Microsoft Word - polski-2009

Modele odpowiedzi do arkusza Próbnej matury z OPERONEM

zyk polski

Poziom podstawowy

Listopad 2009

ęść

Rozumienie czytanego tekstu Stare, nowe, kultowe

Model zawiera przewidywane odpowiedzi. Odpowiedzi zdaj

cego mog

przybiera

ró

form

zykow

, ale ich sens musi by

synonimiczny wobec

modelu. Oceniaj

c prac

zdaj

cego, nale

y stosowa

punktacj

z modelu.

Uwaga: Za pełn

odpowied

przyznaje si

maksymaln

liczb

punktów, za

niepełn

- wskazan

w rubryce „Punkty cz

stkowe”. Nie nale

y przyznawa

połówek

punktów.

Za brak odpowiedzi lub odpowied

bł

nie przyznaje si

punktów.

Numer

zadania

Proponowane odpowiedzi

Maksymalna

liczba

punktów

Punkty

stkowe

Słowo „kultowy” przestało by

kultowe,

poniewa

było nadu

ywane i si

zbanalizowało.

- zabiegi marketingowe

- walory estetyczne

- podziw odbiorców

- uznanie autora dzieła za nauczyciela,

wyroczni

Przedmiot mo

e si

sta

kultowy, gdy:

- kojarzy si

z uczuciem nostalgii,

(za dwie

- stanowi swoisty fetysz,

- kojarzy si

z podziwianym stylem

ycia

lub postaw

odpowiedzi)

Akapit 7. rozwija (uzupełnia) tre

ci z

akapitu 6.

fetysz - przedmiot magiczny, po

Ŝą

dany,

przynosz

cy szcz

ęś

cie

swobodny je

dziec - indywidualista,

idealista, człowiek wolny, pod

ąŜ

cy własn

cie

, niepoddaj

cy si

adnym

ograniczeniom

Autor tekstu przywołuje postawy artystów,

którzy nie tworz

sztuki dla wszystkich. Mówi

o ludziach, którzy w swojej twórczo

ci łami

ustalone zasady, sprzeciwiaj

kszo

ci, propaguj

własny styl

ycia i

warto

ci.

W akapitach 9. i 10. autor przywołuje wiele

przykładów, by:

- uzasadni

twierdzenie,

e dzisiaj trudno

okre

, co jest modne, a co nie,

- pokaza

ró

norodno

ść

zainteresowa

młodych ludzi.

Wystarczy jedna odpowied

10.

W akapicie 1. cudzysłów słu

y do

wyodr

bnienia poj

cia.

W akapicie 2. słu

y do wyodr

bnienia

tytułów filmów.

(za jedn

poprawn

odpowied

)

11.

Stanowi

nawi

zanie do akapitu 10.,

wskazuj

na kontynuacj

li z

poprzedniego akapitu.

12.

- specyficzny humor w ówczesnych

filmach

(za dwie

- zainteresowanie czasami, które młodym

wydaj

abstrakcj

- znudzenie komercj

(poszukiwanie dzieł

maj

cych walory i rozrywkowe, i

artystyczne)

- tendencja do oryginalno

poprawne

odp.)

13.

W akapicie 11. autor stosuje form

1 os. l.

poj.,

eby na przykład:

- lepiej pokaza

punkt widzenia młodych

ludzi,

- wzmocni

sił

argumentacji.

Wystarczy jedna odpowied

14.

Mirosław P

czak dochodzi do wniosku,

ludziom potrzebne s

przedmioty, osoby i

miejsca kultowe, dlatego wci

ąŜ

poszukuj

kulturze „punktów odniesienia”. Gdy nie

znajduj

ich w czasach współczesnych,

gaj

do przeszło

ci.

15.

Przykłady kolokwializmów:

„w celach prywatkowych” (akapit 6.),

„ewidentny obciach” (9.), „obciachowe” (9.),

„kompletna abstrakcja” (11.), „tłumy

miewaj

z grepsów Jasia Fasoli” (11.)

yte kolokwializmy ułatwiaj

zrozumienie

tekstu, czyni

go łatwiejszym,

przyst

pniejszym. Tekst jest przeznaczony

dla odbiorcy, który nie jest specjalist

(za

wypisanie

przykładów)

16.

Razem

Cze

ść

II.

