Microsoft Word - polski

Centralna Komisja Egzaminacyjna

Arkusz zawiera informacje prawnie chronione do momentu rozpoczęcia egzaminu.

WPISUJE ZDAJĄCY

KOD PESEL

Miejsce

na naklejkę

z kodem

dysleksja

ład gr

iczny © CKE

2010

EGZAMIN MATURALNY

Z JĘZYKA POLSKIEGO

POZIOM PODSTAWOWY

Instrukcja dla zdającego

1. Sprawdź, czy arkusz egzaminacyjny zawiera 15 stron.

Ewentualny brak zgłoś przewodniczącemu zespołu
nadzorującego egzamin.

2. Rozwiązania zadań zamieść w miejscu na to

przeznaczonym.

3. Pisz czytelnie. Używaj długopisu/pióra tylko z czarnym

tuszem/atramentem.

4. Nie używaj korektora, a błędne zapisy wyraźnie przekreśl.
5. Pamiętaj, że zapisy w brudnopisie nie będą oceniane.
6. Możesz korzystać ze słownika poprawnej polszczyzny

i słownika ortograficznego.

7. Na karcie odpowiedzi wpisz swój numer PESEL i przyklej

naklejkę z kodem.

8. Nie wpisuj żadnych znaków w części przeznaczonej

dla egzaminatora.

MAJ 2011

Czas pracy:

170 minut

Liczba punktów

do uzyskania: 70

Część I – 20 pkt

Część II – 50 pkt

MPO-P1_1P-112

Egzamin maturalny z języka polskiego

Poziom podstawowy

Część I – rozumienie czytanego tekstu
Przeczytaj uważnie tekst, a następnie wykonaj zadania umieszczone pod nim. Odpowiadaj
tylko na podstawie tekstu i tylko własnymi słowami – chyba że w zadaniu polecono inaczej.
Udzielaj tylu odpowiedzi, o ile jesteś proszona/y. W zadaniach zamkniętych wybierz tylko
jedną z zaproponowanych odpowiedzi.

ROZMOWA, CZYLI JAK MÓWIĆ I SŁUCHAĆ
1. Skąd masz pewność, że druga osoba rozumie przez twoje słowa dokładnie to,
co chciałeś jej przekazać? Skąd wiesz, że słowa, których używasz, dobrze oddają to,
co chcesz powiedzieć? Sądzisz, że to, co chcesz powiedzieć, jest tym, co naprawdę czujesz?
Jeżeli na któreś z powyższych pytań odpowiedziałeś: nie wiem, znalazłeś się w pokaźnym
gronie; powyższe dylematy trapią bowiem ludzi co najmniej od czasu sofistów w starożytnej
Grecji. Współczesna psychologia powiada, że jedyną metodą, która umożliwia spotkanie
świata jednej osoby ze światem drugiej, jest tak zwana efektywna komunikacja. Zaleca się ją
nie tylko do stosowania w codziennych relacjach z najbliższymi, ale też jako sposób
prowadzenia kontaktów zawodowych, towarzyskich czy dyskursu publicznego.
2. Choć z pozoru wydaje się, że nie ma nic prostszego niż rozmawianie, to przecież
często doświadczamy sytuacji, gdy nasz rozmówca lub my sami wyczuwamy w trakcie
dialogu zagrożenie lub przewidujemy, że ono się wkrótce pojawi. Wydaje nam się,
że nie jesteśmy właściwie rozumiani. Przeczuwamy, że w słowach naszego partnera ukryta
jest jakaś aluzja, jakiś podtekst. Słowem: rozmawiamy, ale nie komunikujemy się zbyt
dobrze. Energia rozmówców skupia się na

obronie własnej samooceny zamiast

na prawidłowym postrzeganiu motywów, wartości i emocji drugiej strony. Ludzie przestają
słuchać, zamiast tego wyobrażają sobie, co druga strona ma na myśli albo jaka jest. Dlaczego
tak się dzieje? Bo na drodze stają bariery komunikacyjne: ocenianie drugiej osoby, próby
kontrolowania jej, brak otwartości i empatii. To one powodują nastawienie obronne
i uniemożliwiają kontakt. Efektywna komunikacja wynika z szacunku do drugiej osoby i jej
autonomii; w swej istocie nie polega wcale na opanowaniu jakichś szczególnie
wyrafinowanych umiejętności, lecz na wyrzeczeniu się oceniania rozmówcy.
3. Przyjęło się myślenie, że komunikacja między ludźmi to przede wszystkim
komunikacja werbalna, czyli słowa. Jednak wielu psychologów uważa, że co najmniej
60 proc. informacji czerpiemy z komunikacji niewerbalnej, czyli m.in. gestów, tonu głosu,
kontaktu wzrokowego i dotyku; pozostałe 40 proc. – rzeczywiście ze słów. Owa komunikacja
niewerbalna ma szczególne znaczenie przy odczytywaniu informacji na temat emocji drugiej
osoby. Tak więc często większe znaczenie od tego, co mówisz, ma to, jak mówisz i jak się
przy tym zachowujesz.
4. Coraz

