Lakiernik_714[03]_Z1.07

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

SPIS TREŚCI

1. Wprowadzenie

2. Wymagania wstępne

3. Cele kształcenia

4. Materiał nauczania

4.1. Charakterystyka środków ochronno-dekoracyjnych

4.1.1. Materiał nauczania

4.1.2. Pytania sprawdzające

4.1.3. Ćwiczenia

4.1.4. Sprawdzian postępów

4.2. Ochrona czasowa

4.2.1. Materiał nauczania

4.2.2. Pytania sprawdzające

4.2.3. Ćwiczenia

4.2.4. Sprawdzian postępów

4.3. Uszczelnianie i wygłuszania

4.3.1. Materiał nauczania

4.3.2. Pytania sprawdzające

4.3.3. Ćwiczenia

4.3.4. Sprawdzian postępów

5. Sprawdzian osiągnięć

6. Literatura

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

1. WPROWADZENIE

Poradnik ten będzie Ci pomocny w przyswajaniu wiedzy i umiejętności o środkach

ochronno-dekoracyjnych, ochronie czasowej oraz o uszczelnianiu i wygłuszaniu, zawiera
również treści, które pomogą Ci w wykonaniu ćwiczeń i stosowaniu wiadomości
i umiejętności w działaniu praktycznym.

W poradniku zamieszczono:

1. Wymagania wstępne, czyli wykaz niezbędnych umiejętności i wiedzy, które powinieneś

mieć opanowane, aby przystąpić do realizacji tej jednostki modułowej.

2. Cele kształcenia tej jednostki modułowej.
3. Materiał nauczania (rozdział 4) umożliwia samodzielne przygotowanie się do wykonania

ćwiczeń i zaliczenia sprawdzianów. Jest to „pigułka” wiadomości teoretycznych
niezbędnych do opanowania treści jednostki modułowej. Rozdział ten zawiera także:

−

pytania sprawdzające wiedzę potrzebną do wykonania ćwiczenia,

−

ćwiczenia, opis ich wykonania wraz z wykazem materiałów, narzędzi i sprzętu
potrzebnych do realizacji,

−

sprawdzian postępów pozwalający ocenić stopień opanowania materiału.

4. Sprawdzian osiągnięć, przykładowy zestaw zadań. Pozytywny wynik sprawdzianu

potwierdzi, że dobrze pracowałeś podczas zajęć i że nabrałeś wiedzy i umiejętności
z zakresu tej jednostki modułowej.

5. Literaturę uzupełniającą.

Jeżeli masz trudności ze zrozumieniem tematu lub ćwiczenia, to poproś nauczyciela

lub instruktora o wyjaśnienie i ewentualne sprawdzenie, czy dobrze wykonujesz daną
czynność. Po przerobieniu materiału spróbuj zaliczyć sprawdzian z zakresu jednostki
modułowej.

Bezpieczeństwo i higiena pracy

W czasie pobytu w pracowni musisz przestrzegać regulaminów, przepisów

bezpieczeństwa i higieny pracy oraz instrukcji przeciwpożarowych, wynikających z rodzaju
wykonywanych prac. Przepisy te poznasz podczas trwania nauki.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Schemat jednostek modułowych

714[03].Z1.04

Wytwarzanie powłok

malarsko – lakierniczych

na wyrobach

powszechnego użytku

714[03].Z1

Podstawowe technologie

lakiernicze

714[03].Z1.01

Stosowanie przepisów bhp

ochrony ppoż. i ochrony

środowiska przy

wykonywaniu prac

lakierniczych

714[03].Z1.02

Przygotowanie

powierzchni wyrobów do

lakierowania

714[03].Z1.03

Nakładanie powłok

lakierniczych

714[03].Z1.06

Wykonywanie napraw

i renowacji pokryć

lakierniczych

714[03].Z1.05

Znakowanie pokryć

lakierniczych

714[03].Z1.09

Organizowanie

i wyposażenie lakierni

714[03].Z1.08

Ocenianie jakości pokryć

lakierniczych

714[03].Z1.07

Nanoszenie pokryć

ochronnych i ochronno

-dekoracyjnych

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2. WYMAGANIA WSTĘPNE

Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć:

–  organizować stanowisko pracy zgodnie z wymogami ergonomii,
–  dobierać przybory i materiały do wykonania rysunku,
–  stosować  przepisy  bhp,  ochrony  ppoż.  i  ochrony  środowiska  przy  wykonywaniu  prac

lakierniczych,

–  stosować technologie mechaniczne,
–  eksploatować maszyny,
–  rozróżniać materiały konstrukcyjne,
–  wykonywać pomiary laboratoryjne,
–  rozróżniać materiały lakiernicze i pomocnicze,
–  posługiwać się podstawowymi pojęciami fizyko-chemicznymi,
–  posługiwać się dokumentacją techniczną,
–  stosować technologię informacyjną,
–  wykonywać naprawy i renowację pokryć lakierniczych,
–  przygotowywać powierzchnię do lakierowania,
–  nakładać powłoki lakiernicze,
–  obsługiwać maszyny do nanoszenia powłok lakierniczych,
–  dobierać parametry do procesów, mycia, lakierowania.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3. CELE KSZTAŁCENIA

W wyniku realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:

−

wykonać pokrycia ochronne i ochronno-dekoracyjne zgodnie z przepisami BHP, ochrony
ppoż. i ochrony środowiska,

−

rozróżniać powłoki dekoracyjne, ochronne i ochronno-dekoracyjne,

−

scharakteryzować środki pielęgnująco – dekoracyjne stosowane na pokrycia lakierowe,

−

scharakteryzować procesy konserwacji powłok lakierniczych,

−

wykonać podstawowe operacje procesu konserwacji pokrycia lakierowego,

−

zastosować środki ochrony czasowej w lakierowanych wyrobach przemysłu
maszynowego,

−

wykonać technikami ręcznymi i mechanicznymi operacje uszczelnienia i wygłuszania
powierzchni,

−

ocenić jakość powierzchni dekoracyjnych i ochronnych,

−

skorzystać z literatury technicznej i innych źródeł informacji.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4. MATERIAŁ NAUCZANIA

4.1.

Charakterystyka

środków ochronnych i ochronno-

dekoracyjnych

4.1.1. Materiał nauczania

W wyniku niedoskonałych metod nakładania, niejednorodnego składu oraz zużycia

powłok  lakierniczych  występują  na  nich  wgłębienia  i  rysy  zwane  nieciągłościami.  W  tych
nieciągłościach  gromadzi  się  woda  zanieczyszczona  agresywnymi  związkami  chemicznymi,
które  niszczą  powłokę.  Dodatkowo  woda  ta,  w  wyniku  zamarzania,  rozsadza  mechanicznie
warstwy  lakieru.  Aby  temu  zapobiec  stosuje  się  powlekanie  powłok  lakierniczych  środkami
ochrono-dekoracyjnymi, które dodatkowo podnoszą walory estetyczne powłoki.

Rys. 2. Powiększenie elementu lakierowanego bez warstwy ochronno-dekoracyjnej (a)

i zabezpieczonego woskiem (b)

Na warstwy zabezpieczające powłoki lakierowe stosuje się:

−

pasty, które są stałymi lub ciekłymi koloidalnymi układami dwufazowymi składającymi
się z fazy ciekłej i rozproszonej w niej fazy stałej woskowej, parafinowej lub
krzemionkowej,

−

żele, które są półstałymi koloidalnymi układami jednofazowymi,

−

emulsje, które są półciekłym lub ciekłym koloidalnym układem dwufazowym typu: woda
w oleju W/O lub olej w wodzie O/W.

Tabela 1 Podział środków do pielęgnacji powłok lakierniczych (8)

Typ środka

Rodzaj środka

Czyszcząco-polerujący

Pasta ścierna, emulsja z dodatkiem
miękkiego materiału polerskiego
(drobnokrystalicznego)

Polerująco-konserwujący

emulsja z dodatkiem miękkiego
materiału polerskiego – koloidalnego

Pielęgnacyjno-hydrofobizujący

emulsja, żel

Hydrofobizująco-ochronny

żel, pasta woskowa

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Środki pielęgnacyjno-konserwujące dzielimy na :

−

środki  czyszcząco-polerujące;  składające  się  z  substancji  ściernych  o  twardości  do  4
w skali  Mohsa,  substancji  poślizgowych np. oleje,  tłuszcze.  Oprócz  tego  środki  zawierają
rozpuszczalniki,  detergenty,  mydła  i  substancje  zapachowe,  środki  te  zasadniczo  służą
do czyszczenia starych powłok i ich działanie ochronne jest znikome,

−

środki polerująco-konserwujące; składają się z wosków, stearynianiu glinu
i rozpuszczalników. Powłoka otrzymana z tych środków jest twarda i odporna na wodę,

−

środki  ochronno-hydrofobizujące;  składają  się  z  wosków  i  estrów.  Powłoka  jest
elastyczna,  odporna  na  wodę  i  solankę,  ale  jej  efekt  dekoracyjny  jest  znikomy  i  dlatego
jest  ona  stosowana  do  pokrywania  elementów  mało  widocznych  np.  podwozia
samochodów, przestrzenie zamknięte,

−

powłoki  teflonowe  są  najnowszym  środkiem  do  konserwacji  powierzchni  lakierowanych,
składają  się  one  z  produktów  reakcji  węglowodorów  z  fluorem  i  chlorem,  zapewniają
długotrwałą  ochronę  i  bardzo  wysoki  połysk;  jednak  technologia  nakładania  jest  bardzo
skomplikowana.

