plik

Co nowego

w prawie antymonopolowym

ŚCIĄGAWKA PRZEDSIĘBIORCY

Wtorek

20 stycznia 2015 nr 12 (3905)

gazetaprawna.pl

18 stycznia 2015 r. weszła w ży-

cie nowelizacja przepisów an-

tymonopolowych. Nowe re-

gulacje wprowadzone ustawą

z 10 czerwca 2014 r. zmienia-

jącą ustawę o ochronie kon-

kurencji i konsumentów oraz

ustawę – Kodeks postępowania

cywilnego (Dz.U. poz. 945) mają

wzmocnić polski system ochro-

ny konkurencji i konsumentów,

pozwolić na skuteczniejsze wy-

krywanie praktyk ograniczają-

cych konkurencję, ale też upro-

ścić procedury, w szczególności

w zakresie kontroli koncentracji.

Wbrew pozorom zmiany mogą

dotyczyć nie tylko największych

rynkowych graczy, uczestniczą-

cych w skomplikowanych pro-

cesach restrukturyzacyjnych,

ale w pewnym zakresie także

każdego (nawet najmniejszego)

przedsiębiorcy prowadzącego

działalność gospodarczą.

Nowelizacja wprowadza istot-

ne zmiany w zakresie kontro-

li koncentracji. Wprowadzono

nowy, dwufazowy system postę-

powania, który ma na celu skró-

cenie czasu trwania postępowań

w przypadku prostych koncentra-

cji i jego wydłużenie w przypadku

koncentracji skomplikowanych.

Zmodyfi kowane zostały także za-

sady dokonywania przez prezesa

UOKiK kontroli i przeszukań oraz

zasady obliczania obrotu.

Najwięcej kontrowersji na eta-

pie prac legislacyjnych budziło

nowe rozwiązanie w zakresie kar

pieniężnych nakładanych przez

prezesa UOKiK na osoby zarzą-

dzające przedsiębiorstwem. Roz-

wiązanie to budzi nadal wiele

wątpliwości interpretacyjnych,

a samo pojęcie osoby zarządzają-

cej może być w praktyce rozumia-

ne bardzo szeroko. Maksymalny

pułap kary pieniężnej, jaki może

być nałożony na osobę zarządza-

jącą, został określony na wysokim

poziomie 2 mln zł.

Nowelizacja wprowadza rów-

nież rozwiązania, które mogą być

korzystne dla przedsiębiorców.

Przedsiębiorca będzie mógł sko-

rzystać z instytucji dobrowolne-

go poddania się karze, która po-

zwoli na obniżenie wysokości kary

nałożonej przez prezesa UOKiK

o 10 proc. Biorąc pod uwagę po-

tencjalne kwoty takich kar – może

to być duża motywacja do korzy-

stania z rozwiązania. Przedsię-

biorcy będą mogli również sko-

rzystać z nowego, stanowiącego

modyfi kację programu łagodzenia

kar lenienicy rozwiązania – le-

niency plus. Pozytywnie odbie-

rane jest również wprowadzenie

tzw. środków zaradczych, których

celem jest przede wszystkim

wskazanie przedsiębiorcy sposo-

bu wykonania decyzji i szybkie

wyeliminowanie praktyki ogra-

niczającej konkurencję.

Nowelizacja obejmuje swoim

zakresem także zmiany dotyczą-

ce ochrony konsumentów, dodat-

kowo chroniące ich w przypadku

stosowania przez przedsiębior-

ców najpoważniejszych i najbar-

dziej szkodliwych praktyk, naru-

szających ich zbiorowe interesy.

W razie spełnienia określonych

w ustawie przesłanek prezes

UOKiK poda do publicznej wia-

domości informacje o zachowaniu

przedsiębiorcy i jego potencjal-

nych skutkach.

Instytucja publicznego ostrze-

gania może w praktyce okazać się

rozwiązaniem często wykorzy-

stywanym przez Prezesa UOKiK,

który uzyska praktyczny instru-

ment chroniący szeroki krąg kon-

sumentów przed poniesieniem

przez nich znacznych strat lub

powstaniem innych niekorzyst-

nych skutków.

W tym zakresie pojawia się

jednak sporo wątpliwości i pyta-

nie, jak daleko sięgać ma ochro-

na konsumentów i jak pogodzić

ją z zabezpieczeniem interesów

przedsiębiorców.

Z punktu widzenia przedsię-

biorców wprowadzone noweli-

zacją zmiany są zatem istotne

i mogą mieć znaczenie w co-

dziennej praktyce funkcjonowa-

nia fi rm. W dalszej części szcze-

gółowo omawiamy najważniejsze

z nich.

Współpraca Aleksandra Płucienik

Milionowe kary dla zarządzających,
zmiany w fuzjach i leniency

Dobrowolne poddanie

się karze
Procedura daje możliwość
obniżenia wysokości
sankcji nawet o 10 proc.,
o ile przedsiębiorca spełni
określone warunki str. D2

Kontrola fuzji
Nowością jest dwuetapowy
model postępowania
w sprawach koncentracji

str. D2

Leniency i leniency plus
Przedsiębiorca może
uzyskać dodatkową obniżkę
kary, jeżeli zdecyduje
się ujawnić informacje
o kolejnym porozumieniu,
innym niż objęte danym
postępowaniem

str. D3

Stosowanie środków

zaradczych
Prezes UOKiK zyskał
możliwość nakazania
przedsiębiorcom, by podjęli
określone działania w celu
zaniechania stosowania
praktyki antykonkurencyjnej
lub usunięcia jej skutków

str. D4

Zmiany zasad kontroli
Zwiększono uprawnie-
nia kontrolerów, m.in.
w dostępie do korespon-
dencji przesłanej pocztą
elektroniczną

str. D4

Odpowiedzialność

osób zarządzających
Maksymalny pułap kar dla
osób fi zycznych określono
na poziomie 2 mln zł

str. D6

Nowe zasady obliczania

obrotu
Umożliwią one organowi
antymonopolowemu doko-
nanie bardziej realnej oceny
potencjału ekonomicznego
podmiotów