więcej psychoterapeutów i filozofów postrzega komunikację nie tylko jako

przekazywanie sobie informacji, ale jako dialog, synergię, proces. Oznacza to, że rozmowa
nie jest wyrzucaniem w próżnię wypowiedzi w rodzaju: „Jak u ciebie, wszystko dobrze?”,
ale sytuacją, gdy reakcja jednej strony powoduje empatyczną reakcję drugiej strony.
Komunikacją nie będzie więc rozmowa równoległa, kiedy dwie osoby mówią do siebie,
ale nie słuchają się nawzajem. Chodzi o stworzenie – przy wykorzystaniu rozmowy – takich
relacji interpersonalnych, w których obie strony są równie ważne. Są partnerami i poświęcają
dużo uwagi temu, co chcą sobie nawzajem przekazać. Są wrażliwe na los drugiej osoby, jej
życie, jej historię. Mitem jest, że słuchanie innych – niezbędny element komunikacji – to
rzecz łatwa i niewymagająca wysiłku. Umiejętność słuchania jest bardzo rzadka, a jej
rozwinięcie stanowi gwarancję sukcesu w wielu zawodach: od psychoterapeuty czy lekarza
po krawcową i fryzjera. Żeby poznać potrzeby ludzi, pokazać, że są dla nas ważni, trzeba im
pozwolić nieskrępowanie mówić.

Egzamin maturalny z języka polskiego

Poziom podstawowy

5. Jak

więc tworzyć warunki, aby druga osoba chciała nam swobodnie opowiedzieć

o sobie i swoich potrzebach? Przede wszystkim trzeba być człowiekiem dyskretnym, takim,
który potrafi dochować tajemnicy.
6.

Do autentycznego kontaktu potrzebne są otwartość i zaangażowanie w sprawy drugiej

osoby. Owo zaangażowanie nie może jednak polegać na krytykowaniu (Coś ty ze sobą
zrobiła), stawianiu diagnozy (Jesteś szalona, mówię ci) ani chwaleniu połączonym z oceną
(Dobrze zrobiłaś, ale mogłabyś się jeszcze bardziej postarać). Ktoś, kto bez przerwy ocenia
i krytykuje,  nie  jest  przyjacielem, ale sędzią. Osądzanie i szufladkowanie powodują,
że rozmówca musi koncentrować się na obronie poczucia własnej wartości i nieustannie czuje
się winny. Zamiast oceniać – co przychodzi ludziom łatwo i bezrefleksyjnie – trzeba
skoncentrować się na opisie sytuacji, którą nam rozmówca przedstawia, i na problemie.
Wystrzegać się kontrolowania i wywyższania (Ja w twoim wieku…). Należy postawić
na empatię i spontaniczność. Tylko wtedy kontakt będzie dawał efekt synergii – poczucie,
że razem  możecie więcej niż w pojedynkę,  że możecie się na siebie otworzyć i nawzajem
czegoś nauczyć.
7. Zespołem barier związanych z efektywną komunikacją jest także unikanie udziału
w troskach  drugiego  człowieka. W wielu sytuacjach społecznych ludzie nie wiedzą, jak się
zachować. Gdy ktoś zwierza im się ze swych problemów, zaczynają racjonalnie
argumentować i radzą zrobić listę za i przeciw, która zapewne działa, ale raczej przy wyborze
kanapy do mieszkania niż, na przykład, zmianie pracy. Często też w traumatycznej sytuacji
za wszelką cenę chcemy uspokoić rozmówcę albo odwrócić jego uwagę od problemu.
Od przyjaciela oczekujemy natomiast czegoś zgoła przeciwnego: że nie przestraszy się  łez
i bólu, lecz po prostu potrzyma za rękę. Dawanie rozwiązań przybiera postać rozkazywania,
co ktoś powinien zrobić, w skrajnej postaci – grożenia, moralizowania (Matka powinna…),
stawiania zbyt wielu pytań (Gdzie byłeś…, Co robiłeś…, Dlaczego tak długo…) oraz
doradzania. Dlaczego wśród barier komunikacyjnych znalazło się także doradzanie?
Bo prowadzi ono do zachwiania symetryczności relacji. Oto „znawca” udziela podpowiedzi
„ignorantowi”. Problem tkwi również w tym, że często nikt nie prosił o radę, a mimo to ją
otrzymuje. Udzielanie nieproszonych rad jest wtrącaniem się w czyjeś sprawy i komunikatem
typu: Jesteś  głupi, więc ci powiem, jak trzeba to zrobić. Z nieproszonymi radami jest jak
z dobrymi intencjami.
8. A

może ludziom wcale nie chodzi o to, żeby się ze sobą dogadać? Wskazują na to

liczne przykłady ze świata polityki czy miejsc pracy. Niektóre firmy funkcjonują na zasadzie
permanentnego zarządzania kryzysem; ich pracownicy są zastraszeni i nieautentyczni
we wzajemnych kontaktach. Ludziom zarządzającym takimi firmami bardziej zależy
na władzy niż budowaniu partnerskich relacji. Jedni myślą, że są bardziej efektywni, gdy
w

autorytarny sposób zarządzają innymi, niż gdyby zachowywali się bardziej

demokratycznie. Swoją  władzę i kontrolę nad innymi widzą jako drogę na skróty
do osiągnięcia celu. Drudzy natomiast nie potrafią się efektywnie komunikować, bo wyrobili
w sobie przeświadczenie,  że z innymi nie da się i – przede wszystkim – nie warto się
dogadywać. Często uważają,  że ci inni odbiorą chęć kontaktu jako słabość i wykorzystają
sytuację.
9.

Ludzkie postawy są bardzo trudne do zmiany. Jeśli ktoś jest uprzedzony wobec

innych, niewiele go przekona do zmiany zdania. Ale jeśli tylko człowiek dostrzega swoje
trudności w porozumieniu z innymi i chce to zmienić, powinien trenować.