Nakładanie środków pielęgnacyjno-konserwacyjnych
Przed  nakładaniem  warstw  ochronno-dekoracyjnych  należy  bezwzględnie  umyć  obiekt  wodą
z  dodatkiem  niewielkiej  ilości  środka  powierzchniowo  czynnego.  Najlepsze  efekty  osiąga  się
myjąc gorącą wodą  w temperaturze od 60

C do 80

C pod ciśnieniem 10 barów. Po umyciu

należy dokładnie obejrzeć obiekt i usunąć resztki zanieczyszczeń za pomocą benzyny
ekstrakcyjnej.
Podczas mycia należy przestrzegać następujących zasad:

−

myć powierzchnię lakierowana możliwie szybko po zabrudzeniu,

−

martwe owady odmoczyć i usunąć przed myciem,

−

używać dużych ilości wody,

−

stosować do mycia miękką gąbkę lub miękką szczotkę,

−

do suszenia stosować czystą i suchą szmatkę bawełnianą, irchę lub ręczniki papierowe,

−

dokładnie spłukiwać środki myjące,

−

nie myć i nie suszyć obiektu przy silnym nasłonecznieniu.

Niektóre plamy nie dające się umyć za pomocą wody, wymagają specjalnych technologii np.:

−

zanieczyszczenia smołą usuwamy za pomocą miękkiej szmatki nasączonej w benzynie
ekstrakcyjnej lub terpentynie,

−

zanieczyszczenia z rozbitych owadów usuwamy gąbką i ciepłą wodą z mydłem
po uprzednim namoczeniu; należy starannie usunąć resztki mydła przez obfite mycie
z wodą. Można stosować specjalne preparaty dostępne w handlu,

−

zanieczyszczenia

materiałami

budowlanymi

usuwamy

przez

namoczenie

wodą

z mydłem. Delikatnym pędzelkiem nasączamy plamę i usuwamy bez stosowania dużego
nacisku.

Po  umyciu  należy  wysuszyć  obiekt  za  pomocą  papierowych  ręczników  lub  strumieniem
powietrza.  Należy  unikać  suszenia  w  „ostrym”  słońcu,  gdyż  to  może  pozostawić  plamy
na lakierze.
Przy  stosowaniu  środków  pielęgnacyjno-konserwujących  należy  stosować  się  ściśle
do poleceń producenta.
Ogólny schemat przy stosowaniu past przedstawia się następująco:

−

umyty i wysuszony obiekt należy pokryć pastą za pomocą gąbki,

−

za pomocą miękkiej szmaty z naturalnych tkanin należy polerować powierzchnie
lakierową do uzyskania połysku,

−

w przypadku obróbki narzędziami mechanicznymi należy stosować krążki elastyczne
pokryte suknem,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

−

do obróbki wykańczającej stosować należy tzw. kożuszki czyli tarcze polerskie pokryte
owczą wełną,

−

do wykańczającego polerowania stosuje się niekiedy tarcze z paskami jedwabnymi
usztywnionymi nadmuchem powietrza,

−

przy stosowaniu past należy ściśle przestrzegać czasu przesychania nałożonej pasty;
należy unikać również nadmiernego nacisku.

Przy stosowaniu żelów i emulsji należy przestrzegać następujących zasad:

−

nałożyć emulsję lub żel na polerowaną powierzchnię, następnie na tarczę polerską,

−

przyłożyć tarczę polerską do przedmiotu i dopiero wtedy włączyć napęd; w przeciwnym
wypadku emulsja na skutek siły odśrodkowej zostaj wyrzucona z tarczy na zewnątrz.

Przy  stosowaniu  szamponów  woskujących  należy  najpierw  wstępnie  umyć  obiekt  gorącą
wodą,  a  następnie  nanosić  miękką  szczotką  roztwór  szamponu  z  wodą.  Przy  tej  czynności
trzeba  uważać,  aby  nie  nanosić  szamponu  na  szyby  konserwowanego  obiektu,  gdyż
spowoduje to zabrudzenie szyb tłustą, trudno zmywalną warstwą.

Do ochrony narażonych na uderzenia piasku, kamieni i środków chemicznych stosuje

się powłoki na bazie PCV, które zastąpiły powłoki bitumiczne. Powłoki te są nakładane
na zagruntowaną powierzchnię za pomocą natrysku automatycznego lub tradycyjnego.
W małych warsztatach stosuje się również nakładanie środka PCV za pomocą pędzli.

Na czas transportu i przechowywania większość producentów stosuje automatyczne

pokrywanie powierzchni lakierowej woskami. Znaczenie skuteczniejsza metoda jest
dodatkowe pokrywanie powierzchni warstwami folii, które chronią obiekt przed
uszkodzeniami mechanicznymi, chemicznymi oraz przed promieniowaniem UV.

Dodatkowa ochronę powierzchni lakierowanej zapewniają elementy z tworzyw

sztucznych lub gumy np. nadkola, chlapacze, osłony progów.

Rys

3. Wygląd kropel wody na powierzchni lakierowej: a) bez pokrycia woskowego,

b) z pokryciem woskowym o właściwościach hydrofobowych [9]

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.1.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1.  W jaki sposób woda niszczy powłokę lakierową?
2.  Jaki jest skład past ochronno-dekoracyjnych?
3.  Jaki jest skład żeli ochronno-dekoracyjnych?
4.  Z czego składają się emulsje?
5.  Jaki dzielimy środki pielęgnacyjno-konserwujące?
6.  Z jakich składników są otrzymywane środki pielęgnacyjne?
7.  Jakich  zasad  należy  przestrzegać  przy  myciu  obiektów  przed  konserwacją  powłoki

lakierowej?

8.  Jakimi metodami usuwamy typowe zanieczyszczenia?
9.  Jaka jest technologia stosowania past?
10.  W jaki sposób nakładamy emulsje i żele?

4.1.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Wykonaj konserwację pokrywy stalowej komory silnika samochodu osobowego pokrytej

lakierem jednowarstwowym.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1)  zorganizować stanowisko pracy,
2)  zapoznać się ze stanem technicznym pokryw,
3)  dobrać technologię mycia i środki do mycia,
4)  umyć pokrywę,
5)  wysuszyć pokrywę,
6)  usunąć ewentualne zanieczyszczenia,
7)  dobrać środki do konserwacji,
8)  zapoznać się z instrukcją nanoszenia środków,
9)  rozprowadzić dobrany środek na powierzchni pokrywy,
10)  wykonać polerowanie pokrywy,
11)  dokonać prezentacji swojej pracy,
12)  przedstawić alternatywne metody wykonania pracy.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

pokrywa komory silnika,

−

stojak do mocowania porywy,

−

szczotka i woda,

−

środek myjący,

−

ręczniki papierowe,

−

benzyna ekstrakcyjna,

−

maska i rękawice ochronne,

−

pasta pielęgancyjna-konserwująca,

−

gąbka do nakładania pasty,

−

szmatki sukienne,

−

przybory do pisania,

−

arkusz papieru,

−

literatura techniczna.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Ćwiczenie 2

Wykonaj naprawę porysowanej powierzchni lakieru jednowarstwowego na błotniku

samochodowym

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1)  zorganizować stanowisko pracy,
2)  ocenić stan powierzchni lakieru,
3)  zidentyfikować materiał malarski na błotniku,
4)  dobrać technologię usuwania wad powierzchni lakieru,
5)  umyć i wysuszyć błotnik samochodu,
6)  nałożyć środek czyszcząco-polerujący,
7)  wykonać polerowanie ręczne do usunięcia wad,
8)  usunąć resztki środków czyszcąco-polerujących,
9)  dobrać środek ochronno-hydrofobizujący,
10)  zapoznać się z instrukcją stosowania środka,
11)  nanieść środek ochronno-hydrofobizujący,
12)  wykonać polerowanie za pomocą szmat flanelowych,
13)  zaprezentować efekty swojej pracy.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

samochód osobowy,

−

szczotka i woda do mycia,

−

detergent,

−

gąbka do rozprowadzania,

−

środek czyszcząco-polerujący,

−

klocek drewniany oklejony filcem,

−

środek ochronno-hydrofobizujący,

−

szmatki flanelowe,

−

przybory do pisania,

−

arkusz papieru,

−

literatura techniczna.

