Microsoft Word - INSTR15.DOC

Politechnika

𚗣

Bia ostocka

Wydzia Elektryczny

Katedra Elektrotechniki Teoretycznej i Metrologii

Instrukcja do zaj laboratoryjnych z przedmiotu

METROLOGIA 1

Kod przedmiotu:

F02021

$wiczenie pt.

GRAFICZNA PREZENTACJA WYNIKÓW

POMIARÓW

Numer wiczenia

Autor

Dr in . Ryszard Piotrowski

Bia ystok 2006

𚶳

$wicz. Nr1 5 Graficzna prezentacja wyników pomiaru

1. Wprowadzenie

raficzna forma wyników pomiaru, znana najcz ciej jako tzw. wykres,

posiada istotne zalety, dla których jest powszechnie stosowana. Tak

wi"c pozwala ona szybko oceni charakter badanego zjawiska, uk adu,

elementu elektrycznego, itp. Pod tym wzgl dem jest wprost niezast piona.

Umo liwia dalej atwe wychwycenie punktów szczególnych charakterystyki,

tzn. punktów zerowych, ekstremalnych, itp.

Wa%

(

ne znaczenie ma równie fakt, i dysponuj c sko czon liczb

wyników pomiaru, mo na przez sporz dzenie wykresu uzyska informacje

o charakterystyce obiektu dla dowolnego jej punktu z okre lonego przedzia u.

Charakteryzowanie w a ciwo ci obiektów przy

! &

pomocy ró norodnych

form graficznych stosowane jest w nauce i technice powszechnie. Nale y przy

tym podkre li , e spotykane w dokumentacjach, katalogach i innych

& # %

opracowaniach wykresy, maj znaczenie nie tylko pogl dowe. Bardzo cz sto

bowiem s wykorzysty

wane w praktyce projektowej, eksploatacyjnej, a tak e

w badaniach naukowych jako ród a cis ych informacji o w a ciwo ciach

) ! & !

! &

obiektów.

Studenci powinni to sobie u wiadomi by nie traktowa sporz dzanych

przez siebie wykresów jako czego drugorz dnego wo

bec pomiaru, lub co

gorsza, jako oderwanej od laboratoryjnej rzeczywisto ci pracy artystycznej, co

niestety zdarza si nad wyraz cz sto.

Budowa uk adu wspó rz dnych prostok tnych

! "

Przewa aj ca wi kszo wielko ci fizycznych ma charakter ci g y, a ich

% '

' !

obrazem graficznym jest linia ci g a wyst puj ca w uk adzie wspó rz dnych

' !

" '

! "

prostok tnych.

Uk ad taki tworz dwie osie liczbowe wzajemnie do siebie prostopad e,

o wspólnym punkcie pocz tkowym.

O liczbowa jest obrazem graficznym uporz dkowanego zbioru liczbo

wego z okre lonego przedzia u.

𚶳

$wicz. Nr1 5 Graficzna prezentacja wyników pomiaru

Ka demu punktowi prostej przyporz dkowana jest tu jedna i tylko jedna

liczba. Wobec tego ka dej liczbie odpowiada jedna i tylko jedna d ugo

odcinka prostej, b d ca odleg o ci danego punktu od punktu zerowego

" '

! & '

(pocz tkowego)

osi. Okre lanie d ugo ci odcinków odwzorowuj cych poszcze

gólne liczby danego zbioru odbywa si w wi kszo ci wypadków wed ug

nast puj cej formu y.

" '

a x

b y

(1)

gdzie:

x y

- liczby ze zbiorów X Y

l l

[ \

, - d ugo ci odcinków odpowiadaj ce liczbom x, y odpowiednio na

osi poziomej (odci tych) oraz pionowej (rz dnych)

a b

- wspó czynniki proporcjonalno ci, wyra aj ce d ugo ci odcinków

% '

jednostkowych na ka dej z

osi

Zasady wy o one wy ej ilustruje rys.1.

