w u.p.n. i k.r.o.,

–

przekazywania informacji o sytuacji nieletniego oraz przekazywania nielet-
niego pod opiekę instytucjom państwowym i organizacjom społecznym, któ-
re w zakresie swojego działania realizują zadania z zakresu opieki nad nie-
letnimi i udzielania pomocy rodzinie,

–

inicjowania i prowadzenia wspólnie z organami państwowymi, samorządo-
wymi i organizacjami społecznymi działań profilaktycznych zmierzających
do minimalizacji zagroŜeń wśród nieletnich,

–

obejmowania programem Niebieskiej Karty rodzin, w których występuje
przemoc.

PowyŜsze działania realizowane będą w jednostkach Policji głównie przez

pion prewencji, a szczególnie dzielnicowych i komórki ds. nieletnich i patologii.
Zadaniem tych komórek będzie koordynowanie wszystkich poczynań na szcze-
blu jednostek we wskazanym zakresie oraz współdziałanie z innymi słuŜbami,
jednostkami i organizacjami pozaresortowymi.

Komendant Główny Policji wydał Zarządzenie nr 590 z dnia 24 paździer-

nika 2003 r. w sprawie metod i form wykonywania zadań przez policjantów
w zakresie przeciwdziałania demoralizacji i przestępczości nieletnich, w którym
nakreślił zadania dla poszczególnych słuŜb Policji.

Koordynację i nadzór nad realizacją tych zadań powierzył:

–

w skali kraju – dyrektorowi Biura Prewencji i Ruchu Drogowego Komendy
Głównej Policji,

–

na terenie województwa – zastępcy komendanta wojewódzkiego (stołeczne-
go) Policji wskazanego przez komendanta wojewódzkiego (stołecznego)
Policji,

–

na terenie powiatu (miasta, rejonu) – zastępcy komendanta powiatowego
(miejskiego, rejonowego) Policji wskazanego przez komendanta powiatowe-
go (miejskiego, rejonowego) Policji.

Zadania w zakresie rozpoznawania zjawisk demoralizacji i przestępczości

nieletnich wykonują w toku codziennej słuŜby wszyscy policjanci.

Zgodnie ze wspomnianym zarządzeniem policjant wykonujący czynności

słuŜbowe,  po  uzyskaniu  informacji  lub  ustaleniu  okoliczności  świadczących
o  demoralizacji  nieletniego  lub  o  popełnieniu  przez  niego  czynu  karalnego,  ma
obowiązek udokumentowania tych informacji w formie notatki słuŜbowej. Kopię
notatki  przekazuje  komórce  ds.  nieletnich i  patologii  w  swojej  macierzystej  jed-
nostce Policji. JeŜeli nieletni, którego sprawa dotyczy, zamieszkuje w rejonie in-
nej  jednostki  Policji,  kierownik  ww.  komórki

pisemnie zawiadamia o tym wła-

ciwą jednostkę.

3. Środki zapobiegania i zwalczania demoralizacji

i przestępczości nieletnich

rodki zapobiegania i zwalczania demoralizacji i przestępczości nieletnich

u.p.n. określiła w rozdziale II w art. od 5 do 14. Artykuł 5 stanowi, iŜ wobec nie-
letniego  mogą  być  stosowane  środki  wychowawcze  oraz  środek  poprawczy  w
postaci  umieszczenia  w  zakładzie  poprawczym.  Kara  zaś  moŜe  być  orzeczona
tylko w przypadkach prawem przewidzianych, jeŜeli inne środki nie są w stanie
zapewnić  resocjalizacji  nieletniego.  Tak  więc  w  myśl  ww.  zapisu  reakcją  na
przejawy  demoralizacji  nieletniego  będą  środki  wychowawcze,  a  w  przypadku
dopuszczenia  się  przez  niego  czynu  karalnego  będzie  teŜ  moŜliwe  orzeczenie
ś

rodka poprawczego. W wyjątkowych sytuacjach, gdy środki wychowawcze czy

rodek poprawczy okazały się nieskuteczne, moŜliwe będzie zastosowanie wo-

bec nieletniego środków karnych, o których mowa w art. 13, 18 i 94 u.p.n.

Artykuł 13 u.p.n. określa, Ŝe jeŜeli wobec nieletniego, który dopuścił się

czynu karalnego (przestępstwa lub przestępstwa skarbowego), a w chwili orzeka-
nia ukończył lat 18, zachodzą podstawy do orzeczenia umieszczenia w zakładzie
poprawczym – sąd moŜe wymierzyć karę, gdy uzna, Ŝe stosowanie środka po-
prawczego nie byłoby juŜ celowe. Sąd stosuje nadzwyczajne złagodzenie kary.

Artykuł 18 § 1 u.p.n. stanowi, Ŝe sąd właściwy według k.p.k. rozpoznaje

sprawę, gdy:
1)

zachodzą podstawy do orzeczenia wobec nieletniego kary na podstawie
art. 10 § 2 k.k.,

przeciwko  nieletniemu,  który  dopuścił  się  czynu  karalnego  (przestępstwa,
przestępstwa  skarbowego),  wszczęto  postępowanie  po  ukończeniu  przez
niego lat 18.

Zastosowanie art. 10 § 2 k.k. jest moŜliwe, jeŜeli:

–

nieletni dopuści się jednego z wymienionych w tym przepisie czynów,

–

przed popełnieniem tego czynu ukończy 15 lat, a stopień jego rozwoju uza-
sadnia moŜliwość przypisania mu winy, oraz

–

wcześniej zastosowane środki wychowawcze lub poprawczy okazały się nie-
skuteczne.

Artykuł 94 u.p.n. stanowi, Ŝe jeŜeli nieletni, wobec którego orzeczono

umieszczenie  w  zakładzie  poprawczym,  ukończył  lat  18  przed  rozpoczęciem
wykonania orzeczenia,  sąd  rodzinny  decyduje, czy  wykonać orzeczony  środek,
czy od jego wykonania odstąpić i wymierzyć sprawcy karę. Wymierzając karę,
sąd  stosuje  nadzwyczajne  jej  złagodzenie.  W  szczególnie  uzasadnionych  wy-
padkach sąd moŜe odstąpić od wymierzenia kary, zwłaszcza gdy w zachowaniu
sprawcy nastąpiła istotna poprawa. W razie wymierzenia kary pozbawienia wol-
ności albo ograniczenia wolności czas jej trwania nie moŜe przekroczyć okresu,
jaki pozostaje do ukończenia przez sprawcę lat 21.

Katalog środków wychowawczych, w tym poprawczy, stosowanych

wobec

nieletnich wymieniony jest enumeratywnie w art. 6 pkt od 1 do 11 w u.p.n.
Zgodnie z tą ustawą sąd moŜe:
1)

udzielić upomnienia;

zobowiązać do określonego postępowania, a zwłaszcza do naprawienia wy-
rządzonej szkody, do wykonania określonej pracy lub świadczenia na rzecz
pokrzywdzonego  lub  społeczności  lokalnej,  do  przeproszenia  pokrzywdzo-
nego,  do  podjęcia  nauki  lub  pracy,  do  uczestnictwa  w  odpowiednich  zaję-
ciach o charakterze wychowawczym, terapeutycznym lub szkoleniowym, do
powstrzymania  się  od  przebywania  w  określonych  środowiskach  lub  miej-
scach  albo  do  zaniechania  uŜywania  alkoholu  lub  innego  środka  w  celu
wprowadzenia się w stan odurzenia;

ustanowić nadzór odpowiedzialny rodziców lub opiekuna;

ustanowić nadzór organizacji młodzieŜowej lub innej organizacji społecznej,
zakładu pracy albo osoby godnej zaufania – udzielających poręczenia za nie-
letniego;

zastosować nadzór kuratora;

skierować do ośrodka kuratorskiego, a takŜe do organizacji społecznej lub
instytucji zajmujących się pracą z nieletnimi o charakterze wychowawczym,
terapeutycznym lub szkoleniowym, po uprzednim porozumieniu się z tą
organizacją czy instytucją;

orzec zakaz prowadzenia pojazdów;

orzec przepadek rzeczy uzyskanych w związku z popełnieniem czynu karal-
nego;

orzec umieszczenie w rodzinie zastępczej, w odpowiedniej placówce opie-
kuńczo-wychowawczej albo w ośrodku szkolno-wychowawczym;

10)

orzec umieszczenie w zakładzie poprawczym;

11)

zastosować inne środki zastrzeŜone w niniejszej ustawie do właściwości
sądu rodzinnego, jak równieŜ zastosować środki przewidziane w k.r.o.

Wymienione wyŜej środki moŜna podzielić na:

wychowawcze i opiekuńczo-wychowawcze (pkt 1–9 i pkt 11 w zw. z art. 12
u.p.n.),

lecznicze (pkt 11 w zw. z art. 12 u.p.n.),

poprawczy (umieszczenie w zakładzie poprawczym – pkt 11).