Ćwiczenie 3

Wykonaj konserwacje elementów plastikowych w samochodzie osobowym.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1)  zorganizować stanowisko pracy,
2)  zabezpieczyć tapicerkę za pomocą mat ochronnych,
3)  umyć elementy plastikowe,
4)  wysuszyć za pomocą irchy lub papieru,
5)  nanieść środek zgodnie z instrukcją,
6)  polerować zgodnie z instrukcją,
7)  ocenić jakość wykonania pracy,
8)  usunąć maty zabezpieczające.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

samochód osobowy,

−

maty ochronne,

−

woda i środki czyszczące,

−

środek konserwujący,

−

ircha, ręczniki papierowe,

−

szmatki bawełniane.

Ćwiczenie 4

Wykonaj naprawę pokrycia lakierowego obręczy aluminiowej koła samochodu.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1)  zorganizować stanowisko pracy,
2)  zapoznać się ze stanem technicznym,
3)  dobrać proces technologiczny naprawy,
4)  przeszlifować uszkodzenie,
5)  przemyć za pomocą rozpuszczalnika,
6)  zastosować trawienie powierzchni aluminium,
7)  nałożyć warstwę gruntową,
8)  przeszlifować warstwę gruntową,
9)  nanieść warstwę wierzchnią,
10)  wykonać polerowanie powłoki,
11)  nanieść środek ochronno-hydrofobizujący,
12)  wykonać polerowanie środka ochronnego,
13)  zaprezentować efekty swojej pracy.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

uszkodzona obręcz aluminiowa,

−

papier ścierny,

−

rozpuszczalnik,

−

środek do trawienia tzw. preimer,

−

zestaw lakierów,

−

pędzelki, gąbki, szmatki,

−

środek konserwujący,

−

przybory do pisania,

−

arkusz papieru,

−

literatura techniczna.

4.1.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz

Tak Nie

1) zorganizować stanowisko do wykonania ćwiczenia?

2) określić funkcje powłok ochronno-konserwacyjnych?

3) dobrać rodzaj powłoki konserwacyjnej?

4) wykonać renowację uszkodzonej powłoki?

5) wykonać konserwację powłoki lakierowej?

6) ocenić jakość wykonanej konserwacji?

7) stosować środki zaradcze do zapobiegania błędom technologicznym? ¨

8) stosować przepisy BHP na stanowisku pracy?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.2. Ochrona czasowa wyrobów

4.2.1. Materiał nauczania

Elementy metalowe powinny być zabezpieczone przed korozją na czas

magazynowania  i  transportu.  Zabezpieczenie  to  nie  powinno  kolidować  z  przeznaczeniem
elementów
Np.  części  obrabiarek  takie  jak  sanie,  prowadnice  powinny  być  zabezpieczone  łatwą
do  usunięcia  warstwą  ochronną  składającą  się  z  lanoliny  i  nafty.  Uchwyty,  narzędzia
pomiarowe  i  narzędzia  skrawające  powinny  być  zabezpieczone  wazeliną  techniczną.
Dodatkowo  części  te  są  pakowane  razem  z  woreczkiem  substancji  zawierających  inhibitory
korozji  oraz  środki  higroskopijne.  Dzięki  temu z otoczenia  przedmiotu  jest pochłaniania  para
wodna, produkty zanieczyszczenia atmosfery tzw. kwaśne deszcze.

Narzędzie rolnicze na czas składowania powinny być oczyszczone z resztek

roślinnych  i  gleby,  następnie  pomalowane  olejem  maszynowym  lub  powleczone  smarem
mazistym  np.  STP.  Przechowywać  należy  je  w  przewiewnych  wiatach  lub  pod  zadaszeniem
na  podkładkach  z  materiałów  izolacyjnych np.  guma, drewno,  aby  zapobiec  podsiąkaniu wód
opadowych  i  roztopów.  W  żadnym  wypadku  maszyny  nie  powinny  dotykać  gleby,
gdyż jej kwaśny odczyn powoduje przyśpieszanie korozji.

Konstrukcje metalowe powinny być zabezpieczone zgodnie z normą ISO 8501-1 lub

w sytuacjach szczególnych należy stosować się do wymogów odbiorcy.

Elementy konstrukcji wykonanych z kształtowników podlegają obróbce wstępnej

polegającej na piaskowaniu lub trawieniu w celu usunięcia tzw. zendry, czyli pozostałości
procesów hutniczych, a następnie zabezpiecza się je materiałami podanymi w tabeli 2.

Tabela

Materiały do zabezpieczeń przeciwkorozyjnych konstrukcji przemysłowych (po opiaskowaniu)

Nr.

zestawu

Materiały malarskie

Grubość

sumaryczna

minimalna μm

Farba poliwinylowa do gruntowania (chemoodporna)
Emalia poliwinylowa (chemoodporna)

120 μm

Farba epoksydowa rdzochłonna
Podkład epoksydowy modyfikowany (epoksyestrowy do
chłodni)
Emalia epoksydowa modyfikowana (epoksyestrowa do
chłodni)

120 μm

Farba epoksydowa zbiornikowa

180 μm

Elementy budowlane wykonane ze stali przeznaczone na ogrodzenia, balkony i loggie zaleca
się gruntować czasowo na czas składowania, transportu i budowy materiałami podanymi
w tabeli 3

Tabela

Grunty do ochrony czasowej

Nazwa wyrobu

Charakterystyka wyrobu

Farba epoksydowa do
gruntowania Nobiepokor M

Dwukomponentowy podkład epoksydowy do
malowania podłoży stalowych i aluminiowych; może
być również nakładany na niedoczyszczone podłoża ze
śladami rdzy, utwardzany 24 h w temp. 20 ° C lub 1 h
w temp. 50 ±10 °C

Farba epoksydowa do
gruntowania Nobiepokor ZP

Dwukomponentowy podkład epoksydowy do
malowania podłoży stalowych, utwardzany jak wyżej

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Przy doborze technologii ochrony czasowej należy się kierować następującymi przesłankami:

−

natrysk pneumatyczny,

−

czas wysychania nie przekraczający 5 min.,

−

odporność na uszkodzenia mechaniczne,

−

minimalna trwałość na zewnątrz pomieszczeń – 12 miesięcy,

−

możliwość uzyskania maksymalnej ochrony przy jak najcieńszej warstwie,

−

uniwersalność gruntu w zakresie odporności na typowe rozpuszczalniki,
Elementy tak zabezpieczone należy sprawdzić i ewentualne ubytki natychmiast

uzupełniać za pomocą pędzla. Nie można takich elementów składować bezpośrednio
na gruncie.

Konserwacja profili zamkniętych.

W konstrukcji pojazdów samochodowych i innych maszyn coraz powszechniej stosuje

się  tzw.  profile  zamknięte,  czyli  kesony  z  blach.  Ma  to  na  celu  zwiększenie  wytrzymałości
oraz  poprawienie  bezpieczeństwa  biernego  oraz  zmniejszenie  ciężaru  konstrukcji.  Niestety
przestrzenie  te  są  narażone  na  przyśpieszoną  korozję  ze  względu  na  to,  że  nie  można
ich umyć,  praktycznie  nie  ma  w  nich  wietrzenia,  a  w  wyniku  parowania  wody  stężenie
agresywnych  czynników  jest  coraz  większe.  Dlatego  należy  szczególnie  starannie
przeprowadzić ich dodatkowe zabezpieczenie, potocznie określane „konserwacją”.

Wiodące firmy samochodowe, już w fazie produkcji, zabezpieczają te profile

np. koncern  Audi  przetłacza  przez  profile  rozgrzaną  mieszaninę  wosku  i  terpentyny;
w wyniku  tego  wosk  osadza  się  na  powierzchni  i  skutecznie  zabezpiecza  przed  korozją.
Jednak  ochrona  ta  zmniejsza  się  wraz  z  upływem  czasu  i  należy  przeprowadzić  konserwację
przestrzeni  zamkniętych  w  czasie  eksploatacji. Do tego służą środki firmy Tectyl lub krajowy
Fluidol. Nakładanie tych środków odbywa się następującymi metodami nanoszenia:

−

hydrodynamiczne, najbardziej skuteczne lecz wymagające drogich maszyn,

−

pneumatyczne za pomocą pistoletu za specjalnymi końcówkami,

−

bezpośrednio z pojemników ciśnieniowych, tzw. „sprayów”.

Rys.

Pistolet bezpowietrzny do konserwacji metodą hydrodynamiczną (a), dysza elastyczna (b), dysza

wygięta (c), dysza do natrysku wstecznego (d), dysza prosta przedłużona hydrodynamiczna (e) [19]

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Rys.

Pistolet do konserwacji metodą pneumatyczną (a), elastyczny przewód (b), przedłużacz sztywny

zakrzywiony (c), dysza kierunkowa do wstecznego natrysku (d), dysza rozpylająca specjalna (e) [19]

Technologia konserwacji – metoda ML:

−

umyć i osuszyć obiekt,

−

ustalić rozmieszczenie otworów technologicznych,

−

zdemontować części dekoracyjne zasłaniające otwory technologiczne,

−

sprawdzić drożność otworów ściekowych,

−

wywiercić ewentualne otwory do komór niedostępnych zaatakowanych przez korozję,

−

przedmuchać powierzchnie sprężonym powietrzem,

−

wtryskiwać preparat najpierw w górnych otworach potem coraz niżej,

−

wtryskiwać środek do dolnych otworów,

−

wtryskiwać należy do czasu, aż w sąsiednich otworach ukarze się środek wtryskiwany,

−

następnie należy zamontować korki gumowe zagłuszające .

