„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
MINISTERSTWO EDUKACJI
NARODOWEJ
Dariusz Kowalczyk
Małgorzata Kowalczyk
Konserwacja sprzętu dźwiękowego 313[06].Z2.06
Poradnik dla ucznia
Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2007
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
1
Recenzenci:
mgr inŜ. Paweł Pirosz
mgr inŜ. Marcin Makowski
Opracowanie redakcyjne:
mgr Małgorzata Kowalczyk
Konsultacja:
mgr inŜ. Joanna Stępień
Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 313[06].Z2.06
,,Konserwacja sprzętu dźwiękowego”, zawartego w modułowym programie nauczania dla
zawodu asystent operatora dźwięku.
Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2007
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
2
SPIS TREŚCI
1. Wprowadzenie
3
2. Wymagania wstępne
5
3. Cele kształcenia
6
4. Materiał nauczania
7
4.1. Instrukcje obsługi i konserwacja sprzętu
7
4.1.1. Materiał nauczania
7
4.1.2. Pytania sprawdzające
10
4.1.3. Ćwiczenie
10
4.1.4. Sprawdzian postępów
11
4.2. Nośniki optyczne w systemach profesjonalnych
12
4.2.1. Materiał nauczania
12
4.2.2. Pytania sprawdzające
14
4.2.3. Ćwiczenie
14
4.2.4. Sprawdzian postępów
15
4.3. Inne nośniki w systemach profesjonalnych
16
4.3.1. Materiał nauczania
16
4.3.2. Pytania sprawdzające
19
4.3.3. Ćwiczenie
19
4.3.4. Sprawdzian postępów
19
4.4. Przewody niskosygnałowe i głośnikowe
20
4.4.1. Materiał nauczania
20
4.4.2. Pytania sprawdzające
23
4.4.3. Ćwiczenie
23
4.4.4. Sprawdzian postępów
24
4.5. Wtyki
25
4.5.1. Materiał nauczania
25
4.5.2. Pytania sprawdzające
28
4.5.3. Ćwiczenie
28
4.5.4. Sprawdzian postępów
29
4.6. Łączenie urządzeń
30
4.6.1. Materiał nauczania
30
4.6.2. Pytania sprawdzające
35
4.6.3. Ćwiczenie
35
4.6.4. Sprawdzian postępów
36
5. Sprawdzian osiągnięć
37
6. Literatura
42
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
3
1. WPROWADZENIE
Poradnik będzie Ci pomocny w rozwijaniu umiejętności konfigurowania i obsługiwania
studyjnego sprzętu dźwiękowego.
Poradnik zawiera:
1.
Wymagania wstępne, czyli wykaz umiejętności i wiedzy, które powinieneś mieć
opanowane, aby przystąpić do realizacji tej jednostki modułowej.
2.
Cele kształcenia tej jednostki modułowej.
3.
Materiał nauczania, który umoŜliwia samodzielne przygotowanie się do wykonania
ć
wiczeń i zaliczenia sprawdzianów. Szczególnie istotnymi treściami są zagadnienia
związane z budową i działaniem organów słuchowych człowieka, z rozchodzeniem się
dźwięku, o reagowaniu dźwięku na napotkane bariery. Poznanie zasad izolacji i akustyki
pomieszczeń oraz ocenianie i dobieranie odpowiednich materiałów do adaptacji
akustycznych pozwoli na zdobycie umiejętności prawidłowego określania właściwości
akustycznych pomieszczeń. Wykorzystaj do poszerzenia wiedzy wskazaną literaturę oraz
inne źródła informacji.
4.
Pytania sprawdzające wiedzę potrzebną do wykonania ćwiczeń.
5.
Ć
wiczenia, które zawierają wykaz materiałów i sprzętu pomocnych w ich realizacji.
6.
Sprawdzian postępów.
Wykonując sprawdzian postępów powinieneś odpowiadać na pytanie tak lub nie, co
oznacza, Ŝe opanowałeś materiał rozdziału albo nie.
7.
Sprawdzian osiągnięć dotyczący poziomu opanowania materiału nauczania całej
jednostki modułowej wraz z instrukcją i kartą odpowiedzi.