str. D6

Publiczne ostrzeganie
W przypadku szczególnie
uzasadnionego podejrzenia,
że przedsiębiorca dopusz-
cza się praktyki naruszającej
zbiorowe interesy konsu-
mentów, prezes UOKIK jest
zobligowany do ogłoszenia
tej informacji

str. D7

spis treści

Michał Kluska
adwokat w Kancelarii
Olesiński & Wspólnicy

Magdalena Kaleta
aplikant adwokacki
w Kancelarii Olesiński
& Wspólnicy

Co nowego

w prawie antymonopolowym

ŚCIĄGAWKA PRZEDSIĘBIORCY

Wtorek

20 stycznia 2015 nr 12 (3905)

gazetaprawna.pl

18 stycznia 2015 r. weszła w ży-

cie nowelizacja przepisów an-

tymonopolowych. Nowe re-

gulacje wprowadzone ustawą

z 10 czerwca 2014 r. zmienia-

jącą ustawę o ochronie kon-

kurencji i konsumentów oraz

ustawę – Kodeks postępowania

cywilnego (Dz.U. poz. 945) mają

wzmocnić polski system ochro-

ny konkurencji i konsumentów,

pozwolić na skuteczniejsze wy-

krywanie praktyk ograniczają-

cych konkurencję, ale też upro-

ścić procedury, w szczególności

w zakresie kontroli koncentracji.

Wbrew pozorom zmiany mogą

dotyczyć nie tylko największych

rynkowych graczy, uczestniczą-

cych w skomplikowanych pro-

cesach restrukturyzacyjnych,

ale w pewnym zakresie także

każdego (nawet najmniejszego)

przedsiębiorcy prowadzącego

działalność gospodarczą.

Nowelizacja wprowadza istot-

ne zmiany w zakresie kontro-

li koncentracji. Wprowadzono

nowy, dwufazowy system postę-

powania, który ma na celu skró-

cenie czasu trwania postępowań

w przypadku prostych koncentra-

cji i jego wydłużenie w przypadku

koncentracji skomplikowanych.

Zmodyfi kowane zostały także za-

sady dokonywania przez prezesa

UOKiK kontroli i przeszukań oraz

zasady obliczania obrotu.

Najwięcej kontrowersji na eta-

pie prac legislacyjnych budziło

nowe rozwiązanie w zakresie kar

pieniężnych nakładanych przez

prezesa UOKiK na osoby zarzą-

dzające przedsiębiorstwem. Roz-

wiązanie to budzi nadal wiele

wątpliwości interpretacyjnych,

a samo pojęcie osoby zarządzają-

cej może być w praktyce rozumia-

ne bardzo szeroko. Maksymalny

pułap kary pieniężnej, jaki może

być nałożony na osobę zarządza-

jącą, został określony na wysokim

poziomie 2 mln zł.

Nowelizacja wprowadza rów-

nież rozwiązania, które mogą być

korzystne dla przedsiębiorców.

Przedsiębiorca będzie mógł sko-

rzystać z instytucji dobrowolne-

go poddania się karze, która po-

zwoli na obniżenie wysokości kary

nałożonej przez prezesa UOKiK

o 10 proc. Biorąc pod uwagę po-

tencjalne kwoty takich kar – może

to być duża motywacja do korzy-

stania z rozwiązania. Przedsię-

biorcy będą mogli również sko-

rzystać z nowego, stanowiącego

modyfi kację programu łagodzenia

kar lenienicy rozwiązania – le-

niency plus. Pozytywnie odbie-

rane jest również wprowadzenie

tzw. środków zaradczych, których

celem jest przede wszystkim

wskazanie przedsiębiorcy sposo-

bu wykonania decyzji i szybkie

wyeliminowanie praktyki ogra-

niczającej konkurencję.

Nowelizacja obejmuje swoim

zakresem także zmiany dotyczą-

ce ochrony konsumentów, dodat-

kowo chroniące ich w przypadku

stosowania przez przedsiębior-

ców najpoważniejszych i najbar-

dziej szkodliwych praktyk, naru-

szających ich zbiorowe interesy.

W razie spełnienia określonych

w ustawie przesłanek prezes

UOKiK poda do publicznej wia-

domości informacje o zachowaniu

przedsiębiorcy i jego potencjal-

nych skutkach.

Instytucja publicznego ostrze-

gania może w praktyce okazać się

rozwiązaniem często wykorzy-

stywanym przez Prezesa UOKiK,

który uzyska praktyczny instru-

ment chroniący szeroki krąg kon-

sumentów przed poniesieniem

przez nich znacznych strat lub

powstaniem innych niekorzyst-

nych skutków.

W tym zakresie pojawia się

jednak sporo wątpliwości i pyta-

nie, jak daleko sięgać ma ochro-

na konsumentów i jak pogodzić

ją z zabezpieczeniem interesów

przedsiębiorców.

Z punktu widzenia przedsię-

biorców wprowadzone noweli-

zacją zmiany są zatem istotne

i mogą mieć znaczenie w co-

dziennej praktyce funkcjonowa-

nia fi rm. W dalszej części szcze-

gółowo omawiamy najważniejsze

z nich.

Współpraca Aleksandra Płucienik

Milionowe kary dla zarządzających,
zmiany w fuzjach i leniency

Dobrowolne poddanie

się karze
Procedura daje możliwość
obniżenia wysokości
sankcji nawet o 10 proc.,
o ile przedsiębiorca spełni
określone warunki str. D2