W ostatnich latach rozpowszechnia się metoda Rust, która polega na wtryskiwaniu

preparatów na bazie bezkwasowych olejów zamiast preparatów woskowych, takich jak Tectyl
czy Fluidol. Metoda te jest szczególnie zalecana do pojazdów starszych, gdzie się bardzo
dobrze sprawdza. Jedyna jej niedogodnością jest wyciekanie oleju w pierwszych dniach
po konserwacji, co wymaga garażowania pojazdu nad papierami chłonnymi przez kilka dni.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Rys

.6.

Konserwacja komory pistoletem z elastyczną końcówką [19]

4.2.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na te pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń:

1.  Na czym polega ochrona czasowa sań obrabiarek?
2.  Jaką rolę pełnią inhibitory?
3.  W jaki sposób zabezpieczymy narzędzia rolnicze?
4.  Jakie materiały stosujemy do zabezpieczania konstrukcji metalowych?
5.  Jakie są grunty do ochrony czasowej?
6.  Jakie warunki powinny spełniać  grunty do ochrony czasowej?
7.  Dlaczego stosuje się profile zamknięte w konstrukcjach blaszanych?
8.  Jakimi środkami zabezpieczamy profile zamknięte?
9.  W jaki sposób nanosimy preparaty do profili zamkniętych?
10. Jaka jest technologia konserwacji profili zamkniętych?

4.2.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Wykonaj ochronę czasową przęsła nowej bramy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1)  zorganizować stanowisko pracy,
2)  zapoznać się ze stanem powierzchni bramy,
3)  przeszlifować miejsca niedopiaskowane,
4)  odtłuścić bramę za pomocą benzyny ekstrakcyjnej,
5)  przygotować farbę gruntową,
6)  przygotować pistolet do lakierowania,
7)  dobrać parametry lakierowania,
8)  przygotować kabinę lakierniczą,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

9) osuszyć część przed lakierowaniem,
10) zastosować środki ochrony osobistej,
11) wykonać lakierowanie,
12) ocenić jakość pracy i naprawić błędy,
13) zaprezentować efekty swojej pracy.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

półwyrób w postaci przęsła bramy,

−

papier ścierny,

−

benzyna ekstrakcyjna,

−

pędzle, szmatki,

−

środki ochrony osobistej,

−

kabina lakiernicza,

−

pistolet lakierniczy,

−

literatura techniczna.

Ćwiczenie 2

Wykonaj konserwację pługa 2 skibowego po sezonowej eksploatacji.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1)  zorganizować stanowisko pracy,
2)  umyć pług myjką parową,
3)  wysuszyć pług,
4)  dobrać środek konserwujący,
5)  usunąć ślady korozji,
6)  usunąć trudno zmywalne zanieczyszczenia,
7)  ustawić pług na podkładki drewniane,
8)  zabezpieczyć lakierowane elementy za pomocą pasty woskowej,
9)  pomalować metalowe elementy robocze środkiem do ochrony czasowej,
10) zabezpieczyć mechanizmy pługa wazeliną techniczna,
11) zaprezentować efekty swojej pracy,
12) podać alternatywne metody wykonania zadania.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

narzędzia rolnicze,

−

myjka parowa,

−

odzież ochronna,

−

papier ścierny,

−

pędzle, szmatki,

−

materiały malarskie, ochronne i rozpuszczalniki,

−

podkładki drewniane,

−

przybory do pisania,

−

arkusz papieru,

−

literatura techniczna.

Ćwiczenie 3

Wykonaj konserwację profili zamkniętych samochodu w czasie eksploatacji.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1)  zorganizować stanowisko pracy,
2)  umyć i wysuszyć samochód,
3)  przedmuchać samochód sprężonym powietrzem,
4)  dobrać technologie nanoszenia środka ochronnego,
5)  wyjąć zaślepki z otworów technologicznych,
6)  oczyścić otwory technologiczne i odpływowe,
7)  przedmuchać sprężonym powietrzem,
8)  dobrać parametry sprężonego powietrza,
9)  założyć środki ochrony,
10) zabezpieczyć profile zamknięte zaczynając od góry,
11) zamontować zaślepki otworów,
12) dokonać prezentacji efektów pracy.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

samochód osobowy,

−

podnośnik kołyskowy,

−

narzędzia monterskie,

−

pistolet do konserwacji,

−

środki ochrony osobistej,

−

materiały lakiernicze,

−

rozpuszczalniki i pędzle

−

literatura techniczna.

4.2.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz

Tak

Nie

1) zorganizować stanowisko do wykonania ćwiczeń?

2) dobrać środki do ochrony czasowej konstrukcji metalowych?

3) wykonać ochronę czasową obrabiarek?

4) wykonać ochronę czasową narzędzi i przyrządów pomiarowych?

5) wykonać ochronę czasową konstrukcji metalowych?

6) wykonać ochronę czasową narzędzi rolniczych?

7) dobrać technologię konserwacji profili zamkniętych?

8) wykonać konserwację profili zamkniętych?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.3. Uszczelnienie i wygłuszenie

4.3.1. Materiał nauczania

Środki uszczelniające

Masy uszczelniające są stosowane do uszczelnienia i izolacji blach, które są narażone

w niektórych rodzajach konstrukcji nadwozi na korozję. Na miejsca te wprowadza się masy
stanowiące ochronę antykorozyjną. Masy tego typu muszą wykazywać dobrą kohezję i mieć
dobrą przyczepność do powierzchni blach, także lekko zaoliwionych; musza one być odporne
na działanie podwyższonej temperatury oraz czynników korozyjnych.

Rys.

Złącze klejowe strukturalne z żywicy termoutwardzalnej [10]

Często kity uszczelniające dzieli się na: termoutwardzalne i termoplastyczne. Nie jest to

właściwy  podział,  ponieważ  nakładana  np.  punktowo  kity  są  zwykle  termoplastyczne
i podczas  suszenia  karoserii  w  suszarce  ulegają  utwardzeniu.  Kity  uszczelniające  tego  typu
mogą się składać z mieszaniny naturalnego asfaltu i elastomerów (np. kauczuku) z dodatkiem
wypełniaczy,  środków  spieniających  i  czynników  zapobiegających  ściekaniu.  W  czasie
ogrzewania  powinny  one  spływać  z  powierzchni  metalu.  Przystosowane  są  one
do przepompowywania  pompą  hydrodynamiczną  do  pistoletu  natryskowego,  którym
są nakładane na dane powierzchnie.

Kitami uszczelniającymi są także plastizole służące do wewnętrznego uszczelniania

i  odizolowanych  miejsc  łączonych,  szczególnie  w  dolnej  części  pojazdu  i  to  zarówno
połączeń  pionowych,  jaki  i  poziomych.  Nakłada  się  je  za  pomocą  pistoletu  wyciskowego
lub  pędzlem  w  celu  przykrycia  nierówności  powierzchni  blach  łączonych  przez  zgrzewanie.
Uszczelnienie  tych  nierówności  zapobiega  drganiom  i  korozji.  Nakładanie  kitów  następuje
w czasie zgrzewania lub po gruntowaniu.

Rys. 8

Zabezpieczenie antykorozyjne i uszczelnianie zewnętrzne A – zabezpieczenie złącza gruntem

cynkowym, B – powłoka masy podwoziowej ochronnej z plastizolu poliwinylowego termoutwardzalnego

(uszczelnienie zewnętrzne) [10]

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Kity muszą naturalnie wykazywać w czasie eksploatacji odporność na działanie niskich

temperatur (- 40ºC) w warunkach dynamicznych drgań nadwozia, gdyż siły odrywające kit od
podwozia  są  bardzo  duże.  Muszą  one  także  być  odporne  na  działanie  wody  tak,  aby  cykl:
nasiąkiwanie  –  zamarzanie  w  czasie  eksploatacji  samochodu  w  zimienie  spowodował
rozsadzenia  warstwy  lub  jej  oderwania  od  podłoża.  Tylko  produktyo  wysokiej  jakości,
wielokrotnie  sprawdzone  w  praktyce,  zdają  egzamin  w  takich  ciężkich  warunkach
eksploatacji.

