Gospodarka przestrzenna - to całokształt działań biernych i czynnych dotyczących

podmiotów

i

przedmiotów

związanych z organizacją użytkowania

przestrzeni

. Na gospodarkę przestrzenną składają się następujące

rodzaje działalności:

•

koordynacyjno

-

regulacyjna

– pełniona przez

administrację

rządową lub

samorządową

polegająca na

podejmowaniu decyzji przestrzennych w sprawach przeznaczenia i sposobu zagospodarowania gruntów
na podstawie ustaleń

planów miejscowych

lub przy ich braku - na podstawie przepisów ogólnych;

•

inwestycyjna

– prowadzona przez podmioty gospodarcze państwowe, samorządowe i prywatne w myśl

ich własnych celów i zadań;

•

kontrolna

– prowadzona w trybie nadzoru przez administrację rządową (wojewódzką lub

resortową

) z

punktu widzenia zgodności z

prawem

.

W ramach gospodarki przestrzennej wyróżnia się:

•

gospodarkę gruntami - przestrzenią

zurbanizowaną

, zabudowaną;

•

gospodarkę

ziemią

- przestrzenią

rolną

,

leśną

,

wiejską

.

Formy gospodarki przestrzennej:

•

polityka

przestrzenna

•

planowanie przestrzenne

•

ochrona

przestrzeni

•

zarządzanie

przestrzenią

•

dysponowanie

przestrzenią

Od początku lat 90. w Polsce funkcjonuje kierunek studiów: gospodarka przestrzenna. Przygotowuje on do
zawodów związanych z administracją regionalną i instytucjami samorządowymi (planiści, urbaniści, specjaliści
do spraw gospodarki gruntami, rozwoju regionalnego). Kształci także przyszłych zarządców nieruchomościami,
rzeczoznawców majątkowych oraz pośredników w obrocie nieruchomościami.

3.

Celem gospodarki przestrzennej jest zarówno ochrona określonych wartości przestrzeni, jak i racjonalne
kształtowanie przestrzeni przez stymulowanie

procesów

gospodarczych. Działania ochronne obejmują dążenie

do zachowania równowagi pomiędzy elementami naturalnymi

ś

rodowiska

, a wytworami działalności ludzkiej.

Natomiast kształtowanie przestrzeni to działanie przekształceniowe związane z nowymi kierunkami

rozwoju

społeczno-gospodarczego.

11.

Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego, najczęściej określane w skrócie
jako studium uwarunkowań lub studium -

dokument

określający w sposób ogólny planowany sposób

zagospodarowania całego terytorium

gminy

, zawierający informacje o położeniu obszarów przeznaczonych pod

zabudowę i inne funkcje, o przebiegu głównych

szlaków komunikacyjnych

, terenów chronionych itp.

Studium przyjmowane jest jako

uchwała

rady gminy

, nie posiada jednak rangi przepisu

prawa miejscowego

,

stanowiąc jedynie podstawę do opracowania

miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego

.

Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego jest dokumentem poprzedzającym
wykonanie miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego. W studium formułuje się zasady polityki
przestrzennej miasta, wsi, jednostki osadniczej oraz integruje dokumenty programowe i wizje związane z
rozwojem gospodarczym i społecznym jednostki osadniczej. Formy zapisu graficznego, tekstowego i
tabelarycznego studium mają służyć technikom promocji walorów jednostki osadniczej kraju i za granicą.
Studium nie jest prawem, ale zobowiązaniem władzy lokalnej do działań zgodnie z wyznaczonymi kierunkami.
Stanowi więc zespół zapisów, ustalonych i uzgodnionych jako nienaruszalne uwarunkowania i kierunki
zagospodarowania, przyjęte jako podstawa do opracowania miejscowych planów zagospodarowania

przestrzennego jednostki osadniczej. Dokument ten zawiera bardzo szeroki zakres informacji na temat
ś

rodowiska naturalnego gminy, jej społeczności i gospodarki.

Przedmiotem studium są treści:

•

związane ze stanem istniejącym, czyli diagnoza aktualnej sytuacji społeczno–gospodarczej jednostki
osadniczej i uwarunkowań jej rozwoju dająca rozpoznanie obiektywnych okoliczności rozwoju

•

określające kierunki rozwoju przestrzennego i zasady polityki przestrzennej, czyli podstawowe reguły
działania w przestrzeni przyjęte przez samorządy lokalne.

1.

uchwała rady gminy o przystąpieniu do sporządzania studium;

2.

działalność właściwego dla obszaru gminy wójta (burmistrza, prezydenta miasta)

o

ogłoszenie o uchwale (w prasie, w obwieszczeniu, w sposób zwyczajowo przyjęty na danym
obszarze)

o

ustanowienie co najmniej 21-dniowego terminu na składanie wniosków dotyczących studium

o

pisemne zawiadomienie organów doradczo-opiniodawczych

o

rozpatrzenie w/w wniosków

o

sporządzenie projektu

o

zaopiniowanie projektu przez właściwą komisję architektoniczno-urbanistyczną

o

uzgodnienie projektu z zarządem województwa

o

uzgodnienie projektu z wojewodą

o

zaopiniowanie przez:

starostę

gminy sąsiadujące

wojewódzkiego konserwatora zabytków

inne właściwe organy

o

wniesienie ewentualnych poprawek

o

ogłoszenie o wyłożeniu projektu (co najmniej 14 dni przed wyłożeniem)

o

wyłożenie projektu (na co najmniej 30 dni) i dyskusja publiczna o projekcie

o

ustanowienie co najmniej 21-dniowego terminu do wnoszenia uwag

3.

uchwała rady gminy w przedmiocie przyjęcia studium

4.

wójt (burmistrz, prezydent miasta) przekazuje uchwałę z załącznikami i dokumentami do oceny
zgodności z przepisami prawa właściwemu wojewodzie

Ustawa z dnia 27 marca 2003 roku o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz.U. Nr
80, poz. 717 z późn. zm.) określa przede wszystkim zasady kształtowania polityki przestrzennej przez
jednostki samorządu terytorialnego oraz zakres i sposób postępowania w sprawach przeznaczania
terenów na określone cele i zasad ich

zagospodarowania

.

Aby jednostka samorządu terytorialnego mogła przystąpić do wprowadzenia zmian w planie

zagospodarowania

przestrzennego musi przygotować szereg niezbędnych dokumentów, m.in. studium

uwarunkowań i kierunków

zagospodarowania

przestrzennego gminy, projekt planu miejscowego,

prognozę oddziaływania na środowisko, prognozę skutków finansowych uchwalenia planu miejscowego
oraz zorganizować dyskusję publiczną nad przyjętymi w projekcie planu rozwiązaniami.
Brak przejrzystości kluczowych dla ustawy rozwiązań, niezdefiniowane nowe pojęcia, jak
dyskusja publiczna jako element procedury planistycznej oraz wiele innych wątpliwości dotyczących
interpretacji przepisów skłoniło nas do zorganizowania szkolenia w tym zakresie.
Celem szkolenia jest przedstawienie pracownikom urzędów miast i gmin oraz starostw powiatowych
aktualnie obowiązujących przepisów prawa w zakresie rent planistycznych i opłat adiacenckich
Szkolenie kierowane jest do pracowników wydziałów gospodarki nieruchomościami i wydziałów
urbanistyczno-budowlanych urzędów miast i gmin wiejskich oraz pracowników starostw powiatowych
Program szkolenia:
1. Rola i znaczenie planów

zagospodarowania

przestrzennego w gospodarce nieruchomościami:

• plany

zagospodarowania

przestrzennego – podstawowe źródła informacji o nieruchomościach

• zasady określania przeznaczenia nieruchomości gdy nie ma planów

zagospodarowania

przestrzennego

• odpowiedzialność urzędników gmin i powiatów za ustalenie przeznaczenia nieruchomości w procesie
zbycia, w świetle przepisów gospodarki nieruchomościami i ustaw podatkowych
• zasady opracowywania wykazów nieruchomości gminnych dla potrzeb ich zbycia oraz ogłaszania

przetargów
• wykorzystywanie oznaczeń nieruchomości w rejestrach gruntów i budynków
2. Opłaty planistyczne, czyli tzw. „ renta planistyczna”
• definicja renty – jednorazowej opłaty planistycznej
• podstawy formalno-prawne opłaty planistycznej
• przesłanki ekonomiczno-prawne
• wszczęcie postępowania w sprawie ustalenia opłaty planistycznej
• stosowanie przepisów kpa czy ordynacji podatkowej ?
• ograniczenia terminowe przy wydawaniu decyzji w sprawie opłaty
• zasady określania wartości rynkowej nieruchomości dla potrzeb wymierzania opłaty planistycznej
• termin uiszczenia opłaty
• postępowanie na wniosek zainteresowanego
• kontrola instancyjna decyzji oraz postępowanie przed sądami administracyjnymi
• zadania rzeczoznawców majątkowych wynikające z ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu
przestrzennym przy sporządzaniu operatów szacunkowych
• omówienie orzecznictwa w sprawie opłaty planistycznej – art. 36, art. 37, art. 58 i art. 63 ustawy
zagospodarowaniu przestrzennym
3. Opłata adiacencka z tytułu podziału i uzbrojenia nieruchomości w infrastrukturę:
• istota opłaty adiacenckiej
• rodzaje opłat adiacenckich
• szczegółowa charakterystyka
• opłaty adiacenckie z tytułu uzbrojenia w infrastrukturę techniczną
• szczegółowa charakterystyka opłat adiacenckich przy urządzaniu drogi – ulicy
• opłaty adiacenckie przy podziale nieruchomości spółdzielni mieszkaniowych
• opłaty adiacenckie przy połączeniu na wniosek i ponownym ich podziale
• regulacje prawne opłat adiacenckich – uchwała rady gminy o stawce % opłaty
• stosowanie przepisów kpa przy decyzjach o naliczaniu opłat adiacenckich
• omówienie orzecznictwa w sprawie opłat

12.

Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego stanowi podstawę "

planowania przestrzennego

" w gminie.

Zgodnie z art. 14 ustawy z dnia

27 marca

2003

roku o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym jest aktem

prawa miejscowego. Przy sporządzaniu planów miejscowych wiążące są ustalenia

studium uwarunkowań i

kierunków zagospodarowania przestrzennego

gminy

, pod rygorem nieważności planu.

Kolejności wykonywania Miejscowego Planu Zagospodarowania Przestrzennego (MPZP) :

1.

Rada Gminy

podejmuje uchwałę o przystąpieniu do sporządzenia MPZP.

2.

Ukazuje się w prasie ogłoszenie Wójta, Burmistrza lub Prezydenta Miasta o przystąpieniu do planu i
możliwości składania wniosków do planu

3.

Wójt, Burmistrz lub Prezydent Miasta zwraca się z do organów i instytucji zewnętrznych z prośbą o
przesyłanie wniosków do projektu planu.

4.

Dla danego terenu zostaje opracowana dokładna, wielobranżowa analiza stanu istniejącego oraz zebrane
zostają uwarunkowania.

5.

Przygotowanie projektu planu.

6.

Opracowanie prognozy wpływu ustaleń planu na środowisko przyrodnicze.

7.

Akceptacja Wójta, Burmistrza lub Prezydenta Miasta i skierowanie projektu planu do opiniowania i
uzgodnień.

8.

Opinie - władz gmin sąsiednich oraz Komisji Urbanistyczno-Architektonicznej

9.

Uzgodnienia - ponad 30 instytucji (

Urząd Wojewódzki

,

ZDM

,

Policja

,

Wojsko

,

Straż Pożarna

itd).

10.

Opracowanie analizy skutków ekonomicznych realizacji planu.

11.

Wyłożenie planu do publicznego wglądu na okres 21 dni. Zainteresowani zawiadamiani są poprzez
ogłoszenie w prasie lokalnej i krajowej.

12.

W czasie wyłożenia oraz przez 2 tygodnie po, zbierane są uwagi do planu.

13.

Wójt, Burmistrz lub Prezydent Miasta rozpatruje uwagi, które wpłynęły do trakcie wyłożenia, a
następnie przekazuje do Rady Gminy projekt planu wraz z nieuwzględnionymi uwagami.

14.

Rada Gminy

na sesji podejmuje uchwały.

15.

Rada Gminy

uchwala MPZP.

16.

Wojewoda

ocenia zgodność podjętej uchwały z prawem.

17.

MPZP zostaje ogłoszony w

Dzienniku urzędowym Województwa

i wchodzi w życie jako prawo

miejscowe po 30 dniach od ogłoszenia.

15. Analiza marketingowa a analiza swot

Analiza marketingowa polega na ocenie zintensyfikowania działań

marketingowych

oraz na poszukiwaniu

lepszego wzbogacenia danej

firmy

poprzez posiadanie odpowiednich i niezbędnych informacji o określonym

rynku, znalezienie miejsca firmy w tym otoczeniu oraz zwiększenie

sprzedaży

na tym rynku a co za tym idzie

zwiększenie potencjału firmowego. Analiza ta powinna uwzględnić różnorodne czynniki, które kształtują
obecne, przyszłe możliwości oraz ograniczenia w poszerzaniu i wzbogacaniu działalności danej firmy.

Analiza czynników zewnętrznych powinna uwzględniać:

•

uwarunkowania polityczne i ustawodawstwo

•

stan

koniunktury

i perspektywy rozwojowe

•

rozwój i możliwości branży działania firmy

•

konkurencję

i podział rynku

•

wielkość i charakterystykę poszczególnych segmentów rynków

•

pozycję własnego przedsiębiorstwa na rynku i w branży

•

kanały zbytu, systemy dystrybucji

•

charakterystykę odbiorców, dostawców, pośredników.

Analiza czynników wewnętrznych powinna z kolei obejmować:

•

strukturę przedsiębiorstwa i strukturę organizacyjną;

•

obrót, koszty i zyski;

•

możliwości finansowe i inwestycyjne;

•

zakładowe służby zaopatrzenia, produkcji i sprzedaży;

•

możliwości oddziaływania na rynek (np. środki na reklamę);

•

ś

rodki wspierające dystrybucję i sprzedaż.

SWOT – jedna z najpopularniejszych

heurystycznych

technik analitycznych

, służąca do porządkowania

informacji

. Bywa stosowana we wszystkich obszarach

planowania strategicznego

jako uniwersalne

narzędzie pierwszego etapu analizy

strategicznej

. Np w

naukach ekonomicznych

jest stosowana do analizy

wewnętrznego i zewnętrznego środowiska danej

organizacji

, (np.

przedsiębiorstwa

), analizy danego

projektu

, rozwiązania biznesowego itp.

Technika analityczna SWOT polega na posegregowaniu posiadanej informacji o danej sprawie na cztery grupy
(cztery kategorie czynników strategicznych):

•

S (Strengths) – mocne strony: wszystko to co stanowi atut, przewagę, zaletę analizowanego obiektu,

•

W (Weaknesses) – słabe strony: wszystko to co stanowi słabość, barierę, wadę analizowanego obiektu,

•

O (Opportunities) – szanse: wszystko to co stwarza dla analizowanego obiektu szansę korzystnej
zmiany,

•

T (Threats) – zagrożenia: wszystko to co stwarza dla analizowanego obiektu niebezpieczeństwo
zmiany niekorzystnej.

Wreszcie - informacja, która nie może być poprawnie zakwalifikowana do żadnej z wymienionych grup, jest w
dalszej analizie pomijana jako nieistotna strategicznie.

Informacja strategiczna, posegregowana według opisanych kryteriów na cztery grupy, jest następnie zapisywana
w czterodzielnej

macierzy

strategicznej, w której lewa połowa zawiera dwie kategorie czynników pozytywnych

a prawa - dwie kategorie czynników negatywnych. Natomiast w piśmiennictwie istnieją co najmniej trzy
wzajemnie wykluczające się ujęcia, czym różni się górna połowa macierzy od dolnej (a więc mocne strony od
szans, a słabe strony od zagrożeń).

Analiza SWOT daje wartościowy rezultat analityczny przy zastosowaniu każdego z trzech wymienionych ujęć,
pod warunkiem, że jest ono stosowane konsekwentnie i świadomie. Jednak najczęstszym błędem w praktyce
stosowania techniki SWOT jest mieszanie trzech ujęć (np. zapisanie jakiejś przewagi w obszarze szans na
podstawie tego, że jest ona czynnikiem zewnętrznym, a potem odczytywanie jej z macierzy SWOT, jako
czynnika przyszłego (który dopiero pojawi się), lub - jako czynnika na który nie mamy wpływu sprawczego.
Stąd postulat otwartego i jednoznacznego deklarowania kryteriów rozróżnienia wertykalnego na wstępie
przeprowadzanej analizy.

W popularnych ujęciach mikroekonomicznych dwa pierwsze obszary odnoszą się najczęściej do środowiska
wewnętrznego i zawierają najistotniejsze w danym przedsiębiorstwie elementy, np. silna

marka

(S), czy słabe

zaplecze

kapitałowe

(W). Natomiast dwa ostatnie odnoszą się analogicznie do środowiska zewnętrznego, np.

otwarcie wspólnego rynku międzynarodowego (O) lub pojawienie się

konkurencyjnych

produktów

nowej

generacji (T).

17.

MARKETING TERYTORIALNY – podstawowe informacje

Marketing terytorialny oznacza całokształt działa

ń

maj

ą

cych na celu przyci

ą

gni

ę

cie do danego

obszaru czy terytorium nowej działalno

ś

ci gospodarczej i produkcyjnej, stymulowanie rozwoju

lokalnych

przedsi

ę

biorstw

oraz

promowanie

jego

korzystnego

wizerunku.