! %

5
4
3
2
1

P(3,4)

x = 3

y = 4

= 4 cm

(b= 1cm)

[

= 6 cm (a = 2cm)

Rys. 1. Zasada tworzenia uk adu wspó rz dnych prostok tnych

! "

𚶳

$wicz. Nr1 5 Graficzna prezentacja wyników pomiaru

Tworzenie uk adu wspó rz dnych prostok tnych polega wi c na oblicza

! "

niu d ugo ci stosowanych odcinków prostej, a nast

pnie przez ich odk adanie

od punktu zerowego ka dej osi znajdowanie interesuj cych nas punktów tej osi.

Jest oczywiste, e tak znalezione punkty opisuje si liczbami przedsta

wianymi graficznie a nie d ugo ciami odcinków (rys.1).

Papier milimetrowy

Do sporz dzania uk adu wspó rz dnych prostok tnych bardzo przydatny

! "

jest tzw. papier milimetrowy. Zawiera on g st siatk utworzon przez dwie

" '

rodziny prostych równoleg ych, wzajemnie do siebie prostopad ych. Linie

prowadzone s w odst pach milimetrowych, a

co pi ta i co dziesi ta z nich jest

wyró niona wi ksz grubo ci .

" '

& '

Podzia ka logarytmiczna

Podzia ka logarytmiczna znajduje zastosowanie w przypadkach, gdy

przedzia zmienno ci wielko ci x, y jest bardzo szeroki (rys.2). Gdyby w takich

razach konstruowa podzia k wed ug formu y (1), tzn. liniow , punkty

! "

odpowiadaj ce ma ym liczbom by yby trudne do zidentyfikowania na osi. Na

przyk ad punkt odpowiadaj cy liczbie 10 musia by le e 1000 razy bli ej

% #

pocz tku uk adu wspó rz dnych ni punkt odpowiadaj cy lic

! "

zbie 10 000. Je li

wi c liczbie 10 000 przyporz dkowaliby my odcinek d ugo ci 15 cm, to liczbie

10 odpowiada musia by odcinek 0,015 cm, czyli tylko nieco d u szy od 0,1

! %

mm.

Podzia k logarytmiczn tworzy si przez przyporz dkowanie liczbom

! "

odcinków prostej wed ug formu y (2).

[

= a log x

(2)

= b log y

gdzie:

x y

- liczby ze zbiorów X Y

l l

[ \

, - d ugo ci odcinków odpowiadaj ce logarytmom liczb x, y

odpowiednio na osi poziomej (odci tych)

oraz pionowej

(rz dnych)

a b

- wspó czynniki proporcjonalno ci, wyra aj ce d ugo ci odcinków

% '

jednostkowych na ka dej z osi

𚶳

$wicz. Nr1 5 Graficzna prezentacja wyników pomiaru

Podobnie jak poprzednio, równie tym przypadku wyznaczone na osi

punkty opisuje si przedstawianymi grafi

cznie liczbami. Zasad takiego

odwzorowywania liczb na osiach uk adu wspó rz dnych prostok tnych ilustruje

! "

rys.2.

100000

1000

100

10000

1000

100

P(10

,10

)

x = 10

y = 10

= b log(10

= 4 cm

(b= 1cm

)

[

= a log(10

)= 6cm

(a= 2 cm)

10000

Rys. 2. Zasada konstruowania podzia ek logarytmicznych na osiach uk adu

wspó rz dnych prostok tnych.

! "

Zauwa m

% y, e na osiach liczbowych nie znajduj swego obrazu liczby z

przedzia u 0

x <1. Logarytm zera równy jest -f, za liczbom u amkowym

odpowiadaj ujemne warto ci logarytmów. Liczb u amkowych nie

odwzorowuje si w tym przypadku.

Wobec tego za punkt pocz tkowy ka dej z osi, a wi c i uk adu

wspó rz dnych przyjmuje si punkt odpowiadaj cy liczbie 1 (log1 = 0).

