CHARAKTERYSTYKA POTRZEB WEDŁUG KONCEPCJI MURRAYA 

 
POTRZEBA BEZPIECZEŃSTWA – może być rozumiana jako: 
Potrzeba  unikania  urazu  fizycznego:  tendencja  do  unikania  bodźców  zadających  ból 
związana z lękiem przed urazem cielesnym, zniekształceniem, chorobą, śmiercią. 
Uczucia: niepokój, lęk. 
Przejawia  się  w:  lęku  przed  zwierzętami,  wypadkami,  brutalnością  oraz  w  unikaniu 
większych wysiłków, w przeznaczaniu nadmiernej ilości czasu na sen i odpoczynek. 
Wyraża się w: zabezpieczaniu się np. pasami bezpieczeństwa, środkami przeciwpożarowymi, 
stosowaniu  leków  profilaktycznych,  przesadnej  ostrożności  w  planowani  jakiegoś 
przedsięwzięcia.  Człowiek,  który  ma  silnie  rozwiniętą  tę  potrzebę  wycofuje  się  z  sytuacji 
niebezpiecznych i trudnych, kryje się przed wrogami, staje z boku, aby być niezauważonym. 
Naciski:  sytuacja  fizycznego  niebezpieczeństwa,    możliwość  choroby,  kalectwa,  sytuacja 
niepewności, czyjeś zachowania opiekuńcze. 
 
 
Potrzeba unikania urazu psychicznego – tendencja do unikania potępienia ze strony innych 
ludzi lub odrzucenia przez nich. 
Uczucia: lęk, poczucie winy, wyrzuty sumienia. 
Przejawia  się  w:  wrażliwości  na  opinię  publiczną,  w  przesadnej  ostrożności,  w  zachowaniu 
zmierzającym  do  tego  aby  nie  urazić  innych,  w  częstym  zastanawianiu  się  czy  inni  są 
niezadowoleni,  w  otamowywaniu  tych  zachowań,  które  mogą  być  źle  widziane  w grupie,  w 
zachowaniu przesadnie uprzejmym i kurtuazyjnym. 
 
 
Potrzeba  unikania  urazu  psychicznego  we  własnych  oczach  –  tendencja  do  unikania 
okoliczności,  w  których  może  dojść  do  ośmieszenia,  pogardy,  szyderstwa,  obojętności  ze 
strony innych, powstrzymanie się od działania z powodu lęku przed niepowodzeniem. 
Uczucia: poczucie niższości, zakłopotanie, wstyd, poczucie upokorzenia po jakimś działaniu. 
Przejawia  się  w:  podejrzewane  wrogiej  opinii,  wrażliwość  na  zranienie  ze  strony  innych, 
unikanie  czynności,  których  nie  można  dobrze  wykonać,  unikanie  towarzystwa  osób 
stojących wyżej w hierarchii społecznej, stowarzyszanie się z niżej stojącymi. 
Wyraża się w: drżenie ciała, jąkanie się, podniecenie, czerwienienie się, pocenie się. 
Naciski:  czyjeś  zachowania  agresywne,  pomniejszanie,  ośmieszanie,  czyjeś  zachowania 
odrzucające. 
 
 
POTRZEBA  PONIŻANIA  SIĘ  –  tendencja  do  biernego  poddawania  się  działaniu  sił 
zewnętrznych, w akceptacji kar i krytycyzmu. 
Przejawia  się  w:  wyrzekaniu  się  czegoś,  w  fatalistycznej  rezygnacji,  przyznawaniu  się  do 
błędów, w ganieniu i pomniejszaniu siebie. 
Uczucia: rezygnacja, wstyd, poczucie winy, pokora, utrata nadziei, rozpacz. 
Wyraża się w: przyjmowaniu biernej i służalczej postawy, pozwalaniu bez protestu, aby inni 
zmuszali  do  czegoś  lub  dominowali,  w  akceptacji  nagan  i  kar,  pozwalaniu  na  to,  aby  inni 
pozbawiali czegoś, w samooskarżaniu i upokarzaniu siebie. 
Naciski:  
 