8.
Wykaz literatury.
JeŜeli masz trudności ze zrozumieniem tematu lub ćwiczenia, wówczas poproś
nauczyciela o wyjaśnienie i ewentualne sprawdzenie, czy dobrze wykonujesz określoną
czynność. Po zrealizowaniu materiału spróbuj zaliczyć sprawdzian z zakresu jednostki
modułowej.
Bezpieczeństwo i higiena pracy
W czasie pobytu w pracowni musisz przestrzegać regulaminów, przepisów bhp i higieny
pracy oraz instrukcji przeciwpoŜarowych, wynikających z rodzaju wykonywanych prac.
Przepisy te poznasz podczas trwania nauki.
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
4
Schemat układu jednostek modułowych
313[06].Z2.01
Nagrywanie i obróbka
warstwy d
ź
wi
ę
kowej filmów
313[06].Z2.02
Nagrywanie i obróbka d
ź
wi
ę
ku
na potrzeby produkcji
telewizyjnej
313[06].Z2
Technologia produkcji
313[06].Z2.04
Rejestracje i obróbka d
ź
wi
ę
ku na
potrzeby produkcji fonograficznej
313[06].Z2.03
Nagrywanie i obróbka d
ź
wi
ę
ku
na potrzeby produkcji radiowej
313[06].Z2.05
Realizowanie nagra
ń
d
ź
wi
ę
kowych na potrzeby
spektakli teatralnych
i imprez estradowych
313[06].Z2.06
Konserwacja sprz
ę
tu d
ź
wi
ę
kowego
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
5
2. WYMAGANIA WSTĘPNE
Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej powinieneś, umieć:
−
posługiwać się podstawowymi pojęciami z zakresu akustyki,
−
rozróŜniać elementy obwodów elektrycznych,
−
czytać schematy blokowe urządzeń elektronicznych,
−
rozróŜniać i charakteryzować złącza sprzętu elektroakustycznego,
−
analizować schematy ideowe urządzeń elektroakustycznych,
−
przygotować przewody do lutowania, lutować,
−
obsługiwać komputer,
−
obsługiwać urządzenia audio profesjonalne i powszechnego uŜytku,
−
stosować przepisy BHP przy obsłudze urządzeń elektrycznych.
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
6
3. CELE KSZTAŁCENIA
W wyniku realizacji programu jednostki modułowej powinieneś, umieć:
−
dobrać urządzenia i narzędzia warsztatowe do konserwacji sprzętu dźwiękowego,
–
określić budowę i zastosowanie podstawowych przyrządów pomiarowych,
–
skonfigurować i zainstalować sprzęt dźwiękowy,
–
przetestować sprzęt i sprawdzić jego przydatność do pracy,
–
określić właściwości magnetyczne i elektryczne materiałów,
–
określić rodzaje kabli oraz zasady ekranowania i uziemienia kabli,
–
przygotować proste okablowanie, wymienić styki, gniazda i wtyczki,
–
posłuŜyć się opisem złączy,
–
określić zasady konserwacji urządzeń dźwiękowych,
–
określić zasady konserwacji urządzeń wizyjnych,
–
przeprowadzić okresowe przeglądy sprzętu dźwiękowego i wizyjnego,
–
wykonać proste naprawy i konserwację sprzętu dźwiękowego i wizyjnego,
–
zlokalizować powaŜniejsze awarie i zapewnić serwis techniczny,
–
scharakteryzować systemy zapisu i odczytu dźwięku na róŜnych nośnikach,
–
posłuŜyć się pojęciami: dźwięk przestrzenny, przesunięcie faz, dźwięk synchroniczny,
–
zapisać i odczytać obraz na róŜnych nośnikach,
–
przeprowadzić transfery obrazu,
–
zaprogramować urządzenia elektroakustyczne,
–
zastosować przyrządy do pomiaru akustyki,
–
posłuŜyć się dokumentacją techniczną i instrukcją obsługi urządzeń,
–
zastosować normy techniczne obowiązujące w produkcji filmowej, telewizyjnej,
radiowej, fonograficznej, teatralnej radiowej, teatralnej i estradowej.