Na podstawie: Katarzyna Growiec, Żyć dobrze z ludźmi, „Poradnik Psychologiczny POLITYKI" tom 3, 2009

Egzamin maturalny z języka polskiego

Poziom podstawowy

Zadanie 1. (1 pkt)

Jaką funkcję w kompozycji całego tekstu pełnią pytania postawione na początku akapitu 1?

.......................................................................................................................................................

Zadanie 2. (1 pkt)

W kontekście akapitu 2. wyjaśnij sens zdania: Słowem: rozmawiamy, ale nie komunikujemy
się zbyt dobrze.

.......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

Zadanie 3. (1 pkt)

Na podstawie akapitu 3. wyjaśnij, jak autorka rozumie termin komunikacja niewerbalna.

.......................................................................................................................................................

Zadanie 4. (2 pkt)

Z akapitu 3. wypisz dwa językowe wyznaczniki spójności tekstu.

.......................................................................................................................................................

Zadanie 5. (1 pkt)

Poprawnym relacjom interpersonalnym sprzyjają różne zachowania i cechy rozmówców
przedstawione w akapitach 4. i 6. Zaznacz wszystkie właściwe.

a. umiejętność prowadzenia rozmowy równoległej,
b. podkreślanie hierarchii rozmówców,
c. umiejętność wzajemnego słuchania,
d. wrażliwość na drugiego człowieka,
e. empatyczna reakcja rozmówców,
f. ocenianie

wartościowanie.

Zadanie 6. (2 pkt)

Z jakim obiegowym przekonaniem na temat prowadzenia rozmowy polemizuje autorka
artykułu
w akapicie 2?

.......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

w akapicie 4?

.......................................................................................................................................................

Egzamin maturalny z języka polskiego

Poziom podstawowy

Zadanie 7. (2 pkt)

Jakie funkcje w tekście pełni akapit 5? Wymień dwie.

.......................................................................................................................................................

Zadanie 8. (2 pkt)

Spośród zacytowanych poniżej zdań wybierz te dwa, dla których charakterystyczne są podane
funkcje tekstu. Wpisz do tabeli odpowiednie numery zdań.

Wydaje nam się, że nie jesteśmy właściwie rozumiani.

Współczesna psychologia powiada, że jedyną metodą, która umożliwia spotkanie świata
jednej osoby ze światem drugiej, jest tak zwana efektywna komunikacja.

Dobrze zrobiłaś, ale mogłabyś się jeszcze bardziej postarać następnym razem.

Funkcja Numer

zdania

Impresywna

Poznawcza

Zadanie 9. (2 pkt)

Które z podanych niżej zdań wyraża poglądy autorki? Odpowiedź zaznacz, wstawiając znak
X do odpowiedniej rubryki.

Lp. Zdanie

Odpowiedź

Empatia daje szansę wspólnego rozwiązania problemów.

Doradzanie drugiemu człowiekowi jest jedną z barier
komunikacyjnych.

Odwrócenie uwagi od problemu to forma przyjacielskiej
pomocy.

Zadanie 10. (1 pkt)

Użyte w akapicie 7. cudzysłowy

A. sygnalizują użycie wyrazów potocznych.
B. wyodrębniają nazwy własne.
C. wprowadzają element ironii.
D. wyodrębniają cytaty.

Zaznacz poprawną odpowiedź.

Egzamin maturalny z języka polskiego

Poziom podstawowy

Zadanie 11. (2 pkt)

Z akapitów 6. i 7. wybierz i nazwij

dwa zabiegi językowe, które ożywiają wypowiedź autorki.

Zilustruj każdy z nich przykładem z tekstu.

1. nazwa zabiegu językowego: ...................................................................................................

przykład: .......................................................................................................................................

2. nazwa zabiegu językowego: ...................................................................................................

przykład: .......................................................................................................................................

Zadanie 12. (1 pkt)

Akapit 7. uzupełnia treść akapitu 6. Wyjaśnij, na czym to uzupełnienie polega.

.......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

Zadanie 13. (2 pkt)

Na podstawie akapitu 8. wskaż dwie przyczyny świadomej rezygnacji niektórych ludzi
ze skutecznej komunikacji.

.......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

Egzamin maturalny z języka polskiego

Poziom podstawowy

Część II – pisanie własnego tekstu w związku z tekstem literackim zamieszczonym

w arkuszu. Wybierz temat i napisz wypracowanie nie krótsze niż dwie
strony (około 250 słów).

Temat 1. Analizując wiersze Gdy tu mój trup… Adama Mickiewicza oraz Światło

w ciemnościach Marii Pawlikowskiej-Jasnorzewskiej, porównaj ukazane
w nich obrazy świata marzeń i rzeczywistości. Wykorzystaj właściwe
konteksty.

Gdy tu mój trup…

Gdy tu mój trup w pośrodku was zasiada,
W oczy zagląda wam i głośno gada,
Dusza w ten czas daleka, ach, daleka,
Błąka się i narzeka, ach, narzeka.
Jest u mnie kraj, ojczyzna myśli mojej,
I liczne mam serca mego rodzeństwo;
Piękniejszy kraj niż ten, co w oczach stoi,
Rodzina milsza niż całe pokrewieństwo.
Tam, wpośród prac i trosk, i wśród zabawy,
Uciekam ja, tam siedzę pod jodłami,
Tam leżę wśród bujnej i wonnej trawy,
Tam pędzę za wróblami, motylami.
Tam widzę ją, jak z ganku biała stąpa,
Jak ku nam w las śród łąk zielonych leci,
I wpośród zbóż jak w toni wód się kąpa,
I ku nam z gór jako jutrzenka świeci.