Wymienione w pkt 11 środki przewidziane w k.r.o. to te, które sąd moŜe

zastosować w przypadku wystąpienia zagroŜenia dobra dziecka (art. 109 § 2
k.r.o.). Będą nimi:
–

zobowiązanie rodziców oraz małoletniego (w tym przypadku nieletniego) do
określonego postępowania,

–

skierowanie małoletniego (nieletniego) do organizacji lub instytucji zajmują-
cej się przygotowaniem zawodowym,

–

skierowanie małoletniego (nieletniego) do innej placówki sprawującej czę-
ś

ciową opiekę nad dziećmi,

–

umieszczenie małoletniego (nieletniego) w rodzinie zastępczej,

–

umieszczenie małoletniego (nieletniego) w placówce opiekuńczo-wycho-
wawczej.

Sąd rodzinny moŜe równieŜ zastosować inne środki oddziaływania, których

celem będzie poprawa warunków bytowych i opiekuńczych nieletniego, jeŜeli
uzna, Ŝe warunki te przyczyniły się do demoralizacji nieletniego. Są one wy-
mienione w art. 7 u.p.n. Będą to:
–

zobowiązanie rodziców lub opiekuna do poprawy warunków wychowaw-
czych, bytowych i zdrowotnych nieletniego,

–

zobowiązanie  rodziców  lub  opiekuna  do  ścisłej  współpracy  ze  szkołą,  do
której  nieletni  uczęszcza,  poradnią  psychologiczno-pedagogiczną  lub  inną
poradnią  specjalistyczną,  zakładem  pracy,  w  którym  jest  on  zatrudniony,
oraz z lekarzem lub zakładem leczniczym,

–

zwrócenie się sądu do właściwych instytucji państwowych lub społecznych
czy jednostek samorządowych o udzielenie niezbędnej pomocy w poprawie
warunków wychowawczych, bytowych lub zdrowotnych nieletniego.

4. Czynności Policji w przypadku popełnienia czynu karalnego

Wykrywanie popełnianych przez nieletnich czynów karalnych, zgodnie

z zarządzeniem, realizowane jest poprzez:
–

prowadzenie  rozpoznania  środowisk  nieletnich  i  rodzin  dysfunkcyjnych,  co
do których istnieje podejrzenie występowania między innymi takich zjawisk
patologicznych,  jak:  przestępczość,  narkomania,  alkoholizm,  prostytucja,
przemoc  domowa,  Ŝebractwo, przynaleŜność do subkultur  lub grup psycho-
manipulacyjnych,

–

prowadzenie poszukiwań nieletnich na podstawie obowiązujących przepisów,

–

pobieranie, przetwarzanie i wykorzystywanie informacji, w tym danych oso-
bowych o nieletnich dopuszczających się czynów zabronionych przez usta-
wę jako przestępstwa ścigane z oskarŜenia publicznego – zgodnie z zasada-
mi określonymi w odrębnych przepisach.

W zakresie tym zarządzenie nakreśla zadania dla słuŜby kryminalnej jed-

nostek Policji, które sprowadzać się mają do:
–

ujawniania nieletnich organizatorów i przywódców grup przestępczych o cha-
rakterze kryminalnym, sprawców czynów karalnych czy zdemoralizowanych,

–

cigania dorosłych sprawców dokonujących przestępstw bądź wykroczeń na

szkodę nieletnich lub wspólnie z nimi,

–

organizowania i prowadzenia poszukiwań dzieci zaginionych, uciekinierów
z domów rodzinnych, wychowanków placówek opiekuńczo-wychowaw-
czych i poprawczych.

Zadania te są realizowane w ścisłej współpracy z komórkami ds. nieletnich

i patologii, które w zakresie swojego działania mają:
–

ujawnianie nieletnich sprawców czynów karalnych, organizatorów i przy-
wódców grup przestępczych o charakterze kryminalnym,

–

zbieranie i utrwalanie dowodów czynów karalnych w wypadkach niecierpią-
cych zwłoki,

–

wykonywanie czynności zleconych przez sędziego rodzinnego według zasad
określonych w ustawie,

–

rozpoznawanie i profilaktykę w środowiskach sprawców czynów karalnych
i zagroŜonych demoralizacją,

–

współdziałanie ze słuŜbą kryminalną w celu rozpoznania osób, środowisk
i zdarzeń wpływających demoralizująco na nieletnich,

–

bieŜącą współpracę z sądami rodzinnymi, placówkami i instytucjami usta-
wowo lub statutowo powołanymi do zajmowania się nieletnimi oraz samo-
rządami lokalnymi,

–

uczestniczenie w budowaniu lokalnych systemów przeciwdziałania demora-
lizacji, przestępczości i patologii społecznej wśród nieletnich,

–

przekazywanie informacji o ujawnieniu nieletniego zagroŜonego demorali-
zacją lub będącego sprawcą czynu karalnego – dzielnicowemu odpowie-
dzialnemu za rejon, w którym nieletni zamieszkuje.

4.1.

Zbieranie i utrwalanie dowodów czynu karalnego

Policja, podejmując wszelkie czynności w sprawie nieletniego, ma obowią-

zek kierowania się przede wszystkim jego dobrem, dąŜyć do osiągnięcia ko-
rzystnych zmian w osobowości i zachowaniu się nieletniego (art. 3 § 1 u.p.n.).
W zakresie zbierania, utrwalania i przeprowadzania dowodów w sprawach nie-
letnich Policja stosuje odpowiednio przepisy k.p.k. ze zmianami przewidziany-
mi w u.p.n. (art. 20 u.p.n.).

Po ujawnieniu faktu popełnienia przez nieletniego czynu zabronionego Po-

licja  zbiera  i  utrwala  dowody  czynów  karalnych  w  wypadkach  niecierpiących
zwłoki, a w razie potrzeby dokonuje ujęcia nieletniego. Zebrany i zabezpieczony
materiał  dowodowy  przekazuje  niezwłocznie  sędziemu  rodzinnemu,  który  na
jego podstawie moŜe wszcząć postępowanie wyjaśniające. Celem tego postępo-
wania  będzie  ustalenie,  czy  rzeczywiście  czyn  karalny  został  popełniony  przez
nieletniego  i  czy  zachodzi  potrzeba  zastosowania  wobec  niego  środków  zapo-
biegawczych.

Policjant przekazuje teŜ sędziemu sprawy, w których postępowanie było

zawieszone przez sędziego rodzinnego. Ponadto policjant przekazuje prokurato-
rowi sprawy:
– o czyn wymieniony w art. 19 § 2 k.k. wobec nieletniego lub przeciwko nie-

letniemu, który dopuścił się tego czynu pomiędzy 15 a 17 rokiem Ŝycia,

– o przestępstwo, przestępstwo skarbowe wobec nieletniego lub przeciwko

nieletniemu, jeŜeli prokurator zastrzegł jej przekazanie sędziemu rodzinne-
mu za swoim pośrednictwem,

– o przestępstwo, przestępstwo skarbowe wobec nieletniego lub przeciwko

niemu, jeŜeli zostało popełnione wspólnie z dorosłym,

– o czyn karalny popełniony przez nieletniego, który ponadto popełnił prze-

stępstwo lub przestępstwo skarbowe po ukończeniu 17 lat,

– jeŜeli czynności dokonano w ramach wszczętego formalnie dochodzenia lub

ledztwa,

– jeŜeli czynności dokonano po umorzeniu lub zawieszeniu dochodzenia lub

ledztwa.

Sędzia rodzinny w ramach wszczętego przez siebie postępowania moŜe zle-

cić Policji dokonanie określonych czynności, a w wyjątkowych wypadkach moŜe
zlecić Policji dokonanie czynności w określonym zakresie (art. 37 § 2 u.p.n.).

Sędzia wskazuje rodzaj czynności oraz sposób i termin ich wykonania.
Sędzia rodzinny zarządza przekazanie bądź wyłączenie z akt sprawy tych

materiałów, które nie doprowadziły do ustalenia sprawcy czynu i przekazuje je
Policji (§ 267 ust. 1 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 19 listo-
pada 1987 r. – Regulaminu wewnętrznego urzędowania sądów powszechnych).

JeŜeli Policja w ramach czynności dokonanych na podstawie przepisów

art. 37 § 1 u.p.n. nie zdołała zidentyfikować nieletniego sprawcę czynu karalnego,
ale uzyska materiał dowodowy uzasadniający podejrzenie, iŜ czynu dokonał nie-
letni – przekazuje sprawę sędziemu rodzinnemu celem wszczęcia postępowania.

JeŜeli przeciwko nieletniemu, który dopuścił się czynu karalnego będącego

przestępstwem lub przestępstwem skarbowym, wszczęto postępowanie po ukoń-
czeniu przez niego lat 18, to toczy się ono według przepisów k.p.k. lub k.k.s.
Sprawę rozpoznaje sąd właściwy według przepisów k.p.k. (art. 18 § 1 oraz § 2
pkt 2 u.p.n.).