! "

Konstruowanie podzia ki logarytmicznej jest do mudne, gdy konie

&# %

czne staje si nanoszenie na osiach liczb innych ni 10, 100, 1000 itp. Dlatego

najcz ciej korzysta si z gotowego papieru logarytmicznego. Na papierze

takim na obydwu osiach naniesione s punkty wg formu y (2) i dodatkowo

prowadzone proste prostopad e, tworz ce g st nieregularn siatk .

" '

𚶳

$wicz. Nr1 5 Graficzna prezentacja wyników pomiaru

Na rys. 3 przedstawiono uk ad punktów

podstawowej sekwencji (1,10) po-

dzia ki logarytmicznej. Odleg o ci mi dzy punktami w pozosta ych

! &

sekwencjach (rys. 4) s identyczne, tyle e opisywane liczbami 10, 100, 1000

razy wi kszymi. Jest to zrozumia e, bowiem

log c * log d = log 10c * log 10d = log 100c * log 100d itd.

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

Rys. 3. Rozmieszczenie punktów podstawowej sekcji podzia ki logarytmicznej

Tablica 1 zawiera warto ci l

& ogarytmów liczb z przedzia u (1, 10) i ma na

celu u atwienie wicz cym sporz dzanie w asnych podzia ek logarytmicznych.

Tablica 1

log 1 = 0,0000

log 2 = 0,3010

log 3 = 0,4771

log 4 = 0,6021

log 5 = 0,6990

log 6 = 0,7782

log 7 = 0,8451

log 8 = 0,9031

log 9 = 0,9542

log 10 = 1,0000

Poniewa opisywanie punktów du ymi liczbami prowadzi oby do pogor

szenia czytelno ci opisu, w ka dej sekwencji stosowany jest opis przy u yciu

liczb z przedzia u (1,10). Ilustruje to rys.

4. W ka dym kolejnym przedzial

liczbom tym nale y przypisywa warto ci dziesi ciokrotnie wi ksze ni w

przedziale poprzednim.

Punktem pocz tkowym osi niekoniecznie musi by liczba 1. Ka da z osi

mo e zaczyna si liczb 10, 100. itd., w zale no ci od konkretnych potrzeb.

# "

% &

W u yciu j

est tak e tzw. papier pó logarytmiczny, w którym na jednej osi

(zwykle osi rz dnych) naniesiona jest podzia ka liniowa, na drugiej za

logarytmiczna Papier taki stosowany jest w przypadkach, gdy tylko zmienna

niezale na x funkcji y = f(x) przybiera warto c

& i z bardzo szerokiego przedzia u

(np. cz stotliwo ).

𚶳

$wicz. Nr1 5 Graficzna prezentacja wyników pomiaru

Samodzielne sporz dzanie podzia ki logarytmicznej

Przyst puj c do sporz dzania podzia ki logarytmicznej, nale y zna

" '

najwi ksz warto wielko ci, która ma by odwzorowana na danej osi. Na tej

" '

podstawie okre li mo na potrzebn liczb n sekwencji podzia ki (patrz rys.4),

& #

zgodnie z warunkiem

PD[

d 10

sk d

log X

PD[

(3)

gdzie n - liczba naturalna

Najlepiej przy tym zaokr gli liczb X

' #

PD[

do ca kowitej pot gi dziesi ciu,

a nast pnie obliczy zg

# odnie z (3) liczb sekwencji podzia ki.

Je eli np. X

PD[

= 86 000 Hz, to zaokr glaj c t warto do 100 000 Hz,

' ' "

otrzymujemy zgodnie z (3) n = 5.