–
zastosować przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ochrony przeciwpoŜarowej
podczas konserwacji sprzętu dźwiękowego.
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
7
4.
MATERIAŁ NAUCZANIA
4.1. Instrukcje obsługi i konserwacja sprzętu
4.1.1. Materiał nauczania
KaŜde urządzenie elektroniczne posiada instrukcję obsługi (ang. – User’s Guide lub
User’s Manual) opisującą parametry techniczne, sposób podłączenia urządzenia, opis
elementów regulacyjnych i warunków pracy. W niektórych instrukcjach zawarty jest schemat
blokowy urządzenia, co w wypadku konsolet mikserskich ma duŜe znaczenie, gdyŜ pozwala
na prześledzenie torów sygnałowych i sposobów działania przełączników. Schemat blokowy
konsolety stanowi podstawę opanowania obsługi tego urządzenia. Większość instrukcji do
sprzętu produkowanego poza granicami Polski nie jest tłumaczona na język polski, dlatego
niezbędna jest znajomość języka angielskiego, a zwłaszcza terminologii stosowanej
w elektroakustyce. Nie zawsze instrukcje obsługi dołączane są w wersji drukowanej. Wersje
elektroniczne, komputerowe, najczęściej w kilku językach, zamieszczane są na płytach CD
w formacie PDF (ang. Portable Document Format). Do odczytu dokumentów w tym formacie
słuŜy m.in. darmowy, komputerowy czytnik firmy Adobe – Acrobat Reader, którego plik
w wersji instalacyjnej jest najczęściej zamieszczony na tej samej płycie, co instrukcje obsługi.
Do odczytu moŜna uŜyć alternatywnych programów, nie wymagających instalacji na
komputerze, a których zaletą jest mała wielkość w porównaniu z Acrobat Readerem
(np. Foxit Reader). Dobrym źródłem informacji o sprzęcie są strony internetowe ich
producentów i dystrybutorów. Najczęściej zamieszczone są na nich elektroniczne wersje
instrukcji obsługi, dane techniczne, a nawet poradniki (ang. – tutorials). Przykładem moŜe
być poradnik dla realizatora dźwięku do konsolet firmy Soundcraft, zamieszczony na stronie
polskiego dystrybutora sprzętu tej firmy - http://www.essaudio.pl/pdf/soundcraft/guide.pdf.
Serwisowanie sprzętu elektroakustycznego we własnym zakresie jest dość ograniczone ze
względu na technologię stosowaną przy montaŜu elementów elektronicznych (montaŜ
powierzchniowy), jak i brak dostępu do instrukcji serwisowych. Dlatego we własnym
zakresie moŜliwe jest usuwanie, w miarę moŜliwości, usterek mechanicznych, wymiana
gniazd, przełączników i bezpieczników. NaleŜy pamiętać, aby przy wymianie bezpieczników
i wszelkich naprawach były zachowane względy bezpieczeństwa pracy. Przy demontaŜu
obudów urządzeń naleŜy je w pierwszej kolejności odłączyć od napięcia zasilania. Do
wymiany bezpieczników naleŜy zawsze uŜywać komponentów o tych samych parametrach
jak zastępowane. W przypadku przewodów przesyłowych, zarówno niskosygnałowych jak
i głośnikowych zakres czynności naprawczych polega na wymianie uszkodzonych wtyków
i napraw połączeń lutowanych. Nie podlegają naprawie przewody z uszkodzoną izolacją
i uszkodzonymi Ŝyłami. Do kontroli stanu przewodów moŜna uŜyć urządzenia serwisowego.