W wypadkach niecierpiących zwłoki Policja podczas przeprowadzania

czynności procesowych wobec osoby, która ukończyła lat 18, mając uzasadnio-
ne podejrzenie, Ŝe dopuściła się ona pomiędzy 13 a 17 rokiem Ŝycia czynu ka-
ralnego będącego przestępstwem lub przestępstwem skarbowym oraz wiedząc,
Ŝ

e wcześniej nie wszczęto przeciwko niej sprawy o ten czyn, postępuje zgodnie

z przepisami k.p.k. lub k.k.s. (przepisów u.p.n. się nie stosuje).

Policja po dokonaniu czynności procesowych w wypadkach niecierpiących

zwłoki (wobec nieletniego, który nie ukończył lat 18, jeŜeli istnieje uzasadnione
podejrzenie, Ŝe dopuścił się czynu karalnego pomiędzy 13 a 17 rokiem Ŝycia,
lub przeciwko nieletniemu, jeŜeli postępowanie o czyn karalny, którego dopu-

cił się pomiędzy 13 a 17 rokiem Ŝycia, wszczęto przed ukończeniem przez nie-

go lat 18) przekazuje niezwłocznie sędziemu rodzinnemu albo prokurato-
rowi sprawę:
–

o czyn wymieniony w art. 10 § 2 k.k. wobec nieletniego lub przeciwko nie-
letniemu, który dopuścił się go pomiędzy 15 a 17 rokiem Ŝycia,

–

w której prowadzenie śledztwa jest obowiązkowe (art. 309 § 1 k.p.k.), wobec
nieletniego lub przeciwko nieletniemu,

–

o przestępstwo, przestępstwo skarbowe wobec nieletniego lub przeciwko
nieletniemu, gdy prokurator zastrzegł jej przekazanie sędziemu rodzinnemu
za swoim pośrednictwem,

–

o przestępstwo, przestępstwo skarbowe wobec nieletniego lub przeciwko nie-
letniemu, jeŜeli zostało popełnione przez nieletniego wspólnie z dorosłym,

–

o czyn karalny popełniony przez nieletniego, który ponadto popełnił prze-
stępstwo, przestępstwo skarbowe po ukończeniu 17 lat.

Do czynności zbierania i utrwalania dowodów stosuje się odpowiednio

przepisy art.: 308 § 1, 2 i 4 k.p.k., 217 § 1 i 3 k.p.k., 219 k.p.k., 220 § 3 k.p.k.,
22 § 3 k.p.k. oraz 488 § 1 k.p.k. i 17 § 2 k.p.k. Zgodnie z ich treścią:
a)

czynności  w  wypadkach  niecierpiących  zwłoki  (procesowe  w  niezbędnym
zakresie)  mogą  być  dokonywane  przez  Policję  tylko  w  ciągu  5  dni  od  dnia
pierwszej  czynności, jednak  czas i  zakres ich prowadzenia zdeterminowane
są przez:
–

zatrzymanie nieletniego,

–

konieczność przesłuchania świadka z udziałem biegłego lekarza lub bie-
głego psychologa (zarządzić przesłuchanie moŜe wyłącznie sędzia
rodzinny lub prokurator – art. 192 § 2 k.p.k. – z zastrzeŜeniem, Ŝe sędzia
rodzinny tylko po wszczęciu postępowania),

–

polecenia sędziego rodzinnego lub prokuratora;

w razie podejmowania czynności niecierpiących zwłoki niezbędne jest po-
wiadomienie prokuratora, ich podjęcie oznacza bowiem faktyczne wszczęcie
postępowania, nad którym prokurator sprawuje nadzór (art. 308 § 1 zdanie
trzecie k.p.k.);

jeŜeli Policja dokonała przeszukania lub zatrzymania rzeczy, zobowiązana
jest, przekazując sprawę sędziemu rodzinnemu albo prokuratorowi, wystąpić
z wnioskiem o wydanie postanowienia w przedmiocie zatwierdzenia tych
czynności;

szczególną dbałość naleŜy przywiązywać do prawidłowego przeprowadzania
czynności niepowtarzalnych (jak np. oględziny miejsca, osoby lub rzeczy);

gdy zaistnieje niebezpieczeństwo, Ŝe świadka nie będzie moŜna przesłuchać
na rozprawie, Policja moŜe zwrócić się do sądu rodzinnego (bezpośrednio
lub za pośrednictwem sędziego rodzinnego albo prokuratora) z Ŝądaniem
przesłuchania go przez sąd (art. 316 § 3 k.p.k.);

Policja dokonuje czynności wobec nieletniego, mając uzasadnione podejrze-
nie, Ŝe pomiędzy 13 a 17 rokiem Ŝycia dopuścił się czynu karalnego – do cza-

su ukończenia przez niego 21 lat, chyba Ŝe wcześniej ustała karalność czynu
(dotyczy to wykroczeń wymienionych w art. 1 § 2 lit. b u.p.n., przestępstw
skarbowych oraz przestępstw oprócz czynów zabronionych wymienionych w
art. 10 § 2 k.k., których dopuścił się nieletni pomiędzy 15 a 17 rokiem Ŝycia).

4.2.

Przesłuchanie nieletniego

W charakterze podejrzanego

Nieletni, który pomiędzy 15 a 17 rokiem Ŝycia dopuścił się czynu zabro-

nionego określonego w art.: 134, 148 § 1, 2 lub 3, 156 § 1 lub 3, 163 § 1 lub 3,
166, 173 § 1 lub 3, 197 § 3, 252 § 1 lub 2 oraz art. 280 k.k., moŜe odpowiadać
na zasadach określonych w k.k., jeŜeli okoliczności sprawy oraz jego stopień
rozwoju, właściwości i warunki osobiste za tym przemawiają, a w szczególno-
ś

ci, jeŜeli poprzednio stosowane środki wychowawcze lub poprawcze okazały

się bezskuteczne (art. 10 § 2 k.k.).

W przypadku ujawnienia w toku postępowania wyjaśniającego okoliczno-

ci uzasadniających orzeczenie wobec nieletniego kary na podstawie art. 10 § 2

k.k. – sędzia rodzinny wydaje postanowienie o przekazaniu sprawy prokurato-
rowi (art. 42 § 3 u.p.n.).

JeŜeli wystąpiły sytuacje określone w art. 42 § 3 u.p.n. lub w art. 16 § 2

u.p.n. (czyn nieletniego pozostaje w ścisłym związku z czynem osoby dorosłej),
to przedstawienia, uzupełnienia, zmiany zarzutów nieletniemu (zgodnie z wyda-
nym postanowieniem) i przesłuchania podejrzanego nieletniego – po ogłoszeniu
zarzutów – dokonuje prokurator. Policja moŜe przesłuchać podejrzanego nielet-
niego, jeŜeli prokurator skorzysta z uprawnień wynikających z art. 311 § 3 k.p.k.
i nie zastrzeŜe tej czynności do osobistego przeprowadzenia. Przesłuchanie
przez Policję podejrzanego nieletniego, przeciwko któremu postępowanie
wszczęto przed ukończeniem przez niego 18 lat, odbywa się w obecności osoby
wskazanej w art. 39 u.p.n.

W charakterze sprawcy czynu karalnego

Policja moŜe w toku czynności procesowych w niezbędnym zakresie prze-

słuchać nieletniego w charakterze sprawcy czynu karalnego (jest to faktyczne
wszczęcie postępowania przeciwko osobie). Po przesłuchaniu takiego nieletnie-
go Policja przekazuje sprawę sędziemu rodzinnemu z wnioskiem o:
–

wydanie przez sędziego rodzinnego postanowienia o wszczęciu postępowa-
nia wyjaśniającego lub przygotowawczego, albo

–

wydanie przez prokuratora w ramach śledztwa postanowienia o przedstawie-
niu zarzutów nieletniemu jako podejrzanemu o popełnienie przestępstwa

(wymienionego w art. 10 § 2 k.k.), przestępstwa skarbowego albo popełnio-
nego wspólnie z dorosłym.

Policja moŜe przesłuchać nieletniego w charakterze sprawcy czynu karal-

nego, jeŜeli zachodzą okoliczności określone w art. 308 § 2 k.p.k. Przesłuchanie
moŜe odbyć się takŜe w ramach dochodzenia lub śledztwa powierzonego Policji
w trybie art. 311 § 3 k.p.k. (art. 311 § 4 k.p.k.) lub dochodzenia wszczętego
przez Policję, jeŜeli w jego toku okaŜe się, Ŝe sprawcą jest nieletni.

Przesłuchanie nieletniego w przedstawionych wyŜej przypadkach odbywa

się w obecności rodziców (ojca albo matki) lub opiekuna albo obrońcy (gdy jest
ustanowiony  w  sprawie),  a  jeŜeli  zapewnienie  ich  obecności  jest  w  danym  wy-
padku  niemoŜliwe,  przesłuchanie  moŜe  odbyć  się  w  obecności  nauczyciela,
przedstawiciela powiatowego centrum pomocy rodzinie lub przedstawiciela orga-
nizacji  społecznej,  do  której  zadań  statutowych  naleŜy  oddziaływanie  wycho-
wawcze na nieletnich lub wspomaganie procesu resocjalizacji (art. 39 u.p.n.).