1 2 3 4 5 6 7 8 10

2 3 4 5 6 7 8 10

sekwencja I

sekwencja II

sekwencja III

Rys. 4. Przyk ad opisu osi zawieraj cej trzy sekwencje podzia ki logarytmicznej

Nie zawsze jednak tak du a liczba sekwencji jest potrzebna. Je li na osi

nie musz by o

' # dwzorowywane np. pojedyncze herce, to wystarczy przyj

n = 4, a gdy dodatkowo nie musz by tak e zaznaczane dziesi tki herców,

' #

wtedy n = 3. Kwestia ta zostanie wyja niona bli ej w dalszej cz ci instrukcji.

Po ustaleniu liczby n, nale y zorientowa si ,

# " jaka d ugo na osi mo e

by przeznaczona na jedn sekwencj . Zale y to od formatu posiadanego

arkusza papieru.

Niech d ugo odpowiadaj ca jednej sekwencji wynosi L, wtedy d ugo ci

odpowiadaj ce liczbom z przedzia u (1, 10) okre lone s zale no ci ,

% & '

[

= L log x

(4)

𚶳

$wicz. Nr1 5 Graficzna prezentacja wyników pomiaru

Sporz dzaj c samodzielnie podzia k logarytmiczn , mo emy nanie na

! "

osi te punkty, które s nam potrzebne do sporz dzenia wykresu, ale oprócz tego

powinni my tak e oznaczy te punkty standardowe , tzn. spotykane na

produkowanym fabrycznie papierze logarytmicznym.

Odleg o ci l

! &

[

obliczone i naniesione dla pierwszej sekwencji, mog by

' #

przeniesione cyrklem lub specjalnym przeno nikiem na pozosta e sekwencje

osi, jak wiadomo bowiem, uk ad punktów dla ka dej sekwencji jest taki sam.

Formu a

! (4) pozwala tak e znale na papierze fabrycznym te punkty,

które nie s oznaczone. Nale y w tym celu zmierzy d ugo L pojedynczej

# !

sekwencji.

Szczegó owe zasady sporz dzania wykresów

Niech dane b d dwa zbiory wyników pomiaru wielko ci y, x, o który

" '

wiadomo, e istnieje mi dzy nimi zwi zek y = f(x). Nale y na podstawie tej

ograniczonej liczby danych pomiarowych wykre li lini ci g , która

& #

' !'

stanowi aby obraz graficzny funkcji y = f(x). Zadanie to nale y wykona

wed ug nast puj cych zasad.

" '

1. Dokona#

analizy otrzymanych z pomiaru wyników i zdecydowa o wyborze

potrzebnego papieru (milimetrowego, logarytmicznego, czy pó logaryt

micznego).

2. Zarysowa lekko o ówkiem na posiadanym arkuszu papieru ramy wykresu,

pami taj c o konieczno ci pozostawienia z je

" '

go lewej strony marginesu o

szeroko ci 3 cm., z prawej za

& - ok. 1,5 cm, jak te pozostawieniu wolnego

miejsca u góry (tytu ) i u do u wykresu (podpisy, obja nienia).

Mo na np. zaplanowa wykres na planie kwadratu, albowiem wskazane jest

aby obie osie uk a

! du wspó rz dnych mia y zbli one do siebie d ugo ci.

! "

Okre lanie obydwu wspó rz dnych punktów wykresu jest wtedy obarczone

! "

jednakowymi b dami wzgl dnymi.

3. Narysowa obydwie osie uk adu i oznaczy na nich tak ilo punktów

równo od siebie odleg ych, jaka si

" zmie ci. Je eli pos ugujemy si papierem

milimetrowym, to niezale nie od jego formatu, poleca si oznaczenie

punktów co 5 , 10 lub 20 mm. Mniej korzystne s odleg o ci 15 mm, ze

! &

wzgl du na pó niejsze trudno ci przy interpolowaniu (nieprzyjemne

)

dzielenie przez 15). Wybrane punkty oznaczamy krótkimi (2mm),

prostopad ymi od osi kreskami skierowanymi ku wn trzu uk adu

wspó rz dnych.