1838/1840

Adam Mickiewicz, Wybór poezyj, Wrocław 1986

Światło w ciemnościach

Na białej poduszce, pod pledem,
kończą się smutki.
Tydzień ma całych dni siedem
i siedem nocy zbyt krótkich.
Mary senne, nostalgię kojące,
od nieczułej ważniejsze są jawy.
Gardzę wami codzienne sprawy,
dnie tutejsze, tygodnie, miesiące!
Świat mój własny, bezsilny, bezradny,
sny jedynie ma ku pomocy!
W Labiryncie nić Aryjadny
świeci po nocy…
W głodzie serca, wśród granic i gromów,
nieistotną żywię się manną.
Pod poduszką mam świat mój i dom mój –
Raj – i chustkę na łzę poranną.
Leżysz, Polsko, pod moją poduszką,
jak w dzieciństwie ukochana książka.
Pragnę czytać, czytać całą duszą!
......................................................................
I już słowik na Bielanach zakląskał –
Już i Wisła – już krakowski klimat –
już tramwajem dzwoni Zwierzyniecka –
już dom widać, ten, z którym od dziecka –
związaniśmy jak muszla i ślimak –
Potem budzik – potem światło w oczy –
Żegnać muszę odzyskany eden.
Dzień mój potrwa do dziesiątej w nocy –

Tydzień ma całych dni siedem…

1945

Maria Pawlikowska-Jasnorzewska

Wiersze wybrane, Warszawa 1985

Maria Pawlikowska-Jasnorzewska, urodzona w Krakowie w 1891 roku, córka malarza Wojciecha Kossaka,

związana z grupą poetycką Skamander. Po wybuchu II wojny światowej na stałe zamieszkała w Wielkiej
Brytanii. Zmarła w Manchesterze w 1945 roku. Wiersz Światło w ciemnościach powstał w okresie pobytu
poetki w Anglii.

Egzamin maturalny z języka polskiego

Poziom podstawowy

Temat 2. Analizując podane fragmenty powieści Zofii Nałkowskiej Granica, przedstaw

obraz Justyny i jej związku z Zenonem w oczach różnych bohaterów powieści.
W kontekście całej powieści wyjaśnij, jakie konsekwencje wynikają
z zestawienia odmiennych spojrzeń na bohaterów i relacje między nimi.

Fragment 1.

Z dawnych czasów pamiętał Zenon niezrozumiałą przy jej zasadach tolerancję matki.

Trzymała we dworze rozmaite dziewczyny, które były jawnie kochankami ojca. Często, jakby
czemuś na przekór, wychwalała nawet rozmaite ich zalety. Może, iż nie chciała być
pomówiona o rzecz tak jej niegodną jak zazdrość. [...]

Teraz Justyna była po prostu jej ulubienicą, jej „prawą ręką”. Mówiła o niej z Zenonem,

jak gdyby nie raczyła wcale dostrzegać, na co się zanosiło. Zenon pochmurniał i nic
nie odpowiadał. Nie chciał już dociekać tej sprawy tak niejasnej, tak niepokojącej. Bez zgody
na to korzystał jednak z jej dobrych stron.

[...] Pani Żancia mówiła, że na Justynie wcale nie znać gminnego pochodzenia, mówiła:

„Skąd ta dziewczyna ma tyle rasy”. Jemu to było wszystko jedno. Nie myślał nawet, czy jest
ładna. Ale niczego nie chciałby w niej zmienić, niczego nie potrzebował jej wybaczać.
W ruchu, w spoczynku, w każdym geście była w obrębie wyznaczonego sobie celu
i życiowego zamierzenia fizycznie doskonała. Gdy stała blisko, chciał ją wziąć do rąk, chciał
ją po prostu mieć. A wtedy ona mówiła: „Pan nie jest taki, jak drugi, co to nie da dziewczynie
przejść spokojnie”. I opowiadała o Franku Borbockim, który ją prześladował i nie wiadomo
co sobie wyobrażał. Bo ona nie jest znów taka głupia.

Fragment 2.

Siedziała przed nim ta sama i jedna, a Zenon właściwie widział ją coraz to inaczej. Przez

chwilę wydawała mu się tylko jakąś cudzą służącą, której poufała obecność jest
niewytłumaczona i kłopotliwa. Zaraz później była natrętną kochanką, z którą za wszelką cenę
trzeba było zerwać. I wreszcie stawała się Justyną, miłą i dobrą dziewczyną z Boleborzy,
której los jednak dotąd żywo go obchodził. I on sam, odpowiednio do tych jej zmiennych
jakości, stawał się kolejno kimś innym. Jakąś cząstką siebie pamiętał teraz, jak jeszcze tam
mówiła: „Dla ciebie, Zenon, ja poszłabym nie wiem na jakie męki, nic mi nie strach, o nic
nie dbam”. [...]

I tak rzecz cała ułożyła się ściśle według wiadomego schematu: dziewczyna wiejska

i panna z mieszczańskiej kamienicy, narzeczona i kochanka, miłość idealna i zmysły.

A przecież wyglądało tak tylko z zewnątrz, jakby przez ironię losu, czysty zbieg

okoliczności. Zenon bronił się przed tym skonstatowaniem, czuł na pewno, że istotna prawda
jest inna.