Przesłuchanie nieletniego bez udziału którejkolwiek z osób wymienionych

w art. 39 u.p.n. stanowi istotne naruszenie procedury i uzasadnia złoŜenie zaŜa-
lenia, o którym mowa w art. 38 § 1 u.p.n.

Policja powinna ograniczyć się do jednokrotnego przesłuchania nieletnie-

go, chyba Ŝe ujawnione zostaną nowe okoliczności w sprawie i kolejne przesłu-
chanie nieletniego będzie niezbędne.

Przy przesłuchaniu nieletniego naleŜy:

–

dąŜyć do zapewnienia mu pełnej swobody wypowiadania się,

–

unikać wielokrotnego przesłuchiwania co do tych samych okoliczności lub
okoliczności ustalonych juŜ innymi dowodami i niebudzących wątpliwości.

Przesłuchanie w miarę potrzeby moŜe odbyć się w miejscu zamieszkania

nieletniego, szkole.

Z przesłuchania naleŜy spisać protokół, wykorzystując druk nr Ms–82 Pro-

tokół przesłuchania nieletniego sprawcy czynu karalnego.

NaleŜy w nim zaprotokołować między innymi imię i nazwisko osoby, której

obecność podczas przesłuchania nieletniego wynika z art. 39 u.p.n., oraz z jakiego
tytułu bierze udział w tej czynności (np. matka, obrońca). KaŜda strona protokołu
wymaga podpisania przez wszystkie osoby biorące udział w czynności.

Protokołując wyjaśnienia nieletniego, naleŜy:

–

zachować w miarę moŜliwości dokładność wypowiedzi,

–

jako formę gramatyczną relacji przyjąć pierwszą osobę czasu przeszłego,

–

zamieszczać w relacji charakterystyczne określenia lub zwroty uŜyte przez
nieletniego,

–

umieszczać wzmianki dotyczące szczególnego zachowania się nieletniego.

Pierwsze przesłuchanie oraz kaŜde kolejne, podczas którego Policja zamie-

rza uzyskać od nieletniego wyjaśnienia dotyczące popełnienia czynu karalnego
nieobjętego jeszcze postępowaniem prowadzonym przeciwko nieletniemu, nale-
Ŝ

y rozpocząć od powiadomienia nieletniego o zarzucanych mu czynach karal-

nych (ustne przedstawienie zarzucanych czynów karalnych), których opis i kwa-
lifikację prawną naleŜy umieścić w protokole.

Przed pierwszym przesłuchaniem naleŜy nieletniego pouczyć o:

uprawnieniach do:
–

składania wyjaśnień,

–

odmowy składania wyjaśnień lub odmowy odpowiedzi na pytania,

–

składania wniosków o dokonanie czynności,

–

korzystania z pomocy obrońcy,

–

Ŝą

dania przesłuchania go z udziałem ustanowionego obrońcy, którego

niestawiennictwo nie tamuje przesłuchania;

obowiązkach wskazanych w art. 74 k.p.k.

Przed przesłuchaniem naleŜy teŜ wręczyć nieletniemu pisemne pouczenie.

Nieletni otrzymanie pouczenia potwierdza podpisem.

Nieletniego, w miarę potrzeby, naleŜy pouczyć takŜe o uprawnieniach

i obowiązkach innych niŜ wymienione w art. 300 k.p.k., w tym o moŜliwości
Ŝą

dania złoŜenia wyjaśnień na piśmie (art. 176 k.p.k.) oraz Ŝądania uzasadnienia

podstaw zarzucanego czynu karalnego (art. 313 § 3 k.p.k.). O zakresie udzielo-
nych pouczeń naleŜy zamieścić stosowną wzmiankę w protokole przesłuchania.

Na Ŝądanie nieletniego lub jego obrońcy policjant moŜe umoŜliwić nielet-

niemu złoŜenie wyjaśnień na piśmie. Pisemne wyjaśnienia nieletniego, podpisa-
ne przez niego z zaznaczeniem daty ich złoŜenia, stanowią załącznik do proto-
kołu. Taki tryb postępowania moŜe mieć uzasadnienie w sprawie o czyn karalny
popełniony np. w okolicznościach wyjątkowo drastycznych, kiedy nieletni bę-
dzie wolał złoŜyć wyjaśnienia nie ustne, lecz pisemne.

Policja, dokonując czynności z udziałem nieletniego, moŜe ograniczyć się

do jego rozpytania, udokumentowanego notatką urzędową lub uzyskania jego
pisemnego oświadczenia dotyczącego sprawy.

4.3.

Ujęcie i zatrzymanie nieletniego

Ustawa o postępowaniu w sprawach nieletnich nie definiuje czynności uję-

cia nieletniego przez Policję, ale rozgranicza tę czynność od czynności zatrzy-
mania nieletniego.

Jako ujęcie nieletniego przez Policję naleŜy rozumieć jego:

schwytanie – na gorącym uczynku czynu zabronionego lub w pościgu pod-

jętym bezpośrednio po popełnieniu takiego czynu;

doprowadzenie – do jednostki Policji w celu wykonania z jego udziałem

czynności w trybie art. 37 § 1 u.p.n. albo w miejsce określone w zleceniu (pole-
ceniu) uprawnionego organu.

Po ujęciu nieletniego Policja ma obowiązek:

–

poinformować go o przyczynach ujęcia,

–

pouczyć go o prawie złoŜenia zaŜalenia na czynność naruszającą jego prawo
do sądu rodzinnego.

Z czynności ujęcia nieletniego naleŜy sporządzić notatkę urzędową zawie-

rającą opis przyczyn i okoliczności ujęcia, w tym szczególnie czas i miejsce,
oraz informację o pouczeniu nieletniego o prawie złoŜenia zaŜalenia.

JeŜeli nie wystąpią przesłanki do zatrzymania nieletniego, winien on być –

po  dokonaniu  zgodnie  z  przepisami  u.p.n.  czynności  z  jego  udziałem  –  nie-
zwłocznie  przekazany  rodzicom  lub  opiekunom,  od  których  naleŜy  uzyskać
pisemne potwierdzenie przejęcia nieletniego.

JeŜeli jest to konieczne ze względu na okoliczności sprawy, Policja moŜe za-

trzymać nieletniego, a następnie umieścić w policyjnej izbie dziecka zatrzyma-
nego, co do którego istnieje uzasadnione podejrzenie, Ŝe popełnił czyn karalny, a
zachodzi uzasadniona obawa przed ukryciem się nieletniego lub zatarciem śladów
tego czynu, albo gdy nie moŜna ustalić toŜsamości nieletniego (art. 40 § 1 u.p.n.).

Uzasadnione podejrzenie popełnienia czynu karalnego zachodzi wtedy, gdy

podejrzenie popełnienia czynu zabronionego przez nieletniego opiera się na fak-
tach, dowodach, a co najmniej poszlakach.

Uzasadniona obawa przed ukryciem się nieletniego zachodzi wtedy, gdy

w związku z jego dotychczasowym zachowaniem się, stylem i trybem Ŝycia, na-
wykami (np. ucieczki z domu, szkoły, placówki opiekuńczo-wychowawczej) na-
suwa się przypuszczenie, Ŝe ukrycie się nieletniego jest wysoce prawdopodobne.

Obawa przed zatarciem śladów czynu powinna być uzasadniona przeszło-

cią nieletniego, okolicznościami sprawy, a zwłaszcza charakterem i rodzajem

tych poszlak i dowodów, które w sprawie zostały zebrane, oraz tych, które nale-
Ŝ

y jeszcze zebrać.

Odstąpienie od umieszczenia zatrzymanego nieletniego w policyjnej izbie

dziecka następuje w przypadkach:
–

ustania przesłanek zatrzymania (przekazanie nieletniego rodzicom lub opie-
kunom, od których naleŜy uzyskać pisemne potwierdzenie przejęcia nielet-
niego),

–

stanu po spoŜyciu alkoholu niebędącego stanem nietrzeźwości (umieszczenie
w policyjnej izbie dziecka moŜe nastąpić w wyjątkowych sytuacjach, za
zgodą lekarza),

–

stanu nietrzeźwości, gdy nieletni jest umieszczany w izbie wytrzeźwień,

–

uzasadnionego przypuszczenia niedorozwoju umysłowego, choroby psy-
chicznej lub innego zakłócenia czynności psychicznych, nałogowego spo-
Ŝ

ywania alkoholu w celu wprowadzenia się w stan odurzenia albo wprowa-

dzania się w stan odurzenia narkotykami bądź innymi środkami odurzający-
mi, gdy nieletni decyzją sądu rodzinnego jest umieszczany w zakładzie (od-
dziale) psychiatrycznej opieki zdrowotnej,

–

choroby, gdy nieletni wymaga specjalistycznej opieki zdrowotnej i jest
umieszczany w zakładzie stacjonarnej opieki zdrowotnej,

–

podjęcia przez sędziego rodzinnego lub prokuratora (w ramach swojej
właściwości) decyzji o zwolnieniu nieletniego,

–

podjęcia przez sędziego rodzinnego decyzji o umieszczeniu nieletniego
w schronisku dla nieletnich lub innym właściwym zakładzie,

–

zatrzymania nieletniego, wobec którego istnieje uzasadnione podejrzenie, Ŝe
pomiędzy 13 a 17 rokiem Ŝycia dopuścił się czynu karalnego, a w chwili za-
trzymania ma ukończone lat 18, gdy jest on umieszczony w pomieszczeniu
jednostki Policji przeznaczonym dla osób zatrzymanych.

