untitled

Uzdatnianie wody

BUDUJEMY DOM

1–2/2010

Nieprzyjemny smak i zapach wody wodoci

Ègowej oraz jej draĝniÈce dziaïanie na

skór

Ú sÈ czÚsto nastÚpstwem jej dezynfekcji przy uĝyciu chloru. Ten nie tylko wy-

susza skór

Ú, ale takĝe dziaïa draĝniÈco na drogi oddechowe i bïony Ăluzowe, nasila-

Èc dolegliwoĂci alergiczne.

Woda pitna z w

ïasnego ujÚcia i z wodociÈgów moĝe teĝ zostaÊ skaĝona bakteria-

mi pochodz

Ècymi z zanieczyszczonych wód podziemnych lub z wtórnych zanie-

czyszcze

ñ, jakie dostaïy siÚ do instalacji domowej. SÈ niebezpieczne dla zdrowia

i musz

È byÊ z niej bezwzglÚdnie usuwane.

O nadmiarze jonów

ĝelaza i manganu w wodzie ĂwiadczyÊ moĝe zmieniona bar-

wa wody i jej nadmierna m

ÚtnoĂÊ: moĝe byÊ ich za duĝo zarówno w wodzie z wïas-

nego uj

Úcia, jak i w wodociÈgowej. To z ich powodu na przyborach sanitarnych

i naczyniach, w których woda jest gotowana, powstaj

È zacieki, a biaïe ubrania ĝóïk-

È. ZwiÈzki ĝelaza dostajÈ siÚ do wody z gleby, ze Ăcieków przemysïowych odpro-

wadzanych do zbiorników naturalnych i do ziemi, z wód kopalnianych oraz z koro-
zji rur i stalowych zbiorników – wówczas

ïatwo je wykryÊ, bo wtedy woda, oprócz

brunatnej barwy, ma metaliczny posmak. Mangan w wodzie natomiast pochodzi
z gruntów, obumar

ïych czÚĂci roĂlin i z zanieczyszczeñ przemysïowych odprowa-

dzanych do wód powierzchniowych.

W wodzie, g

ïównie z pïytkich studni, mogÈ wystÚpowaÊ – w iloĂciach wiÚkszych

ĝ Ăladowe – azotany i azotyny, które wywoïujÈ zatrucia i podraĝnienia skóry,

mog

È teĝ byÊ przyczynÈ chorób niedokrwiennych, a nawet nowotworów. ZwiÈzki te

przedostaj

È siÚ do ujÚÊ wody z pól uprawnych, na których stosuje siÚ Ărodki ochro-

ny ro

Ălin i nawozy sztuczne, a z nimi – wïaĂnie azotany i azotyny. Uporczywe do-

legliwo

Ăci – czerwona wysypka na skórze czy czÚste bóle gardïa, mogÈ byÊ spowo-

dowane zanieczyszczeniem wody (z indywidualnego uj

Úcia) Ăciekami z pobliskich

Woda, z której
korzystamy w domu,
musi odpowiadaÊ normom
okreĂlonym przez ministra
zdrowia. I mimo ĝe
zazwyczaj im odpowiada,
to jednak jej jakoĂÊ
nie zawsze odpowiada
nam. To, co pïynie
z kranu, bywa po prostu
niesmaczne, ěle pachnie
i nieprzyjemnie wysusza
skórÚ po umyciu.

Powy

ĝej

Powy

ĝej

T E M AT

N U M E R U

DOM PRZYJAZNY
ALERGIKOWI

Uzdatnianie wody

Emilia Ros

ïaniec

normy

fot.

lud

BD1-2_UZDATNIANIE.indd 77

2009-12-29 12:58:26

TEMAT NUMERU

Dom przyjazny alergikowi

TEMAT NUMERU

zak

ïadów przemysïowych, które wypuszcza-

È je do wód podziemnych. Zanieczyszczenie

wód podziemnych (a przez to i uj

ÚÊ) wystÚpu-

je te

ĝ na terenach nieskanalizowanych, gdzie

mieszka

ñcy nie dbajÈ o szczelnoĂÊ przydo-

mowych zbiorników na

Ăcieki lub celowo wy-

puszczaj

È, je bezpoĂrednio do gruntu.