Przede wszystkim nic nie byłoby się stało, gdyby nie to, że Justynie umarła matka

i że starej Bogutowej nie wypłacili w Boleborzy całej pensji. Właśnie pierwsze, co byłby jej
powiedział, to to, że się zaręczył i że nie mogą się więcej widywać. Jakże miał odepchnąć
od siebie płaczącą, „samą na świecie” i witającą go jak jedynego bliskiego człowieka!
Następne spotkania były już tylko wynikiem pierwszego. Wszystko było zupełnie inaczej,
niż się myśli, że jest u innych.

Fragment 3.

Musiał mówić. Uczuwał w tym ulgę, gotową łatwość, gorzką przyjemność. Wyznawał

Elżbiecie swą zdradę – jakby to było już przewidziane, wiadome z góry. Przypomniał sobie,
że tak samo ojciec wyznawał matce swoje winy. Ale wtedy to było śmieszne. [...]

– Słuchaj, Elżbieto, nie powinnaś patrzeć na to tak, jak to wygląda. Powiesz, co zechcesz

– i tak będzie, jak będziesz chciała. Ale musisz to zrozumieć, ty właśnie musisz, że to nie jest

Egzamin maturalny z języka polskiego

Poziom podstawowy

jak zawsze, że to nie jest takie pospolite, że tam ona, a tutaj ty. Tak często bywa, ja wiem,
ale to tylko pozór jest taki… A dno jest inne.

Nie umiał powiedzieć, na czym polega ta różnica. Chyba że każda rzecz najpospolitsza

od wewnątrz jest jedyna.

Fragment 4.

Justyna siedziała naprzeciw okna, cała w wyraźnym świetle dnia, oczywista, konkretna,

obojętnie dająca się widzieć. Ten jej spokój obezwładniał Elżbietę. [...] Była blada,
ale patrzyła na nią. I myślała o niej, że to ona. Że jest mu bliska, jest jego, że była przez niego
szczęśliwa. Myślała z pretensją do niego, że tak zła jest ta suknia ze sztucznego jedwabiu
w kwiatki, i z przykrością, przez którą przelatywała rozkosz, że Justyna nie jest szczupła.
I myślała, że wbrew temu, co mogła wnosić ze słów Zenona, Justyna jest jednak prosta
i ordynarna. […]

Nagle, chcąc jak najlepiej, z lękiem w sercu, Elżbieta powiedziała:
– Niech pani nie myśli, że on jest czymś związany. On jest wolny. Ja za niego nie wyjdę.
Gdy mówiła te słowa, czuła rosnące przerażenie. Była zdumiona próżnią, w którą staczała

się ta jej ofiara. Ale sama znajdowała się jakby wysoko i daleko, jakby już nieobecna.

– To dziecko musi żyć – dokończyła szeptem.
Teraz dopiero niebieskość w oczach Justyny stała się straszna, jakby przeciwna naturze.

I niewiarogodny też wydał się jej krótki krzyk. Zwłaszcza, że zaraz potem powiedziała
zwykłym zupełnie głosem:

– Nic mi nie potrzeba, proszę pani, nic mi nie potrzeba. […]
Co on mówił o tej Justynie? Więc był tak zaślepiony? Czyż jest możliwe się łudzić? Czyż

zamiast Justyny fikcyjnej, Justyny Zenona, nie zobaczyła pospolitej, kłamliwej i głupiej
prostaczki?
1935

Zofia Nałkowska, Granica, Wrocław 1971

Egzamin maturalny z języka polskiego

Poziom podstawowy

WYPRACOWANIE

na temat nr .....................

.......................................................................................................................................................

Egzamin maturalny z języka polskiego

Poziom podstawowy

.......................................................................................................................................................

Egzamin maturalny z języka polskiego

Poziom podstawowy

.......................................................................................................................................................

Egzamin maturalny z języka polskiego

Poziom podstawowy

.......................................................................................................................................................

Egzamin maturalny z języka polskiego

Poziom podstawowy

.......................................................................................................................................................

PESEL

MPO-P1_1P-112

WYPE£NIA EGZAMINATOR

WYPE£NIA ZDAJ¥CY

Punkty

T
R
E
Œ
Æ

Kom

Styl

Jêz

Zap

Wal

zad

Temat:

SUMA

PUNKTÓW

Miejsce na naklejkê

z nr PESEL

Egzamin maturalny z języka polskiego – poziom podstawowy

Kryteria oceniania odpowiedzi

CZĘŚĆ I

Odpowiedzi maturzysty mogą przybierać różną formę językową, ale ich sens musi być
zgodny z tekstem. Oceniając pracę maturzysty, należy stosować wskazaną punktację.

Obszar standardów

Opis wymagań

Korzystanie z informacji

Rozumienie czytanego tekstu Rozmowa, czyli jak mówić
i słuchać (Na podstawie: Katarzyna Growiec, Żyć dobrze
z ludźmi)

Zadanie 1. (0–1)

Korzystanie z informacji

Rozpoznanie zasady kompozycyjnej tekstu i jej funkcji

Przykład poprawnej odpowiedzi
Zachęcają czytelnika i mówią, o czym będzie tekst.

1 p. – za poprawne nazwanie funkcji pytań z akapitu 1.