Zatrzymanego nieletniego informuje się natychmiast o przyczynach za-

trzymania,  o  prawie  do  złoŜenia  zaŜalenia  na  tę  czynność  do  sądu  rodzinnego,
o  prawie  Ŝądania  powiadomienia  szkoły  lub  zakładu  pracy  o  zatrzymaniu  oraz
o  prawie  Ŝądania  umoŜliwienia  nawiązania  w  dostępnej  formie  kontaktu  z  ad-
wokatem, jak równieŜ bezpośredniej z nim rozmowy, przy czym policjant moŜe
zastrzec, Ŝe będzie w tym czasie obecny (art. 40 § 2 u.p.n.).

W razie uzasadnionej potrzeby – po dokonaniu przez policjanta niezbęd-

nych formalności związanych z zatrzymaniem – zatrzymanego nieletniego nale-
Ŝ

y niezwłocznie poddać badaniu lekarskiemu, zgodnie z Zarządzeniem Mini-

strów Spraw Wewnętrznych i Administracji oraz Zdrowia i Opieki Społecznej
z 24 czerwca 1997 r. w sprawie trybu przeprowadzania badań lekarskich osób
zatrzymanych przez Policję (M.P. Nr 40, poz. 414).

Z zatrzymania nieletniego, wobec którego istnieje uzasadnione podejrzenie,

e pomiędzy 13 a 17 rokiem Ŝycia dopuścił się czynu karalnego, a w chwili za-

trzymania nie ukończył lat 18, lub przeciwko któremu wszczęto postępowanie
o czyn karalny będący przestępstwem lub przestępstwem skarbowym przed
ukończeniem przez niego lat 18, a w chwili zatrzymania ma ukończone lat 18 –
sporządza się Protokół zatrzymania nieletniego, przekazując jeden jego egzem-
plarz nieletniemu za pokwitowaniem odnotowanym na oryginale protokołu.

Jako przyczynę zatrzymania nieletniego oprócz stwierdzenia, iŜ istnieje

uzasadnione podejrzenie, Ŝe popełnił czyn karalny (opis czynu oraz jego kwali-
fikacja prawna), naleŜy równieŜ wskazać przesłankę faktyczną zawartą w art. 40
§ 1 u.p.n., tzn. Ŝe istnieje uzasadniona obawa przed ukryciem się nieletniego lub
zacieraniem przez niego śladów czynu albo nie moŜna ustalić jego toŜsamości.

W przypadku zatrzymania nieletniego na podstawie decyzji sędziego

rodzinnego, sądu lub prokuratora jako przyczynę zatrzymania naleŜy wpisać do
protokołu nazwę, sygnaturę i datę decyzji (polecenia) oraz nazwę organu, który
ją wydał.

Policja o zatrzymaniu nieletniego niezwłocznie zawiadamia jego rodziców

lub opiekunów, odnotowując ten fakt w Protokole zatrzymania. Przez nie-
zwłoczne powiadomienie naleŜy rozumieć dopełnienie obowiązku powiadomie-
nia tych osób, gdy tylko zostanie ustalony ich adres, numer telefonu itp. Zawia-
domienie przekazywane rodzicom lub opiekunom nieletniego powinno zawierać

informacje dotyczące przyczyn zatrzymania, prawa do złoŜenia zaŜalenia do są-
du  rodzinnego,  prawa  Ŝądania  umoŜliwienia  nieletniemu  nawiązania  kontaktu
z adwokatem, jak równieŜ bezpośredniej z nim rozmowy, oraz prawa do powia-
domienia  szkoły  lub  zakładu  pracy  o  zatrzymaniu.  Ze  względu  na  to,  iŜ  stroną
postępowania  w  sprawie  nieletniego  są  rodzice,  niezbędne  jest  zawiadomienie
obojga rodziców lub tego z nich, który sprawuje bezpośrednią pieczę nad nielet-
nim. JeŜeli Policja ustali, iŜ nieletni posiada opiekuna (prawnego lub faktyczne-
go), wówczas jego zawiadamia o powyŜszym.

O zatrzymaniu nieletniego Policja niezwłocznie, nie później niŜ w ciągu 24

godzin od chwili zatrzymania, zawiadamia właściwy sąd rodzinny, a gdy sprawa
nieletniego zostanie przekazana prokuratorowi, równieŜ prokuratora (art. 244
§ 4 k.p.k.) – odnotowując ten fakt w Protokole zatrzymania nieletniego.

NaleŜy przyjąć, Ŝe wymieniony obowiązek zostanie spełniony, jeŜeli Poli-

cja do sądu rodzinnego przekaŜe (faksem lub przez doręczenie) Protokół za-
trzymania nieletniego.

Funkcjonariusz pełniący słuŜbę na stanowisku kierowniczym, po zapoznaniu

się  z  ww.  protokołem  i  materiałami  sprawy,  podejmuje  decyzję  o  umieszczeniu
zatrzymanego  nieletniego  w  policyjnej  izbie  dziecka  i  wpisuje  do  protokołu  na-
zwę miejscowości będącej siedzibą policyjnej izby dziecka. Zapoznanie się z Pro-
tokołem  zatrzymania  nieletniego  oraz  podjęcie  decyzji  dotyczącej  umieszczenia
zatrzymanego  nieletniego  w  policyjnej  izbie  dziecka  „osoba  uprawniona”  po-
twierdza na kaŜdym egzemplarzu protokołu swoim podpisem i imienną pieczątką,
wpisując jednocześnie datę i godzinę tej czynności.

JeŜeli w policyjnej izbie dziecka do jednej sprawy umieszczanych jest

dwóch lub więcej nieletnich, naleŜy do Protokołu zatrzymania kaŜdego z nich
wpisać imiona i nazwiska tych, od których nieletni dla dobra toczącego się po-
stępowania powinien być odizolowany.

Formalną podstawą umieszczenia nieletniego w policyjnej izbie dziecka

jest  kopia  (kserokopia)  Protokołu zatrzymania  nieletniego.  W  protokole  naleŜy
odnotować  datę  i  godzinę  umieszczenia  nieletniego  w  policyjnej  izbie  dziecka
oraz  uzyskać  podpis  upowaŜnionego  pracownika  izby  jako  potwierdzenie  tego
faktu.  W  przypadku gdy  nieletni  zatrzymany  przez  Policję  w  trybie  art. 40 § 1
u.p.n. jest w trakcie samowolnego pobytu poza schroniskiem dla nieletnich lub
zakładem poprawczym, w odpowiedniej rubryce protokołu naleŜy takŜe wpisać
nazwę i adres schroniska lub zakładu, w którym nieletni powinien przebywać.

Policja zobowiązana jest powiadomić pisemnie policyjną izbę dziecka,

w której umieszczono nieletniego, o terminie (data, godzina) zawiadomienia sądu
rodzinnego o  zatrzymaniu  nieletniego  –  jeŜeli  fakt  ten  jeszcze  nie  został udoku-
mentowany  w  egzemplarzu  Protokołu  zatrzymania  przekazanym  jako  podstawa
umieszczenia  nieletniego,  a  takŜe  o  przekazaniu  nieletniego  do  dyspozycji  sądu
rodzinnego albo sądu właściwego według przepisów k.p.k.

Dokonywanie czynności z udziałem nieletniego umieszczonego w policyj-

nej izbie dziecka, który nie został przekazany jeszcze do dyspozycji sądu, moŜ-
liwe jest na podstawie pisma „osoby uprawnionej”.

Zatrzymanego nieletniego naleŜy natychmiast zwolnić i przekazać pod

opiekę rodzicom lub opiekunom (po udokumentowaniu tego faktu), jeŜeli:
–

ustanie przyczyna zatrzymania,

–

poleci to sąd rodzinny albo prokurator,

–

nie został zachowany termin (24 godzin) zawiadomienia właściwego sądu
rodzinnego o zatrzymaniu nieletniego,

–

w  ciągu  72  godzin  od  chwili  zatrzymania  nie  ogłoszono  nieletniemu  posta-
nowienia  o  umieszczeniu  w  schronisku  dla  nieletnich,  tymczasowym
umieszczeniu  w  placówce  opiekuńczo-wychowawczej  albo  w  zakładzie  lub
placówce, o których mowa w art. 12 u.p.n., tymczasowym aresztowaniu.