 
 
 

 

POTRZEBA WYCZYNU – tendencja do robienia czegoś tak szybko i tak dobrze, jak tylko 
jest to możliwe, do robienia czegoś trudnego, przezwyciężania przeszkód w celu osiągnięcia 
wysokiego poziomu, przewyższania samego siebie i innych. 
Uczucia: ambicja, zapał, wysokie aspiracje. 
Wyraża  się  w:  czynnościach  wykonywania  intensywnych  i  powtarzających  się  wysiłków  w 
celu  dokonania  czegoś  trudnego,  w  pracy  dla  odległego  celu,  posiadaniu  determinacji  do 
sukcesu, odczuwaniu radości ze współzawodnictwa, łatwości w pokonywaniu zniechęcenia i 
znużenia. 
Naciski: jakieś zadanie do wykonania, sytuacja rywalizacji. 
 
 
POTRZEBA STOWARZYSZANIA SIĘ – tendencja do nawiązywania kontaktów z innymi 
ludźmi i starania się o zdobywanie czyichś uczuć. 
Uczucia: wiary, zaufania do ludzi, dobrej woli, miłości, sympatii, przyjaźni. 
Przejawia  się  w:  chęci  do  spotykania  się  ze  znajomymi  i  zawierania  nowych  znajomości, 
przyjmowaniu  punktu  widzenia  innych  osób,  robieniu  rzeczy,  które  sprawiają  innym 
przyjemność, chętnym witaniu się, całowaniu, obejmowaniu, częstym telefonowaniu. 
Naciski: znalezienie się w obecności kogoś sympatycznego, miłego, a także znalezienie się w 
nieprzyjemnym i wrogim otoczeniu. 
 
 
POTRZEBA  AGRESYWNOŚCI  –  tendencja  do  przezwyciężania  opozycji  siłą,  do  walki, 
atakowania, , ranienia i zabijania, do pomniejszania innych. 
Uczucia: irytacja, złość, wściekłość, zemsta, zazdrość, nienawiść. 
Przejawia się w: przemawianiu i poruszaniu się w sposób nie liczący się z nikim, potrącaniu i 
usuwaniu  z  drogi  innych,  zastraszaniu  i  działaniu  przymusem  i  siłą,  gryzieniu,  drapaniu, 
kopaniu, atakowaniu światopoglądu innych. 
Naciski:  atak  słowny,  pomniejszanie,  kontrolowanie,  ośmieszanie,  kara,  rywalizacja, 
zachowania dominujące innych, odrzucenie. 
 
 
POTRZEBA  AUTONOMII  –  pragnienia,  aby  być  wolnym  i  niezależnym  w  działaniu 
kierować się własnymi impulsami i zachciankami, nie brać na siebie odpowiedzialności. 
Uczucia: złość, bunt, opór, samowola. 
Przejawia  się  w:  robieniu  tego,  na  co  ma  się  ochotę  bez  liczenia  się  z  obowiązującymi 
regułami  i  zwyczajami,  unikanie  i  wstręt  do  codziennych  i  zrytualizowanych  zajęć, 
zamiłowanie  do  przygody,  zmiany,  odosobnienia,  domaganie  się  wolności  słowa,  szukanie 
niezależności, wyznawanie oryginalnych i rewolucyjnych teorii. 
Naciski:  przymus  fizyczny,  czyjeś  zachowania  dominujące  i  agresywne,  zmuszanie  do 
czegoś. 
 
 
POTRZEBA  KOMPENSACJI  –  tendencja  do  przezwyciężania  własnych  niepowodzeń, 
przezwyciężania własnych słabości, pokonywania przeszkód i trudności. 
Uczucia: wstyd przeżywany po jakimś niepowodzeniu i determinacja do przezwyciężenia go, 
zapał i duma. 
Naciski:  obecność  jakiejś  przeszkody  w  działaniu,  frustracja  po  jakimś  uprzednim 
niepowodzeniu. 
 