W przypadku, gdy spoiny są trudno dostępne, nakładanie kitu na powierzchnię odbywa

się  przed  ich  zgrzewaniem,  które  jest  dokonywane  przez  warstwę  kitu.  Pomimo  działania
wysokiej  temperatury  nie  można  powstrzymać  nieprzyjemnego  zapachu  spalonego kitu. Musi
on  być  przystosowany  do  łączenia  powierzchni  zaoliwionych,  a  przyczepność  jego  warstwy
musi  być  zachowana.  Należy  zaznaczyć,  że  nie  całe  podwozie  podlega  takim  zabiegom,  lecz
tylko  części  narażone  na  silne  działanie  silników  korozyjnych  oraz  spoiny,  których
skorodowanie  mogłoby  osłabić  sztywność  nadwozia  lub  spowodować  w  skutek  ich  zerwania
przemieszczenie  ważnego  zespołu  pojazdu mocowanego do nadwozia. Oprócz wymienionych
powyżej  kitów  do  uszczelniania  miejsc zgrzewanych punktowo, nakładanych od  wewnętrznej
strony  blach  nadwozia,  stosowane  są  tez  kity,  które  się  nakłada  na  stronę  wewnętrzną  złącz
blach.  Robi  się  to  w  tym  przypadku,  gdy  miejsca  zgrzewania  wykazują  nierówności  oraz
zagłębienia  i  musiałyby  być  zastosowane  środki  do  wypełniania  porówi  załamań,  np.  przez
lutowanie.  Jeśli  jednak  miejsca  te  są  małe,  np.  zagłębienia  powstałew  wyniku  zgrzewania
punktowego,  i  mamy  do  czynienia  z  blisko  znajdującymi  się  punktami,  wtedy  dla
wygładzenia  tych  powierzchni  stosuje  się  raczej kity szpachlowe. Równocześnie służą one do
zapobiegania  korozji  w  miejscach  zgrzewanych.  Kity  nakłada  się  za  pomocą  pistoletów
dozowanych zarówno przed, jaki i po nałożeniu lakierowej warstwy gruntowej.

W czasie suszenia powłoki lakierowej kity uszczelniające płyną i wypełniają

nierówności. Przy pionowych spoinach stosuje się tego samego typu środki, jednakże nieco
gęstsze, które nie wykazują prawie właściwości płynięcia, gdyż zawierają wypełniacze
lub dodatki tiksotropowe zapobiegające ściekaniu warstwy kitu.

Rys. 9. Uszczelnienie i zabezpieczenie komory progu i drzwi (10) A – powłoka masy ochronnej podwoziowej

z plastizolu poliwinylowego termoutwardzanego, B – uszczelnienie pastę prądoprzewodzącą, C – zabezpieczenie

złączy gruntem cynkowym (prądoprzewodzącym), D – wypełnienie komory pianką poliuretanową, E – złącze

z plastizolu poliwinylowego lub żywicy epoksydowej [10]

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Środki do uszczelniania nadwozia podczas montażu

Większą część prac uszczelniających przeprowadza się w lakierni na zmontowanym

i zgruntowanym  nadwoziu.  Do  poszczególnych  złącz  i  spoin  nie  ma  jednak  czasem  dojścia,
względnie dojście to jest utrudnione. Miejsca te musza być uszczelniane już podczas montażu
surowego  nadwozia.  Niekiedy  jest  wymagane,  aby  masy  uszczelniające  były  nakładane  dla
ochrony  antykorozyjnej  spoin  przed  zgrzewaniem,  które  przeprowadza  się  wówczas  przez
powłoki.  W  innych  przypadkach  szczeliny  miedzy  blachami  ulęgają  późniejszym
deformacjom  i  wówczas  konieczne  jest  zastosowanie  w  czasie  montażu  mas  rozprężnych
w postaci  past  lub  tez  taśm  uszczelniających.  W  większości  przypadków  środki
uszczelniające  nakłada  się  po  prostu  z  zewnątrz  na  zgrzewie    w  lakierni;  dotyczy  to
szczególnie miejsc narażonych na korozję, w środkowych partiach nadwozia.

Środki uszczelniające stosowane w budowie karoserii muszą wykazywać :

−

przyczepność do zaoliwionej blachy,

−

odporność na kąpiele od odtłuszczania i fosforanowania (zanurzeniowe lub natryskowe)
bez ich zanieczyszczenia,

−

brak palnych rozpuszczalników (ponieważ roboty spawalnicze są wykonywane
w bezpośredniej bliskości uszczelnienia),

−

brak odczepianych produktów korozji, a w szczególności chlorowodoru,

−

brak oddziaływań szkodliwych na jakość spoiny i pokrycia lakierowego (w wyniku
następnych procesów związanym z przejściem przez piec lakierniczy).

Kity do zgrzewania punktowego (kity prądoprzewodzące) służą do uszczelniania

stykających  się  powierzchni  wewnątrz  złącz.  Kity  do  zgrzewania  punktowego
są  najważniejszą  grupą  uszczelnień  wewnątrz  spoiny.  Oprócz  działania  uszczelniającego
i  antykorozyjnego  kity  te  wpływają  dodatkowo  na  wytrzymałość  mechaniczną  spoiny,
a to umożliwia nawet zmniejszenie podziałki między jej szwami punktowymi.

Kity oparte na plastizolach nie zawierają rozpuszczalników, wykazują dobrą

przewodność  elektryczną  i  są  utwardzane  przez  działanie  ciepła  wytwarzanego  przy
zgrzewaniu.  Uzyskują  one  właściwą  odporność  na  działanie  kąpieli  do  odtłuszczania
i  fosforanowania.  Utwardzenie  ostateczne  następuje  w  piecach  stosowanych  do  zatapiania
płyt  termoplastycznych  dźwiękochłonnych  lub  przy  suszeniu  lakieru  nawierzchniowego.
Kit  po  nałożeniu  bezpośrednio  na  metal  powinien  wykazywać  zdolność  do  zgrzewania  przez
kilka  dni.  Kity  uszczelniające  nakłada  się  pistoletem  wyciskowym,  pobierając  je  z  naczynia
ciśnieniowego  lub  doprowadza  się  za  pomocą  pompy  bezpośrednio  z  beczki.  Przełożenie
pompy  pneumatycznej  powinno  być  nie  mniejsze  niż  10  :  1,  przy  ciśnieniu  powietrza  około
5* 10

Pa.

Grunty prądoprzewodzące służą również do wewnętrznego uszczelnienia zgrzein

znajdujących się w dolnych częściach pojazdy do wysokości szyb, a więc zgrzein płyty
podłogowej, drzwi, progów, łuku progów oraz pasa podokiennego. Grunty prądoprzewodzące
są nakładane pod zgrzewanie na obie zgrzewane powierzchnie blach. Grunty te muszą
wykazywać, oprócz podstawowej cechy – dobrej zgrzewalności, także:

−

dobrą przyczepność do lekko naoliwionej powierzchni blach,

−

krótki czas schnięcia,

−

odporność na działanie kąpieli do fosforanowania i elektroforezy bez zanieczyszczenia
tych kąpieli,

−

nietoksyczność w czasie zgrzewania,

−

dobrą odporność na korozje złącza.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Takim środkiem uszczelniającym są jednoskładnikowe lub częściej dwuskładnikowe

farby

gruntowe

spoiwie

epoksyestrowym,

epoksydowym

lub

ftalowym

–

polimeryzowanym  dodatkiem  pigmentów  metalicznych,  np.:  cynk,  aluminium,  miedź
powleczona  srebrem  lub  namagnesowanych  pyłów  metalicznych  (jak  nikiel  i  kobalt).  Zwykle
stosowane  są  do  tego  celu  pyły  cynkowe  i aluminiowe  o  różnej  wielkości  i  kształcie  ziarna.
Grunty prądoprzewodzące nakłada się pędzlem lub przez natrysk, a po przeschnięciu warstwy
przez  kilka  minut  prowadzi  się  zgrzewanie,  w  czasie  którego  powłoka  ulega  dalszemu
utwardzeniu.  Zastosowanie  gruntów  prądoprzewodzących  ma  decydujące  znaczenie
w zabezpieczeniu  antykorozyjnym  nadwozia  w  czasie  jego  eksploatacji  w  ciężkich
warunkach zimowych i zapobiega występowaniu korozji we wnętrzu zgrzeiny.

Za pomocą past rozprężonych mogą być zewnętrznie uszczelniane większe szczeliny,

a  szczególnie  szczeliny  o  zmiennej  wielkości  (bezpośrednio  po  połączeniu  elementów).  Pasty
rozprężne  nie  zawierają  najczęściej  rozpuszczalników  lotnych,  lecz  czynniki  spieniające,
które  wydzielają  gaz  w  podwyższonej  temperaturze.  Powoduje  on  spienienie  się  żelującej
masy, która wypełnia szczeliny. Pasty nakłada się pistoletem wyciskowym.

Do uszczelniania wewnętrznego służą także plastyczne taśmy uszczelniające.

Są  one  trwałe  plastycznie,  tzn.  dają  się  formować  pod  ciśnieniem  lub  naciskiem.  Taśmy
te są wykonane z wysokojakościowych kauczuków syntetycznych. Są one doskonale odporna
na  starzenie,  na  działanie  czynników  atmosferycznych,  na  zimno  i  na  ciepło.  Materiał,
z którego  wykonane  są  taśmy,  nie  zawiera  lotnych  rozpuszczalników,  nie pęcznieje,  nie  pęka
i nie  płynie,  jest  trudno  zapalny,  nie  zawiera  także  substancji  toksycznych  i  korozyjnych,
a wręcz przeciwnie – chroni przed korozją. Taśmy są odporne na działanie niskich temperatur
(do - 40º C) i ogrzewanie (do + 100º C).