Produktem

jest

w

tym

wypadku

terytorium

Marketing terytorialny w Polsce wi

ąż

e si

ę

przede wszystkim z działalno

ś

ci

ą

samorz

ą

du terytorialnego

oraz rol

ą

sektora M

Ś

P. W

ś

lad za przedsi

ę

biorstwami swoje strategie zaczynaj

ą

tworzy

ć

poszczególne

miasta,

gminy

i

regiony.

Cele działalno

ś

ci promocyjnej:

•

Przyci

ą

ganie zainteresowania danym terenem oraz inwestycji, szczególnie zagranicznych,

•

Promocja rozwoju lokalnego poprzez poszukiwanie mo

ż

liwo

ś

ci inwestycyjnych

•

z lokalnymi przedsi

ę

biorcami,

•

Zwrócenie uwagi na cechy wyró

ż

niaj

ą

ce dany teren – „INNO

ŚĆ

”,

•

Promocja obszaru wzmocniona odpowiednim poziomem usług i jako

ś

ci terytorialnej.

Jak

budowa

ć

wizerunek?

Na

pomy

ś

le!

Wiele miast nie ma tego problemu, gdy

ż

wiadomo,

ż

e:

•

Toru

ń

jest kojarzony z piernikami

•

Cz

ę

stochowa z kultem religijnym

•

Szczebrzeszyn zyskał sław

ę

za spraw

ą

chrz

ą

szcza

•

Pacanów wszyscy znaj

ą

dzi

ę

ki Koziołkowi-Matołkowi

Teoretyczne podstawy marketingu terytorialnego

•

Przesłanki wyodr

ę

bnienia koncepcji marketingu terytorialnego

•

Marketing terytorialny, a pozostałe obszary adaptacji działa

ń

marketingowych

•

Ewolucja koncepcji marketingu terytorialnego

Jednostka terytorialna jako podmiot działań marketingowych

•

Terytorium jako produkt marketingowy

•

Konkurencyjno

ść

jednostek terytorialnych – wybrane zagadnienia

•

Marketing w procesie budowy przewagi konkurencyjnej terytorium

Marketing narodowy: w poszukiwaniu ikon kraju

•

Grupy docelowe marketingu narodowego

•

Marketing kraju skierowany do inwestorów

•

Rankingi atrakcyjno

ś

ci krajów – synteza

Marketing regionu

•

Region jako podstawowy podmiot polityki regionalnej w UE

•

Instrumenty kształtowania marketingu na poziomie regionu

•

Kształtowanie markowych produktów regionalnych

•

Współpraca mi

ę

dzynarodowa w zakresie tworzenia produktów markowych - przykłady

Marketing miasta

•

Miasto jako przestrze

ń

publiczno-prywatna

•

Miasta globalne i miasta niszowe – wyzwania dla marketingu

•

Czynniki marketingowe miasta – analiza na przykładach

Marketing miasta – c.d.

•

Programy rewitalizacji jako próba repozycjonowania wizerunku miasta

•

Formy organizacyjne prowadzenia działalno

ś

ci marketingu terytorialnego

24.

Tereny zieleni miejskiej pełnią funkcje rekreacyjne, ekologiczne i
zdrowotne – wpływają na złagodzenie lub eliminację uciążliwości
życia w miastach, kształtowanie układów urbanistycznych,
wprowadzają ład przestrzenny oraz nadają miastom specyficzny i
indywidualny charakter.
Realizacja tych funkcji wymaga współpracy i wymiany informacji
na temat polityki, kompetencji, planowania przestrzennego i
ochrony zieleni między architektami, planistami, szkółkarzami, a
urzędnikami.

2. FUNKCJE I ROLA ZIELENI

Zieleń miejska, zwłaszcza na terenach silnie zurbanizowanych, staje się coraz bardziej
docenianym składnikiem układów urbanistycznych, zarówno planowanych, jak i istniejących,
w których istnieje możliwość stworzenia czy też przywrócenia zieleni. Zieleń miejska to
przede wszystkim obiekty przyrodnicze o formach naturalnych, półnaturalnych i

przetworzonych oraz rozmaite założenia ogrodowe istniejące samoistnie lub towarzyszące
budowlom. Tereny zieleni miejskiej pełnią funkcje rekreacyjne, ekologiczne i zdrowotne –
wpływają na złagodzenie lub eliminację uciążliwości życia w miastach, kształtowanie układów
urbanistycznych, wprowadzają ład przestrzenny oraz nadają specyficzny i indywidualny
charakter miastu.

Zieleń miejska oddziałuje również na człowieka poprzez możliwość kontaktu z naturą,
wyciszenia się, znalezienia wytchnienia i odpoczynku z dala od zgiełku miasta. Jednakże, aby
zieleń oprócz spełniania funkcji estetycznej pełniła również inne zadania, musi być różnorodna
pod względem biologicznym, bo tylko wtedy zapewnia miejsce różnym gatunkom roślin i
zwierząt oraz zapobiega erozji gleb.

Parki i ogrody

Parki i ogrody stanowią najstarszą świadomą formę zieleni miejskiej. Są to w dużej mierze
twory sztuczne, projektowane przez człowieka. Pełnią przede wszystkim funkcje estetyczne i
rekreacyjno-wypoczynkowe. Funkcje estetyczne zostały po raz pierwszy uregulowane prawnie
w XIX w. przez grupę francuskich malarzy w parku Fountaibleu we Francji, którzy
doprowadzili do objęcia prawną ochroną parku ze względu na walory krajobrazowe i
estetyczne. Funkcje rekreacyjne parków istniały od zawsze. Parki i ogrody pełnią także inne
funkcje takie jak np. edukacyjne czy sportowe. Istnieją także parki i ogrody o znaczeniu
specjalnym, tj. dydaktyczne ogrody zoologiczne i botaniczne, gdzie prowadzone są prace
naukowo – badawcze, ale są one również otwarte dla zwiedzających. Specjalną grupą parków i
ogrodów są ogrody i parki zdrojowe w miastach-uzdrowiskach, które charakteryzują się przede
wszystkim specyficznymi właściwościami takimi jak: wody lecznicze, borowiny, mikroklimat.

Ogródki działkowe

Są to przede wszystkim ogrody zamknięte, dostępne tylko dla ich właścicieli. Zwykle są
niewielkie i znajdują się na obrzeżach miast. Służą przede wszystkim produkcji ogrodniczej
(wartość plonów z 1 ha ogródków działkowych jest 10-krotnie większa niż z normalnych
upraw

[

6

]

). Pełnią także role społeczne poprzez umożliwienie rekreacji i wypoczynku dla ludzi

pracujących w mieście, dając im doświadczyć bliskiego kontaktu z naturą.

Cmentarze

Są charakterystyczną formą zieleni miejskiej. W miastach zabytkowych znajdują się często w
centrum, co związane jest z tradycją katolicką. Nowe cmentarze znajdują się na obrzeżach
miast. Najczęściej spotykane mają nieregularną szatę roślinną, choć zdarzają się również
cmentarze wkomponowane w las, gdzie drzewa stają się ich wystrojem.

Tereny sportowe

Są to tereny otwarte, projektowane zgodnie z planem zieleni miejskiej. Służą przede
wszystkim do uprawiania sportu i rekreacji, gdzie istotne jest ich oddalenie od zakładów
przemysłowych, nasłonecznienie i ochrona od wiatrów.

Pasy zieleni, zadrzewienia przyuliczne

Jest to tzw. zieleń izolacyjna, oddzielająca np. jezdnię od chodnika, tworząca aleje wzdłuż
dróg, itp. W miastach sporo miejsca zajmują trawniki, które pełnią głównie funkcję ozdobną.

Ż

ywopłoty

Pełnią przede wszystkim funkcje ozdobne i izolacyjne, zwielokrotniają wykorzystanie
przestrzeni i powinny być stosowane zamiast trawników przyulicznych, tam gdzie jest to
możliwe. Ponadto ograniczają rozprzestrzenienie się zanieczyszczeń z rur wydechowych

samochodów i zmniejszają do 80% zanieczyszczenie gleb płynące z pojazdów
samochodowych

[

7

]

.

Pnącza

Są niedocenianym elementem zieleni miejskiej, a mogą stanowić jej doskonałe uzupełnienie i
tym samym poprawiać wizerunek miasta poprzez zasłonięcie starych, brzydkich ścian. Pnącza
spełniają także rolę termoizolatora budynków – w lecie ochładzają, a w zimie ocieplają je, a
także poprawiają mikroklimat i oczyszczają powietrze. Są też doskonałym schronieniem dla
drobnych ptaków.