Kontrola fuzji
Nowością jest dwuetapowy
model postępowania
w sprawach koncentracji

str. D2

Leniency i leniency plus
Przedsiębiorca może
uzyskać dodatkową obniżkę
kary, jeżeli zdecyduje
się ujawnić informacje
o kolejnym porozumieniu,
innym niż objęte danym
postępowaniem

str. D3

Stosowanie środków

zaradczych
Prezes UOKiK zyskał
możliwość nakazania
przedsiębiorcom, by podjęli
określone działania w celu
zaniechania stosowania
praktyki antykonkurencyjnej
lub usunięcia jej skutków

str. D4

Zmiany zasad kontroli
Zwiększono uprawnie-
nia kontrolerów, m.in.
w dostępie do korespon-
dencji przesłanej pocztą
elektroniczną

str. D4

Odpowiedzialność

osób zarządzających
Maksymalny pułap kar dla
osób fi zycznych określono
na poziomie 2 mln zł

str. D6

Nowe zasady obliczania

obrotu
Umożliwią one organowi
antymonopolowemu doko-
nanie bardziej realnej oceny
potencjału ekonomicznego
podmiotów

str. D6

str. D7

spis treści

Michał Kluska
adwokat w Kancelarii
Olesiński & Wspólnicy

Magdalena Kaleta
aplikant adwokacki
w Kancelarii Olesiński
& Wspólnicy

Wygenerowano dnia 2015-02-20 dla loginu: johnprctorbob@gmail.com

1 / 8

Dziennik Gazeta Prawna,

20 stycznia 2015 nr 12 (3905)

gazetaprawna.pl

ŚCIĄGAWKA PRZEDSIĘBIORCY

Dobrowolne

poddanie się karze

Jest to zupełnie nowa procedura w obszarze prawa konku-

rencji. Daje możliwość obniżenia wysokości kary (o 10 proc.),

o ile przedsiębiorca spełni określone warunki

Dobrowolne poddanie się karze w postępowaniu antymonopolo-

wym (wprowadzone w artykule 89a u.o.k.k.) jest fakultatywnym

mechanizmem, który może zastosować prezes UOKiK w związ-

ku z wykryciem naruszenia zakazu praktyk ograniczających

konkurencję. Procedura ta przewiduje możliwość zapoznania

się przez uczestnika postępowania, któremu zarzucane jest

naruszenie, z wymiarem kary, która w związku z tym narusze-

niem zostanie na niego nałożona w późniejszej decyzji, oceną

prawną sprawy dokonaną przez prezesa UOKiK i planowanym

rozstrzygnięciem. Przede wszystkim daje możliwość obniżenia

wysokości kary (o 10 proc.).

Warunki dobrowolnego poddania się karze:

złożenie przez przedsiębiorcę lub osobę zarządzającą (stronę)

oświadczenia o dobrowolnym poddaniu się karze,

potwierdzenie przez stronę wysokości kary pieniężnej, jaka

zostanie przez nią zaakceptowana, nałożonej na podstawie prze-
pisów Działu VII ustawy, z uwzględnieniem 10-proc. obniżki,

potwierdzenie przez stronę, że została dostatecznie poinformo-

wana o zarzucanych jej naruszeniach i miała możliwość zajęcia
stanowiska,

potwierdzenie przez stronę, że została poinformowana o skut-

kach wniesienia odwołania, które wynikają z art. 81 ust. 3a
ustawy (tj. w przypadku nieuznania odwołania za słuszne – skut-
kiem byłyby zmiana decyzji w zakresie kary pieniężnej i powrót
do wysokości, w jakiej zostałaby nałożona, gdyby strona nie
poddała się dobrowolnie karze pieniężnej).

Organ antymonopolowy nie jest związany wnioskiem przed-

siębiorcy. Jedynym kryterium branym pod uwagę przy rozpa-

trzeniu wniosku jest to, czy w efekcie postępowanie zostanie

przyśpieszone. Gdy organ uzna, że zastosowanie instytucji do-

browolnego poddania się karze wpłynie na efektywność (szyb-

kość) postępowania – ma możliwość wystąpienia do przedsię-

biorcy z taką propozycją.

W przypadku gdy przedsiębiorca wyrazi zgodę, kara pienięż-

na zostanie obniżona o 10 proc. w stosunku do kary nakładanej

w trybie normalnej procedury (tj. na podstawie art. 106 ust. 1

pkt 1 lub 2 lub art. 106a ust. 1). Zarówno strona, jak i organ mogą

odstąpić od tej procedury w każdym momencie. W takim przy-

padku wszelkie oświadczenia strony nie mogą stanowić dowo-

du w postępowaniu toczącym się według normalnego trybu.

WAŻNE

Wniesienie przez przedsiębiorcę, dobrowolnie pod-

dającego się karze, odwołania od decyzji, w której uwzględ-

niono propozycje przedsiębiorcy zgłoszone w ramach wyżej

opisanej procedury, automatycznie powoduje utratę otrzy-

manej 10-proc. obniżki.

W takim przypadku, jeżeli odwołanie nie zostanie uznane za

słuszne, prezes UOKiK, przed przekazaniem akt do sądu, będzie

zmieniał swoją decyzję, nakładając karę pieniężną w wysokości,

w jakiej zostałaby nałożona na przedsiębiorcę, gdyby nie poddał

się dobrowolnie karze (tj. bez obniżki). O zmianie decyzji Prezes

UOKiK będzie zobowiązany niezwłocznie powiadomić stronę,

przesyłając jej nową decyzję. Od tej decyzji przysługuje odwo-

łanie (art. 81 ust. 3a ustawy).

Co istotne – dowody oraz informacje przekazane do orga-

nu w związku ze stosowaniem nowej procedury nie będą udo-

stępniane stronom postępowania (również w trybie dostępu

do informacji publicznej). Również ich kopiowanie (w zakresie

składanych oświadczeń) możliwe jest jedynie za pisemną zgodą

przedsiębiorcy dobrowolnie poddającego się karze. Bez pisemnej

zgody dopuszczalne będzie jedynie sporządzanie odręcznych no-

tatek z tych dokumentów, pod warunkiem że strony zobowiążą

się do ich wykorzystywania jedynie na potrzeby postępowania

toczącego się w tej sprawie przed prezesem UOKiK lub przed

sądem (art. 70 ust. 5 ustawy). Gdyby stało się inaczej, przepisy

przewidują możliwość nałożenia kary w wysokości do 20 000 zł

na podmioty kopiujące ww. dokumenty bez zgody przedsiębior-

cy lub wykorzystujące informacje uzyskane dzięki dostępowi do

tych dokumentów w innym celu niż na potrzeby postępowania

toczącego się w tej sprawie przed prezesem UOKiK lub sądem

(art. 108 ust. 5 ustawy).

