Wydział Matematyki Fizyki i Chemii Uniwersytetu Śląskiego
Instytut Fizyki
Ćwiczenie nr 25
I pracownia fizyczna
Wyznaczanie temperaturowej zależności
współczynnika lepkości cieczy za pomocą
wiskozymetru H¨
opplera.
Opracował: mgr B. Gardas
Katowice 2011
1. Zagadnienia do kolokwium wstępnego
Przed przystąpieniem do wykonania ćwiczenia należy zapoznać się z następującymi
zagadnieniami fizycznymi:
?
Ciecz rzeczywista a idealna, prawo
?
tarcie wewnętrzne cieczy, współczynnik lepkości cieczy.
?
i prawo
, ruch ciała w cieczy lepkiej;
?
ruch laminarny i burzliwy, liczba
?
zasada działania wiskozymetru
?
zależność współczynnika lepkości cieczy od temperatury.
2. Aparatura
Do wykonania ćwiczenia niezbędne będą następujące przyrządy (Rys. 25.1):
?
Wiskozymetr H¨
opplera (wypełniony wodą), ultratermostat;
?
stoper
.
3. Wzory
Wzory matematyczne wyrażające zależności między mierzonymi wielkościami fizycz-
nymi zebrane zostały poniżej.
?
Lepkość wody η:
η = K (%
k
− %
c
) τ,
(25.1)
gdzie %
k
= 2, 40 · 10
3
[kg/m
3
] jest gęstością kuki (można uważać za wielkość stałą w
badanym zakresie temperatur), %
c
− gęstość wody (w danej temperaturze), τ − czas
opadania kulki. Ponadto
K = 0, 077 · 10
−6
"
kg
m · s
#
,
(25.2)
jest stałą aparaturową.
?
Zależność temperaturowa współczynnika lepkości wody:
η(T ) = Ae
B/T
lub
ln(η) = B
1
T
+ ln(A),
(25.3)
gdzie A, B są stałymi charakterystycznymi dla wody, T − temperatura bezwzględna.
2
ultratermostat
termometr
węże do przepływu wody
stoper
wiskozymetr Höpplera
Rysunek 25.1. Stanowisko do pomiaru temperaturowej zależności współ. lepkości wody.
4. Wykonanie ćwiczenia
4.1. Zapoznać się z obsługą ultratermostatu i wiskozymetru H¨
opplera. Wypoziomować
wiskozymetr.
4.2. Odczytać temperaturę początkową t
p
. Obrócić wiskozymetr o 180
◦
aż do zaskocze-
nia zatrzasku. Zmierzyć czas spadania kuki między kreskami na rurce wewnętrznej
wiskozymetru. Pomiar należy powtórzyć wielokrotnie.
4.3. Włączyć ultratermostat, nastawić na termometrze kontaktowym temperaturę 5
◦
wyż-
szą od początkowej. Pomiar należy wykonać po ustabilizowaniu się temperatury (po
ok 10min).
4.4. Odczytać ustabilizowaną temperature t. Wykonać wielokrotnie pomiar czasu spada-
nia kulki.
4.5. Przeprowadzić pomiar dla następnych ustabilizowanych temperatur, aż do 80
◦
.
4.6. Przeprowadzić pomiary dla temperatur malejących (od 80
◦
do pokojowej) co 5
◦
.
UWAGI:
?
Ilość pomiarów w pkt. 4.1 − 4.3 ustalić z asystentem.
?
Nie dolewać zimnej wody do zbiornika ultratermostatu.
3
5. Opracowanie wyników
5.1. Dla danej, ustabilizowanej temperatury t oszacować niepewność pomiarową ∆t. Ob-
liczyć T , ∆T .
5.2. Obliczyć dla ustalonej t, średni czas spadania kulki τ . Niepewność ∆t oszacować
metodą statystyczna (błąd średni kwadratowy) lub Studenta-Fishera.
5.3. Korzystając ze wzoru (
) obliczyć η oraz ln(η). Oszacować ∆η.
5.4. Zależność η = η(T ) przedstawić na wykresie. Zaznaczyć niepewności ∆η i ∆T . Wy-
różnić pomiary dla temperatur rosnących i malejących.
5.5. Przedstawić na wykresie zależność ln(η(T )) = f (1/T ). Analizując otrzymaną prostą
wyznaczyć A i B oraz ich niepewności ∆A i ∆B. Można posłużyć się metodą graficzną
lub metodą regresji liniowej.
6. Przydatne strony internetowe
?
Ciśnienie atmosferyczne i hydrostatyczne
?
MIT OpenCourseWare (wykład 27)
?
MIT OpenCourseWare (wykład 28)
Dla zainteresowanych:
?
MIT OpenCourseWare (cały kurs)
?
Literatura
[1] D. Halliday R. Resnick. Fizyka tom 1. PWN, Warszawa 1999.
[2] H. Szydłowski. Pracownia Fizyczna tom 1. PWN, Warszawa 1999.
[3] H. Szydłowski. Pracownia fizyczna wspomagana komputerem. PWN, Warszawa 2003.
[4] T. Drynski. Ćwiczenia Laboratoryjne z Fizyki. WSP, Warszawa 1992.
4