Tereny zielone można również rozpatrywać pod kątem ich wartości przyrodniczej, a tam,
gdzie jest to uzasadnione, można objąć je ochroną prawną. Rada gminy może na swoim terenie
działania wprowadzić w drodze uchwały pewne formy ochrony przyrody, jeżeli nie
wprowadził ich wojewoda lub – w przypadku ochrony gatunkowej – Minister Środowiska:

•

Obszary chronionego krajobrazu – obejmuj

ą

wyró

ż

niaj

ą

ce si

ę

krajobrazowo

tereny o ró

ż

nych typach ekosystemów. Zagospodarowanie tych terenów

powinno zapewni

ć

stan wzgl

ę

dnej równowagi ekologicznej systemów

przyrodniczych (art. 26 ustawy o ochronie przyrody). Rada gminy okre

ś

la

nazw

ę

obszaru, jego poło

ż

enie, w miar

ę

potrzeb jego otulin

ę

oraz wprowadza

na tym terenie stosowne ograniczenia, nakazy i zakazy. Ograniczenia
stosowane na obszarach chronionego krajobrazu s

ą

łagodniejsze ni

ż

w

parkach krajobrazowych, a działalno

ść

gospodarcza nie podlega tu

powa

ż

niejszym ograniczeniom, lecz powinna by

ć

prowadzona tak, by

zapewni

ć

stan wzgl

ę

dnej równowagi ekologicznej. Obszary te powinny by

ć

wykorzystane dla celów turystyki, przy jednoczesnym zapewnieniu ich
ochrony przed uci

ąż

liwo

ś

ciami przemysłowymi czy komunikacyjnymi.

•

Ochrona gatunkowa – ma na celu zabezpieczenie dziko wyst

ę

puj

ą

cych

ro

ś

lin i zwierz

ą

t, a w szczególno

ś

ci gatunków rzadkich lub zagro

ż

onych

wygini

ę

ciem, jak te

ż

zachowanie ró

ż

norodno

ś

ci gatunkowej i genetycznej.

Ochrona gatunkowa ro

ś

lin i zwierz

ą

t wprowadzana jest w drodze

rozporz

ą

dzenia Ministra

Ś

rodowiska, gdzie okre

ś

lona jest lista gatunków

obj

ę

tych ochron

ą

, sposoby wykonywania ochrony oraz stosowne

ograniczenia, zakazy i nakazy. Wojewoda, a tak

ż

e rada gminy mo

ż

e, w

drodze rozporz

ą

dzenia, wprowadzi

ć

, na czas okre

ś

lony lub nieokre

ś

lony,

ochron

ę

gatunkow

ą

ro

ś

lin lub zwierz

ą

t nie obj

ę

tych ochron

ą

przez Ministra

Ś

rodowiska oraz okre

ś

li

ć

stosowne ograniczenia, zakazy i nakazy.

•

Pomniki przyrody – s

ą

to pojedyncze twory przyrody

ż

ywej i nieo

ż

ywionej

lub ich skupienia o szczególnej warto

ś

ci naukowej, kulturowej, historyczno-

pami

ą

tkowej i krajobrazowej oraz odznaczaj

ą

ce si

ę

indywidualnymi cechami,

wyró

ż

niaj

ą

cymi je w

ś

ród innych tworów, a w szczególno

ś

ci s

ę

dziwe i

okazałych rozmiarów drzewa i krzewy gatunków rodzimych lub obcych,

ź

ródła, wodospady, wywietrzyska, skałki, jary, głazy narzutowe, jaskinie.

•

U

ż

ytki ekologiczne – s

ą

zasługuj

ą

cymi na ochron

ę

pozostało

ś

ciami

ekosystemów, maj

ą

cych znaczenie dla zachowania unikatowych zasobów

genowych i typów

ś

rodowisk, jak: naturalne zbiorniki wodne,

ś

ródpolne i

ś

ródle

ś

ne "oczka wodne", k

ę

py drzew i krzewów, bagna, torfowiska, wydmy,

płaty nie u

ż

ytkowanej ro

ś

linno

ś

ci, starorzecza, wychodnie skalne, kamie

ń

ce

itp. U

ż

ytki ekologiczne uwzgl

ę

dnia si

ę

w miejscowym planie

zagospodarowania przestrzennego i uwidacznia w ewidencji gruntów.

•

Zespoły przyrodniczo-krajobrazowe – wyznacza si

ę

w celu ochrony

wyj

ą

tkowo cennych fragmentów krajobrazu naturalnego i kulturowego, dla

zachowania warto

ś

ci estetycznych.

Aby zwiększyć bioróżnorodność w mieście, by zieleń była ciekawsza można zastosować kilka
prostych zabiegów. Przede wszystkim nie należy przekształcać pozostałych gdzieniegdzie
fragmentów naturalnych i półnaturalnych środowisk, takich jak niewielkie naturalne łąki w
monokultury trawników, pozostawić przyrodzie miejsca podmokłe i niewielkie oczka wodne.

W polskich miastach istnieje wiele takich miejsc, które często traktowane są jako "chaszcze" i
tereny nieużyteczne, bardzo zaniedbane, służące za dzikie wysypiska śmieci. Są one często
terenami o sporej różnorodności biologicznej i powinny być chronione. Warto zahamować
proces ich dewastacji i przystosować je do pełnienia funkcji rekreacyjnych i edukacyjnych.
Takie działania prowadzone są w krajach Europy Zachodniej przez samorządy lokalne we
współpracy z organizacjami ekologicznymi. Przykładem może być brytyjska organizacja
Community Environmental Educational Development (CEED) z Sunderland, która we
współpracy z władzami lokalnymi tworzy tzw. tereny dzikiej przyrody w mieście, na terenach
zrekultywowanych bądź zaniedbanych. Działania CEED łączą ze sobą funkcje ekologiczne
poprzez rekultywację terenów poprzemysłowych i prowadzenie tam działań edukacyjnych dla
dzieci i młodzieży, z funkcjami społecznymi – poprzez organizowanie pracy dla bezrobotnych
z regionu.

25.

Renowacja Zamku Królewskiego w Warszawie

Zamek Królewski w Warszawie to jeden z najwa

ż

niejszych symboli polskiej pa

ń

stwowo

ś

ci.

Najpierw siedziba ksi

ążą

t mazowieckich, a od ko

ń

ca XVI w rezydencja głów koronowanych

oraz siedziba Sejmu Rzeczypospolitej Obojga Narodów, został prawie całkowicie zniszczony
podczas II wojny

ś

wiatowej. Podj

ę

ta w styczniu 1971 r. decyzja umo

ż

liwiła doprowadzenie do

pełnej rekonstrukcji zabytku, uko

ń

czonej w 1984 r.

Materiały Sto-ispo na zamkowych elewacjach
Od kilku lat trwaj

ą

na Zamku prace konserwatorskie, których celem jest ju

ż

nie tylko odbudowa pełnej

bryły kompleksu, ale te

ż

nadanie elewacjom charakteru najbardziej zbli

ż

onego do oryginału. W tym

bardzo trudnym zadaniu bierze udział równie

ż

firma

Sto-ispo

- podejmuj

ą

c si

ę

przygotowania

technologii materiałów wyko

ń

czeniowych zamkowych elewacji, a ostatnio tak

ż

e przynale

ż

nych do

Zamku Arkad Kubickiego.

Pierwsze prace dotyczyły głównie elewacji zachodniej wraz z wie

żą

zegarow

ą

i dziedzi

ń

cem

wewn

ę

trznym. Jak zawsze przy renowacji priorytetem technologicznym była trwało

ść

wykonanych

powłok zewn

ę

trznych - zdecydowano si

ę

wi

ę

c na farb

ę

krzemoorganiczn

ą

isposil, której wysoka

paroprzepuszczalno

ść

przy jednoczesnej hydrofobowo

ś

ci, gwarantowała odporno

ść

nawet na silne

deszcze. Jednak przy pó

ź

niejszym planowaniu aran

ż

acji estetycznej kolejnych elewacji zwrócono

uwag

ę

na inn

ą

mo

ż

liwo

ść

zamkni

ę

cia kolorystycznego fasad - przez wybarwienia tynku w masie. Taka

technologia, ze wzgl

ę

du na bardzo charakterystyczny efekt zatarcia tynku, powinna zbli

ż

y

ć

si

ę

bardziej do wczesnobarokowych elewacji z czasów Zygmunta III. Jak si

ę

okazało, realizacja nie była

łatwa, poniewa

ż

na ko

ń

cowy efekt estetyczny nakładał si

ę

nie tylko sam przygotowany tynk, ale te

ż

sposób i warunki jego zacierania przez wykonawców. Ponadto, po licznych próbach, zdecydowano si

ę

na bardzo gł

ę

bok

ą

czerwie

ń

, której uzyskanie wymagało dodawania du

ż

ej ilo

ś

ci pigmentu do zaprawy.

Miało to ogromne znaczenie, szczególnie przy elewacji południowej, najbardziej nara

ż

onej na

bezpo

ś

rednie działanie promieni słonecznych.