WAŻNE

Procedura dobrowolnego poddania się karze będzie

miała zastosowanie również w stosunku do osób fi zycznych

ponoszących odpowiedzialność za dopuszczenie, w ramach

sprawowanych funkcji, do naruszenia przez przedsiębiorcę

zakazu praktyk ograniczających konkurencję.

Nowe rozwiązanie prawne może w praktyce okazać się czę-

sto stosowane. Cel polegający na szybszym uprawomocnieniu

się wydawanych decyzji (założenie jest takie, że przedsiębiorca

dobrowolnie poddający się karze nie będzie składał odwołania

od wydanej decyzji do sądu) może przyczynić się do udrożnie-

nia sądów. Korzyść w postaci 10-proc. obniżenia wysokości kary

– biorąc pod uwagę potencjalne kwoty – może być również mo-

tywacją dla przedsiębiorców do korzystania z tego rozwiązania,

a gwarancje w zakresie ograniczeń dostępu do dokumentacji

i oświadczeń dodatkowo mogą zwiększyć poczucie bezpieczeń-

stwa takiego podmiotu.

Kontrola fuzji

Nowe przepisy wprowadzają dwuetapowy model postępowa-

nia w sprawach koncentracji. Zakłada on, jako zasadę, zakoń-

czenie postępowania w terminie 1 miesiąca, a więc o połowę

krótszym niż obecnie

Istotną częścią nowelizacji ustawy o ochronie konkurencji

i konsumentów są zmiany w zakresie procedury kontroli kon-

centracji. Obecnie postępowania antymonopolowe w sprawach

koncentracji – zarówno tych o potencjalnie dużym wpływie na

konkurencję, jak i tych stosunkowo mało istotnych z punktu

widzenia antykonkurencyjnych skutków – są rozpatrywane

w jednakowym trybie i kończone w jednakowym, dwumie-

sięcznym terminie.

Nowe przepisy wprowadzają zupełnie nowy model postępowa-

nia w sprawach koncentracji – tzw. model dwuetapowy. Zmiana

ta wynika z dotychczasowych doświadczeń UOKiK w zakresie

potrzeby zróżnicowania trybu i długości postępowań ze względu

na skutki planowanych koncentracji i stopień ich skompliko-

wania. Od dłuższego czasu zmiana ta była także postulowana

niemal przez wszystkie środowiska.

Nowy model postępowania zakłada jako zasadę zakończenie

postępowania w terminie 1 miesiąca (termin o połowę krótszy niż

Dziennik Gazeta Prawna,

20 stycznia 2015 nr 12 (3905)

gazetaprawna.pl

ŚCIĄGAWKA PRZEDSIĘBIORCY

Dobrowolne

poddanie się karze

Jest to zupełnie nowa procedura w obszarze prawa konku-

rencji. Daje możliwość obniżenia wysokości kary (o 10 proc.),

o ile przedsiębiorca spełni określone warunki

Dobrowolne poddanie się karze w postępowaniu antymonopolo-

wym (wprowadzone w artykule 89a u.o.k.k.) jest fakultatywnym

mechanizmem, który może zastosować prezes UOKiK w związ-

ku z wykryciem naruszenia zakazu praktyk ograniczających

konkurencję. Procedura ta przewiduje możliwość zapoznania

się przez uczestnika postępowania, któremu zarzucane jest

naruszenie, z wymiarem kary, która w związku z tym narusze-

niem zostanie na niego nałożona w późniejszej decyzji, oceną

prawną sprawy dokonaną przez prezesa UOKiK i planowanym

rozstrzygnięciem. Przede wszystkim daje możliwość obniżenia

wysokości kary (o 10 proc.).

Warunki dobrowolnego poddania się karze:

złożenie przez przedsiębiorcę lub osobę zarządzającą (stronę)

oświadczenia o dobrowolnym poddaniu się karze,

potwierdzenie przez stronę wysokości kary pieniężnej, jaka

zostanie przez nią zaakceptowana, nałożonej na podstawie prze-
pisów Działu VII ustawy, z uwzględnieniem 10-proc. obniżki,

potwierdzenie przez stronę, że została dostatecznie poinformo-

wana o zarzucanych jej naruszeniach i miała możliwość zajęcia
stanowiska,

potwierdzenie przez stronę, że została poinformowana o skut-

Organ antymonopolowy nie jest związany wnioskiem przed-

siębiorcy. Jedynym kryterium branym pod uwagę przy rozpa-

trzeniu wniosku jest to, czy w efekcie postępowanie zostanie

przyśpieszone. Gdy organ uzna, że zastosowanie instytucji do-

browolnego poddania się karze wpłynie na efektywność (szyb-

kość) postępowania – ma możliwość wystąpienia do przedsię-

biorcy z taką propozycją.

W przypadku gdy przedsiębiorca wyrazi zgodę, kara pienięż-

na zostanie obniżona o 10 proc. w stosunku do kary nakładanej

w trybie normalnej procedury (tj. na podstawie art. 106 ust. 1

pkt 1 lub 2 lub art. 106a ust. 1). Zarówno strona, jak i organ mogą

odstąpić od tej procedury w każdym momencie. W takim przy-

padku wszelkie oświadczenia strony nie mogą stanowić dowo-

du w postępowaniu toczącym się według normalnego trybu.

WAŻNE

Wniesienie przez przedsiębiorcę, dobrowolnie pod-

dającego się karze, odwołania od decyzji, w której uwzględ-

niono propozycje przedsiębiorcy zgłoszone w ramach wyżej

opisanej procedury, automatycznie powoduje utratę otrzy-

manej 10-proc. obniżki.

W takim przypadku, jeżeli odwołanie nie zostanie uznane za

słuszne, prezes UOKiK, przed przekazaniem akt do sądu, będzie

zmieniał swoją decyzję, nakładając karę pieniężną w wysokości,

w jakiej zostałaby nałożona na przedsiębiorcę, gdyby nie poddał

się dobrowolnie karze (tj. bez obniżki). O zmianie decyzji Prezes

UOKiK będzie zobowiązany niezwłocznie powiadomić stronę,

przesyłając jej nową decyzję. Od tej decyzji przysługuje odwo-

łanie (art. 81 ust. 3a ustawy).