Aby sprawdzi

Ê jakoĂÊ wody, z której korzy-

stamy, musimy zamówi

Ê jej analizÚ. Badania

takie wykonuj

È:

stacje sanitarno-epidemiologiczne;
laboratoria s

ïuĝb ochrony Ărodowiska;

laboratoria prywatne;
laboratoria wydzia

ïów sanitarnych wyĝ-

szych uczelni.

Analiza mo

ĝe byÊ podstawowa lub rozsze-

rzona. Pierwsza obejmuje ocen

Ú wskaěników

fizycznych (barwa, m

ÚtnoĂÊ, smak i zapach),

druga okre

Ăla wskaěniki chemiczne – zawar-

ĂÊ jonów amonowych, azotanów, azotynów,

chlorków,

ĝelaza, manganu oraz utlenialnoĂÊ

(umowny wska

ěnik jakoĂci wody, okreĂla za-

warto

ĂÊ w wodzie substancji utleniajÈcych siÚ

nadmanganianem potasu).

Poznanie sk

ïadu chemicznego i bakteriolo-

gicznego wody umo

ĝliwia dobranie optymal-

nego sposobu jej uzdatniania.

Uzdatnianie wody
z ró

ĝnych ěródeï

Woda wodoci

Ègowa jest juĝ uzdatniona i po-

winna spe

ïniaÊ normy. Czasem jednak wy-

maga ponownego uzdatniania z powodu
wtórnego zanieczyszczenia drobnymi cz

È-

steczkami rdzy i innymi zanieczyszczeniami
mechanicznymi. Niekiedy trzeba z niej usu-
wa

Ê nieprzyjemny zapach i smak, jeĂli sÈ one

dokuczliwe. Wod

Ú wodociÈgowÈ poddaje siÚ

tak

ĝe zmiÚkczaniu przez usuwanie nadmia-

ru soli wapniowych i magnezowych.

Woda z w

ïasnego ujÚcia moĝe pochodziÊ

ze studni p

ïytkiej lub gïÚbokiej. Pierwszy wa-

riant, cho

Ê tani w wykonaniu, wymaga urzÈ-

dze

ñ do uzdatniania kosztownych inwesty-

cyjnie i w eksploatacji. Jako

ĂÊ wody z pïytkiej

studni musi by

Ê regularnie kontrolowana,

aby by

ïo wiadomo, czy mimo uzdatniania

nie pojawi

ïy siÚ w niej nowe zanieczyszcze-

nia. Te mog

È spïywaÊ razem z wodÈ opado-

È lub z powierzchni terenu – gdy w stud-

ni brakuje warstwy nieprzepuszczalnej.
Zanieczyszczenia mog

È pochodziÊ równieĝ

z pól uprawnych, pobliskich zak

ïadów prze-

mys

ïowych, a takĝe Ăcieków, które bardzo

Ústo przedostajÈ siÚ do wód podziemnych.
Woda ze studni g

ïÚbokich zanieczyszczona

jest zwykle zwi

Èzkami wapnia, magnezu, ĝe-

laza i manganu, a tak

ĝe jonami amonowymi

i siarkowodorem. W domach zasilanych tak

wod

È stosuje siÚ filtry mechaniczne na poczÈt-

ku instalacji, a za nimi – kolumny filtracyjne
o du

ĝej wydajnoĂci: wypeïnione odpowied-

nim z

ïoĝem (odĝelaziacze, odmanganiacze).

Sposoby oczyszczania wody

Filtry mechaniczne
Stosuje si

Ú je do wstÚpnego oczyszczania

wody zarówno z uj

ÚÊ indywidualnych,

jak i z sieci wodoci

Ègowej. ZatrzymujÈ za-

nieczyszczenia sta

ïe o wymiarach nawet

1 mikrona: zwi

Èzki koloidalne, zawiesiny,

kamie

ñ kotïowy itp. Oto rodzaje filtrów me-

chanicznych:

z wymiennymi wk

ïadami z wïókniny po-

lipropylenowej, siatki metalowej (z mecha-
nizmem umo

ĝliwiajÈcym pïukanie wstecz-

ne) lub ze sznurka;

wype

ïnione materiaïami filtrujÈcymi:

piaskiem kwarcowym, spiekami (np. keram-
zytem) i materia

ïami kruszonymi (granit)

oraz w

ïókninami z tworzyw sztucznych;

z wk

ïadami staïymi z tworzywa sztuczne-

go lub stali nierdzewnej.