Policja zobowiązana jest bezzwłocznie przekazać do policyjnej izby dziec-

ka pisemną decyzję dotyczącą zwolnienia nieletniego, jeŜeli:
–

w ciągu 48 godzin od zatrzymania nieletniego ustała przyczyna jego zatrzy-
mania i decyzję o zwolnieniu podjęła Policja (pismo podpisane przez „osobę
uprawnioną”),

–

sąd rodzinny, prokurator lub sąd polecenie w powyŜszym zakresie przekazał
Policji.

JeŜeli decyzja o zwolnieniu nieletniego zostanie podjęta podczas jego po-

bytu w policyjnej izbie dziecka, przekazania zwolnionego nieletniego rodzicom
lub opiekunom dokonują policjanci zatrudnieni w policyjnej izbie dziecka.

Po zatrzymaniu nieletniego Policja moŜe wystąpić do sądu rodzinnego

z  wnioskiem  o  umieszczenie  nieletniego  w  schronisku  dla  nieletnich,  gdy  zo-
staną ujawnione okoliczności przemawiające za umieszczeniem go w zakładzie
poprawczym,  a  zachodzi  uzasadniona  obawa  przed  ukryciem  się  nieletniego
lub zatarciem śladów czynu karalnego, albo nie moŜna ustalić toŜsamości nie-
letniego  (art.  27  §  1  u.p.n.),  wyjątkowo  takŜe  wtedy,  gdy  zostaną  ujawnione
okoliczności  przemawiające  za  umieszczeniem  nieletniego  w  zakładzie
poprawczym,  a  nieletniemu  zarzucono  popełnienie  czynu  wymienionego  w
art. 10 § 2 k.k. (art. 27 § 2 u.p.n.).

Policja po zatrzymaniu nieletniego, który pomiędzy 15 a 17 rokiem Ŝycia

dopuścił się przestępstwa wymienionego w art. 10 § 2 k.k., jeŜeli zachodzą prze-
słanki określone  w  art.  258 §  1 lub  2  albo  3 k.p.k.,  a  umieszczenie  nieletniego
w  schronisku  dla  nieletnich  byłoby  niewystarczające,  przekazując  materiały
sprawy  prokuratorowi,  moŜe  wystąpić  o  skierowanie  do  sądu  właściwego  we-
dług  przepisów  k.p.k.  wniosku  o  zastosowanie  środka  zapobiegawczego  w  po-
staci tymczasowego aresztowania.

JeŜeli zachodzi konieczność dokonania z udziałem nieletniego czynności

w wypadkach niecierpiących zwłoki, a przed rozpoczęciem tych czynności brak
podstaw do zatrzymania nieletniego, Policja doprowadza go do jednostki albo –
w miarę potrzeby – dokonuje czynności w miejscu jego zamieszkania. JeŜeli nie

zajdą przesłanki do zatrzymania nieletniego, po zakończeniu czynności doko-
nywanych z jego udziałem poza miejscem zamieszkania naleŜy go przekazać
rodzicom lub opiekunom.

4.4.

Stosowanie środków przymusu bezpośredniego

Wobec nieletnich Policja nie stosuje kajdanek, chyba Ŝe nieletni powyŜej 15

lat jest podejrzanym o popełnienie przestępstwa przeciwko Ŝyciu lub zdrowiu.

Wobec nieletniego moŜna stosować prowadnicę, jeŜeli jest tymczasowo

aresztowany lub zatrzymany, w celu udaremnienia ucieczki albo zapobieŜenia
czynnej napaści lub czynnemu oporowi, a takŜe na polecenie sędziego rodzin-
nego lub prokuratora. Wobec osób, których wygląd wskazuje na wiek do 13 lat,
stosuje się wyłącznie chwyty obezwładniające (zgodnie z Rozporządzeniem Ra-
dy Ministrów z dnia 17 września 1990 r. w sprawie określenia przypadków oraz
warunków i sposobu uŜycia przez policjantów środków przymusu bezpośrednie-
go – Dz.U. Nr 70, poz. 410 z późn. zm.).

W zakresie postępowania wykonawczego Policja wykonuje polecenia sądu

rodzinnego (art. 67 u.p.n.). Obowiązkiem Policji jest bezzwłoczne zawiadomie-
nie sądu rodzinnego o ewentualnych przeszkodach utrudniających lub uniemoŜ-
liwiających wykonanie polecenia.

5. Właściwość sądów rodzinnych

Sprawy nieletnich naleŜą do właściwości sądu rodzinnego, ale sprawę

rozpoznaje sąd właściwy według przepisów k.p.k. w przypadkach, gdy:
–

konieczne jest rozpoznanie sprawy nieletniego wspólnie z dorosłym,

–

zachodzą podstawy do orzeczenia wobec nieletniego kary na podstawie
art. 10 § 2 k.k.,

–

przeciwko  nieletniemu,  który  dopuścił  się  pomiędzy  13  a  17  rokiem  Ŝycia
czynu  zabronionego przez ustawę  jako  przestępstwo  lub  przestępstwo skar-
bowe, wszczęto postępowanie po ukończeniu przez nieletniego lat 18.

Właściwość miejscową sądu rodzinnego ustala się według miejsca za-

mieszkania nieletniego, a w razie trudności w ustaleniu miejsca zamieszkania –
według miejsca pobytu nieletniego.

Z waŜnych względów, zwłaszcza jeŜeli przyczyniłoby się to do uproszcze-

nia lub przyspieszenia postępowania, sąd właściwy według miejsca zamieszka-

nia nieletniego moŜe przekazać sprawę sądowi rodzinnemu, w którego okręgu
nieletni przebywa (art. 17 § 1 i 2 u.p.n.).

W wypadkach niecierpiących zwłoki sąd rodzinny moŜe wydać posta-

nowienie  w  sprawie  nieletniego,  który  nie  podlega  jego  właściwości  miejsco-
wej,  po  czym  przekazuje  sprawę  sądowi  właściwemu  miejscowo,  zawiadamia-
jąc  go  o  dokonanych  czynnościach.  Przekazanie  sprawy  jest  wiąŜące  (art.  17
§ 3 u.p.n.).

Sąd rodzinny, w którego okręgu prowadzone jest śledztwo, moŜe między

innymi na wniosek prokuratora umieścić nieletniego w schronisku dla nieletnich
(art. 16 § 3 u.p.n.). W przypadku gdy czyn karalny został popełniony na terenie
zakładu poprawczego, właściwy jest sąd rodzinny miejsca połoŜenia zakładu,
który o podjętych czynnościach zawiadamia sąd rodzinny właściwości ogólnej
(art. 91 § 5 u.p.n.).

Sąd rodzinny właściwy, do którego Policja przekazuje sprawę, powinien

być takŜe uznany za właściwy do zawiadomienia go w przypadku zatrzymania
nieletniego.

JeŜeli Policja w ramach czynności dokonywanych zgodnie z art. 37 § 1

u.p.n. nie zdoła zidentyfikować nieletniego sprawcy czynu karalnego (brak prze-
słanek do wydania postanowienia o wszczęciu postępowania wyjaśniającego),
ale uzyska materiał dowodowy uzasadniający podejrzenie, iŜ czynu dokonał nie-
letni, to przekazuje sprawę w celu wszczęcia postępowania (art. 21 § 1 u.p.n.)
sędziemu rodzinnemu sądu rodzinnego, właściwego zgodnie z miejscem popeł-
nienia czynu karalnego.

6. Dokumentacja prowadzona w sprawach nieletnich

Prowadzenie dokumentacji w sprawach nieletnich sprowadzać się będzie

do sporządzania notatek słuŜbowych lub urzędowych, dotyczących ujawnienia
zagroŜenia nieletniego demoralizacją oraz podjętych przez Policję działań zapo-
biegawczych:

w przypadku ujawnienia faktu popełnienia przez nieletniego czynu karalnego
policjanci sporządzają odpowiednią dokumentację, taką jak w przypadku
ujawnienia innego czynu zabronionego;

z faktu zatrzymania nieletniego sporządza się Protokół zatrzymania nielet-
niego oraz notatkę urzędową, w której przedstawione są okoliczności i przy-
czyny zatrzymania;

w teczce rejonu dzielnicowego powinny się znajdować: imienny wykaz nie-
letnich sprawców czynów karalnych i zagroŜonych demoralizacją (z podle-

Załącznik 1

ZAPOZNAŁEM SIĘ

Znak sprawy

umieścić nieletniego w policyjnej izbie dziecka w*

RSD

Ds.

................................................................................

(data, godz., imienna pieczątka i podpis osoby uprawnionej)

PROTOKÓŁ ZATRZYMANIA NIELETNIEGO

................................................................ dnia .............................

(miejscowość)

(dzień, miesiąc, rok)

................................................................................................................. z ................................................ w .............................................