Podstawowymi narzędziami do prostych prac serwisowych są: zestaw wkrętaków
izolowanych róŜnej wielkości (płaskich i krzyŜakowych), klucze imbusowe, klucze płaskie
i nasadowe, szczypce izolowane, pęseta, lupa powiększająca, imadełko, lutownica grzałkowa
(oporowa – najlepiej z regulowaną mocą), elektroniczny miernik uniwersalny (najlepiej
z akustycznym testerem przejścia). NaleŜy pamiętać, Ŝe do lutowania styków i elementów
elektronicznych naleŜy stosować drut lutowniczy wypełniony topikiem (tinol), zaś jako
materiału pomocniczego nie wolno uŜywać pasty lutowniczej ani kwasów. Najlepsza do tego
celu jest kalafonia. PoniŜej zamieszczone są na rysunkach urządzenia serwisowe i materiały
dotyczące
prawidłowego
montaŜu
wtyków
uŜywanych
do
łączenia
urządzeń
elektroakustycznych.
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
8
Rys. 1. Urządzenie serwisowe do przewodów niskosygnałowych. [12]
Rys. 2. Urządzenie serwisowe do przewodów niskosygnałowych, głośnikowych i MIDI [14]
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
9
Rys. 3. Instrukcje montaŜu wtyków XLR i TRS [9]
Urządzenia w studio nie są naraŜone na zły wpływ warunków atmosferycznych, czy duŜe
zmiany temperatury. Głównym zagroŜeniem dla sprzętu akustycznego jest kurz, który dostaje
się do ślizgaczy potencjometrów powodując uszkodzenie ścieŜki oporowej, co ujawnia się
trzaskami lub przerwami w sygnale. W pobliŜu urządzeń naleŜy ostroŜnie posługiwać się
płynami. Zwłaszcza konsolety, z powodu swej poziomej konstrukcji, naraŜone są na czynniki
mogące doprowadzić je do uszkodzenia. Zasadą jest, aby po zakończeniu pracy
potencjometry (zwłaszcza suwakowe) pozostawić w dolnym skrajnym połoŜeniu. Nie
zalecane jest uŜywanie płynów do regeneracji potencjometrów z powodu ich małej
skuteczności, a czasem wręcz pogorszenia działania regulatorów, po jego zastosowaniu.
ZuŜyte lub uszkodzone potencjometry naleŜy wymienić w serwisie. Serwisem urządzeń
zajmują się najczęściej ich dystrybutorzy. Serwis urządzenia konkretnego producenta moŜna
odnaleźć w internecie. Takie urządzenia peryferyjne jak: procesory efektów, equalizery czy
kompresory, powinny być umieszczane w skrzyniach typu RACK. RACK Jest to
zaadaptowany z przemysłu system mocowania urządzeń o znormalizowanych wymiarach
płyty czołowej i znormalizowanej wysokości. Gdy urządzenia są nieuŜywane, moŜna
zamontować w skrzyniach pokrywy, by chronić je przed kurzem.
Wszelkie zmiany miejsca podłączenia urządzeń łatwiej jest zrealizować stosując do tego
celu tzw. krosownice umoŜliwiające niemal dowolne konfiguracje połączeń.
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
10
Rys. 4. Skrzynia ochronna na konsoletę mikserską [15]
Rys. 5. Skrzynia RACK do montaŜu urządzeń peryferyjnych [15]
4.1.2. Pytania sprawdzające
Opowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.
1.
W jakim formacie są publikowane elektroniczne instrukcje obsługi?
2.
Co to jest „tutorial”?
3.
Co to jest system RACK?
4.
Jaki powinien być podstawowy zestaw narzędzi do serwisowania urządzeń?
4.1.3. Ćwiczenie
Ćwiczenie 1
Wykonaj
dwa
przewody
do
połączenia
urządzeń:
symetryczny
XLR-XLR
i niesymetryczny TS-TS.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1)
zorganizować stanowisko pracy,
2)
zapoznać się z instrukcją ćwiczenia,
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
11
3)
zapoznać się ze strukturą przewodów uŜywanych do połączenia urządzeń,
4)
rozmontować wtyki potrzebne do wykonania przewodu,
5)
odizolować Ŝyły i ekran,
6)
pobielić końcówki przewodów,
7)
przylutować do styków odpowiednie Ŝyły i ekran,
8)
sprawdzić prawidłowość połączeń,
9)
złoŜyć wtyki,
10)
ponownie sprawdzić prawidłowość połączeń, aby wykluczyć zwarcia.