POTRZEBA  ULEGŁOŚCI  –  tendencja  do  admiracji  innych,  szukaniu  u  nich  opieki  i 
oparcia, okazywania osobom wyżej stojącym czci, honorów, konformizmu wobec panujących 
zwyczajów. 
Uczucia: respekt, zdumienie, szacunek. 
Przejawia  się  w:  uznawaniu  kierownictwa  doświadczenia  innych,  wyrażania  poklasku, 
uważnego  słuchania  i  bezkrytycznej  wierze  w  to,  co  osoby  znaczące  powiedzą,  chętnym 
wykonywaniu tego, co osoba znacząca sugeruje lub poleca, w domaganiu się rady, spełnianiu 
drobnych usług, upodabnianiu się do osób znaczących. 
Naciski:  obecność  osób  dominujących,  czyjeś  zachowania  ekshibicjonistyczne,  obecność 
osoby szczególnie atrakcyjnej. 
 
 
POTRZEBA  DOMINACJI  –  tendencja  do  kontrolowania  i  przezwyciężania  oporów 
środowiska,  chęć  kontrolowania  zachowania  innych,  kontrolowania  biegu  zdarzeń  w 
środowisku oraz kontrolowania własnych myśli, uczuć i impulsów. 
Uczucia:  pewność  siebie,  poczucie  własnej  mocy,  stanowczość,  zdecydowanie,  wewnętrzna 
dyscyplina. 
Wyraża  się  w:  kontrolowanie  środowiska  i  manipulowanie  poprzez  sugestie,  perswazje, 
wydawanie rozkazów. Przejawia się w: rządzeniu, regulowaniu, organizowaniu, wyznaczaniu 
terminów, narzucaniu decyzji, wywieraniu przymusu, obalaniu zasad. 
Naciski:  czyjeś  zachowania  lękliwe,  poddańcze,  pokorne,  podporządkowujące  się  oraz 
zachowania dominujące innych. 
 
 
POTRZEBA EKSHIBICJONIZMU – tendencja do wywołania wrażenia bycia widzianym i 
słyszanym, do intrygowania, szokowania, fascynowania, wprawiania w zdumienie. 
Uczucia: próżność, przekonanie o własnej wartości i unikalności. 
Przejawia się w: zgrywaniu się, zwracaniu na siebie uwagi przez noszeniu bardzo kolorowego 
i ekstrawaganckiego ubrania. 
Wyraża  się  w  chęci  popisywania  się  i  wystawiania  swojego  ciała  na  widok  publiczny,  w 
mówieniu  wiele  o  sobie,  przyciąganiu  uwagi  przez  różne  manieryzmy  i  ekspresywną 
gestykulację. 
Naciski: obecność „publiczności”. 
 
 
POTRZEBA  ŻYWIENIA  I  OPIEKOWANIA  SIĘ  –  tendencja  do  pomagania  osobom 
bezradnym,  dzieciom,  osobom  kalekim,  starym,  chorym,  upokorzonym,  towarzyszenia 
ludziom podczas niebezpieczeństwa, podtrzymywania na duchu, pocieszania. 
Uczucia: litość, żal, wrażliwość na problemy innych. 
Wyraża się w: użyczaniu innym pożywienia, pieniędzy, lekarstw, tracenia własnego czasu i 
pieniędzy na pocieszanie innych, okazywanie łagodności i wyrozumiałości. 
Naciski: obecność osób bezradnych, słabych, potrzebujących pomocy, opieki i oparcia. 
 
 
 
 
 
 
 
 

POTRZEBA  DOZNAWANIA  OPIEKI  I  OPARCIA  –  tendencja  do  tego,  aby  ktoś 
obdarzony  sympatią  zaspokajał  pragnienia  lub  pomagał  je  zaspokajać,  aby  ktoś  żywił, 
wspierał  i  opiekował  się.  Człowiek  posiadający  tę  potrzebę  pragnie  być  kierowany, 
pocieszany, pragnie pozostawać w czyjejś pamięci i otrzymywać przywileje. 
Uczucia: niepokój, bezradność, osamotnienie. 
Wyraża się w: szukaniu opieki i oparcia u osób stojących wyżej, w domaganiu się uczucia i 
czułości, w czerpaniu korzyści z własnych słabości i niepowodzeń. Typowym objawem jest 
opowiadanie o własnych kłopotach i zmartwieniach. 
Naciski:  znalezienie  się  w  sytuacji  niebezpiecznej,  pozbawienie  opieki  i  oparcia,  fizyczne 
niebezpieczeństwo, odrzucenie przez innych, utrata kogoś bliskiego, doznawanie obojętności 
innych. 
 