(stopień, imię i nazwisko funkcjonariusza)

(nazwa jednostki))

działając na podstawie art. 37 § 1*, 40 § 1 i 3 ustawy z dnia 26 października 1982 r. o postępowaniu w sprawach nieletnich (Dz.U.
nr 35, poz. 228 z późn. zm.), zwanej dalej „ustawą”, art. 244 § 3 i 4 k.p.k.; art. 245 § 1 i 2; art. 247 k.p.k.*, decyzji: sędziego rodzin-
nego*, sądu*, prokuratora*

w dniu ........................................ o godz. ................................ w ................................................................................................................

dokonał zatrzymania ............................................................................................... ur. .................................... w ......................................

którego(-ej) toŜsamość ustalił na podstawie ................................................................................................................................................

(nazwa i numer dokumentu, kto wydał)

miejsce zamieszkania*, pobytu* ..................................................................................................................................................................

(nazwa szkoły, klasa, nazwa zakładu pracy)

w trakcie samowolnego pobytu poza* .........................................................................................................................................................

(nazwa – schronisko dla nieletnich, zakład poprawczy oraz adres)

Rodzice:
Ojciec ............................................................................................................................................................................................................

(imię i nazwisko, miejsce zamieszkania, miejsce pracy, nr telefonu)

Matka ............................................................................................................................................................................................................

(imię i nazwisko, nazwisko panieńskie, miejsce zamieszkania – jeŜeli inne niŜ ojca, miejsce pracy, nr telefonu)

Opiekun prawny* .........................................................................................................................................................................................

(imię i nazwisko, miejsce zamieszkania, miejsce pracy, nr telefonu)

Faktycznie opiekę sprawuje .........................................................................................................................................................................

(imię i nazwisko, miejsce zamieszkania, miejsce pracy, nr telefonu)

Rysopis* .......................................................................................................................................................................................................

(podać w razie niemoŜności ustalenia toŜsamości nieletniego)

Zatrzymania dokonano z następujących przyczyn:

(szczegółowo opisać przyczyny zatrzymania z podaniem, o popełnienie jakiego czynu karalnego podejrzewa się nieletniego, oraz określić przesłanki:

uzasadnionej obawy ukrycia się nieletniego lub zatarcia śladów czynu albo faktu, Ŝe nie moŜna ustalić toŜsamości nieletniego,

bądź opisać okoliczności zatrzymania nieletniego będącego w trakcie samowolnego pobytu poza schroniskiem dla nieletnich

lub zakładem poprawczym z podaniem ich nazwy i adresu, w innych przypadkach – nazwę, sygnaturę i datę decyzji oraz nazwę organu, który ją wydał)

.......................................................................................................................................................................................................................
Zatrzymany(-a) pouczony(-a) o przysługującym mu(jej) na mocy art. 38 § 1; 40 § 2 ustawy, art. 245 k.p.k., 612 § 2 k.p.k. prawie
wniesienia zaŜalenia na zatrzymanie do sędziego rodzinnego*, sądu rodzinnego* właściwego według miejsca zamieszkania lub poby-
tu nieletniego, prawie Ŝądania: powiadomienia o zatrzymaniu szkoły lub zakładu pracy, umoŜliwienia nawiązania w dostępnej formie
kontaktu z adwokatem i bezpośredniej z nim rozmowy, nawiązania kontaktu z urzędem konsularnym lub przedstawicielstwem dy-
plomatycznym, oświadczył(-a), co następuje:

Oświadczenie zatrzymanego(-ej) o stanie zdrowia: .....................................................................................................................................

Zatrzymany(-a) był(-a) / nie był(-a)* badany(-a) przez lekarza ..................................................................................................................

Na tym protokół zakończono i po odczytaniu podpisano dnia ............................................................... o godz. ........................................

.............................................................

....................................................................

(podpis policjanta)

(podpis zatrzymanego(-ej) nieletniego(-ej))

Kopię niniejszego protokołu otrzymałem(-am) dnia ................................................ o godz. ......................................................................

....................................................................

(podpis zatrzymanego(-ej) nieletniego(-ej))

__________________________________________________________________________________________________________

Zgodnie z art. 40 § 4 ustawy o zatrzymaniu .................................................................................................................................................

(imię i nazwisko)

przyczynie zatrzymania, przysługującym na mocy art. 38 § 1; 40 § 2 ustawy, art. 245 k.p.k., 612 § 2 k.p.k. prawie wniesienia zaŜale-
nia  na  zatrzymanie  do  sędziego  rodzinnego*,  sądu  rodzinnego*  właściwego  według  miejsca  zamieszkania  lub  pobytu  nieletniego,
prawie  Ŝądania:  powiadomienia  o  zatrzymaniu  szkoły  lub  zakładu  pracy,  kontaktu  z  adwokatem  i  bezpośredniej  z  nim  rozmowy,
nawiązania kontaktu z urzędem konsularnym lub przedstawicielstwem dyplomatycznym, powiadomiono:

ojca ................................................................................................................................................................. dnia ................. o godz. .......

(imię i nazwisko)

matkę .............................................................................................................................................................. dnia ................. o godz. .......

(imię i nazwisko)

opiekuna prawnego*........................................................................................................................................ dnia ................ o godz. .......

(imię i nazwisko)

osobę faktycznie sprawującą opiekę* ............................................................................................................. dnia ............... o godz. ........

(imię i nazwisko)

w sposób: telefonicznie* / osobiście* / faksem* / pocztą elektroniczną*

potwierdzenie* .............................................................................................................................................................................................

(w przypadku osobistego stawiennictwa po wpisaniu imienia i nazwiska osoby zawiadomionej, uzyskać podpis tej osoby lub osób)

__________________________________________________________________________________________________________

Zgodnie z art. 40 § 5 ustawy, o zatrzymaniu ................................................................................................................................................

(imię i nazwisko)

zawiadomiono Sąd Rodzinny w ......................................................................................... dnia ....................................... o godz. ............

sposób: przesłanie protokołu faksem* / telefonicznie* / doręczenie protokołu*

(imię i nazwisko sędziego rodzinnego* / innej osoby upowaŜnionej*, podpis)

__________________________________________________________________________________________________________

Zgodnie z art. 244 § 4 k.p.k., o zatrzymaniu* .............................................................................................................................................

(imię i nazwisko)

zawiadomiono prokuratora* ....................................................................... z Prokuratury .................................. w ..................................

dnia ...................................................... o godz. ............... sposób: doręczenie protokołu* / telefonicznie* / przesłanie protokołu faksem

(imię i nazwisko prokuratora, podpis)

__________________________________________________________________________________________________________

Zatrzymanego(-ą) nieletniego(-ą) umieszczono:

w ...................................................................................................................................................................................................................

(policyjna izba dziecka, schronisko dla nieletnich, inne miejsce)

dnia ................... o godz. ............ przez .......................................................................................................................................................

(stopień, imię i nazwisko funkcjonariusza, nr leg. słuŜbowej, jednostka)

Nieletniego(-ą) odizolować ..........................................................................................................................................................................

(dane osób, od których naleŜy go izolować w celu zabezpieczenia prawidłowego toku postępowania)

...............................................................................................

(stopień, imię i nazwisko, podpis funkcjonariusza upowaŜnionego do przyjęcia, nr leg. słuŜbowej)

__________________________________________________________________________________________________________

Zatrzymanego(-ą) .............................................................................................. zwolniono dnia ....................................... o godz. ............

i przekazano rodzicom / opiekunom* ..........................................................................................................................................................

(pozycja ksiąŜki zatrzymań)

................................................................

........................................................................

(podpis policjanta)

(podpis rodziców / opiekunów)

* niepotrzebne skreślić

Załącznik 2

.......................................................................

data załoŜenia karty

komórka

....................................................................................

stopień, imię i nazwisko policjanta zakładającego kartę

KARTA NIELETNIEGO

zagroŜonego demoralizacją* / sprawcy czynu karalnego*

I. DANE PERSONALNE:

Nazwisko ....................................................................................... imię .................................................. pseudonim ................................

Imię ojca ...................................................................... imię matki ................................................. z domu ...............................................

Data i miejsce urodzenia .................................................................................................................. PESEL ...............................................

II. ADRES ZAMIESZKANIA (ZAMELDOWANIA):

Miejscowość .......................................................................... gmina .................................................. powiat ............................................

Ulica ............................................................................................ nr domu / mieszkania ......................................... telefon .......................

III. SZKOŁA / ZAJĘCIE NIELETNIEGO:

IV. NIELETNI:

Sprawca czynu karalnego* – kwalifikacja prawna czynu ....................................................................................................................

ZagroŜony demoralizacją* – przejawy demoralizacji: uŜywanie alkoholu / środków odurzających / uprawianie nierządu / uciecz-

ki z domu / wagary / przynaleŜność do subkultur / kontakty przestępcze / zamachy samobójcze / hazard / inne ..............................

V. RODZINA NIELETNIEGO:

Struktura rodziny

Pełna / rozbita / zrekonstruowana / konkubinat / rodzina zastępcza / osoba samotnie wychowująca: ojciec / matka / dziadkowie / opie-

kun prawny.