WyposaŜenie stanowiska pracy:
−
lutownica grzałkowa z regulacją mocy,
−
tinol,
−
kalafonia,
−
nóŜ monterski,
−
wkrętaki,
−
miernik elektroniczny lub próbnik przejścia,
−
przewód mikrofonowy,
−
przewód koncentryczny,
−
wtyki XLR, TRS i TS.
Ćwiczenie 2
Wyszukaj w internecie stronę producenta urządzeń efektowych np. Lexicon i pobierz
instrukcję obsługi procesora efektów.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1)
zorganizować stanowisko pracy,
2)
zapoznać się z instrukcją ćwiczenia,
3)
uruchomić przeglądarkę internetową,
4)
za pomocą wyszukiwarki odnaleźć stronę producenta urządzenia,
5)
odnaleźć podstronę urządzenia,
6)
znaleźć instrukcję obsługi,
7)
pobrać instrukcję na dysk twardy komputera,
8)
otworzyć instrukcję w komputerowym czytniku plików PDF,
9)
wyszukać w instrukcji parametry techniczne procesora efektów.
WyposaŜenie stanowiska pracy:
−
komputer podłączony do sieci internet z zainstalowanym czytnikiem plików PDF.
4.1.4. Sprawdzian postępów
Czy potrafisz:
Tak
Nie
1.
wykonać przewód mikrofonowy z wtykami XLR?
□
□
2.
wykonać przewód niesymetryczny z wtykami TS?
□
□
3.
wykonać przewód insertowy TRS-2xXLR?
□
□
4.
znaleźć w internecie potrzebne informacje i instrukcje obsługi
urządzeń?
□
□
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
12
4.2. Nośniki optyczne w systemach profesjonalnych
4.2.1. Materiał nauczania
Płyta CD Audio (CD-DA - Compact Disc Digital Audio) miała swoją premierę w 1980
roku i jest standardem wypromowanym przez koncerny Philips i Sony. Płyta ma średnicę
12cm (ten wymiar to pochodna technologii wytwarzania krzemowych monokryształów),
grubość 1,2mm i waŜy ok. 15g (specyfikacja Red Book dopuszcza wagę do 33g). Wykonana
jest z poliwęglanu i pokryta z jednej strony aluminium, w którym wytłoczone są informacje
w postaci kombinacji pitów (wgłębień) i landów (pól). Tworzą one spiralną ścieŜkę od środka
płytki do jej brzegu. Przeciętna długość ścieŜki wynosi około 5km. Odczyt płyty odbywa się
z prędkością liniową od 1,2 do 1,4m/s. Oznacza to, Ŝe prędkość kątowa maleje wraz
z odległością od środka płyty. Odtwarzacze Audio CD odczytują płyty CD-DA
z przepływnością 150kB na sekundę i w terminologii komputerowej jest to prędkość x1.
Do zapisu danych w standardzie CD-DA słuŜą płyty CD-R/RW. Płyta CD-R (CD-
Recordable) słuŜy do jednokrotnego zapisu i fizycznie róŜni się od płyty tłoczonej. Pod
aluminiową folią umieszczona jest warstwa organicznego barwnika, w której laser o większej
mocy niŜ w odtwarzaczach, wypala odpowiedniki pitów, widziane przez laser odczytujący,
tak jak w płytach tłoczonych. UŜywane są róŜne substancje stąd róŜne kolory płyt od strony
zapisywalnej. Najpopularniejsze to cyjanina (toleruje duŜe zmiany mocy lasera), ftalocyjanina
(duŜa czułość) i azocyjanina (stabilizowana metalem) o właściwościach zbliŜonych do
cyjaniny. Kolor płyty CD-R od strony zapisywalnej moŜe być mylący, bowiem jest to
kombinacja barwnika i warstwy odbijającej. Na przykład cyjanina ze złotą warstwą odbijającą
będzie miała barwę ciemnozieloną, a przy srebrnej warstwie jasnoniebieską. Spotykane płyty
o barwie czarnej są sztucznie barwione w celu ochrony przed promieniowaniem UV.