Zadanie 2. (0–1)

Korzystanie z informacji

Odczytanie sensu fragmentu tekstu; przetworzenie informacji

Przykład poprawnej odpowiedzi
Zamiast skupić się na zrozumieniu drugiej osoby, szukamy w jej słowach podtekstów
i w efekcie nie rozumiemy, co ktoś naprawdę ma nam do przekazania.

1 p. – za poprawne objaśnienie sensu zdania

Zadanie 3. (0–1)

Korzystanie z informacji

Odczytanie sensu fragmentu tekstu; przetworzenie informacji

Przykład poprawnej odpowiedzi
Komunikacja niewerbalna według rozumienia autorki jest ważna podczas przekazywania
informacji – w jaki sposób mówimy i zachowujemy się podczas rozmowy.

1 p. – za poprawne określenie sensu terminu komunikacja niewerbalna

Zadanie 4. (0–2)

Korzystanie z informacji

Rozpoznanie kompozycji tekstu i językowych środków
wyznaczających spójność tekstu

Przykład poprawnej odpowiedzi
jednak, tak więc

2 p. – za poprawne wypisanie dwóch językowych wyznaczników spójności tekstu
1 p. – za poprawne wypisanie jednego językowego wyznacznika spójności tekstu

Egzamin maturalny z języka polskiego – poziom podstawowy

Kryteria oceniania odpowiedzi

Zadanie 5. (0–1)

Korzystanie z informacji

Odczytanie sensu fragmentu

Przykład poprawnej odpowiedzi
c,d,e lub c, lub d, lub e

1 p. – za poprawne wskazanie cech/cechy rozmówców, które sprzyjają dobrym relacjom

międzyludzkim

Zadanie 6. (0–2)

Korzystanie z informacji

Przetworzenie informacji i zastosowanie jej do rozwiązania
problemu

Przykład poprawnej odpowiedzi
W akapicie 2. autorka podważa przekonanie, że prowadzenie rozmowy jest czymś prostym,
natomiast w akapicie 4. polemizuje z poglądem, że słuchanie jest bardzo łatwe.

2 p. – za poprawne określenie dwóch obiegowych opinii, z którymi autorka polemizuje

w akapitach 2. i 4.

1 p. – za poprawne określenie jednej obiegowej opinii, z którą autorka polemizuje

w akapitach 2. lub 4.

Zadanie 7. (0–2)

Korzystanie z informacji

Rozpoznanie zasady kompozycyjnej tekstu i jej funkcji

Przykład poprawnej odpowiedzi
Akapit 5. jest podsumowaniem poprzednich akapitów i wprowadzeniem do kolejnych
rozważań.
2 p. – za poprawne określenie dwóch funkcji akapitu 5. w tekście
1 p. – za poprawne określenie jednej funkcji akapitu 5. w tekście

Zadanie 8. (0–2)

Korzystanie z informacji

Rozpoznanie i nazwanie funkcji tekstu

Przykład poprawnej odpowiedzi
Impresywna – zdanie nr 3
Poznawcza – zdanie nr 2
2 p. – za poprawne przyporządkowanie funkcji dwóch zdań
1 p. – za poprawne przyporządkowanie funkcji jednego zdania

Egzamin maturalny z języka polskiego – poziom podstawowy

Kryteria oceniania odpowiedzi

Zadanie 9. (0–2)

Korzystanie z informacji

Odczytanie idei fragmentu tekstu

Przykład poprawnej odpowiedzi
zaznaczenie zdania nr 1 i/lub zdania nr 2

2 p. – za poprawne wskazanie zdania (zdań) ilustrującego poglądy autorki tekstu
1 p. – za częściowo poprawna odpowiedź

Zadanie 10. (0–1)

Korzystanie z informacji

Przetworzenie informacji i zastosowanie jej do rozwiązania
problemu; rozpoznanie środków językowych

1 p. – odpowiedź C

Zadanie 11. (0–2)

Korzystanie z informacji

Rozpoznanie charakterystycznych cech stylu i języka tekstu,
nazwanie środków językowych

Przykład poprawnej odpowiedzi
1. Użycie cudzysłowu, aby zaznaczyć ironię.

Przykład: „znawca” udziela odpowiedzi „ignorantowi”.

2. Zdania pytające.

Przykład: Dlaczego wśród barier komunikacyjnych znalazło się także doradzanie?

2 p. – za poprawne nazwanie i zilustrowanie przykładem dwóch środków językowych
1 p. – za poprawne nazwanie i zilustrowanie przykładem jednego środka językowego

Zadanie 12. (0–1)

Korzystanie z informacji

Rozpoznanie zasady kompozycyjnej tekstu; odczytanie sensu
fragmentu tekstu

Przykład poprawnej odpowiedzi
Akapit 7. Uzupełnia listę barier, które są przeszkodą w dobrej komunikacji między ludźmi.

1 p. – za poprawne objaśnienie zależności treści akapitów 6. i 7.

Egzamin maturalny z języka polskiego – poziom podstawowy

Kryteria oceniania odpowiedzi

CZĘŚĆ II

Tworzenie informacji

Napisanie własnego tekstu w związku z tekstem literackim
zamieszczonym w arkuszu

Temat 1. Analizując wiersze Gdy tu mój trup… Adama Mickiewicza oraz Światło

w ciemnościach Marii Pawlikowskiej-Jasnorzewskiej, porównaj ukazane w nich
obrazy świata marzeń i rzeczywistości. Wykorzystaj właściwe konteksty.