Co istotne – dowody oraz informacje przekazane do orga-

nu w związku ze stosowaniem nowej procedury nie będą udo-

stępniane stronom postępowania (również w trybie dostępu

do informacji publicznej). Również ich kopiowanie (w zakresie

składanych oświadczeń) możliwe jest jedynie za pisemną zgodą

przedsiębiorcy dobrowolnie poddającego się karze. Bez pisemnej

zgody dopuszczalne będzie jedynie sporządzanie odręcznych no-

tatek z tych dokumentów, pod warunkiem że strony zobowiążą

się do ich wykorzystywania jedynie na potrzeby postępowania

toczącego się w tej sprawie przed prezesem UOKiK lub przed

sądem (art. 70 ust. 5 ustawy). Gdyby stało się inaczej, przepisy

przewidują możliwość nałożenia kary w wysokości do 20 000 zł

na podmioty kopiujące ww. dokumenty bez zgody przedsiębior-

cy lub wykorzystujące informacje uzyskane dzięki dostępowi do

tych dokumentów w innym celu niż na potrzeby postępowania

toczącego się w tej sprawie przed prezesem UOKiK lub sądem

(art. 108 ust. 5 ustawy).

WAŻNE

Procedura dobrowolnego poddania się karze będzie

miała zastosowanie również w stosunku do osób fi zycznych

ponoszących odpowiedzialność za dopuszczenie, w ramach

sprawowanych funkcji, do naruszenia przez przedsiębiorcę

zakazu praktyk ograniczających konkurencję.

Nowe rozwiązanie prawne może w praktyce okazać się czę-

sto stosowane. Cel polegający na szybszym uprawomocnieniu

się wydawanych decyzji (założenie jest takie, że przedsiębiorca

dobrowolnie poddający się karze nie będzie składał odwołania

od wydanej decyzji do sądu) może przyczynić się do udrożnie-

nia sądów. Korzyść w postaci 10-proc. obniżenia wysokości kary

– biorąc pod uwagę potencjalne kwoty – może być również mo-

tywacją dla przedsiębiorców do korzystania z tego rozwiązania,

a gwarancje w zakresie ograniczeń dostępu do dokumentacji

i oświadczeń dodatkowo mogą zwiększyć poczucie bezpieczeń-

stwa takiego podmiotu.

Kontrola fuzji

Nowe przepisy wprowadzają dwuetapowy model postępowa-

nia w sprawach koncentracji. Zakłada on, jako zasadę, zakoń-

czenie postępowania w terminie 1 miesiąca, a więc o połowę

krótszym niż obecnie

Istotną częścią nowelizacji ustawy o ochronie konkurencji

i konsumentów są zmiany w zakresie procedury kontroli kon-

centracji. Obecnie postępowania antymonopolowe w sprawach

koncentracji – zarówno tych o potencjalnie dużym wpływie na

konkurencję, jak i tych stosunkowo mało istotnych z punktu

widzenia antykonkurencyjnych skutków – są rozpatrywane

w jednakowym trybie i kończone w jednakowym, dwumie-

sięcznym terminie.

Nowe przepisy wprowadzają zupełnie nowy model postępowa-

nia w sprawach koncentracji – tzw. model dwuetapowy. Zmiana

ta wynika z dotychczasowych doświadczeń UOKiK w zakresie

potrzeby zróżnicowania trybu i długości postępowań ze względu

na skutki planowanych koncentracji i stopień ich skompliko-

wania. Od dłuższego czasu zmiana ta była także postulowana

niemal przez wszystkie środowiska.

Nowy model postępowania zakłada jako zasadę zakończenie

postępowania w terminie 1 miesiąca (termin o połowę krótszy niż

Wygenerowano dnia 2015-02-20 dla loginu: johnprctorbob@gmail.com

2 / 8

Dziennik Gazeta Prawna,

20 stycznia 2015 nr 12 (3905)

gazetaprawna.pl

ZMIANY W PRAWIE ANTYMONOPOLOW YM

obecnie). Skrócenie czasu postępowania wiąże się z pozytywnym

z punktu widzenia przedsiębiorcy skutkiem – czas oczekiwania

na decyzję UOKiK, a tym samym czas przeprowadzenia samej

fuzji ulegnie dużemu przyspieszeniu. Według danych UOKiK

w 2013 r. postępowanie antymonopolowe w sprawie koncen-

tracji trwało średnio 58 dni.

UWAGA

Do terminu 1 miesiąca (inaczej niż obecnie) nie

wlicza się okresów oczekiwania na dokonanie zgłosze-

nia przez pozostałych uczestników koncentracji, usunię-

cia braków lub uzupełnienia informacji w zgłoszeniu czy

uiszczenia opłaty od wniosków o wszczęcie postępowania.

Termin miesięczny będzie terminem podstawowym, który

z założenia ma dotyczyć spraw niebudzących większych wąt-

pliwości. Według danych UOKiK stanowią one obecnie co naj-

mniej 80 proc. spraw z zakresu koncentracji rozpatrywanych

przez prezesa UOKiK.

Drugim elementem nowego modelu jest możliwość przedłu-

żenia czasu trwania postępowania antymonopolowego o kolejne

4 miesiące w przypadku koncentracji bardziej złożonych i wy-

magających dogłębnej analizy rynku.

Przesłanki wydłużenia postępowania w sprawie

koncentracji (określone w art. 96a ust. 1 u.o.k.k.):

1. skomplikowany charakter sprawy,
2. uzasadnione prawdopodobieństwo, powzięte na podstawie
uzyskanych przez organ informacji, w tym informacji zawartych
w zgłoszeniu zamiaru koncentracji, że zgłoszona koncentracja
może wywołać istotne ograniczenie konkurencji na rynku lub
3. konieczność przeprowadzenia badania rynku.