Pisanie własnego tekstu w zwi

zku z tekstem literackim zamieszczonym w

arkuszu

Temat 1: Rozczarowania romantycznych kochanków. Dokonaj analizy i

interpretacji podanych fragmentów Kordiana Juliusza Słowackiego oraz Lalki

Bolesława Prusa i porównaj postawy bohaterów. Zwró

uwag

na postaci

kobiet. Uwzgl

dnij znajomo

ść

obu utworów.

I. ROZWINI

CIE TEMATU (maksymalnie mo

na uzyska

25 pkt)

1. Rozpoznanie wst

pne (0-4 pkt)

Na przykład:

Kordian

a) trafne umiejscowienie fragmentu (bohater, podró

c po Europie, przybył do

Włoch; akt II),

b) okre

lenie tematu fragmentu,

c) Kordian - młody romantyk szukaj

cy sensu

ycia; prze

ył ju

kilka

rozczarowa

d) Kordian - typowy bohater romantyczny,

Lalka

e) trafne umiejscowienie fragmentu (podró

z Ł

ckimi do Krakowa; pod koniec

powie

ci),

b) okre

lenie tematu fragmentu,

c) Wokulski - bohater czterdziestokilkuletni, kupiec galanteryjny zakochany w

arystokratce,

d) Wokulski - ł

czy w sobie cechy romantyka i pozytywisty (nie jest typowym

romantykiem); kocha jak romantyk.

2. Analiza fragmentu Kordiana (0-6 pkt)

Na przykład:

a) bohater chce si

przekona

, czy Wioletta kocha go szczerze,

b) Wioletta udaje uczucie, jest nieszczera,

c) kobieta wy

ej ceni dobra materialne („Przegrałe

moje serce razem z

klejnotami!”),

d) bohater przedkłada miło

ść

nad warto

ci materialne („Serce twoje przekładam

nad wszelki dar złoty”),

e) Wioletta znajduje si

pod wpływem silnych emocji (liczne wykrzyknienia,

wyrazy nacechowane emocjonalnie),

f) stosunek Wioletty do Kordiana zmienia si

w zale

ci od tego, czy Kordian

ma pieni

dze, czy nie („Jam stokro

mówiła,

mi dro

szy nad

ycie”, „Jed

z diabłem!”, „Niechaj ci

głód zabije, zapali pragnienie!”),

g) Kordian gardzi kochank

, mówi o niej z ironi

(„Prawdziwie ta kobieta kocha

szalenie”),

h) odje

a, przekonawszy si

, jaka jest naprawd

(„Kordian siada na konia i

patrzy na ni

z u

miechem wzgardy”),

i) didaskalia dostarczaj

nam dodatkowych informacji (np. o reakcji kobiety).

3. Funkcjonalne wykorzystanie znajomo

ci całego tekstu (0-1 pkt)

Na przykład:

a) cel podró

y Kordiana,

b) dalsze losy bohatera.

4. Analiza fragmentu Lalki (0-6 pkt)

Na przykład:

a) Wokulski krytycznie ocenia siebie i swoje zachowanie („jestem

sentymentalny i nudny”),

b) zdaje sobie spraw

e Izabela nie jest kobiet

dla niego,

c) znajduje si

pod wpływem bardzo silnych emocji (wykrzyknienia, pytania,

wielokropki),

d) jest

wiadomy,

e mógł przewidzie

to, co si

stało („nie spotkała mnie

adna

niespodzianka”),

e) Izabela to kobieta ceni

ca warto

ci materialne,

f) Izabela nie potrafi kocha

prawdziwie („jej miło

ść

, fałszywy towar”),

g) ironicznie wypowiada si

o kobietach,

h) jego spojrzenie na kobiety zostało wypaczone przez poezj

romantyczn

i) wierzył,

e Izabela jest inna, szybko przekonał si

, jak bardzo si

myli.

5. Funkcjonalne wykorzystanie znajomo

ci całego tekstu (0-1 pkt)

Na przykład:

a) ostateczna zmiana stosunku do Izabeli spowodowana sytuacj

w poci

(flirt ze Starskim),

b) dalsze losy zwi

zku Izabeli i Wokulskiego,

c) dalsze losy Wokulskiego.