Filtry musz

È byÊ systematycznie pïukane:

Úcznie lub automatycznie przynajmniej raz

w miesi

Ècu.

Monta

ĝ. Filtry mechaniczne montuje siÚ na

pocz

Ètku instalacji (dziÚki temu kolejne filtry

pracuj

È skuteczniej i dïuĝej) lub przed punk-

tami poboru wody w zestawach filtracyjnych
jako pocz

Ètkowe stopnie oczyszczania wody.

Filtry z w

Úglem aktywnym

Stosuje si

Ú je, gdy trzeba poprawiÊ smak

i usun

ÈÊ draĝniÈcy zapach chloru z wody

wodoci

Ègowej. UsuwajÈ z niej takĝe ĝóïtawe

zabarwienie. Jest to mo

ĝliwe dziÚki silnym

ïaĂciwoĂciom absorpcyjnym wÚgla aktyw-

nego w stosunku do chloru, substancji orga-
nicznych, a tak

ĝe herbicydów i pestycydów

– przyczyn za

ĝóïcenia wody. Wkïady wÚglo-

we mog

È dziaïaÊ takĝe bakteriobójczo, je-

ĝeli dodano do nich stopów miedzi i cynku
(czynnik KDF) lub srebra. S

È wtedy droĝsze

od zwyk

ïych wkïadów wÚglowych.

ïady wÚglowe majÈ najczÚĂciej postaÊ

granulek (GWA – granulowane w

Úgle aktyw-

ne) o ró

ĝnej porowatoĂci; im mniejsze pory

i wi

Úksza powierzchnia wkïadu, tym filtracja

jest efektywniejsza.

Co robi

Ê, gdy zauwaĝymy pogorszenie siÚ

jako

Ăci wody wodociÈgowej?

ĝeli zauwaĝymy, ĝe woda wodociÈgowa ma: niepokojÈco mÚtny kolor lub dziwny zapach,

powinni

Ămy zgïosiÊ to w zakïadzie wodociÈgowym, który dostarcza wodÚ do naszego domu.

Zak

ïad ten ma obowiÈzek jak najszybciej zbadaÊ wodÚ przez pobranie próbki wody z hydran-

tu, z którego woda p

ïynie do domowej instalacji i w razie koniecznoĂci przepïukaÊ wodociÈg.

Osoba reklamuj

Èca jakoĂÊ powinna zostaÊ poinformowana o naprawie awarii i moĝliwoĂci

ponownego korzystania z wody.

Filtr mechaniczny. Zabezpiecza domow

instalacj

Ú wodnÈ przed zamuleniem

i uszkodzeniami mechanicznymi

fot.

Rozszerzona analiza skïadu wody – niezbÚdna,
aby dobraÊ odpowiedni system uzdatniajÈcy
– kosztuje 300–400 zï

Filtry w

Úglowe. EliminujÈ

z wody zwi

Èzki chloru, przez

które woda brzydko pachnie i

ěle

smakuje

fot.

Glob

l Grou

BD1-2_UZDATNIANIE.indd 78

2009-12-27 19:49:35

Uzdatnianie wody

BUDUJEMY DOM

1–2/2010

Filtry z w

Úglem aktywnym wymagajÈ

okresowego p

ïukania wstecznego w celu

oczyszczenia z

ïoĝa z nagromadzonych zanie-

czyszcze

ñ. Nie moĝna dopuĂciÊ do dïuĝszych

zastojów wody wewn

Ètrz filtrów, by nie do-

ïo do namnoĝenia siÚ mikroorganizmów.

Monta

ĝ. Filtry z wÚglem aktywnym odpo-

wiedzialne za jeden z ostatnich stopni filtra-
cji najlepiej montowa

Ê przed lampÈ bakterio-

bójcz

È.

ĝelaziacze i odmanganiacze

Stosuje si

Ú je do likwidowania mÚtnoĂci wody

i usuwania jej zabarwienia spowodowane-
go zbyt wysokim st

Úĝeniem ĝelaza i manga-

nu, a wi

Úc wad dotyczÈcych wody z gïÚbokich

studni. Urz

Èdzenia te eliminujÈ z wody ĝelazo

i mangan przez ich utlenienie. Po przemianie
pierwiastki te s

È zatrzymywane na zïoĝach

filtruj

Ècych: ĝelazo –

na filtrze

ĝwirowym

z napowietrzeniem,
a mangan – na katali-
tycznym z

ïoĝu kwar-

cowo-dolomitowym.