Wybór materiału musiał oczywi

ś

cie uwzgl

ę

dnia

ć

równie

ż

wymogi technologiczne. Na elewacji

znajdowały si

ę

przecie

ż

wyprawy nakładane przy rekonstrukcji. Ich stan był ogólnie dobry, ale tynki

wymagały miejscowych napraw; ponadto nad kamiennym cokołem widoczne były miejscowe
zawilgocenia muru wraz ze szkodliwymi solami.
Po wielu konsultacjach specjali

ś

ci Sto-ispo zaproponowali, by wi

ę

kszo

ść

zapraw przygotowa

ć

w

oparciu o wapna hydrauliczne zawieraj

ą

ce dodatki tufu wulkanicznego - re

ń

skiego trassu, na cokole

za

ś

wykona

ć

pas tynków renowacyjnych. Rodowód trassu si

ę

ga czasów rzymskich, poniewa

ż

to

wła

ś

nie staro

ż

ytni Rzymianie jako jedni z pierwszych stosowali tufy wulkaniczne (pucolana, ziemi

ę

santory

ń

sk

ą

oraz trass z Nadrenii) w swoich zaprawach. Dzi

ę

ki trassowi zaprawa wapienna nabierała

cech hydraulicznych, znacznie zmniejszał si

ę

jej skurcz, wielokrotnie rosła wytrzymało

ść

i co

najwa

ż

niejsze - odporno

ść

na kwa

ś

ne

ś

rodowisko, a z takimi wła

ś

nie warunkami mamy obecnie stale

do czynienia. Do wymiany tynków podkładowych wybrano lekk

ą

wypraw

ę

wapienno-trassow

ą

Trass-

Kalk-Maschinenleichtputz - materiał o doskonałej dyfuzji pary wodnej i cechach dopasowanych

zarówno do warunków słabego podło

ż

a jak i agresywnego

ś

rodowiska zewn

ę

trznego. Na cokole za

ś

nało

ż

ono pas szerokoporowych tynków renowacyjnych, których zadaniem była kumulacja

ewentualnych soli rozpuszczalnych - bez blokowania wilgoci zawartej w murze. Dopiero na tak
przygotowane podło

ż

e mo

ż

na było nakłada

ć

zacierk

ę

. Wybarwiony w specjalnym kolorze materiał -

Sanierhaftputz - zawierał dodatki mikrowłókien zwi

ę

kszaj

ą

ce jego elastyczno

ść

na mieszanym

podło

ż

u. Receptura materiału uwzgl

ę

dniała te

ż

odpowiedni

ą

wytrzymało

ść

, która musiała by

ć

dopasowana do lekkich wypraw podkładowych.

Na elewacji południowej znajduj

ą

si

ę

tak

ż

e liczne fragmenty ceglane, które równie

ż

poddano

zabiegom konserwatorskim. Nale

ż

ało wymieni

ć

do

ść

du

ż

y procent spoin oraz uzupełni

ć

ubytki w

cegle. Równie

ż

tutaj Sto-ispo zaproponowało specjalne zaprawy wapienno-trassowe, które ze

wzgl

ę

du na doskonałe własno

ś

ci, najlepiej spełni

ą

swoje zadanie. Jako spoiny wykorzystano zapraw

ę

HMF o historycznej recepturze, przygotowanej w kolorze be

ż

owo-piaskowym. Ubytki w cegle

wypełniono specjaln

ą

barwn

ą

zapraw

ą

tzw. sztucznym kamieniem, o cechach mechanicznych i

kapilarnych dopasowanych do podło

ż

a. Prace na elewacji południowej trwały praktycznie dwa sezony.

Jednak najwi

ę

kszy i najtrudniejszy technologicznie zakres prac dotyczył elewacji od strony Wisły -

wraz z przylegaj

ą

cymi Arkadami Kubickiego. Ta cz

ęść

Zamku to efekt wielu przebudów prowadzonych

z inicjatywy Augusta III, nast

ę

pnie Stanisława Augusta oraz prac prowadzonych do I pol. XIX w., kiedy

to Zamek był siedzib

ą

carskich namiestników. Cało

ść

kompleksu, usytuowana na skarpie, wymagała

w dolnej cz

ęś

ci bardzo wielu prac konstrukcyjnych i uszczelniaj

ą

cych. Podobnie jak w przypadku

elewacji zamkowych, Sto-ispo i tutaj miała za zadanie przygotowanie technologii wyko

ń

czeniowych

płaszczyzn elewacji. Zadanie wydawałoby si

ę

proste, wszak do

ś

wiadczenia i wymagania z górnych

fasad znacznie ułatwiały decyzje - ale tym razem rekonstruowano w cało

ś

ci boniowane tynki o do

ść

du

ż

ej grubo

ś

ci. Ponadto wiele prac nakładało si

ę

na siebie, a terminy wykonania były krótkie. Miało to

ogromne znaczenie, szczególnie po wcze

ś

niejszych do

ś

wiadczeniach, kiedy warunki temperatury i

wilgotno

ś

ci nakładania zacierek miały wpływ na ich wygl

ą

d. Równie

ż

tutaj zdecydowano si

ę

na

wyprawy wapienno-trassowe, ale tym razem, ze wzgl

ę

du na wi

ę

ksz

ą

grubo

ść

, podkłady wykonano z

szybciej wi

ążą

cej i nieco mocniejszej wyprawy Trass-Werksteinmörtel. Poniewa

ż

wyprawy wapienne,

nawet wi

ążą

ce hydraulicznie, wymagaj

ą

do

ść

długiego czasu sezonowania, a ze wzgl

ę

dów

okoliczno

ś

ciowych nale

ż

ało nada

ć

pracom ju

ż

na tym etapie wymagany efekt estetyczny, nało

ż

ono

tymczasowe wyko

ń

czenie barwne - na bazie mineralnej warstwy kontaktowej StoPrep Miral. Specjalna

warstwa nie przeszkodzi w nało

ż

eniu ko

ń

cowych barwnych zacierek tynkarskich.

W Arkadach Kubickiego prace wyko

ń

czeniowe jeszcze trwaj

ą

.

Produkty Sto-ispo zastosowane przy renowacji Zamku Królewskiego w Warszawie:

•

StoPrim Fungal,

•

StoPrep Miral,

•

Isposil,

•

Trass-Kalk-Maschinenleichtputz,

•

Trass-Werksteinmörtel,

•

Sanierhaftputz,

•

HMF Historischer-Mauer-Putz und Fugenmörtel,

•

NSR Natur-, Sandstein und Restauriermörtel.

27.

Decyzja o odbudowie-rekonstrukcji Starego Rynku i zniszczonych blokow Starego Miasta
w Poznaniu nie byla pozbawiona podloza emocjonalnego. Odbudowa ta stanowila,
podobnie jak w Warszawie, Gdansku czy Wroclawiu, forme protestu przeciwko
barbarzynskim zniszczeniom ostatniej wony, ale w przypadku Poznania miala glebsze
uzasadnienie, nie ograniczajace sie tylko do okupacji hitlerowskiej, gdyz byl to takze
protest przeciwko slawnemu Klturkampfowi niszczacemu wszystko co polskie juz w XIX i
na poczatku XX w., w czasie zaboru pruskiego. O charaktrze odbudowy zdecydowaly nie
tylko glosy specjalistow konserwatorow i architektow, lecz takiej odbudowy domagal sie
ogol znanych z patriotyzmu mieszkancow Poznania.

Odbudowa Starego Miasta ze zniszczen wojennych dobiega konca, ale istnieje
niebezpieczenstwo, ze w tym szybkim przeobrazaniu sie dzielnicy moze zatrzec sie
poczucie tego co stare, a co nowe, co zachowalo sie we wzniesionych z ruin budynkach,
co zostalo zrekonstruowane, a co przeksztalcone zgodnie z nowymi potrzebami. Z chwila
zakonczenia odbudowy nie ustana jednak prace konserwatorskie w tym zespole, gdyz
trwac one bede jeszcze, jak zakladaja plany, dlugie lata. Jesli zespol ten ma uzyskac w
pelni swe pierwotne piekno i harmonie oraz nowa wspolczesna tresc, nalezy przebyc
trudna droge orzadkowania tych czesci, ktorych nie zniszczyly dzialania wojenne, a
znieksztalcil i zeszpecil XIX w. Dlatego celem tej pracy jest utrwalenie mozliwie calego
materialu, ktory w obiektywny sposob przedstawi dzieje odbudowy zespolu
staromiejskiego na tle rysu historycznego, znieksztalcen XIX i poczatkow XX w. oraz
zniszczen ostatniej wony. Praca ma ukazac Stare Miasto w jego formie przedwojennej, po
zniszczeniu w 1945 r. oraz caloksztalt problemow odbudowy-rekonstrukcji, lacznie z
planami porzadkowania tych czesci osrodka zabytkowego, ktore nie zostaly strawione
prez pozar. Praca chce ukazac zagadnienia rozwoju odbudowy tej dzielnicy,
sformulowania jej nowej roli jako dzielnicy mieszkaniowej i centrum ruchu turystycznego
miasta z szczegolowa informacja o przebiegu realizacji i planowanych pracach na
przyszlosc - do 1985 r. Ma to byc w pewnym sensie dokument poniesionych trudow i
ogromnego wysilku wlozonego w odbudowe przez wielka rzesze robotnikow,
rzemieslnikow, inzynierow, architektow, ekonomistow i konserwatorow oraz ofiarnosci i
zaangazowania calego spoleczenstwa, a takze mecenatu Polskiej Rzeczypospolitej
Ludowej.