6. Porównanie obu fragmentów (0-4 pkt)

Na przykład:

Podobie

stwa

a) wierzyli,

e prawdziwa (romantyczna) miło

ść

istnieje,

b) szybko przekonali si

e to nieprawda,

c) przekonali si

e kobiety s

fałszywe, najwa

niejsze s

dla nich warto

materialne,

d) gorzko rozczarowali si

Ró

nice

e) Kordian

wiadomie wystawił Wiolett

na prób

f) Wokulski przypadkowo poznał, jaka naprawd

jest Ł

cka,

g) Kordian zdaje si

bez emocji podchodzi

do tego, co si

stało,

h) Wokulski reaguje bardzo emocjonalnie.

7. Wnioski (0-3 pkt)

Pełny wniosek (3 pkt)

Obaj bohaterowie to m

ęŜ

czy

ni idealizuj

cy miło

ść

i kobiety. Uczucia s

dla

nich najwa

niejsze. Prze

ywaj

gł

bokie rozczarowanie. Ka

dy z nich reaguje

jednak inaczej. Kordian, który prze

ył ju

jedno miłosne rozczarowanie

(zako

czone prób

samobójcz

), teraz chłodno ocenia zachowanie Wioletty. Dla

Wokulskiego to, co zrobiła Izabela, jest ciosem, który go prowadzi do nieudanej

próby odebrania sobie

ycia.

Bohater Słowackiego szuka sensu

ycia i po kolejnych rozczarowaniach (m.in.

fałszyw

miło

), znajduje cel - chce walczy

o kraj (zwi

zek z sytuacj

Polski).

Na kreacj

postaci Wokulskiego (a zwłaszcza kolei jego uczucia) wpływ miał

stosunek pozytywistów do romantycznych idei.

ęś

ciowy wniosek (2 pkt)

Obaj bohaterowie to m

ęŜ

czy

ni idealizuj

cy miło

ść

i kobiety. Uczucia s

dla

nich najwa

niejsze. Prze

ywaj

rozczarowanie, kiedy pokazuje si

e ich

wybranki wy

ej ceni

warto

ci materialne, pogardzaj

prawdziwym uczuciem.

Próba podsumowania (1 pkt)

Dla obu bohaterów uczucia s

najwa

niejsze, dlatego tak bardzo rozczarowali

zachowaniem swoich ukochanych.

II. KOMPOZYCJA (0-5 pkt)

Kompozycj

wypracowania ocenia si

wtedy, gdy przyznane zostały punkty

za rozwini

cie tematu.

- podporz

dkowana zamysłowi funkcjonalnemu wobec tematu, spójna

wewn

trznie, przejrzysta i logiczna; pełna konsekwencja w układzie graficznym (5

pkt)

- uporz

dkowana wobec przyj

tego kryterium, spójna; graficzne wyodr

bnienie

głównych cz

ęś

ci (3 pkt)

- wskazuj

ca na podj

cie próby porz

dkowania my

li, na ogół spójna (1 pkt)

Uwaga: je

li powy

sze kryteria nie zostały spełnione, nie przyznaje si

punktów.

III. STYL (0-5 pkt)

- jasny,

ywy, swobodny, zgodny z zastosowan

form

wypowiedzi,

urozmaicona leksyka (5 pkt)

- zgodny z zastosowan

form

wypowiedzi, na ogół jasny, wystarczaj

leksyka (3 pkt)

- na ogół komunikatywny, dopuszczalne schematy j

zykowe (1 pkt)

Uwaga: je

li powy

sze kryteria nie zostały spełnione, nie przyznaje si

punktów.

IV. J

ZYK (0-12 pkt)

- j

zyk w całej pracy komunikatywny, poprawna, urozmaicona składnia,

poprawne słownictwo, frazeologia, fleksja (12 pkt)

- j

zyk w całej pracy komunikatywny, poprawne: słownictwo, składnia,

frazeologia i fleksja (9 pkt)

- j

zyk w całej pracy komunikatywny, poprawna fleksja, w wi

kszo

ci poprawne:

słownictwo, składnia, frazeologia (6 pkt)

- j

zyk w pracy komunikatywny mimo bł

dów składniowych, leksykalnych

(słownictwo i frazeologia) i fleksyjnych (3 pkt)

- j

zyk w pracy komunikatywny mimo bł

dów fleksyjnych, licznych bł

dów

składniowych oraz leksykalnych (1 pkt)

Uwaga: je

li powy

sze kryteria nie zostały spełnione, nie przyznaje si

punktów.