Ojciec ............................................................................................ wiek .......... zajęcie ..............................................................................

Matka ............................................................................................ wiek .......... zajęcie ..............................................................................

* niepotrzebne skreślić

Rodzeństwo / imię / wiek / zajęcie .....................................................................................................................................................

Władza rodzicielska

Matka – pełna / ograniczona / zawieszona / pozbawiona

Ojciec – pełna / ograniczona / zawieszona / pozbawiony

Sytuacja opiekuńczo-wychowawcza:

Opieka właściwa / niewydolność wychowawcza / brak opieki

Zachowania patologiczne w rodzinie:

Ojciec ....................................................................................................................................................................................................

Opiekunowie ........................................................................................................................................................................................

Rodzeństwo ..........................................................................................................................................................................................

VI. SPRAWY W SĄDZIE:

Data .......................... orzeczony środek (wychowawczy, poprawczy) ...............................................................................................

Zmiana ..................................................................................................................................................................................................

Nazwisko oraz telefon kuratora sądowego lub innej osoby sprawującej kuratelę nad nieletnim ........................................................

W jakich placówkach opiekuńczo-wychowawczych lub poprawczych nieletni przebywał lub przebywa? .......................................

VII. ZATRZYMANIA PRZEZ POLICJĘ:

Data .......................... powód ................................................................................................................................................................

VIII. KONTAKTY NIELETNIEGO:

Lp.

Nazwisko i imię

Wiek

Adres zamieszkania

Rodzaj kontaktu

IX. CZYNNOŚCI PODEJMOWANE W SPRAWIE NIELETNIEGO I JEGO RODZINY:

Data

Lp.

Rodzaj interwencji lub treść informacji

Do kogo

skierowano

Efekt czynności

X. UWAGI DODATKOWE: ....................................................................................................................................................................

XI. WNIOSKI: ............................................................................................................................................................................................

Załącznik 3

PROTOKÓŁ

PRZESŁUCHANIA NIELETNIEGO

SPRAWCY CZYNU KARALNEGO

..................................................................................

(nazwa i numer rejestru albo znak sprawy)

..................................................................................

(nazwa jednostki Policji prowadz

cej spraw

)

(imi

i nazwisko nieletniego)

g g m m d d m m r r r r

na podstawie art. 39, 37 § 2 * upn, celem ustalenia, czy zachodz

okoliczno

ci okre

lone w art. 2 upn

.................................................................................................................................................................................................

(miejsce czynno

ci – adres lub inne okre

lenie miejsca czynno

ci albo nazwa jednostki Policji)

................................................................................................. z .............................................................................................

(stopie

, imi

i nazwisko)

(nazwa jednostki Policji)

Osoby uczestnicz

ce w czynno

ci: .........................................................................................................................................

(charakter: przybrana – protokolant, stenograf; udziału – zgodnie z art. 171 § 2 kpk; obecno

ci – zgodnie

.................................................................................................................................................................................................

z art. 171 § 3 kpk lub inny; oraz w ka

dym przypadku: stopie

– dotyczy policjanta – imi

i nazwisko osoby innej ni

przesłuchiwana i prowadz

cy czynno

ść

)

.................................................................................................................................................................................................

Przebieg czynno

ci b

dzie utrwalany za pomoc

urz

dzenia rejestruj

cego obraz/d

k* tak nie,

o czym uprzedzono uczestników .............................................................................................................................................

(rodzaj i cechy identyfikacyjne urz

dzenia, no

nika oraz techniczne warunki rejestracji)

.................................................................................................................................................................................................

obsługiwanego przez ...............................................................................................................................................................

(imi

, nazwisko i adres oraz stanowisko słu

bowe – w przypadku policjantów adres jednostki Policji)

.................................................................................................................................................................................................

Nieletni(-a) podał(-a) nast

puj

ce dane:

imi

, nazwisko .....................................................................................................................................................................

imiona rodziców i nazwisko rodowe matki ...........................................................................................................................

data urodzenia

miejsce urodzenia .......................................................................

g g m m d d m m r r r r

miejsce zameldowania na pobyt stały .................................................................................................................................

miejsce zamieszkania (dłu

szego pobytu) ..........................................................................................................................

adresat dla dor

cze

w kraju* .............................................................................................................................................

(w przypadku osoby przebywaj

cej za granic

)

zaj

cie rodziców/opiekunów* ..............................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................................................

obywatelstwo ....................................................., obywatelstwo innego pa

stwa ...............................................................

(poda

, jakiego oraz dokładne dane osobowe,

.............................................................................................................................................................................................

jakimi si

posługuje)

wykształcenie ......................................................................................................................................................................

(klasa, nazwa i adres szkoły, do której ucz

szcza, poda

, ile klas uko

czył i kiedy)

Ms-82.

miejsce pracy ......................................................................................................................................................................

(

ródło utrzymania, czy pracuje, w jakim charakterze, gdzie i ile zarabia)

.............................................................................................................................................................................................

czy sprawiał(-a) kłopoty wychowawcze ...............................................................................................................................

.............................................................................................................................................................................................

poprzednio stosowane

rodki .............................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................................................

stosunek do pokrzywdzonego .............................................................................................................................................

Nieletniego(-

) przed pierwszym przesłuchaniem pouczono o uprawnieniach i obowi

zkach zawartych w „Po-

uczeniu nieletniego sprawcy czynu karalnego o uprawnieniach i obowi

zkach”.

Pouczenie to otrzymałem(-am) na pi

mie.

..................................................................

(podpis nieletniego(-ej))

Okre

lenie czynu karalnego i jego kwalifikacji prawnej: ..........................................................................................................

(czas, miejsce i skutki, w tym wysoko

ść

wyrz

dzonej szkody, oraz inne okoliczno

.................................................................................................................................................................................................

popełnienia czynu karalnego)

.................................................................................................................................................................................................

Tre

ść

wyja

nie

: ......................................................................................................................................................................

.................................................................................................................................................................................................

Omówienie skre

oraz poprawek i uzupełnie

poczynionych w protokole .........................................................................

.................................................................................................................................................................................................

Zgłoszone przez osoby uczestnicz

ce w czynno

ci zarzuty co do tre

ci protokołu oraz o

wiadczenie policjanta prowa-

cego czynno

ść

...................................................................................................................................................................

.................................................................................................................................................................................................

Do protokołu zał

czono ..........................................................................................................................................................

(liczba i rodzaj zał

czników)

Czynno

ść

zako

czono

g g m m d d m m r r r r

Protokół osobi

cie odczytałem/odczytano mi*

..........................................................................

(podpis policjanta prowadz

cego czynno

ść

)

(podpis nieletniego(-ej))

Podpisy osób bior

cych udział w czynno

ci:

1. ........................................................... 2. ........................................................... 3. ...........................................................

Podpisy osób obsługuj

cych urz

dzenia rejestruj

ce:

1. ........................................................... 2. ........................................................... 3. ...........................................................

niepotrzebne skre

postawi

znak x w odpowiedniej kratce

Załącznik 6

Karta ...................................................

Załącznik do protokołu przesłuchania

nieletniego sprawcy czynu karalnego

z dnia ..................................................

POUCZENIE

NIELETNIEGO SPRAWCY CZYNU KARALNEGO

O UPRAWNIENIACH I OBOWIĄZKACH

Nieletniemu przysługuje prawo do:
–

składania wyjaśnień,

–

odmowy składania wyjaśnień lub odmowy odpowiedzi na pytania,

–

składania wniosków o dokonanie czynności postępowania,

–

korzystania z pomocy obrońcy,

–

Ŝą

dania przesłuchania go z udziałem ustanowionego obrońcy, którego

niestawiennictwo nie tamuje przesłuchania (art. 300, 301 k.p.k.),

–

złoŜenia zaŜalenia na czynności naruszające jego prawa (art. 38 § 1
u.p.n.).

Nieletni jest obowiązany poddać się:
–

oględzinom zewnętrznym ciała lub innym badaniom niepołączonym
z naruszeniem integralności ciała; w szczególności wolno od nieletniego
pobrać odciski, fotografować go oraz okazać go w celach rozpoznaw-
czych innym osobom (art. 74 § 2 pkt 1 k.p.k.),

–

niezbędnym dla postępowania badaniom psychologicznym i psychia-
trycznym oraz badaniom połączonym z dokonaniem zabiegów na jego
ciele, z wyjątkiem chirurgicznych, pod warunkiem Ŝe dokonane są przez
uprawnionego do tego pracownika słuŜby zdrowia z zachowaniem wska-
zań wiedzy lekarskiej i nie zagraŜają zdrowiu nieletniego; w szczególno-
ś

ci nieletni jest obowiązany przy zachowaniu tych warunków poddać się

pobraniu krwi lub wydzielin organizmu (art. 74 § 2 pkt 2 k.p.k.).

Potwierdzam odbiór przed pierwszym przesłuchaniem pouczenia o upraw-

nieniach i obowiązkach.

.............................., dnia ..................

.............................................

(podpis nieletniego)