Filtry te p

ïuka-

ne s

È przeciwprÈdo-

wo w kierunku odwrotnym do strumienia
wody automatycznie lub przez zawór g

ïowi-

cy. Odmanganiacze trzeba co jaki

Ă czas rege-

nerowa

Ê nadmanganianem potasu.

Monta

ĝ. Filtry oczyszczajÈce wodÚ z nad-

miaru

ĝelaza i manganu montuje siÚ za filtra-

mi mechanicznymi, ale zawsze przed urz

È-

dzeniami zmi

ÚkczajÈcymi.

Zmi

Úkczacze

Zmniejszaj

È twardoĂÊ wody, która jest powo-

dem powstawania osadów wapnia w rurach
instalacyjnych, na urz

Èdzeniach sanitarnych

i na mechanizmach pralek i zmywarek.

Zmi

Úkczanie wody polega na zamianie po-

woduj

Ècych twardoĂÊ wody jonów wapnia

i magnezu na jony sodu.

A oto odmiany filtrów zmi

ÚkczajÈcych:

wymienne wk

ïady do montowania w obu-

dowach bezpo

Ărednio przed sprzÚtem domo-

wym (pralk

È, zmywarkÈ) lub punktami po-

boru wody,

kolumny ze z

ïoĝem jonowymiennym (naj-

ÚĂciej wybierane rozwiÈzanie). Proces

zmi

Úkczania odbywa siÚ w nich w wymien-

nikach jonowych podczas przep

ïywu uzdat-

nionej wody przez z

ïoĝa jonowymienne.

Wymieniacz jonowy mo

ĝna regenerowaÊ

sol

È kuchennÈ – jony wapnia i magnezu sÈ

wówczas wyp

ïukiwane do kanalizacji, a na

ïoĝu pozostajÈ jony sodowe.

Monta

ĝ. Kolumny zmiÚkczaczy montuje

Ú zazwyczaj na poczÈtku instalacji – za wo-

domierzem i filtrem mechanicznym oraz za
od

ĝelaziaczem i odmanganiaczem.

ĝelaziacze

i odmanganiacze.
Stosuje si

Ú je gïównie

do filtrowania wody
pochodz

Ècej z duĝej

ïÚbokoĂci

fot.

one

Dezynfekcja wody

Wirusy i bakterie usuwane s

È tylko

przez filtr odwróconej osmozy, ewentual-

nie mog

È byÊ unieszkodliwiane przez Ărod-

ki chemiczne u

ĝywane w przemysïowym

uzdatnianiu wody i przez gotowanie wody,

ale w domowej instalacji mo

ĝna walczyÊ

z nimi w jeszcze inny sposób: przez na-

Ăwietlanie promieniami UV. Jest to pro-
ces ca

ïkowicie naturalny, bezpieczny i nie

wymaga

ĝadnych chemikaliów. Woda prze-

ïywa wokóï kwarcowej rury z umieszczo-

nym w niej promiennikiem UV.

Do dezynfekcji wody s

ïuĝÈ równieĝ ozo-

natory lub filtry wyposa

ĝone w ĝywicÚ bak-

teriobójcz

È.

fot.

one

fot.

Lampa UV

fot.

one

Zmi

Úkczacze. Stosuje

Ú je gïównie po to, aby

zabezpieczy

Ê urzÈdzenia

AGD przed osadami
z kamienia. Filtry te
wype

ïnione sÈ ĝywicÈ

(tzw. jonitem), która
wykazuje zdolno

ĂÊ

selektywnego uwalniania
jonów sodowych
i poch

ïaniania wapniowych

i magnezowych

Eksploatacja urz

Èdzeñ do uzdatniania

– zasady i koszty

Filtr w

Úglowy – filtracja i pïukanie sÈ procesem automatycznym, niezbÚdna jest wymiana

ïoĝa, mniej wiÚcej co 2–3 lata, koszt – ok. 500 zï* za 55 dm

Úgla

*koszt wymiany jest zmienny – zaleĝy od ceny zïoĝa
Od

ĝelaziacze i odmanganiacze – filtracja, pïukanie wodÈ i roztworem nadmanganianu to

proces automatyczny, regeneracja chemiczna mo

ĝliwa jest przez jednorazowe dosypywanie

1 kg nadmanganianu potasu,

Ărednio wystarcza na 1 miesiÈc, koszt – ok. 50 zï;