! "

𚶳

$wicz. Nr1 5 Graficzna prezentacja wyników pomiaru

4. Opisa liczbami oznaczone punkty osi. Zadanie to wymaga wyczucia i do

" '

wiadczenia. Mo na poleci tu nast puj ce zasady:

a) nie wszystkie oznaczone punkty osi musz by wykorzystane.

' #

b) nie wszystkie punkty oznaczone na osi musz by opisane liczbami, mo na

' #

np. opisa co drugi oznaczony punkt, unikaj c w ten sposób nadmiernego

zag szczenia liczb.

c) opis powinien zapewnia atwo interpolacji

# !

, tzn. okre lania liczb dla

punktów po o onych mi dzy dwoma s siednimi punktami opisanymi.

! %

d) warto ostatniego opisanego punktu powinna nieznacznie przekracza

maksymalny wynik pomiaru.

Przyk ad 1

Je eli przy zdejmowaniu pewnej charakterystyki, zmienian

o napi cie do zera

do 220V, to o napi mo e by przyk adowo opisana tak, jak pokazuje rys. 5.

160

220

200

180

120

100

0 20 40

160

240

200

120

150

120

240

210

180

Rys. 5. Mo liwe warianty opisu osi uk adu wspó rz dnych.

! "

5. Je eli liczby opisuj ce o s zbyt du e (np. 1500) lub zbyt ma e (np. 0,0

& '

002),

co mo e pogorszy czytelno opisu, wskazane jest dziesi cio

" -, stu- lub

tysi ckrotne (najw a ciwsze) zmniejszenie ich lub zwi kszenie, a w lad za

! &

tym umieszczenie na ko cu osi stosownego mno nika, albo zmiana jednostki

(

miary danej wielko ci, tak ja

k to pokazano na rys.6.

𚶳

$wicz. Nr1 5 Graficzna prezentacja wyników pomiaru

1,6

2,4

2,0

1,2

0,8

0,4

x10

1,6

2,4

2,0

1,2

0,8

0,4

Rys. 6. Przyk ad opisu osi z zastosowaniem mno nika

6. Pocz tkowy punkt osi nie musi by koniecznie opisany zerem. Je eli wyniki

pomiarów zawieraj si w przedziale liczbowym nie zawieraj cym zera

' "

i odleg!

ym od niego, to pocz tek osi mo e by opisany liczb blisk naj

mniejszemu wynikowi pomiaru.

7. W koniecznych przypadkach dopuszczalne jest stosowanie innej skali na

pó osi dodatniej, innej za na pó osi ujemnej. Jest to na przyk ad konieczne

przy wykre lan

& iu charakterystyki pr dowo

-napi ciowej diody Zenera.

8. Obowi zuje zasada, i nad osi odci tych ( na jej ko cu) umieszcza si

(

symbol wielko ci, pod osi za

' & - symbol jednostki (patrz rys.5 i rys. 6). Dla

osi rz dnych zasada ta brzmi

- z lewej strony osi symbol jednostki - z prawej

- symbol wielko ci. Liczby umieszcza si z lewej strony osi rz dnych i pod

osi odci tych.

9. W przypadku papieru logarytmicznego lub pó logarytmicznego, jeste my

bardziej ograniczeni w wyborze, jako e punkty osi uk adu zastajemy ju

opisane. Jak ju wyja niano, na papierze takim znajduje si kilka

identycznych sekwencji punktów (rys.4). U ytkownik korzysta mo e z

jednej lub wi cej sekwencji, przypisuj c ponadto zastanym liczbom warto ci

krotnie wi ksze (k = 1,2,3,...). Kwesti t

" "

wyja niaj podane ni ej

przyk ady.

Przyk ad 2

Podczas bada pewnego obiektu,

(

zanotowano nast puj ce cz stotliwo ci:

" '

5, 10, 20, 40, 60, 80,100, 200, 400, 600, 800, 1000 Hz.

Sposób wykorzystania podzia ki logarytmicznej jest tu jasny.