V. ZAPIS (0-3 pkt)

- bezbł

dna ortografia, poprawna interpunkcja (nieliczne bł

dy) (3 pkt)

- poprawna ortografia (nieliczne bł

dy II stopnia), na ogół poprawna

interpunkcja (2 pkt)

- poprawna ortografia (nieliczne bł

dy ró

nego stopnia), interpunkcja

niezakłócaj

ca komunikacji (mimo ró

nych bł

dów) (1 pkt)

Uwaga: je

li powy

sze kryteria nie zostały spełnione, nie przyznaje si

punktów.

VI. SZCZEGÓLNE WALORY PRACY (0-4 pkt)

Temat 2: Dokonaj analizy podanego fragmentu Przedwio

nia. Zwró

szczególn

uwag

na scen

powitania i towarzysz

ce jej emocje.

Wykorzystuj

c znajomo

ść

całego utworu, wyja

nij, jakie do

wiadczenia

yciowe wpłyn

ły na zachowanie Cezarego Baryki.

I. Rozwini

cie tematu (mo

na uzyska

maksymalnie 25 punktów)

1. Rozpoznanie wst

pne (0-2 pkt)

Na przykład:

a) umiejscowienie fragmentu w cało

ci utworu (po zako

czeniu wojny polsko-

bolszewickiej),

b) miejsce - dworek w Nawłoci nale

Ŝą

cy do rodziny Wielosławskich,

c) scena przedstawia przyjazd Cezarego i Hipolita do jego domu rodzinnego,

d) okre

lenie relacji mi

dzy Cezarym a Hipolitem (np. przyjaciele, Cezary

uratował Hipolitowi

ycie).

2. Podanie istotnych informacji o Baryce (0-2 pkt)

Na przykład:

a) dwudziestoletni młodzieniec,

b) dzieci

stwo i młodo

ść

dził w Baku,

c) przyjechał do Polski na pro

ojca,

d) w Polsce nie miał nikogo bliskiego.

3. Scena powitania (0-8 pkt)

Na przykład:

a) oczekiwanie na przyjazd go

ci (powóz czekaj

cy na stacji, zapalone

wiatła,

domownicy czekaj

cy na progu domu),

b) szcz

ęś

cie Hipolita wywołane powrotem do domu,

c) nieokre

lone l

ki Baryki,

d) rado

ść

domowników z przyjazdu go

ci,

e) czułe powitanie przybyłych przez Wielosławskich,

f) serdeczne powitanie przez słu

(wo

nic

, Maciejunia, kucharza Wojciunia),

g) ciekawo

ść

spowodowana przybyciem nieznajomego,

h) chaotyczne rozmowy, liczne pytania, gwar,

i) stosunek Wielosławskich do Hipolita („wszyscy patrzyli z rado

, niemal z

miło

”),

j) kolacja na cze

ść

przybyłych go

ci,

k) sielsko

ść

sceny.

4. Emocje Cezarego po przyje

dzie do Nawłoci (0-6 pkt)

Na przykład:

a) szcz

ęś

cie, rado

ść

(„miał w sercu rado

ść

, rozkosz bytu, szcz

ęś

cie”),

b) zadowolenie z przyjazdu do rodziny Hipolita („było mu dobrze z tymi obcymi

lud

mi”),

c) poczucie wspólnoty z rodzin

Wielosławskich („jakby ich znał i kochał od

niepami

tnych lat”),

d) zachwyt wywołany domow

atmosfer

panuj

w Nawłoci („wszystko […]

było dobre dla uczu

, przychylne i przytulne”),

e) podziw („wszystko tu było na swoim miejscu, dobrze postawione i rozumnie

strze

one”),

f) zmiana nastroju wywołana alkoholem,

g) uczucie

alu, l

ku mimo ogólnej rado

ci i beztroski,

h) wizja buntu, rewolucji, wyst

pienia słu

by przeciwko szlachcie (motyw

rabunkowy, ró

nica maj

tkowa).

5. Przywołanie do

wiadcze

yciowych, które zakłóciły sielsk

atmosfer

powitania i wpłyn

ły na zachowanie Cezarego (0-4 pkt)

Na przykład:

a) bestialstwo rewolucjonistów w Baku,

b) grabie

e dokonywane przez rewolucjonistów (maj

tek Baryków, klejnoty

ksi

ęŜ

nej),

c) bezsensowna

mier

ofiar rewolucji (np. młoda Ormianka),

mier

rodziców,

e) samotno

ść

Cezarego,

f) ewolucja stosunku do rewolucji.