Zmi

Úkczacze – filtracja, pïukanie i regeneracja solankÈ to proces automatyczny, regenera-

cja mo

ĝliwa jest przez jednorazowe dosypywanie 1 worka (25 kg) soli tabletkowanej, Ărednio

wystarcza na miesi

Èc, koszt – ok. 30 zï;

Odwrócona osmoza:

dwa razy w roku nale

ĝy wymieniÊ wkïady dolne (w filtrze wÚglowym i dwóch sedymenta-

cyjnych), koszt – od 30 do 80 z

ï;

raz w roku nale

ĝy wymieniÊ wkïady górne (w filtrze liniowym wÚglowym i mineralizatorze),

koszt – od 50 do 150 z

ï;

wymiany modu

ïu membranowego dokonuje siÚ po jego zuĝyciu, czyli po ok. 5 latach, koszt

– od 100 do 250 z

Lampa bakteriobójcza – mniej wi

Úcej po roku uĝytkowania konieczna jest wymiana pro-

miennika UV, koszt – ok. 140 z

BD1-2_UZDATNIANIE.indd 79

2009-12-27 21:28:23

BUDUJEMY DOM

1–2/2010

TEMAT NUMERU

Dom przyjazny alergikowi

Filtry z odwrócon

È osmozÈ

Niemal w 100% usuwaj

È wszelkie zwiÈz-

ki rozpuszczone i zawieszone w wodzie.

Osmoza jest zjawiskiem polegaj

Ècym na

przenikaniu cz

Èsteczek wody przez

pó

ïprzepuszczalnÈ membranÚ – z roztwo-

ru o mniejszym st

Úĝeniu do roztworu

o st

Úĝeniu wiÚkszym, aĝ do osiÈgniÚcia

równowagi osmotycznej.

W filtrze z odwrócon

È osmozÈ ciĂnienie

w instalacji wodoci

Ègowej powoduje prze-

pychanie przez pó

ïprzepuszczalnÈ bïonÚ

jedynie cz

Èsteczek wody, a wszystkie za-

warte w niej substancje pozostaj

È po dru-

giej stronie i nast

Úpnie sÈ w postaci kon-

centratu odprowadzane do kanalizacji.
Filtracja wody przez odwrócon

È osmozÚ li-

kwiduje zanieczyszczenia nawet o wymia-
rach od 0,1 do 0,001 mikrometra (takie s

rozmiary np. jonów azotanów i rozpusz-
czonych soli, metali ci

Úĝkich, pierwiast-

ków promieniotwórczych, a tak

ĝe bakterie

i wirusy).

Oczyszczona woda mo

ĝe byÊ magazyno-

wana w podci

Ănieniowym zbiorniku. Filtr

ĝe teĝ pracowaÊ równoczeĂnie z pobo-

rem wody.

Tak dok

ïadne oczyszczenie wody jak

w filtrze z odwrócon

È osmozÈ eliminuje

z niej równie

ĝ pierwiastki i sole mineralne

niezb

Údne do prawidïowego funkcjonowa-

nia organizmu cz

ïowieka. Dlatego na ostat-

nim odcinku instalacji z takim filtrem po-
winien by

Ê zamontowany mineralizator,

który dozuje do wody niezb

Údne skïadniki,

zwane pierwiastkami

ĝycia.

Monta

ĝ. UrzÈdzenie do odwróconej

osmozy montuje si

Ú przed punktem czer-

pania wody.

Urz

Èdzenie do oczyszczania wody metodÈ

odwróconej osmozy oraz schemat jego dzia

ïania.