I. ROZWINIĘCIE TEMATU
Za rozwinięcie tematu można uzyskać maksymalnie 25 punktów.

1. Określenie zasady zestawienia tekstów, np.:

2 p.

a. wiersze

różnych epok, podejmujące podobny problem,

b. wiersze – wyznania,
c. refleksyjny

charakter

wypowiedzi,

d. bohater liryczny – emigrant,
e. podmiot

mówiący utożsamiony z autorem,

f. nostalgiczny charakter utworów.

2. Przedstawienie świata rzeczywistego bohatera w wierszu Gdy tu mój trup…, np.:

3 p.

a.  nieakceptowany przez bohatera,
b.  miejsce przebywania, emigracji,
c. wywołuje uczucie obcości,
d.  rodzi poczucie zniechęcenia,
e.  wymaga zachowania pozorów, konwenansów,
f.  rodzi poczucie rozdwojenia,

3. Przedstawienie świata marzeń bohatera w wierszu Gdy tu mój trup…,, np.:

5 p.

a.  miejsce ucieczki duszy,
b. miejsce wyimaginowane,
c.  świat wspomnień,
d. ojczyzna myśli,
e.  strony rodzinne (ganek domu),
f. miejsce

młodzieńczych przeżyć, przyjaźni i miłości,

g. piękny, idylliczny,
h. świat natury (pola, łąki, drzewa),
i. zapewnia

szczęście,

j. wyidealizowany (raj, arkadia)

4. Przedstawienie świata rzeczywistego bohaterki w wierszu Światło w ciemnościach, np.:

4 p.

a.  miejsce przebywania, inne niż ojczyzna,
b.  świat jawy, w którym życie toczy się w ciągu dnia,
c.  miejsce codziennych, monotonnych zajęć, nieistotnych spraw,
d. zaspokaja potrzeby ciała,
e.  nie zaspokaja potrzeb duchowych,
f. przytłacza,
g.  świat – labirynt,
h.  traktowany z pogardą (bezsilnością, bólem),
i.  powrót ze snu do rzeczywistości jest bolesny (światło w oczy).

Egzamin maturalny z języka polskiego – poziom podstawowy

Kryteria oceniania odpowiedzi

5. Przedstawienie świata marzeń bohaterki w wierszu Światło w ciemnościach, np.:

5 p.

a.  istnieje w snach,
b. konkretny – Polska,
c.  rodzinne miasto – Kraków (przywołane rzeczywiste nazwy miejsc, ulic),
d.  miejsce znajome, przyjazne,
e.  daje poczucie bezpieczeństwa – dom rodzinny,
f.  eden (biblijny raj) – przestrzeń sacrum,
g. jest małą ojczyzną,
h. obiekt tęsknoty.

6. Funkcjonalne zastosowanie kontekstów interpretacyjnych, np.:

3 p.

a. biograficznego,
b. historycznego,
c. historycznoliterackiego,
d. kulturowego.

7. Podsumowanie, np.:

wymienienie podobieństw i różnic w obrazach świata rzeczywistego i świata marzeń
(np.: stwierdzenie, że utracona ojczyzna jest ciągle żywa we wspomnieniach poetów,
cierpią z powodu oddalenia, rzeczywistość budzi różne uczucia, ucieczka w marzenie
i sen) oraz dostrzeżenie ich związków z kontekstami;

3 p.

wskazanie podobieństw/ podobieństwa i różnicy; 2

wskazanie podobieństwa lub różnicy.

1 p.

Temat 2. Analizując podane fragmenty powieści Zofii Nałkowskiej Granica, przedstaw obraz

Justyny i jej związku z Zenonem w oczach różnych bohaterów powieści.
W kontekście całej powieści wyjaśnij, jakie konsekwencje wynikają z zestawienia
odmiennych spojrzeń na bohaterów i relacje między nimi.

I. ROZWINIĘCIE TEMATU
Za rozwinięcie tematu można uzyskać maksymalnie 25 punktów.
1. Wstępne rozpoznanie fragmentów powieści,

np.: 2

a. funkcjonalne wobec tematu określenie problematyki powieści,
b. umiejscowienie fragmentów w utworze (dotyczą różnych etapów rozwoju romansu

Zenona z Justyną),

c. przedstawienie bohaterów (przynajmniej Justyny i Zenona),
d. dostrzeżenie, że każdy z bohaterów widzi inaczej Justynę i jej związek z Zenonem.

2. Przedstawienie stosunku pani Żanci do Justyny i jej związku z Zenonem, np.:

3 p.

a. jest jej ulubienicą,
b. jej zdaniem jest ładna („rasowa”),
c. chwali ją w rozmowach z synem,
d. matka Zenona przenosi na syna swoją tolerancję wobec romansów męża,
e. dwuznaczność moralna takiej postawy matki Zenona.

3. Przedstawienie stosunku Zenona do Justyny i jej związku z nim, np.:

5 p.

a. jego stosunek do niej się zmienia,
b. Justyna pociąga go fizycznie,
c. w jego świadomości jest częścią Boleborzy,
d. staje się dla niego kłopotem w mieście,
e. jest bezradny wobec uczucia litości wobec niej,
f. Zenon uważa, że jego związek z Justyną tylko pozornie jest czymś pospolitym,

Egzamin maturalny z języka polskiego – poziom podstawowy

Kryteria oceniania odpowiedzi

g. traktuje ją egoistycznie, uwiódł uczciwą dziewczynę, korzystając z jej zakochania,
h. szuka usprawiedliwień dla związku z Justyną (jest hipokrytą),
i. chce uniknąć odpowiedzialności, nie czuje się winny,
j. powtarza „boleborzański schemat”.