Niniejsza publikacja ma ukazac trudna, wieloletnia droge realizacji - na odcinku jednego
tylko zespolu zabytkowego Poznania - jednej z glownych tez zawartych w programie
konserwacji zabytkow, sformulowanych przez owczesnego Generalnego Konserwatora,
prof. dr. J. Zachwatowicza, ktora brzmiala:

Nie mogac zgodzic sie na wydarcie nam pomnikow kultury, bedziemy je rekonstruowali,
bedziemy je odbudowywali od fundamentow, aby pokazac pokoleniom, jezeli nie
autentyczna, to przynajmniej dokladna forme tych pomnikow, zyw w naszej pamieci i
dostepna w materialach.

Chcemy takze na tle przeprowadzonych prac pokazac nowa postawe polskich
konserwatorow, ktora z dawnego pasywnego stanowiska ochroniarskiego z okresu
miedzywojennego przerodzila sie po wojnie, w nowych warunkach, w postawe aktywna,
ujmujaca problemy konserwatorskie mozliwie jak najszerzej, dazaca do widocznego
udzialu przeszlosci w zyciu wspolczesnym.

Odbudowa zabytkowych osrodkow miejskich, jak dowiodla tego praktyka, to nie tylko
wynik scislej wspolpracy konserwatorow i urbanistow-architektow, ale to potrzeba
wspolczesnego nurtu spolecznego. Dzieki warunkowm stworzonym w nowej polskiej
rzeczywistosci zabytki mozna bylo przywrocic zyciu, nadajac im nowa socjalistyczna tresc
i wazna role spoleczna.

28.

Warszawscy architekci podjęli temat odbudowy stolicy już po pierwszych zniszczeniach w

1939

. W

pracowniach architektonicznych, konspiracyjnie lub pod pozorem innych prac, opracowywali plany
urbanistyczne i dokumentacyjne. Po

powstaniu

, kiedy miasto zostało przez Niemców planowo zniszczone, prace

koncepcyjne nastawione na natychmiastową odbudowę znacznie się nasiliły. Były prowadzone w wyzwolonym

Lublinie

i na

Pradze

, konspiracyjnie w

Generalnej Guberni

, w

Londynie

i obozach jenieckich.

5 listopada

1944

, jeszcze przed podjęciem decyzji o stołeczności Warszawy, które miało miejsce 3 stycznia

następnego roku, odbył się w Lublinie pierwszy zjazd

Stowarzyszenia Architektów Rzeczypospolitej Polskiej

,

na którym mimo różnych koncepcji odbudowy, wszyscy zgadzali się co do konieczności odtworzenia Warszawy

i przywrócenia jej stołeczności. Architekci wystosowali pismo do Biura Planowania i Odbudowy,
przedstawiające stanowisko SARP-u w sprawie stolicy, apelując o jak najszybsze podjęcie decyzji. Zaraz po
wyzwoleniu Biuro Planowania przy

Rządzie Tymczasowym

wysłało do stolicy grupę "Warszawa", pod

kierownictwem

Józefa Sigalina

, której zadaniem było oszacowanie zniszczeń i wezwanie rozproszonych

architektów do udziału w odbudowie miasta.

14 lutego

1945

powstało

Biuro Odbudowy Stolicy

kierowane przez

Romana Piotrowskiego

.

7 marca

1945

[4]

. Wydział Urbanistyki (jednostka BOS) przedstawił pierwszy plan dotyczący odbudowy miasta.

W prasie

[5]

pojawiły się artykuły prezentujące polemikę nad planem, a dziedzictwem przeszłości

[6]

.

Odbudową Starego Miasta zajmował się Wydział Architektury Zabytkowej BOS-u (kierowany przez

Jana

Zachwatowicza

). W marcu rozpoczęły pracę dwie grupy, terenowa Stare Miasto i inwentaryzacyjna, od wiosny

następnego roku Pracownia Stare Miasto. W latach 1945-1947 prowadzono głównie prace zabezpieczające i
odgruzowujące. W pierwszej kolejności oczyszczono i wstępnie zabezpieczono partery kamienic przy Rynku
Starego Miasta 32, 34, 36, stronę Dekerta, kamienice Wąskiego Dunaju i zachowane fragmenty katedry,
odgruzowano dojazd na Rynek, przeniesiono ocalałe elementy

Kolumny Zygmunta

i innych kamiennych oraz

drewnianych rzeźb do

Muzeum Narodowego

. Przy okazji odgruzowywania poczyniono również kilka odkryć

archeologicznych, m.in. malowidło gotyckie na ścianach kamienic na Rynku Starego Miasta 20 i 8, basztę
rycerską, znaczne partie Barbakanu ukryte w murach przyległych kamienic. Duży wkład w oczyszczanie Starego
Miasta mieli mieszkańcy Warszawy, którzy wykonywali pracę w

czynie społecznym

. W listopadzie

1948

uprawomocnił się plan zagospodarowania przestrzennego Starego i Nowego Miasta. W październiku

1949

przystąpiono do opracowania dokumentacji technicznej, ale niezależnie od tego ukończono już kamienice
przeznaczone na

Muzeum Historyczne

i powróciła na miejsce Kolumna Zygmunta (22 lipca razem z oddaniem

Trasy W-Z

). Do końca 1949 odgruzowano międzymurze wzdłuż ulicy Podwale, obszar od placu Zamkowego do

Piekarskiej, 96 kamieniczek, a zabezpieczono 45 budynków. Zakończenie pierwszego etapu odbudowy Starego
Miasta nastąpiło

22 lipca

1953

.

Odbudowa

Katedry św. Jana

i innych kościołów na Starym Mieście trwała nieco dłużej, a była możliwa dzięki

powołaniu przez kardynała

A. Hlonda

Rady Prymasowskiej Odbudowy Kościołów Warszawy, jak również

dzięki wsparciu państwa. Rekonstrukcja katedry, której przywrócono wygląd XV-wieczny trwała do

1955

.

Decyzję o odbudowie

Zamku Królewskiego

sejm podjął w 1949, jednak zamierzenia nie zrealizowano. Od 1947

trwało odgruzowywanie i odtworzenie Bramy Grodzkiej, do

1952

prowadzono prace archeologiczne. W latach

1960-62 odbudowano przyziemie Wieży Grodzkiej, salę o 2 słupach, zabudowania na Dziedzińcu Kuchennym,
podziemia obecnego Pałacu Ślubów i Bibliotekę Królewską. W

1971

podjęto ponownie decyzję o odbudowie,

według planu Jana Bogusławskiego z 1955. W

1974

budowla była na etapie stanu surowego. Od

1981

udostępniano zwiedzającym kolejne wnętrza. W

1984

rozwiązał się Obywatelski Komitet Odbudowy Zamku

Królewskiego

[7]

.

Po latach działalność BOS okazała się kontrowersyjna ponieważ prace dotyczące dokumentowa zniszczeń,
planowania przestrzennego oraz odbudowy zabytków m.in. na Starym Mieście, odbywały się przy celowym
wyburzaniu niejednokrotnie dobrze zachowanych budynków (z

XIX

i początku

XX wieku

)

[8]

.

W myśl nowoczesnej teorii konserwatorskiej wszelka rekonstrukcja i odbudowa jest fałszowaniem historii,
jednak wyjątek uczyniono dla Starego Miasta ze względów moralnych i ideologicznych. Przez kilka lat
przygotowywano wytyczne konserwatorskie i prowadzono badania. Zdecydowano się na przywrócenie
ś

wietności Starego Miasta z

XVIII wieku

[9]

, choć nie we wszystkich szczegółach. Zachowany został układ

przestrzenny miasta z okresu jego lokacji z

XII

-

XIII wieku

.

Stare Miasto stanowi jedyny na świecie (w tej skali) obszar planowej i dokończonej odbudowy terenu
zabytkowej zabudowy miejskiej po katastrofalnych zniszczeniach sięgających 85%. Projekt rekonstrukcji
opracował zespół architektów przy współpracy historyków i historyków sztuki, na podstawie zachowanych
wizerunków Warszawy, w tym

wedut

Canaletta

. Wykorzystano też zachowane fragmenty fasad, elementy

wystroju wnętrz, itp., zaś układ wnętrz został w większości zmieniony i dostosowany do nowych funkcji.

Na północ od murów obronnych rozciąga się teren

Nowego Miasta

, również zniszczonego i zrekonstruowanego

po

II wojnie światowej

. Oba osiedla bywają nazywane czasem Warszawską

Starówką

- nie jest to jednak

poprawna nazwa.

43.