Z uwagi na posłużenie się w treści ww. przepisu słowem „lub”
tylko przy przesłance oznaczonej powyżej numerem 2 powstają
wątpliwości, czy muszą one wystąpić łącznie. Wydaje się jednak,
że należałoby przyjąć, że postępowanie może być przedłużone
w dwóch sytuacjach: gdy sprawa jest szczególnie skomplikowana
i jednocześnie istnieje uzasadnione prawdopodobieństwo ogra-
niczenia konkurencji na rynku oraz gdy w sprawie konieczne jest
przeprowadzenie badania rynku.
Pierwsza przesłanka (skomplikowany charakter sprawy) ma
charakter dalece nieprecyzyjny i pozostawia szeroki margines uzna-
niowości po stronie prezesa UOKiK. Zastrzeżenie to zgłaszane było
na etapie konsultacji społecznych przez większość konsultowanych
podmiotów, nie zostało jednak uwzględnione. Pomimo że brak
jest obecnie dorobku orzeczniczego UOKiK w zakresie rozumienia
tego pojęcia, można by wskazać na kilka przykładowych sytuacji,
w których organ uznałby prawdopodobnie, że sprawa ma charak-
ter skomplikowany. Przykładowo: sprawa może dotyczyć znacznej
liczby przedsiębiorców, wiązać się z potrzebą uzyskania wiedzy
specjalistycznej lub konsultacji z innymi organami czy też dotyczyć
nowych, niebadanych dotychczas przez organ rynków.

Decyzję o przedłużeniu postępowania podejmie prezes UOKiK

w drodze postanowienia, na które przedsiębiorcy nie przysługuje

zażalenie. Postanowienie wymaga uzasadnienia.

Kolejnym novum w zakresie postępowania w sprawach doty-

czących koncentracji jest obowiązek przedstawienia przedsię-

biorcy przez prezesa UOKiK, jeszcze przed wydaniem decyzji,

zastrzeżenia do koncentracji, w której przedsiębiorca uczestniczy.

Pozwoli to przedsiębiorcy poznać zarzuty prezesa UOKiK jeszcze

przed zakończeniem postępowania i, co więcej, ustosunkować się

do nich, np. poprzez wprowadzenie do planowanej koncentracji

pewnych modyfi kacji, dzięki którym nie wywoła ona antykon-

kurencyjnych skutków. Obowiązek przedstawienia zastrzeżeń

dotyczy jedynie spraw, w których istnieje uzasadnione praw-

dopodobieństwo istotnego ograniczenia konkurencji na rynku.

Rozwiązanie to z pewnością usprawni komunikację pomiędzy

przedsiębiorcą a organem i umożliwi dostosowanie warunków

planowanych koncentracji do wymagań UOKiK związanych

z potrzebą ochrony rynku.

UWAGA

Procedura przedstawienia zastrzeżeń w praktyce

stanowić będzie etap poprzedzający przedstawienie warun-

ków i funkcjonować będzie niezależnie od zgody warunkowej.

Nowelizacja wprowadza także nowe wyłączenia z obowiąz-

ku zgłoszenia zamiaru koncentracji. Spod kontroli UOKiK

wyłączone zostaną koncentracje polegające na połączeniu

przedsiębiorców, których obroty na terytorium RP nie prze-

kraczają kwoty 10 mln euro w żadnych z dwóch lat obroto-

wych poprzedzających zgłoszenie. Nie będzie podlegać także

obowiązkowi zgłoszenia zamiar koncentracji polegającej na

przejęciu kontroli nad przedsiębiorcą należącym do jednej

grupy kapitałowej oraz jednocześnie nabyciu części jego mie-

nia – jeżeli obrót przedsiębiorcy, nad którym ma nastąpić

przejęcie kontroli, i obrót realizowany przez nabywanie części

mienia nie przekroczył łącznie na terytorium RP w żadnym

z dwóch lat obrotowych poprzedzających zgłoszenie równo-

wartości 10 mln euro.

Jak wynika z praktyki UOKiK, transakcje te nie wywołują co

do zasady antykonkurencyjnych skutków rynkowych i dlatego

nie powinny podlegać kontroli urzędu.

Leniency i leniency plus

Zmodyfi kowano zasady programu i rozszerzono go. Przedsię-

biorca może uzyskać dodatkową obniżkę kary, jeżeli zdecydu-

je się ujawnić informacje o kolejnym porozumieniu, innym

niż objęte danym postępowaniem, dotychczas nieznanym

organowi

KOMENTARZ

EKSPERTA

owy, dwuetapowy model postępowania w sprawach

antymonopolowych dotyczących koncentracji

będzie odpowiadał potrzebom praktyki. Na gruncie

nowych przepisów w sprawach prostych i niemających

istotnego wpływu na rynek decyzje UOKiK wydawane będą

o wiele szybciej, co przyspieszy również sam proces

zaplanowanej przez przedsiębiorcę fuzji. Wprowadzenie

jako zasady terminu jednomiesięcznego i możliwości jego

przedłużenia w określonych w ustawie sytuacjach (tj.

w sprawach bardziej złożonych i skomplikowanych,

wymagających szczególnej analizy pod kątem zagrożenia

dla konkurencji) powinno usprawnić proces kontroli

koncentracji i jednocześnie zwiększyć efektywność organu

antymonopolowego. Wiele zależy jednak od sposobu

interpretacji przez organ przesłanek wydłużenia postępo-

wania, które mają zdecydowanie oceniający charakter.

BARTŁOMIEJ STĘPIEŃ

adwokat w Kancelarii Olesiński & Wspólnicy

Dziennik Gazeta Prawna,

20 stycznia 2015 nr 12 (3905)

gazetaprawna.pl

ZMIANY W PRAWIE ANTYMONOPOLOW YM

obecnie). Skrócenie czasu postępowania wiąże się z pozytywnym

z punktu widzenia przedsiębiorcy skutkiem – czas oczekiwania

na decyzję UOKiK, a tym samym czas przeprowadzenia samej

fuzji ulegnie dużemu przyspieszeniu. Według danych UOKiK

w 2013 r. postępowanie antymonopolowe w sprawie koncen-

tracji trwało średnio 58 dni.