6. Wnioski ko

cowe (0-3 pkt)

Pełny wniosek (3 pkt)

Podany fragment przedstawia sielsk

scen

powitania powracaj

cych z wojny.

Arkadyjska (sielankowa) wizja polskiego dworku w Nawłoci - wszystko dobrze

urz

dzone, pa

stwo s

lubiani przez słu

, powrót młodych z wojny wywołuje

ogóln

rado

ść

. Do

wiadczenia

yciowe Cezarego (rewolucja w Baku) powoduj

e dostrzega on zmierzch tego

wiata, nadchodz

ce zagro

enia. Pisarz w ten

sposób podkre

la anachroniczno

ść

tak

cego

wiata szlacheckiego.

ęś

ciowy wniosek (2 pkt)

Wracaj

cy z wojny bohaterowie s

rado

nie witani przez mieszka

ców Nawłoci.

Pocz

tkowa atmosfera beztroski i pełni szcz

ęś

cia zostaje zakłócona przez

niepokoje Cezarego zwi

zane z my

lami o buncie poddanych przeciwko panom.

Ukazuj

c niepokoje Cezarego,

eromski chciał przestrzec przed gro

rewolucji.

Próba podsumowania (1 pkt)

Podany fragment przedstawia sielsk

scen

powitania powracaj

cych z wojny. I

cie, i domownicy ciesz

ze spotkania. Atmosfera beztroski i pełni

szcz

ęś

cia zostaje zakłócona przez niepokoje Cezarego wywołane my

lami o

buncie poddanych przeciwko panom.

II. KOMPOZYCJA (0-5 pkt)

Kompozycj

wypracowania ocenia si

wtedy, gdy przyznane zostały punkty

za rozwini

cie tematu.

- podporz

dkowana zamysłowi funkcjonalnemu wobec tematu, spójna

wewn

trznie, przejrzysta i logiczna; pełna konsekwencja w układzie graficznym (5

pkt)

- uporz

dkowana wobec przyj

tego kryterium, spójna; graficzne wyodr

bnienie

głównych cz

ęś

ci (3 pkt)

- wskazuj

ca na podj

cie próby porz

dkowania my

li, na ogół spójna (1 pkt)

Uwaga: je

li powy

sze kryteria nie zostały spełnione, nie przyznaje si

punktów.

III. STYL (0-5 pkt)

- jasny,

ywy, swobodny, zgodny z zastosowan

form

wypowiedzi,

urozmaicona leksyka (5 pkt)

- zgodny z zastosowan

form

wypowiedzi, na ogół jasny, wystarczaj

leksyka (3 pkt)

- na ogół komunikatywny, dopuszczalne schematy j

zykowe (1 pkt)

Uwaga: je

li powy

sze kryteria nie zostały spełnione, nie przyznaje si

punktów.

IV. J

ZYK (0-12 pkt)

- j

zyk w całej pracy komunikatywny, poprawna, urozmaicona składnia,

poprawne słownictwo, frazeologia, fleksja (12 pkt)

- j

zyk w całej pracy komunikatywny, poprawne: słownictwo, składnia,

frazeologia i fleksja (9 pkt)

- j

zyk w całej pracy komunikatywny, poprawna fleksja, w wi

kszo

ci poprawne:

słownictwo, składnia, frazeologia (6 pkt)

- j

zyk w pracy komunikatywny mimo bł

dów składniowych, leksykalnych

(słownictwo i frazeologia) i fleksyjnych (3 pkt)

- j

zyk w pracy komunikatywny mimo bł

dów fleksyjnych, licznych bł

dów

składniowych oraz leksykalnych (1 pkt)

Uwaga: je

li powy

sze kryteria nie zostały spełnione, nie przyznaje si

punktów.

V. ZAPIS (0-3 pkt)

- bezbł

dna ortografia, poprawna interpunkcja (nieliczne bł

dy) (3 pkt)

- poprawna ortografia (nieliczne bł

dy II stopnia), na ogół poprawna

interpunkcja (2 pkt)

- poprawna ortografia (nieliczne bł

dy ró

nego stopnia), interpunkcja

niezakłócaj

ca komunikacji (mimo ró

nych bł

dów) (1 pkt)

Uwaga: je

li powy

sze kryteria nie zostały spełnione, nie przyznaje si

punktów.