Pojedynczym hercom przypisa nale y punkty z I sekwencji, dziesi tkom

herców punkty z II sekwencji, za setkom herców

- z III sekwencji. W tej

ostatniej znajdzie odwzorowanie tak e cz stotliwo 1000 Hz

(jako ostatni

punkt).

𚶳

$wicz. Nr1 5 Graficzna prezentacja wyników pomiaru

Przyk ad 3

W podobnym do opisanego do wiadczeniu zanotowano nast puj ce

" '

cz stotliwo ci: 500, 1000, 5000, 10

000, 50 000, 100 000 Hz. Je eli do

dyspozycji mamy podzia k logarytmiczn z rys.

! "

4 (jest tu wystarczaj ca), to

liczbom z I sekwencji nale y przypisa warto ci 100 razy wi ksze od podanych,

za liczbom z ka dej nast pnej sekwencji dziesi ciokrotnie wi ksze od warto ci

liczb z sekwencji poprzedniej (pierwszy punkt osi oznaczy trzeba wtedy liczb

100).

Sposób nanoszenia punktów i kre lenia krzywej

Punkty wykresu nanosi si ostrym, niezbyt mi kkim o ówkiem,

odciskaj c najpierw jego lad punktowy, a nast pnie przekre laj c go

& '

niewielkim krzy ykiem.

Przez naniesione punkty prowadzi si lini ci g , prowadz c o ówek

" ' !'

' !

przy krzywiku. Krzywik (jeden z trzech wyst puj cych zwykle w komplecie)

" '

powinien obejmowa co najmniej trzy punkty, za kre lona krzywa powinna

by doprowadzona do po owy odleg o ci mi dzy dwoma s siednimi punktami.

! &

Jej dalszy odcinek mo e by kre lony przy innym

po o eniu krzywika.

! %

Poszczególne odcinki powinny tworzy

cznie g adk , pozbawion

# !'

jakichkolwiek za ama lini ci g .

(

" ' !'

Gdyby obj cie krzywikiem trzech punktów by o niemo liwe, nale y

prowadzi krzyw mi dzy punktami tak, aby w ko cowym rezultacie po ob

' "

(

stronach wykre lonej linii znajdowa a si w przybli eniu taka sama liczba

punktów.

Mo na w tym przypadku stosowa technik polegaj c na czeniu

' '

s siednich punktów pomocniczymi odcinkami prostej, a nast pnie prowadzeniu

krzywej przez rodki tych odcink

ów.

Wszystkie pomocnicze linie musz by znacznie s abiej widoczne ni

' #

krzywa wykresu.

Je eli we wspólnym uk adzie wspó rz dnych ma by wykre lonych kilka

! "

krzywych, mo na je wyró ni kolorami, nie zakrywaj c jednak obrazu

% #

kre lonego ostrym o ówkiem..

Poza tym poszczególne krzywe mo na odró ni stosownymi przepisami

% #

prowadzonymi równolegle do tych krzywych lub w inny czytelny sposób.

Pod wykresami powinien znale si stosowny podpis oraz dodatkowe

obja nienia, je li potrzebne to jest do w a ciwego zroz

! &

umienia wykresów.

𚶳

$wicz. Nr1 5 Graficzna prezentacja wyników pomiaru

Przedstawione w tej instrukcji zasady, nie wyczerpuj wszystkich

zagadnie zwi zanych z graficznym przedstawianiem wyników pomiarów.

(

Wynika to m.in. z mnogo ci przypadków, z jakimi mo na si spotka w

praktyce pomiarowej.

Swoje umiej t

" no ci w tej dziedzinie nale y doskonali przez uwa ne

&ledzenie wykresów zamieszczonych w dobrych wydawnictwach naukowych i

technicznych.

2. Przebieg wiczenia

Studenci wykre laj , zgodnie z poznanymi zasadami, krzywe wynikaj ce

& '

z przedstawionych ni%ej wyników pomiarów zawartych w Tablicy 2 oraz

Tablicy 3. Wykonane prace podlegaj ocenie i decyduj o zaliczeniu wiczenia.