UWAGA

Do terminu 1 miesiąca (inaczej niż obecnie) nie

wlicza się okresów oczekiwania na dokonanie zgłosze-

nia przez pozostałych uczestników koncentracji, usunię-

cia braków lub uzupełnienia informacji w zgłoszeniu czy

uiszczenia opłaty od wniosków o wszczęcie postępowania.

Termin miesięczny będzie terminem podstawowym, który

z założenia ma dotyczyć spraw niebudzących większych wąt-

pliwości. Według danych UOKiK stanowią one obecnie co naj-

mniej 80 proc. spraw z zakresu koncentracji rozpatrywanych

przez prezesa UOKiK.

Drugim elementem nowego modelu jest możliwość przedłu-

żenia czasu trwania postępowania antymonopolowego o kolejne

4 miesiące w przypadku koncentracji bardziej złożonych i wy-

magających dogłębnej analizy rynku.

Przesłanki wydłużenia postępowania w sprawie

koncentracji (określone w art. 96a ust. 1 u.o.k.k.):

Decyzję o przedłużeniu postępowania podejmie prezes UOKiK

w drodze postanowienia, na które przedsiębiorcy nie przysługuje

zażalenie. Postanowienie wymaga uzasadnienia.

Kolejnym novum w zakresie postępowania w sprawach doty-

czących koncentracji jest obowiązek przedstawienia przedsię-

biorcy przez prezesa UOKiK, jeszcze przed wydaniem decyzji,

zastrzeżenia do koncentracji, w której przedsiębiorca uczestniczy.

Pozwoli to przedsiębiorcy poznać zarzuty prezesa UOKiK jeszcze

przed zakończeniem postępowania i, co więcej, ustosunkować się

do nich, np. poprzez wprowadzenie do planowanej koncentracji

pewnych modyfi kacji, dzięki którym nie wywoła ona antykon-

kurencyjnych skutków. Obowiązek przedstawienia zastrzeżeń

dotyczy jedynie spraw, w których istnieje uzasadnione praw-

dopodobieństwo istotnego ograniczenia konkurencji na rynku.

Rozwiązanie to z pewnością usprawni komunikację pomiędzy

przedsiębiorcą a organem i umożliwi dostosowanie warunków

planowanych koncentracji do wymagań UOKiK związanych

z potrzebą ochrony rynku.

UWAGA

Procedura przedstawienia zastrzeżeń w praktyce

stanowić będzie etap poprzedzający przedstawienie warun-

ków i funkcjonować będzie niezależnie od zgody warunkowej.

Nowelizacja wprowadza także nowe wyłączenia z obowiąz-

ku zgłoszenia zamiaru koncentracji. Spod kontroli UOKiK

wyłączone zostaną koncentracje polegające na połączeniu

przedsiębiorców, których obroty na terytorium RP nie prze-

kraczają kwoty 10 mln euro w żadnych z dwóch lat obroto-

wych poprzedzających zgłoszenie. Nie będzie podlegać także

obowiązkowi zgłoszenia zamiar koncentracji polegającej na

przejęciu kontroli nad przedsiębiorcą należącym do jednej

grupy kapitałowej oraz jednocześnie nabyciu części jego mie-

nia – jeżeli obrót przedsiębiorcy, nad którym ma nastąpić

przejęcie kontroli, i obrót realizowany przez nabywanie części

mienia nie przekroczył łącznie na terytorium RP w żadnym

z dwóch lat obrotowych poprzedzających zgłoszenie równo-

wartości 10 mln euro.

Jak wynika z praktyki UOKiK, transakcje te nie wywołują co

do zasady antykonkurencyjnych skutków rynkowych i dlatego

nie powinny podlegać kontroli urzędu.

Leniency i leniency plus

Zmodyfi kowano zasady programu i rozszerzono go. Przedsię-

biorca może uzyskać dodatkową obniżkę kary, jeżeli zdecydu-

je się ujawnić informacje o kolejnym porozumieniu, innym

niż objęte danym postępowaniem, dotychczas nieznanym

organowi

KOMENTARZ

EKSPERTA

owy, dwuetapowy model postępowania w sprawach

antymonopolowych dotyczących koncentracji

będzie odpowiadał potrzebom praktyki. Na gruncie

nowych przepisów w sprawach prostych i niemających

istotnego wpływu na rynek decyzje UOKiK wydawane będą

o wiele szybciej, co przyspieszy również sam proces

zaplanowanej przez przedsiębiorcę fuzji. Wprowadzenie

jako zasady terminu jednomiesięcznego i możliwości jego

przedłużenia w określonych w ustawie sytuacjach (tj.

w sprawach bardziej złożonych i skomplikowanych,

wymagających szczególnej analizy pod kątem zagrożenia

dla konkurencji) powinno usprawnić proces kontroli

koncentracji i jednocześnie zwiększyć efektywność organu

antymonopolowego. Wiele zależy jednak od sposobu

interpretacji przez organ przesłanek wydłużenia postępo-

wania, które mają zdecydowanie oceniający charakter.

BARTŁOMIEJ STĘPIEŃ

adwokat w Kancelarii Olesiński & Wspólnicy

Wygenerowano dnia 2015-02-20 dla loginu: johnprctorbob@gmail.com

3 / 8

Dziennik Gazeta Prawna,

20 stycznia 2015 nr 12 (3905)

gazetaprawna.pl

ŚCIĄGAWKA PRZEDSIĘBIORCY

Przed 18 stycznia 2015 r. program leniency regulowany był

ustawą o ochronie konkurencji i konsumentów (art. 109) oraz

rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 26 stycznia 2009 r.

w sprawie trybu postępowania w przypadku wystąpienia przed-

siębiorców do prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsu-

mentów o odstąpienie od wymierzenia kary pieniężnej lub jej

obniżenie (Dz.U. nr 20, poz. 109).

W ramach nowelizacji doprecyzowano elementy, jakie powi-

nien zawierać wniosek o objęcie programem leniency. Między

innymi konieczne będzie wskazanie opisu okoliczności i sposo-

bu funkcjonowania porozumienia (art. 113a ust. 2 pkt 6 ustawy).

Ponadto prezes UOKiK po otrzymaniu wniosku ma potwierdzić

datę i godzinę jego złożenia przez przedsiębiorcę.