POTRZEBA PORZĄDKU – tendencja do utrzymywania rzeczy w porządku i czystości. 
Uczucia: uczucie wstrętu do bałaganu. 
Wyraża  się  w:  przestrzeganiu  porządku  dnia,  dbaniu  o  precyzję  wyrażania  się,  starannym 
składaniu  papieru,  pisaniu  dokładnie  na  linii,  puryzmu  językowego,  dbaniu  o  czystość  i 
porządek w otoczeniu 
 
POTRZEBA  IZOLACJI – tendencja do unikania i separowania się od osób uważanych  za 
głupie, nielubiane, nieatrakcyjne. 
Uczucia: pogarda, obojętność, znudzenie, odraza, obrzydzenie. 
Wyrażą się w: pozostawaniu obojętnym, zrywaniu znajomości, wrażliwości na ludzi nudnych, 
nieatrakcyjnych,  unikaniu  spotkań,  przyjmowaniu  w  kontaktach  z  ludźmi  pogardliwych, 
pełnych wyższości postaw, ujawnianie oziębłości, niedopuszczanie do poufałości. 
Naciski:  obecność  osoby  stojącej  niżej  w  hierarchii  społecznej,  czyjeś  zachowania 
odrzucające.  
 
POTRZEBA  PRZYJEMNYCH  DOZNAŃ  ZMYSŁOWYCH  –  tendencja  do  doznawania 
przyjemnych wrażeń zmysłowych. Osoby o silnej potrzebie cechuje wrażliwość, zmysłowość, 
dobry smak, wrażliwość na wygląd ludzi i rzeczy. 
Przejawia  się  w:  czerpaniu  przyjemnych  doznań  zmysłowych  z  funkcjonowania  z  różnych 
organów  zmysłowych,  w  słuchaniu  odgłosów  przyrody,  dobrej  muzyki,  w  zamiłowaniu  do 
jedzenia  smacznych  potraw,  picia  trunków,  delektowania  się  aromatami.  Świadczy  o  niej 
uprawianie działalności artystycznej, wrażliwość na harmonię, piękno, wartości estetyczne. 
Naciski: obecność obiektów przyjemnie pobudzających zmysły. 
 
POTRZEBA SEKSUALNA – tendencja do nawiązywania kontaktów erotycznych. 
Uczucia: podniecenie seksualne, miłość, pożądanie. 
Wyrażą  się  w:  nawiązywaniu  przygodnych  znajomości  z  mężczyznami  lub  kobietami, 
uwodzeniu  osób  ponętnych  pod  względem  aktualnym,  szukaniu  przygód,  zamiłowaniu  do 
mieszanych  prywatek,  w  zakochiwaniu  się,  w  pragnieniu  bycia  razem  z  wybraną  osobą,  w 
czynnościach takich, jak: całowanie, obejmowanie, flirtowanie. 
Naciski: obecność osób atrakcyjnych seksualnie. 
 
POTRZEBA  ROZUMIENIA  –  tendencja  do  analizowania  własnych  doświadczeń, 
abstrahowania, analiz pojęć, dokonywania syntez i sprawdzania. 
Uczucia: ciekawość i zdziwienie. 
Wyraża  się  w:  skłonności  do  zadawania  pytań,  zainteresowaniu  teoriami,  w  skłonności  do 
analizowania  zdarzeń  i  wyciągania  z  nich  wniosków,  kładzeniu  nacisku  na  logikę  i  rozum, 
uprawianiu spekulacji myślowych.