Stosowany w przemyśle motoryzacyjnym krótki czas wypalania w piecu, a więc

np. krótki czas działania temperatury do 200º C, nie ma ujemnego wpływu na właściwości
mechaniczne uszczelnień i ich trwałość.

Masy ochronne podwoziowe i materiały głuszące

Niektóre  powierzchnie  nadwozi,  przed  wszystkim  wewnętrzne  powierzchnie drzwi  oraz  duże
płaszczyzny  blach  w  bagażniku  i  tylnych  partiach  wozu,  a  głównie  podwozie,  muszą  być
pokryte  materiałami  głuszącymi.  Do  tego  celu stasuje się bardzo lepkie, gęste masy asfaltowe
lub  syntetyczne  natryski  z  wypełniaczem,  albo  tez  stałe  substancje  w  postaci  płyt  –  mat
izolacyjnych.  Wszystkie  tego  rodzaju  środki  muszą  wykazywać  doskonałą  przyczepność
do  metalu  i  odporność  na  wibrację.  Najczęściej  stosowane  są  do  tego  celu  masy  oparte
na  asfaltach  lub  PCV  z  wypełniaczami,  przy  czym  może  być  dodawany  polietylen  jako
plastyfikator.  Niekiedy  stosuje  się  także  płyty  kauczukowe,  które  są  przyklejane  szczególnie
do  wewnętrznych  powierzchni  nadwozia,  względnie  płyty  z  termoplastycznego  materiału,
nadtapiające  się  w  podwyższonej  temperaturze  wypalania  powłoki  lakieru  i  przyklejane
do podłogi nadwozia (płyty Kellera)

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Tabela 4. Materiały do zwalczania hałasu pojazdu

Źródło dźwięku Izolacja (materiały izolacyjno-

tłumiące)

Absorpcja (materiały głusząco-
dźwiękochłonne)

Drgania
powietrza

Ciężka elastyczna i szczelna
ścianka działowa względnie
podwójna ścianka działowa
(z właściwie dobranym rezonansem
połączeń)
Izolacyjno-tłumiące płyty
wielowarstwowe naklejane na
blachy podwozia

Materiały tekstylne lub podobne
względnie inne mające
powierzchnie absorbujące dźwięk
(maty filcowe lub piankowe
wielowarstwowe) położone na
blachy nadwozia grubowarstwowe
materiały powłokowe mające duży
opór przepływu i współczynnik
stratności (masy dźwiękochłonne)
nałożone na blachy nadwozia

Drgania
substancji
stałych
(materiałowe)

Elastyczne umocowanie źródła
drgań z zastosowaniem miękkich
podkładek izolacyjnych z gumy.
Grube warstwy izolacyjne o dużym
ciężarze (ciężkie płyty zatapiane
izolacyjno-tłumiące) nakładane na
blachy nadwozia

Materiały absorbujące drgania na
drodze rozprzestrzeniania się
dźwięku i na powierzchniach
odbicia fal dźwiękowych (mastyki
głuszące, folie lub papy samo
klejące i wielowarstwowe),
naklejone lub nałożone na blachy
nadwozia

Używane są tez niewysychające masy kauczukowe nakładane ręcznie na duże szczeliny

i nieciągłości nadwozia, które wymagają zatkania, np. przy łączeniu płatów nadwozia. Można
je uważać za masy głuszące zapobiegające wibracji części.

Do ochrony antykorozyjne podwozia stosowane są, głównie w dolnych jego partiach

np.  błotnikach,  masy  antykorozyjnej  -  głuszące  oparte  na  asfaltach,  kauczuku
lub organozolach,  winylowych  z  wypełniaczami. Powłoki  uzyskiwane z tych materiałów  mają
grubość  1 – 2 mm  w  stanie  mokrym,  a  po  wyschnięciu  grubość  ich  wynosi  powyżej  1  mm.
Nie  należy  ich  mylić  z  typowymi  masami  głuszącymi,  od  których  różnią  się  zwykle
wodoodpornością  i  elastycznością  w  niskich  temperaturach,  a  także  sposobem  stosowania.
Mają  one  wielorakie  funkcje,  przede

wszystkim powinny one chronić podwozie pojazdu

przed  czynnikami  powodującymi  uszkodzenia  mechaniczne  tj.  przed  kamieniem  i  piaskiem.
Szczególnie na te uszkodzenia powłoka lakierowa jest czuła i niewystarczająca, aby zapewnić
dostateczną  trwałość  pojazdu.  Środki  te  mają  zabezpieczyć  antykorozyjne  podwozie,
tj. zmniejszyć  oddziaływanie  wody  i  solanki,  a  ponadto  uszczelnić  podwozie  od  wewnątrz
i całkowicie  zabezpieczyć  przed  dostawaniem  się wody.  Zabezpieczanie  podwozia  przyczynia
się do wyciszenia pojazdu, gdyż następuje tłumienie szumów powietrza i drgań blach.

Masy do ochrony podwozia musza mieć następujące właściwości:

a) w stanie ciekłym:

−

natrysk bez tworzenia mgły,

−

brak ściekania przy większych grubościach,

−

przetryski masy łatwo usuwalne bez naruszenia powłoki lakierowej.

b) w stanie wysuszonym lub zżelowanym:

−

dobrą odporność na ścieranie,

−

dobrą ochronę antykorozyjną,

−

odporność na niskie temperatury,

−

odporność na starzenie się i działanie ciepła.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Produkty oparte na bitumach i kauczukach zawierają rozpuszczalnik w ilościach

30 – 60 %. Plastizole nie zawierają lotnych rozpuszczalników, lecz wymagają wysokich
temperatur utwardzenia.

W ostatnim okresie od ochrony podwozia opracowano także dwa rodzaje materiałów

przeciwkorozyjnych o dużej twardości i odporności na działanie kamieni i błota.
Są to materiały dające powłoki o grubości: 0,1 mm, nakładane natryskiem, do suszenia
piecowego,

bazujące

żywicach epoksydowych z wypełniaczem mineralnym.

Ich zastosowanie na krawędziach nadwozia w dolnych jego częściach zapobiega odrywaniu
się powłoki. W przypadku ochrony kratownicy podłogowej autobusów zadaniem jest ochrona
przed działaniem solanki i zmniejszenie częstotliwości renowacji.

Z materiałów głuszących główne zastosowanie znajdują maty wielowarstwowe. Mata jest

przede  wszystkim  stosowana  na ściankę działowa między  kierowcą  a  silnikiem  oraz  w tunelu
wału.  Nakładanie  jej  może  być  przeprowadzane  jedynie  w  montażu  ostatecznym.  Warstwa
przejściowa  (pianka  lub  włókno  w  macie  wielowarstwowej)  jest  przyklejana  tylko
w  niektórych  miejscach,  przez  co  uzyskuje  się  pewną  elastyczność  i  dobrą  akustyczność.
Korzystniejsze  niż  przyklejanie  okazało  się  mechaniczne  przyczepianie  maty  za  pomocą
klipsów.

Odstęp pomiędzy matą a ścianką, z blachy jest uzyskiwany za pomocą elastycznej

warstwy  przejściowej.  Ponieważ  warstwa  przejściowa  dla  zapobiegnięcia  drgań  pomiędzy
obydwoma  „ściankami”  musi  być  bardzo  miękka  i  gruba,  jest  ona  wykonana  z  włókna
tekstylnego, jednorodnej pianki lub pianki z  powiązanych klejem płatów.

Drugim rodzajem środka głuszącego jest papa tłumiąca. Ze względu na sztywność

samo  klejącej  papy  tłumiącej  jest  ona  przyklejana  tylko  na  płaskich  powierzchniach:
jak drzwi, dach, boczne ściany kufra, płaty błotnika ( w bagażniku). Przyklejanie to może być
wykonane  przed  ostatecznym  lakierowaniem.  Gdyby  temperatura  pieca  lakierniczego
do  ostatecznego  wypalania  osiągała  170  ºC,  należy  ją  naklejać  w  czasie  montażu
ostatecznego,  szczególnie  pod  dachem.  Przy  cienkich,  elastycznych  blachach  grubość  papy
wynosi 2 mm; dla sztywnych blach celowe stosowanie jest papy o grubości 4 mm.