Nowością jest instytucja tzw. leniency plus (art. 113d ustawy).

Przedsiębiorca może uzyskać dodatkową obniżkę kary, jeżeli sam

złożył wniosek leniency, ale nie uzyskał odstąpienia od nałoże-

nia kary i zdecydował się ujawnić informacje o porozumieniu

innym niż objęte postępowaniem, które dotychczas pozostawało

nieznane organowi.

Dodatkowa obniżka dotyczyłaby kary za pierwsze porozumie-

nie, ponieważ za drugie, jako pierwszemu podmiotowi wystę-

pującemu z wnioskiem leniency, należałoby się przedsiębiorcy

całkowite odstąpienie od wymierzenia kary. Dodatkowa obniżka

wyniosłaby 30 proc. kary obliczonej po uwzględnieniu już przy-

znanej obniżki.

Stosowanie środków

zaradczych

Prezes UOKiK zyskał możliwość nakazania przedsiębiorcom,

by podjęli określone działania w celu zaniechania stosowania

praktyki antykonkurencyjnej lub usunięcia jej skutków. Lista

ma charakter otwarty

Na liście środków zaradczych, jakie może nakazać przedsiębior-

com prezes UOKiK, znajdują się m.in. następujące działania:

udzielenie licencji własności intelektualnej na niedyskrymina-

cyjnych warunkach, umożliwienie dostępu do określonej infra-

struktury na niedyskryminacyjnych warunkach, zmiana umowy,

obowiązek dostawy innym podmiotom określonych produktów

lub świadczenia określonych usług na niedyskryminacyjnych

warunkach. Środki te powinny być stosowane proporcjonalnie

do wagi i rodzaju naruszenia – tak aby doprowadziły do zakoń-

czenia lub usunięcia jego skutków. Równolegle wprowadzo-

no procedurę konsultacyjną: przed nałożeniem środka prezes

UOKiK przekazuje przedsiębiorcy informację o planowanych

do nałożenia środkach, a ten ma możliwość przedstawienia

swojego stanowiska.

Nakładając środek zaradczy, prezes UOKiK jest uprawniony do

określenia terminu jego stosowania oraz np. nałożenia obowiąz-

ków sprawozdawczych. Ustawa przewiduje również możliwość

nałożenia kary pieniężnej za nieudzielenie w wyznaczonym ter-

minie informacji lub też podanie informacji nieprawdziwych lub

wprowadzających w błąd (art. 106 ust. 2 pkt 2). W takich przypad-

kach prezes UOKiK ma możliwość nałożenia kary w wysokości do

50 mln euro, jeżeli przedsiębiorca, choćby nieumyślnie, dopuścił

się tego czynu. Tak dolegliwa sankcja zapewni, że przedsiębior-

ca wywiąże się z nałożonych na niego zobowiązań i związanych

z ich realizacją obowiązków informacyjnych, zapewniając tym

samym skuteczną realizację celów środków zaradczych. Gór-

ny pułap ww. kary pieniężnej jest tożsamy z wysokością kar,

o których mowa w art. 106 ust. 2 (naruszenie obowiązków spra-

wozdawczych w zakresie realizacji środków zaradczych należy

zaliczyć do tej samej kategorii naruszeń w porównaniu z tymi,

które są wskazane w art. 106 ust. 2).

Zmiany zasad kontroli

Doprecyzowano zasady ich przeprowadzania. Zwiększą się

uprawnienia kontrolerów, m.in. w dostępie do korespondencji

przesłanej pocztą elektroniczną

Główne zmiany dotyczą doprecyzowania funkcjonujących już

mechanizmów. Na przykład doprecyzowano szczegóły istnieją-

cego już obecnie obowiązku zapewnienia przez kontrolowanego

dostępu do nośników informacji. Uszczegółowiono w tym za-

kresie przepisy m.in. poprzez odniesienie do informatycznych

nośników danych, w tym również będących własnością innego

podmiotu, oraz korespondencji przesyłanej pocztą elektronicz-

ną (art. 105d ust. 1 pkt 4). Odpowiednio doprecyzowany został

również art. 105e ust. 1 pkt 1 odnoszący się do obowiązku spo-

rządzania przez kontrolowanego kopii dokumentów.

Wprost postanowiono, że kontrolujący mają prawo uzyskać dostęp

m.in. do korespondencji przesłanej pocztą elektroniczną, informa-

tycznych nośników danych w rozumieniu przepisów o informa-

tyzacji działalności podmiotów realizujących zadania publiczne,

innych urządzeń zawierających dane informatyczne lub systemów

informatycznych, w tym także zapewnienia dostępu do systemów

informatycznych będących własnością innego podmiotu, zawiera-

jących dane kontrolowanego, związane z przedmiotem kontroli,

w zakresie, w jakim kontrolowany ma do nich dostęp. Kontrolujący

ma również prawo do sporządzania z materiałów i korespondencji

przedsiębiorcy notatek. Istotną nowością jest również możliwość

żądania sporządzenia przez kontrolowanego kopii lub wydruków

materiałów, korespondencji oraz informacji zgromadzonych na

nośnikach, w urządzeniach lub w systemach.

Nowością jest również uprawnienie do wniesienia zażalenia

przez przedsiębiorcę dotyczące sytuacji żądania udostępnienia

związanych z przedmiotem kontroli:

■

akt, ksiąg, wszelkiego rodzaju pism, dokumentów oraz ich

odpisów i wyciągów,

Stopień złagodzenia kary zależy od kolejności złożenia wniosku

Wnioskodawca

Forma złagodzenia kary przed 18 stycznia 2015 r.

Forma złagodzenie kary po 18 stycznia 2015 r.

składający jako pierwszy

odstąpienie od nałożenia kary

składający jako drugi

kara nie wyższa niż 5 proc. przychodu

obniżenie o 30–50 proc. kary

składający jako trzeci

kara nie wyższa niż 7 proc. przychodu

obniżenie o 20–30 proc. kary

następni

kara nie wyższa niż 8 proc. przychodu

obniżenie maksymalnie o 20 proc. kary