Zadanie 1

Wykre l charakterystyk I

" = f(U) na podstawie wyników pomiaru

zawartych w Tablicy 2.

Tablica 2

1,5

3,0

4,5

6,0

7,5

9,0

10,5

2,3

3,6

5,9

6,6

8,4

8,3

9,3

Zadanie 2

Wykre l charakterystyk R

= f(I) na podstawie wyników pomiaru

zawartych w Tablicy 3.

Tablica 3
I mA 0

67,5 54,5 43,5 33,8 25,5 19,1 14,3 11,2

𚶳

$wicz. Nr1 5 Graficzna prezentacja wyników pomiaru

Zadanie 3

(studenci samodzielnie sporz dzaj podzia k logarytmiczn )

! "

Wykre l funkcj y = x

dla nast puj cych warto ci argumentu x:

" '

Tablica 4

x 1 2 5 10

100

200

500

1000

Ka dy z trzech wykresów nale y zamie ci na oddzielnym arkuszu

& #

papieru milimetrowego, opisa zale no ci funkcyjn , której jest on obrazem,

% & '

a tak e poda nazwisko i imi autora.

3. Literatura

Jako literatur poleca si wszelkie techniczne wydawnictwa ksi kowe

oraz czasopisma, w których zwróci nale y uwag na zam

ieszczone tam

przyk ady graficznego przedstawiania zale no ci funkcyjnych.

% &

𚶳

$wicz. Nr1 5 Graficzna prezentacja wyników pomiaru

Wymagania BHP

Warunkiem przyst pienia do praktycznej realizacji wiczenia jest

zapoznanie si z instrukcj BHP i instrukcj przeciw po arow oraz

przestrzeganie zasad w nich zawartych. Wybrane urz dzenia dost pne na

stanowisku laboratoryjnym mog posiada instrukcje stanowiskowe. Przed

rozpocz ciem pracy nale y zapozna si z instrukcjami stanowiskowymi

# "

wskazanymi przez prowadz cego.

W trakcie zaj laboratoryjnych nale y przestr

zega nast puj cych zasad.

" '

Sprawdzi , czy urz dzenia dost pne na stanowisku laboratoryjnym s w

stanie kompletnym, nie wskazuj cym na fizyczne uszkodzenie.

Sprawdzi prawid owo po cze urz dze .

&# !' (

' (

Za czenie napi cia do uk adu pomiarowego mo e si odbywa

# po

wyra eniu zgody przez prowadz cego.

Przyrz dy pomiarowe nale y ustawi w sposób zapewniaj cy sta

obserwacj , bez konieczno ci nachylania si nad innymi elementami

uk adu znajduj cymi si pod napi ciem.

Zabronione jest dokonywanie jakichkolwiek prze!'cze oraz wymiana

(

elementów sk adowych stanowiska pod napi ciem.

Zmiana konfiguracji stanowiska i po cze w badanym uk adzie mo e si

!' (

% "

odbywa wy cznie w porozumieniu z prowadz cym zaj cia.

W przypadku zaniku napi cia zasilaj cego nale y niezw ocznie wy

!' #

czy

wszystkie urz dzenia.

Stwierdzone wszelkie braki w wyposa eniu stanowiska oraz

nieprawid owo ci w funkcjonowaniu sprz tu nale y przekazywa

prowadz cemu zaj cia.

Zabrania si samodzielnego w czania, manipulowania i korzystania z

urz dze nie nale

' (

%'cych do danego wiczenia.

W przypadku wyst pienia pora enia pr dem elektrycznym nale y

niezw ocznie wy czy zasilanie stanowisk laboratoryjnych za pomoc

!' #

wy cznika bezpiecze stwa, dost pnego na ka dej tablicy rozdzielczej w

(

laboratorium. Przed od czenie

m napi cia nie dotyka pora onego.

𚶳