Kolejnym rodzajem materiałów tłumiących na powierzchnie blach podwozia są płyty

tłumiące  zatapiane,  samo  klejące.  Płyty  te  kładzie  się  i  zatapia  na  podłogę  bądź  tunel  wału,
względnie  przykleja  warstwę  samoklejącą  na  ściany  boczne,  tylnie  lub  dach  i  zatapia.
Warstwa  samo  klejąca  musi  być  dobrana  do  miejsca  przyklejania  (powierzchnie  poziome
i

pionowe),

jak

również

temperatury

występującej

piecu lakierniczym

(110 ºC lub 160 ºC). Grubość płyty w zależności od miejsca zastosowania może wynosić
2 – 4 mm. Płyta bitumiczna zatapia się w piecu lakierniczym i wypełnia np. zagłębienia
podłogi.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Rys. 10. Złącza uszczelniane: a)wklejona listwa wzmacniająca pokrywy silnika, b) wklejona taśma gumowa

na złączu rynienki z płatem błotnika, c) uszczelnienie wewnętrzne rynienki dachu, d) uszczelnienie

zewnętrzne płata błotnika i pasa podokiennego, e) uszczelnienie wewnętrzne komory progu i dolnej części

drzwi, f) uszczelnienie zewnętrzne blach tunelu wału i wzmocnień podłogi [10]

Płyty bitumiczne pokryte masą samo klejącą aktywizujące się energią cieplną zostały

specjalnie wyprodukowanie  do  montażu  karoserii (surowego nadwozia). Typowym miejscami
zastosowanie  tych  płyt  są  obszary  karoserii,  które  w  późniejszych  etapach  produkcji
i  montażu  są  trudno  dostępne.  Ciężkie  płyty  bitumiczne  z  warstwą  samo  klejącą
i  aktywizującą  się  energią  cieplną  mogą  być  tez  zastosowane  na  zagruntowane
lub polakierowane powierzchnie.

W wyniku napraw powypadkowych należy bezwzględnie odtworzyć uszczelnienie,

wygłuszenie i zabezpieczenie pojazdów samochodowych. Na skutek prac blacharskich
materiały głuszące ulegają uszkodzeniu, natomiast preparaty woskowe wypalają się i parują
wskutek spawania lub innych procesów termicznych.

Bardzo ważną czynnością jest identyfikacja materiałów lakierniczych na naprawianej

części i dobór środków uszczelniających i wygłuszających tak, aby nie występowała
rozbieżność między tymi środkami. Jest to szczególnie ważne przy stosowaniu zamienników,
które są pokryte tanimi materiałami podkładowymi.

Dlatego należy sprawdzać elementy stosowane do naprawy za pomocą tamponu

nasączonego rozpuszczalnikiem.

Przy uszczelnieniu szczególnie niebezpieczna jest rozbieżność środków PCV i środków

zawierających węglowodory z uwagi na to, że węglowodory degradują PCV. Mniej groźny
jest konflikt środków poliuretanowych PUR ze zmywaczami alkoholowymi stosowanymi
przy nakładaniu lakierów wodorozcieńczalnych.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Do napraw uszczelnień w dużych warsztatach stosuje się środki PCV. Natomiast

w małych warsztatach stosuje się środki PUR i MS.

Właściwości środków na bazie PUR:

−

utwardza się pod wpływem wilgoci,

−

utwardzanie się ok. 3-4 mm/24 h,

−

wytrzymałość do 2 N/ mm

−

mogą być lakierowane wszystkimi dostępnymi w handlu lakierami po całkowitym
utwardzeniu się,

−

mogą być lakierowane przed całkowitym utwardzeniem się tylko lakierami nie
zawierającymi alkoholu,

−

warstwa zewnętrzna nie jest odporna na działanie promieni UV,

−

nie utwardza się w otoczeniu alkoholu podczas procesu utwardzania się,

−

wymagają stosowania osobnych podkładów gruntujących na stal, aluminium, szkło,
tworzywa sztuczne,

−

mogą zawierać związki chemiczne powodujące korozję,

−

masy niskiej jakości „bąblują” podczas suszenia w kabinie.

Właściwości środków na bazie MS:

−

utwardza się pod wpływem wilgoci,

−

utwardzanie - ok. 2-3 mm/24 h,

−

wytrzymałość - do 2N/ mm

−

mogą być lakierowane wszystkimi dostępnymi w handlu lakierami, także przed ich
całkowitym

utwardzeniu się (po 15-20 min),

−

odporne na działanie promieni UV,

−

odporny na działanie alkoholu podczas procesu utwardzania się,

−

nie wymagają żadnych podkładów gruntujących na wszystkich stosowanych
w motoryzacji materiałach,

−

nie powodują korozji,

−

nie „bąblują” podczas suszenia w kabinie lakierniczej.

4.3.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na te pytania sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1.  Do czego służą masy uszczelniające?
2.  Jak dzielimy masy uszczelniające?
3.  Do czego służą plastizole?
4.  Jakie narzędzia stosuje się do nakładania kitów i plastizoli?
5.  W jakich operacjach stosuje się grunty prądoprzewodzące?
6.  Do czego służą pasty rozprężne?
7.  Jakie są technologie nakładania past rozprężnych?
8.  Do czego służą taśmy uszczelniające?
9.  Z czego składają się masy rozpuszczalnikowe?
10.  Jakie znasz metody zwalczania hałasu stosowane w lakiernictwie?
11.  W jaki sposób mocuje się maty głuszące?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.3.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Wykonaj uszczelnienie i wygłuszenie stalowego, przykręcanego błotnika przedniego

samochodu.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1)  zorganizować stanowisko pracy,
2)  wyszukać potrzebne informacji,
3)  odpowiedzieć na pytania prowadzące,
4)  wypełnić tabelę z tekstu przewodniego,
5)  ustalić z nauczycielem poprawki do planu operacji,
6)  pobrać narzędzia i materiały,
7)  oczyścić miejsce nakładania środków uszczelniających,
8)  nałożyć za pomocą pistoletu wyciskowego pastę uszczelniającą,
9)  wykonać malowania środkami głuszącymi za pomocą pędzla,
10)  zamontować podkładki z tworzywa sztucznego,
11)  zakonserwować przestrzenia zamknięte,
12)  wykonać kontrolę bieżących operacji,
13)  sprawdzić wyniki za pomocą formularzu,
14)  zaprezentować efekty swojej pracy,
15)  podać wnioski usprawniające.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

błotnik samochodu,

−

pytania prowadzące,

−

tabele prowadzące,

−

formularze prowadzące,

−

środki uszczelniające,

−

pistolet wyciskowy,

−

pędzle, rozprowadzalniki,

−

środki ochrony osobistej,

−

narzędzia monterskie,

−

literatura techniczna.

Pytania prowadzące

1)  Jakie funkcje spełnia błotnik samochodowy?
2)  Z jakich materiałów wykonuje się błotnik?
3)  Jakie są rodzaje zużycia błotników samochodowych?
4)  Jakie środki stosujemy zabezpieczania błotników?
5)  Na czym polega korozja elektrochemiczna?
6)  Jakich przepisów  BHP należy przestrzegać przy pracach malarskich?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Formularz

Sporządź listę potrzebnych materiałów, narzędzi i maszyn do wykonania zadania.

Wypełnij tabelę podstawowych operacji przy uszczelnianiu i wygłuszania

Czynność

Narzędzia

Uwagi

Odpowiedz na pytania

1)  Jakimi metodami oczyszczamy powierzchnię przed nakładaniem mas uszczelniających?
2)  Jakimi metodami nanosimy masy uszczelniające?
3)  Jak przygotowujemy narzędzia do nakładania mas uszczelniających?
4)  W jaki sposób mocujemy masy głuszące do metalu?
5)  Jakimi środkami pielęgnujemy powłoki lakiernicze?
6)  Jaka jest technologia zabezpieczeń przestrzeni zamkniętych?
7)  Jakie maszyny i narzędzia są stosowane przy zabezpieczaniu kieszeni i kesonów?
8)  Z jakich materiałów wykonujemy podkładki i listwy głuszące?

Ćwiczenie 2

Wykonać uszczelnienie i wygłuszenie drzwi samochodowych po naprawie.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1)  zorganizować stanowisko pracy,
2)  zapoznać się z wymogami stawianymi drzwiom pojazdu określonej klasy,
3)  ocenić stan drzwi i usunąć ewentualne niedoskonałości,
4)  zaplanować przebieg operacji,
5)  uszczelnić złącza blacharki za pomocą kitu,
6)  nanieść powłokę plastizolu za boczną, wewnętrzną część drzwi,
7)  uszczelnić łącznie zewnętrzne drzwi za pomocą żywicy epoksydowej,
8)  nakleić masę głuszącą od środka drzwi,
9)  zabezpieczyć kesony drzwi za pomocą Fluidolu,
10) ocenić jakość wykonania poszczególnych operacji,
11) zaprezentować efekty swojej pracy,
12) przedstawić modyfikację i usprawnienia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

drzwi samochodu po naprawie blacharskiej,

−

środki głuszące i uszczelniające,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

−

pistolet wyciskowy ręczny,

−

pędzle, rozpuszczalniki,

−

pistolet do nanoszenia Fluidolu,

−

instrukcje stosowania kleju epoksydowego,

−

narzędzia ślusarskie,

−

przybory do pisania,

−

arkusz papieru,

−

środki ochrony osobistej,

−

literatura techniczna.