W rozwoju przemysłowym świata zachodziło wiele zmian w strukturze zużycia surowców
energetycznych. Początkowo podstawowym źródłem energii był węgiel, wykorzystywany
powszechnie w energetyce, hutnictwie i transporcie (kolejowym i morskim). Z czasem
zaczęło rosnąć znaczenie ropy naftowej, o czym zadecydowały takie walory jak: tańsze
wydobycie, wyższa kaloryczność, mniejsza toksyczność spalania, możliwość zastosowania
jako paliwa we wszystkich środkach transportu oraz na szeroka skalę w przemyśle
chemicznym.

Doprowadziło to na początku lat 60-tych do zdystansowania węgla przez ropę naftową.
Ropa naftowa zaspokajała niemal połowę światowego zapotrzebowania na energię.
Dopiero kryzys w 1973 roku spowodował zmianę sytuacji. Na spotkaniu przedstawicieli
OPEC (arabskie państwa naftowe)

w Kuwejcie podjęto decyzje o zmianie stosunków tych państw z wielkimi koncernami
naftowymi (Exxon, Shell, Texaco, Mobil, Socal ). Od tej pory państwa OPEC objęły
kontrolą wydobycie ropy, ustalono podatki płacone przez koncerny naftowe za
korzystanie ze złóż, ograniczono wydobycie, a ropę eksportowano wyłącznie do państw
popierających politycznie państwa OPEC.

Taka sytuacja spowodowała niedobór ropy na rynkach światowych, wzrost jej ceny (
nawet siedmiokrotnie), zahamowanie rozwoju krajów średniorozwiniętych i zadłużenie
krajów słaborozwiniętych.

Kraje wysoko rozwinięte zaczęły poszukiwać energooszczędnych technologii. Nastąpił
rozwój automatyzacji, komputeryzacji i telekomunikacji. Zmierzano do jak najmniejszej
materiałochłonności i energochłonności.

W latach 70-tych zużycie ropy zmniejszyło się o 10-12%.



Obecnie najważniejszymi źródłami energii jest nadal ropa naftowa i węgiel kamienny, a
także gaz ziemny i węgiel brunatny. Dominuje zatem energetyka cieplna, która dostarcza
ponad 60% energii w skali światowej. Elektrownie cieplne emitują jednak ogromne ilości
pyłów, tlenków siarki i azotu, co jest szkodliwe dla środowiska.

Dlatego też rozwija się hydroenergetyka, która obecnie dostarcza ponad 23% energii w
skali światowej. Jednak rozwój ten ograniczają wysokie koszty budowy zakładów tego
typu. Najwięcej hydroelektrowni jest w krajach Skandynawii, Rosji, USA, Chinach,
Japonii, Brazylii, Francji, Włoszech.

Innym źródłem energii jest energetyka jądrowa. Dostarcza ona 17% energii w skali
świata. Ostatnio jednak tempo rozwoju tego typu energetyki uległo spowolnieniu, czego
przyczynami są: wysokie koszty budowy, problem składowania odpadów radioaktywnych
i negatywne nastawienie opinii publicznej. Największą role elektrownie jądrowe
odgrywają we Francji, Rosji, Japonii, USA.



Najwięksi producenci energii na świecie: USA, Rosja, Japonia, Chiny, Indie, Kanada,
Niemcy, Francja, Wielka Brytania.

Obszary deficytów: Europa zachodnia, Japonia, Korea Południowa, Tajwan, Singapur,
USA.

44.

Przyrost naturalny - różnica pomiędzy liczbą urodzeń żywych a liczbą zgonów. Wartość dodatnia oznacza
liczbę urodzeń przewyższającą liczbę zgonów, ujemna - odwrotnie. Jeśli mamy do czynienia z wartością ujemną,
mówimy o

ubytku naturalnym

. Przyrost naturalny różni się od

przyrostu rzeczywistego

o saldo

migracji

.

Przyrost naturalny obliczymy wzorem: Pn=U-Z. Występujące we wzorze wartości zazwyczaj podawane są jako
wartości względne, tzn. przeliczane na 1000 mieszkańców i wtedy określane są jako: stopa albo współczynnik
przyrostu naturalnego, rodność i umieralność.

W

demografii

przyrost rzeczywisty daje pełny obraz zmiany liczby mieszkańców danego obszaru otrzymany

poprzez zestawienie

przyrostu naturalnego

ze współczynnikami migracji. Stanowi sumę wielkości

przyrostu

naturalnego

i

salda migracji

. Obliczmy go : PR = Pn + SM

Migracja, emigracja, imigracja - wędrówka ludności mająca na celu zmianę miejsca pobytu. Przemieszczanie
się ludności jest całkowicie naturalnym zjawiskiem i występowało we wszystkich czasach. Nasilenie się migracji
może nastąpić m.in. z przyczyn złej sytuacji gospodarczej w miejscu zamieszkania (migracje ekonomiczne) lub
sytuacji politycznej nieodpowiadającej migrującym (migracje polityczne).

Osobnym zjawiskiem są migracje ze wsi do miast.

Urbanizacja - to proces rozwoju istniejących miast i powstawania nowych. Zespół przemian ekonomicznych,
społecznych, kulturowych i przestrzennych, prowadzących do rozwoju

miast

i obszarów miejskich, oraz wzrostu

liczby ludności miejskiej i jej udziału w liczbie ludności

państwa

bądź

regionu

46

Przemysł jest działem gospodarki narodowej w zakresie produkcji materialnej polegającej
na wydobywaniu zasobów przyrody i ich przetwarzania w celu dostosowania ich do
potrzeb człowieka. Procesy te odbywają się masowo przy użyciu maszyn i urządzeń
technicznych.



Dla poziomu i rentowności produkcji bardzo ważna jest odpowiednia lokalizacja zakładów.
Czynniki lokalizacji przemysłu możemy podzielić na dwie grupy:

- czynniki naturalne

klimat, ukształtowanie terenu, właściwości fizjograficzne – obecnie nie są one
najważniejsze bowiem zostały przełamane przez postęp naukowo-techniczny. Za przykład
można wziąć górnicze miasta Alaski, czy Syberii o bardzo niekorzystnych warunkach
klimatycznych. Dzięki nowoczesnym metodom eksploatacji możliwe jest wydobycie
surowców zalęgających głęboko czy też znajdujących się pod dnem morskim.

baza surowcowa – stanowią ją surowce jak i półprodukty. Najważniejsza baza
surowcowa jest w przypadku przemysł wydobywczego. Istnieją tez zakłady przemysłowe,
które dla obniżenia kosztów produkcji lokalizowane są w pobliżu bazy surowcowej (np.
hutnictwo miedzi). Sąsiedztwo bazy surowcowej ma znaczenie też ze względu na
obniżanie się wartości surowca w czasie transportu na dużych odległościach (przemysł
spożywczy). Istnieją tez zakłady z dala od bazy surowcowej

( import z zagranicy), albo przeważają inne czynniki lokalizacji.

dostęp do wody – większość gałęzi przemysłu zużywa dużo wody. Lokalizacja z dala od

rzek czy jezior podnosi koszty produkcji. Ważne dla przemysłu włókienniczego,
papierniczego, spożywczego hutniczego.

- czynniki pozanaturalne:

baza energetyczna – zakłady o energochłonnym profilu produkcji zlokalizowane są w
sąsiedztwie elektrowni o dużej mocy. Są to huty metali nieżelaznych (np. huty
aluminium), czy zakłady chemiczne, stosujące elektroniczne procesy produkcji.

zasoby siły roboczej – mimo postępującej mechanizacji przemysłu jest to nadal ważny
czynnik. Powszechna jest lokalizacja przemysłu na obszarach gdzie istnieje bezrobocie i
nadwyżka siły roboczej. Zmniejsza to koszty – budowa domów dla pracowników,
organizacja zaplecza usługowego. Siła robocza to też wykwalifikowana kadra, która jest
bardzo poszukiwana (przemysł elektroniczny). Siła robocza potrzebna jest w przemyśle
elektromaszynowym, odzieżowym, włókienniczym.

rynek zbytu - lokalizacja blisko rynku zbytu oznacza niższe koszty przechowania i
transportu. Można też prowadzić intensywna działalność reklamową. Ważne jest to dla
przemysłu spożywczego, przemysłu przedmiotów codziennego użytku – przemysł
odzieżowy, obuwniczy oraz przemysłu o wąskim kręgu odbiorców – np. specjalistyczne
maszyny i urządzenia.

infrastrukturę techniczna – siec komunikacyjną, energetyczną i wodno-kanalizacyjną,
oczyszczalnie ścieków, rurociągi i gazociągi.

zaplecze naukowe - ośrodki naukowo-badawcze, wyższe uczelnie, szkoły kształcenia
zawodowego, obecność wykwalifikowanej kadry

korzyści aglomeracji zakładów przemysłowych – skupienie wielu przemysłów umożliwia
współprace naukowo-techniczną, wymianę doświadczeń, specjalizację produkcji,
wymianę towarową. Aglomeracja stanowi duży rynek zbytu i zapewnia silę roboczą.