Oczyszczanie wody t

È metodÈ eliminuje wszystkie zwiÈzki rozpuszczone i zawieszone w wodzie, dlatego

za urz

Èdzeniem powinien znajdowaÊ siÚ mineralizator, który wzbogaci na nowo wodÚ w mikroelementy

fot.

lco

fot.

one

Dodatkowe

korzy

Ăci ze

zmi

Úkczania wody

Ochrona instalacji grzewczych i mniej-

sze zu

ĝycie energii. DziÚki zmiÚkczaniu

wody mo

ĝna uchroniÊ instalacje grzewcze

przed osadzaniem si

Ú kamienia kotïowe-

go. Uzdatnianie przyczynia si

Ú do zacho-

wania sprawno

Ăci tych urzÈdzeñ, a zatem

ogranicza straty energii.

Oszcz

ÚdnoĂci na Ărodkach piorÈ-

cych i myj

Ècych. Do skutecznego prania

w twardej wodzie potrzeba wi

Úcej prosz-

ku do prania i p

ïynów do pïukania tkanin,

do zmywarek potrzeba wi

Úcej proszków

i tabletek do mycia naczy

ñ, a w higienie

osobistej – wi

Úcej szamponu, mydïa i ĝelu

do k

Èpieli.

Uwaga! Zbyt mi

Úkka woda utrudnia

ïukiwanie detergentów. Dopuszczalny

zakres twardo

Ăci wody to: od 60 do

500 mg/l.

Uzdatnianie eliminuje te

ĝ problemy zwiÈ-

zane z zanieczyszczeniem wody nadmier-

È iloĂciÈ zwiÈzków ĝelaza, które oprócz

zwi

Úkszonego zuĝycia detergentów i pre-

paratów do czyszczenia armatury powo-

duj

È szpecÈce zaĝóïcenia i metaliczny za-

pach bielizny pranej w takiej wodzie.

Ochrona instalacji wodoci

Ègowej.

Osady wytr

ÈcajÈce siÚ z twardej wody

zmniejszaj

È Ăwiatïo rur wodociÈgowych,

co prowadzi do du

ĝych strat energii wsku-

tek nadmiernego obci

Èĝenia pomp tïo-

Ècych wodÚ. Uzdatnienie wody elimi-

nuje te straty.

ZDANIEM EKSPERTA

W jaki sposób i jak cz

Ústo trzeba poddawaÊ regeneracji chemicznej

ïoĝa stosowane do usuwania ĝelaza i manganu?

ïoĝa stosowane do usuwania ĝelaza i manganu poddaje siÚ regeneracji chemicz-

nej w celu odnowienia pow

ïoki katalitycznej. CzÚstotliwoĂÊ regeneracji zaleĝy za-

równo od jako

Ăci wody – najczÚĂciej stÚĝenia ĝelaza, manganu i obecnoĂci siarko-

wodoru, ale równie

ĝ od zuĝycia wody.

Urz

Èdzenia usuwajÈce ĝelazo i mangan najlepiej dziaïajÈ jako automatyczne,

ze sterowaniem czasowym. Oznacza to,

ĝe po okreĂlonym czasie filtracja jest prze-

rywana i woda p

ïynie od doïu do góry, przemywajÈc zïoĝe roztworem nadmanga-

nianu potasu. Odbywa si

Ú to w nocy, tak aby uĝytkownik nie musiaï w tym czasie

korzysta

Ê z wody nieuzdatnionej.

Ilo

ĂÊ i stÚĝenie roztworu nadmanganianu potasu, wytwarzanego w zbiornikach

chemii jest dostosowane na zasadzie odpowiedniego ustawienia p

ïywaka, w sto-

sunku do obj

ÚtoĂci zïoĝa.

Uwaga! Trzeba pami

ÚtaÊ, ĝe nadmanganian musi byÊ przechowywany w ciemnych

naczyniach i ma okre

ĂlonÈ datÚ przydatnoĂci.

Anna Chmiel,

Kierownik Dzia

ïu

Uzdatniania Wody,

Econet

Filtr nakr

Úcany na wylewkÚ uzdatnia wodÚ

z pojedynczego kranu

zbiornik
na wod

oczyszczon

pod

ïÈczenie

do instalacji

wodoci

Ègowej

filtry

sedymentacyjne

(mechaniczne)

filtry w

Úglowy

wylewka

mineralizator

filtr w

Úglowy

membrana osmatyczna

zawór dwudrogowy

zawór spi

ÚtrzajÈcy (dïawik)

pod

ïÈczenie odpïywu wody

nieoczyszczonej

BD1-2_UZDATNIANIE.indd 80

2009-12-27 19:50:27