4. Przedstawienie opinii Elżbiety o Justynie i związku z Zenonem, np.:

4 p.

a. nie jest ładna,
b.  nie ma gustu,
c.  jest pospolita (ordynarna, głupia),
d. wymaga pomocy,
e. Elżbieta traktuje Justynę z wyższością,
f.  jest zazdrosna o związek Justyny z Zenonem,
g. związek Zenona z Justyną jest dla niej zarazem bolesny i upokarzający,
h.  obraz Justyny ewoluuje w oczach Elżbiety,
i. stosunek Elżbiety do Justyny jest niejednoznaczny.

5. Przedstawienie opinii Justyny o sobie i jej związku z Zenonem, np.:

4 p.

a. nie

uważa się za osobę naiwną,

b.  ufa Zenonowi (uważa go za wyjątkowego mężczyznę),
c.  jest gotowa dla niego wszystko poświęcić,
d.  Zenon jest najważniejszy w jej życiu,
e.  jej postawa zmienia się (rezygnuje z Zenona),
f.  jest dumna (nie chce przyjąć pomocy od Elżbiety).

6. Określenie konsekwencji wynikających z zestawienia różnych spojrzeń na bohaterów, np.:

4 p.

a. pogłębienie charakterystyki postaci, prezentacja ich motywacji,
b. obiektywizm,
c. ukazanie złożoności ludzkiej psychiki,
d. ukazanie niemożności uzyskania jednoznacznego obrazu człowieka,
e. ukazanie wpływu uwarunkowań społecznych na sposób postrzegania świata (wyższe

i niższe warstwy, mężczyźni i kobiety…),

f. ukazanie znaczenia schematu (wzorów wyniesionych z domu) w życiu człowieka,
g. ukazanie różnych postaw etycznych,
h. ukazanie wpływu stanu emocjonalnego na sposób postrzegania świata,
i. wskazówka do interpretacji tytułu.

7. Podsumowanie, np.:

dostrzeżenie złożoności opinii bohaterów o Justynie i jej związku z Zenonem oraz tego,

że

stosunek do Justyny ujawnia różnorodność osobowości (postaw) bohaterów;

dostrzeżenie związku takiego sposobu prezentowania postaci literackiej z problematyką
(np.: psychologiczną, społeczną, etyczną, filozoficzną) powieści;

dostrzeżenie złożoności opinii bohaterów o Justynie i jej związku z Zenonem oraz tego,

że stosunek do Justyny ujawnia różnorodność osobowości (postaw) bohaterów;

2 p.

dostrzeżenie złożoności opinii bohaterów o Justynie i jej związku z

Zenonem

lub dostrzeżenie, że stosunek do Justyny ujawnia różnorodność osobowości (postaw
etycznych)

bohaterów.

Egzamin maturalny z języka polskiego – poziom podstawowy

Kryteria oceniania odpowiedzi

II.

KOMPOZYCJA (maksymalnie 5 punktów)

Kompozycję wypracowania ocenia się wtedy, gdy przyznane zostały punkty za rozwinięcie tematu.

– podporządkowana zamysłowi funkcjonalnemu wobec tematu, spójna wewnętrznie;

przejrzysta i logiczna; pełna konsekwencja w układzie

graficznym;

– uporządkowana wobec przyjętego kryterium, spójna; graficzne wyodrębnienie
głównych części;

3 p.

– wskazująca na podjęcie próby porządkowania myśli, na ogół

spójna.

Uwaga: jeśli powyższe kryteria nie zostały spełnione, nie przyznaje się punktów.
III.

STYL (maksymalnie 5 punktów)

– jasny, żywy, swobodny, zgodny z zastosowaną formą wypowiedzi,

urozmaicona

leksyka;

– zgodny z zastosowana formą wypowiedzi, na ogół jasny, wystarczająca leksyka;

3 p.

– na ogół komunikatywny, dopuszczalne schematy językowe.

Uwaga: jeśli powyższe kryteria nie zostały spełnione, nie przyznaje się punktów.
IV. JĘZYK (maksymalnie 12 punktów)
– język w całej pracy komunikatywny, poprawna, urozmaicona składnia,
poprawne:

słownictwo,

frazeologia,

fleksja;

– język w całej pracy komunikatywny, poprawne: składnia, słownictwo, frazeologia
i fleksja;

9 p.

– język w całej pracy komunikatywny, poprawna fleksja, w większości poprawne:

składnia, słownictwo,

frazeologia;

– język w pracy komunikatywny mimo błędów składniowych, leksykalnych
(słownictwo

frazeologia),

fleksyjnych;

– język w pracy komunikatywny mimo błędów fleksyjnych, licznych błędów
składniowych,

leksykalnych. 1

Uwaga: jeśli powyższe kryteria nie zostały spełnione, nie przyznaje się punktów.
V.

ZAPIS (maksymalnie 3 punkty)

– bezbłędna ortografia, poprawna interpunkcja (nieliczne błędy);

– poprawna ortografia (nieliczne błędy II stopnia), na ogół poprawna interpunkcja;

2 p.

– poprawna ortografia (nieliczne błędy różnego stopnia), interpunkcja niezakłócająca

komunikacji (mimo różnych błędów).

Uwaga: jeśli powyższe kryteria nie zostały spełnione, nie przyznaje się punktów.
VI.

SZCZEGÓLNE

WALORY

PRACY