Ćwiczenie 3

Zabezpiecz podwozie samochodu

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1)  zorganizować stanowisko pracy,
2)  umyć podwozie za pomocą myjki parowej,
3)  wysuszyć podwozie sprężonym powietrzem i ręcznikami papierowymi,
4)  usunąć odpadającą powłokę,
5)  oczyścić mechanicznie szczotkami stalowymi i papierem ściernym,
6)  odrdzewić wżery za pomocą preparatu fosforowego,
7)  przeszlifować miejsca odrdzewione,
8)  zabezpieczyć elementy gumowe,
9)  nanieść farbę gruntową,
10) nanieść środek zabezpieczający na podwozie,
11) zakonserwować przestrzenie zamknięte,
12) nanieść warstwę zabezpieczającą na progi i elementy zawieszenia,
13) usunąć zabezpieczenia przewodów gumowych i elektrycznych,
14) zaprezentować efekty pracy.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

samochód i podnośnik uchylny,

−

wiertarka ze szczotką stalową,

−

papier ścierny, odrdzewiacz,

−

farba gruntowa, pistolet pneumatyczny,

−

środek zabezpieczający, rozpuszczalnik,

−

fluidol i pistolet do przestrzeni zamkniętych,

−

środek woskowy do zabezpieczeń zewnętrznych.

−

środki ochrony osobistej.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.3.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1) dobrać materiały do uszczelniania obiektów?

2) przygotować powierzchnie do nakładania materiałów uszczelniających?

3) przygotować maszyny, dobrać parametry nakładania mas uszczelniających? ¨

4) dobrać materiały do wygłuszania obiektów?

5) opracować projekt technologiczny wygłuszania obiektów?

6) wykonać wygłuszenie obiektu za pomocą metod lakierniczych?

7) przedstawić efekty swojej pracy?

8) wyszukać nowe informacje na temat postępu w technologii uszczelniania

i wygłuszania?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5. SPRAWDZIAN OSIĄGNIĘĆ

INSTRUKCJA DLA UCZNIA

1.  Przeczytaj uważnie instrukcję.
2.  Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3.  Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
4.  Test  zawiera  20  zadań  dotyczących  nakładania powłok  lakierniczych. Zadania: 1, 2,  3,  4,

7, 8, 9, 10, 11, 13, 18 są to zadania wielokrotnego wyboru i tylko jedna odpowiedź jest
prawidłowa; pytania: 12 i 14 to zadania z luką, w pytaniach: 5, 6, 16, 17, 19 i 20 należy
udzielić krótkiej odpowiedzi, zadanie 15 to zadania rysunkowe.

5. Udzielaj odpowiedzi tylko na załączonej karcie odpowiedzi:

– w zadaniach wielokrotnego wyboru zaznacz prawidłową odpowiedź znakiem X

(w przypadku pomyłki należy błędną odpowiedź zaznaczyć kółkiem, a następnie
ponownie zakreślić odpowiedź prawidłową),

–  w zadaniach z krótką odpowiedzią wpisz odpowiedź w wyznaczone pole,
–  w zadaniach do uzupełnienia wpisz brakujące wyrazy,
–  w zadaniu 15, narysuj rysunek wyznaczonym polu.

6. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
7. Kiedy udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż jego rozwiązanie

na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas. Trudności mogą przysporzyć
Ci pytania: 15-20, gdyż są one na poziomie trudniejszym niż pozostałe.

8. Na rozwiązanie testu masz 90 minut.

Powodzenia

Materiały dla ucznia:

–

instrukcja,

–

zestaw zadań testowych,

–

karta odpowiedzi.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

1. Powłoki zabezpieczające mające półstały układ koloidalny to:

a)  emulsje,
b)  pasty,
c)  żele,
d)  mastyki.

2. Teflon jest pochodna węglowodorów i:

a)  chlorowców,
b)  wosków,
c)  stearynianów,
d)  fosforanów.

3. Zanieczyszczenia od smoły usuwamy z lakierów za pomocą:

a)  kwasu fosforowego,
b)  terpentyny,
c)  toluenu,
d)  denaturatu.

4. Prowadnice obrabiarek zabezpieczamy:

a)  gruntem dwuskładnikowym,
b)  lakierem epoksydowym,
c)  gruntoszpachlówką,
d)  lanolina z naftą.

5. Przy stosowaniu środków pielęgnacyjno-konserwujących należy wykonać następujące

operacje:

−

............................................................................................

−

............................................................................................

−

............................................................................................

−

............................................................................................

−

............................................................................................

−

............................................................................................

6. Nazwij elementy pistoletu do konserwacji hydrodynamicznej:

a)................................... b)........................................... c)....................................
d)...........................................e)................................................

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

7. Grubość gruntów do ochrony czasowej wynosi:

a) 20

b) 50

c) 100

d) 150

8. Do czyszczenia kształtowników z zendry hutniczej stosujemy najczęściej:

a)  szlifowanie,
b)  piaskowanie,
c)  frezowania,
d)  polerowanie,

9. Głównym sposobem łączenia blach w pojazdach samochodowych jest:

a)  spawanie,
b)  lutowanie,
c)  nitowanie,
d)  zgrzewanie.

10. Głównym składnikiem środków do zabezpieczania przestrzeni zamkniętych jest:

a)  minia ołowiana,
b)  kwas fosforowy,
c)  lanolina,
d)  wosk.

11. Kity szpachlowe nanoszone są przez:

a)  pistolet pneumatyczny,
b)  pistolet wyciskowy,
c)  pistolet hydrauliczny,
d)  elektroforezę.

12. Masy uszczelniające epoksydowe składają się z .....................................................

i ...................................

13. Czynniki tiksotropowe stosowane są w środkach uszczelniających w celu:

a)  zapobiegania ścierania,
b)  poprawy przyczepności,
c)  zwiększenia wytrzymałości,
d)  zwiększenia odporności na temperaturę.

14. Kity oparte na plastizolach nie zawierają..................................... i wykazują

dobrą......................................

15. Narysuj przekrój progu samochodu i nazwij elementy zabezpieczające i uszczelniające

16. Masy do ochrony podwozia muszą mieć następujące własności:

−

..............................................................................................

−

.............................................................................................

−

.............................................................................................

−

............................................................................................

−

............................................................................................

−

............................................................................................

−

.............................................................................................

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

17. Opisz technologię zabezpieczania profili zamkniętych metodą RUST

18. Głównym składnikiem plastizolu jest:

a)  teflon,
b)  wosk karnauba,
c)  polichlorek winylu,
d)  epichlorohydryna.

19. Porównaj

metody

nakładania

środków

konserwujących

hydrodynamiczną

i pneumatyczną i opisz różnicę.

20. Badanie mas antykorozyjno-głuszących polega na:

−

...................................................................................................

−

..................................................................................................

−

.................................................................................................

−

................................................................................................

−

.................................................................................................

−

..................................................................................................

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko ………………………………………………………………………………...

Nanoszenie pokryć ochronnych i ochronno-dekoracyjnych.

Zakreśl poprawną odpowiedź, wpisz brakujące części zdania lub wykonaj rysunek.

zadania

Odpowiedź

Punkty

a) ………………………………………….
b) ………………………………………….
c) ………………………………………….

10.

11.

12.

13.

14.

15.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

16.

17.

18.

19.

20.

Razem:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6. LITERATURA

1. Francuz W. M., Sokołowski R.: Bezpieczeństwo i higiena pracy w rzemiośle. WSiP,

Warszawa 1996

2.  Dobosz K.: Podstawy obróbki malarsko-lakierniczej metali. ZDDZ., Warszawa 1973
3.  Górecki A.: Technologia ogólna. Podstawy technologii mechanicznych. WSiP, Warszawa 1998
4.  Klownowski  Z.,  Knopf  M.,  Lichecki  J.:  Przeciwrdzewna  ochrona  malarska  konstrukcji

stalowych. Poradnik. WNT, Warszawa 1983

5. Kordek M., Raczyński M.: Suszarnie i piece ceramiczne. WSiP, Warszawa 1982
6. Kwiatkowski M.: Wprowadzenie do eksploatacji urządzeń technicznych. WSiP,

Warszawa 1990

7.  Miesięcznik. Ochrona przed korozją.
8.  Praca zbiorowa. Technika przeciwkorozyjna. Część I. WSiP, Warszawa 1977
9.  Praca zbiorowa. Pokrycia ochronne i dekoracyjne. Poradnik. WNT, Warszawa 1967
10. Praca zbiorowa. Korozja samochodów i jej zapobieganie. Poradnik. WNT, Warszawa 1983
11. Praca zbiorowa. Nowoczesne metody malowania. WNT, Warszawa 1977
12. Praca zbiorowa. Maszynoznawstwo. WSiP, Warszawa 1999
13. Praca zbiorowa. Powłoki malarsko-lakiernicze. Poradnik. WNT, Warszawa 1983
14. Praca zbiorowa. Pracowania techniki przeciwkorozyjnej. WSiP, Warszawa 1985
15. Praca zbiorowa. Poradnik ceramiczny. Arkady, Warszawa 1963
16. Polskie Normy
17. Tomcia Z., Zapytkowski B.: Technologia przemysłu emalierskiego. WGH, Katowice 1960
18. Czasopisma techniczne
19. Informator techniczny farb i lakierów (wraz z uzupełnieniem I i II). Plastofarb, Gliwice 1971
20. Informator  techniczno-handlowy.  Urządzenia  do  nakładania  powłok  ochronnych.

Technozbyt, Łódź 1972

21. Katalogi firm produkujących sprzęt (ZUGiL–Wieluń, WAN–Gdynia, Adol–Warszawa)