Ważny jest tez aspekt ekologiczny. Coraz częściej planując budowę fabryk bierze się pod
uwagę potencjalne zagrożenie terenów o walorach przyrodniczych, turystycznych, i
uzdrowiskowych.



Czynniki specjalne lokalizacji przemysłu:

- stopień ryzyka i stabilność gospodarki

- przepisy prawne, celne itd.

- ulgi podatkowe

- polityka miejscowej administracji

- wpływy związków zawodowych.

48.

Globalizacja to proces oznaczający zaciśnienie stosunków i wzrost współzależności w skali świata;
oznacza, iż świat, w którym żyjemy, to w coraz większym stopniu "jeden świat", gdzie inni odczuwają
skutki naszych działań, a my odczuwamy problemy globalne.Globalizacja to nie tylko przemiany

systemów globalnych, ale także zmiany zachodzące w życiu codziennym ludzi we wszystkich krajach
świata.
Globalizacja jest nie tylko zjawiskiem ekonomicznym, przede wszystkim jest wypadkową procesów
politycznych, gospodarczych, kulturowych społecznych.(Anthony Giddens)
Globalizacja to proces zagęszczenia i intensyfikowania się powiązań i zależności ekonomicznych,
finansowych, politycznych, militarnych, kulturowych, ideologicznych między społecznościami ludzkimi,
co prowadzi do uniformizacji świataw tych wszystkich zakresach, i odzwierciedla się w pojawieniu się
więzi społecznych, solidarności i tożsamości w skali ponadlokalnej i ponadnarodowej.(Piotr Sztompka)
Na wzrost globalizacji składa się szereg czynników, a w pierwszej kolejności zakończenie zimnej wojny
i upadek sowieckiego komunizmu oraz rozwój międzynarodowych międzynarodowych regionalnych
form sprawowania władzy przyczyniły się do zbliżenia poszczególnych krajów. Po drugie,
rozpowszechnienie technik informacyjnych ułatwiło przepływ informacji w skali globu i poszerzyło
światopoglądy.Po trzecie, rozrosły się i nabrały znaczenia korporacje ponadnarodowe, firmy handlowe,
banki tworząc sieci produkcji i konsumpcji. Typowo ponadnarodowy charakter mają tzw. nowe ruchy
społeczne i wyłaniające się z nich trwalsze organizacje czy stowarzyszenia: np. ruch ekologiczny i
Greenpeace, ruch praw człowieka. W świecie mass mediów istnieją ponadnarodowe sieci telewizyjne,
np. CNN i międzynarodowe czasopisma, np. "Time". W dziedzinie sportu najsłynniejsze kluby
piłkarskie przestają reprezentować swoje kraje. Pojawiają się także całe kategorie społeczne, których
życie i praca odrywają się zupełnie od konkretnego miejsca. Kiedyś byli to dyplomaci, dziś to
finansiści, bankierzy, menagerowie, personel lotniczy,artyści i w pewnym stopniu naukowcy.
Efektem tego rodzaju zmian staje się postępująca uniformizacja świata, co oznacza, iż kapitalistyczny
rynek wraz z charakterystycznymi dla siebie formami transakcji, organizacjami, instytucjami,
mentalnością konsumpcyjną opanował świat. W polityce kolejna "trzecia fala demokratyzacji"-typowe
demokratyczne instytucje i formy życia politycznego: parlamenty, wybory, kampanie, aktywna opinia
publiczna. W dziedzinie kultury tzw homogenizacja, która w pierwszej kolejności dotyczy języka, co
oznacza, iż coraz bardziej intensywne i powszechne kontakty ponadnarodowe wymagają wspólnego
języka. Światowym narzędziem komunikowania staje się coraz bardziej powszechny

język

angielski.

Pojawia się tożsamość regionalna-np. "my Europejczycy", Europejczycy także zalążki solidarności
światowej. Najmocniejszym tego wyrazem jest

idea

praw człowieka, o zasięgu uniwersalnym, nie

ograniczonym-jak prawa polityczne-do obywateli jakiegoś kraju, lub jak prawa społeczne-do klas i
grup upośledzonych. Wzmocnieniu ulegają lojalności i tożsamości lokalne, etniczne i religijne. Między
ludźmi pojawia się więź obiektywna wzajemnych zależności i więź subiektywna wzajemnej
solidarności.
W wymiarze politycznym mieliśmy hordy, rody, plemiona, królestwa, imperia, aż po dominującą
dopiero od kilku wieków formę państwa narodowego.
Globalizacja postępuje gwałtownie, ale nierównomiernie. Charakteryzuje ją rosnąca bariera między
najbogatszymi a najbiedniejszymi krajami świata. Globalizacja jest przedmiotem sporów i gorących
dyskusji. Wyróżnia się trzy podejścia do globalizacji
1.

sceptycy

uważają, ze przecenia się jej znaczenie i że istniejące współcześnie współzależności mają

swoje odpowiedniki w przeszłości. Uważają, że w ramach największych grup finansowych i
handlowych występuje

zjawisko

regionalizacji, a zwłaszcza amerykanizacji

2. hiperglobaliści-ich zdaniem globalizacja jest rzeczywistością, a przy tym potężną siłą, która może
całkowicie zredukować znaczenie rządów państw narodowych
3. zwolennicy koncepcji transformacji-ich zdaniem globalizacja przekształca wiele aspektów
istniejącego porządku światowego, w tym gospodarkę, politykę, stosunki społeczne, ale stare wzory
nie znikają
4. alterglobaliści-ich zdaniem powinna istnieć kontrola nad rozpowszechnianiem globalizacji. Proponują
wprowadzenie tzw. podatku Tobina pobieranego w wysokości 1% od przelewów bankowych
realizowanych przez państwa i zasilenie tym podatkiem amerykańskiego banku w wymiarze bardziej
politycznym aniżeli ekonomicznym
Ruch antyglobalistyczny– ruch społeczno-polityczny aktywny w większości państw świata, różnorodny
ideowo i niejednolity organizacyjnie. Za cel stawia sobie radykalną zmianę obecnych stosunków
ekonomicznych, ekologicznych i społecznych, poprzez m.in. budowanie globalnego społeczeństwa
obywatelskiego

49.

Nieruchomość to jeden z rodzajów

rzeczy

w rozumieniu

prawa cywilnego

.

W prawie polskim wyróżnia się trzy rodzaje nieruchomości:

•

gruntowe

•

budynkowe

•

części budynków (nazywane też lokalowymi)

zdefiniowane w przepisach art. 46 §1

Kodeksu cywilnego

.

Podstawowym rodzajem nieruchomości są

nieruchomości gruntowe

, którymi są części powierzchni ziemskiej

stanowiące odrębny przedmiot

własności

(

grunty

). Znajdujące się na nich i trwale z nimi związane

budynki

, inne

urządzenia i rośliny, jak również prawa związane z własnością nieruchomości są

częściami składowymi

danej

nieruchomości gruntowej. Wobec tego nie mogą być przedmiotem odrębnej własności (łac.

superficies solo

cedit

).

55.

Kataster -

publiczny rejestr

danych o

gruntach

i

budynkach

(przedmioty katastru) oraz o ich

właścicielach

i

władających

(podmioty katastru).

W Polsce kataster jest utożsamiany prawnie z ewidencją gruntów i budynków (EGiB).

Kataster to zestaw informacji i dokumentów prowadzonych przez administrację podatkową i wykorzystywanych
dla potrzeb podatku od nieruchomości. Według ustawy z 1947 r. kataster to oparty na mapie spis i opis gruntów i
budynków, stanowiących odrębny przedmiot własności. Celem katastru jest zakładanie i prowadzenie

Ksiąg

Wieczystych (KW)

, wymiany podatków i dostarczenie danych w zakresie objętym katastrem dla gospodarki

państwa. Zawiera informacje dotyczące: gruntów (położenie, granice, powierzchnia, rodzaj użytków gruntowych
i klas gleboznawczych), budynków i budowli (położenie, przeznaczenie, funkcje użytkowe i dane tech.),
oznaczenie

KW

oraz osoby

właściciela

lub władającego gruntem

52.

Rynek nieruchomości - jest to ogół warunków, w których odbywa się transfer praw do

nieruchomości

oraz są

zawierane umowy, które stwarzają wzajemne prawa i obowiązki, połączone z władaniem nieruchomościami.
Rynek ten jest rynkiem nieformalnym, tzn. nie ma stałej siedziby i statusu.

Na rynku nieruchomości działa wiele

podmiotów gospodarczych

. Do najważniejszych należą: inwestorzy,

kredytodawcy

,

przedsiębiorcy

, maklerzy oraz obsługa techniczna rynku.

Rynek ten pełni istotne funkcje gospodarcze i społeczne:

•

funkcję wymiany

•

funkcję informacyjną

•

funkcję korygowania