Standardowa płyta CD mieści 74 minuty muzyki (650Mb danych), ale obecnie
najpopularniejszą pojemnością jest 80 minut (700Mb). Produkowane są, co prawda płyty 90
minut (800Mb) i 99 minut (870Mb), lecz ich zastosowanie jako płyt CD-DA jest
problematyczne z uwagi na to, Ŝe część odtwarzaczy Audio CD nie radzi sobie z odczytem
takich płyt. Zalecane jest uŜywanie płyt znanych marek (od znanych producentów). Dane o
producencie i prędkościach nagrywania zapisane są na płycie CD-R i CD-RW w bloku ATIP.
Z tych danych korzysta program nagrywający przy kalibracji lasera i określaniu dostępnych
prędkości nagrywania. UŜytkownik moŜe je odczytać specjalnymi programami
komputerowymi (np. CDR Identifier).
Rys. 6. Przekrój warstwowy dysku CD [4]
Specyfikację płyt CD-DA określa standard Red Book. Przewiduje on dla płyt CD Audio
kodowanie PCM (ang. Pulse Code Modulation) o częstotliwości próbkowania 44,1 kHz
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
13
z rozdzielczością 16 bit na próbkę. Na płycie znajdują się pliki widziane przez czytniki
komputerowe jako trackXX.cda o wielkości 1kb. Do kopiowania ścieŜek z płyt CD Audio do
komputera naleŜy uŜyć programowego rippera (np. darmowy i jeden z najlepszych Exact
Audio Copy). Przy zapisie w systemie Track-At-Once przerwy między ścieŜkami/utworami
wynoszą 3 sekundy. Aby nagrać ścieŜki bez przerw naleŜy skorzystać z standardu Disc-At-
Once, gdzie istnieje moŜliwość określania czasu przerw. Nie zaleca się nagrywania płyt CD
Audio w standardzie Track-At-Once, poniewaŜ przy przejściu do następnej ścieŜki laser
nagrywarki jest wygaszany i w niektórych odtwarzaczach daje się słyszeć w tym miejscu
trzask. Maksymalna ilość ścieŜek wynosi 99, a najkrótsza ścieŜka moŜe mieć 4 sekundy.
Minuta muzyki zajmuje około 10MB. Rozmiar sektora na płycie CD wynosi 2472 bajty,
z czego na zapis danych muzycznych wykorzystywane jest 2352 bajty (zapis danych
komputerowych wykorzystuje 2048 bajtów), reszta to dane korekcyjne.
Płyta CD jest dość odporna na kurz, odciski palców czy drobne zarysowania. Jest
całkowicie odporna na pole magnetyczne. Najbardziej wraŜliwą stroną jest strona
z nadrukiem, której uszkodzenie kończy się niemoŜnością odczytu i odzyskania danych. Płyta
CD jest wraŜliwa na promieniowanie UV i temperaturę.
Płyta DVD (Digital Versatile Disc) jest nośnikiem duŜo pojemniejszym od płyty CD.
Standard DVD powstał na zapotrzebowanie przemysłu filmowego, ale szybko zaadaptowano
go do technologii komputerowej. Wymiary płyty są takie same jak wymiary płyt CD, ale
zwiększono gęstość upakowania danych poprzez zwęŜenie ścieŜki i zmniejszenie rozmiaru
pitów i landów. Pojemność płyty DVD jest zaleŜna od jej typu. Na Płycie DVD
jednowarstwowej (DVD-5) mieści się 4,7 GB danych, a na dwuwarstwowej (DVD-9) 8,5 GB
danych. Na rynku dostępne są płyty standardu DVD-R DVD+R. RóŜnice w pojemności
między standardem DVR+R i DVD-R są znikome. W 2001 roku stworzony został system
zapisu muzyki na płytach DVD o nazwie DVD-Audio. W standardzie DVD-Audio moŜliwe
jest nagrywanie muzyki monofonicznej, stereofonicznej jak i przestrzennej 5.1, przy czym
kaŜdy kanał moŜe mieć inną częstotliwość próbkowania i inną rozdzielczość bitową. Przy
systemie wielokanałowym częstotliwość próbkowania wynosi od 44,1kHz do 96kHz, z
rozdzielczością bitową od 16 do 24 bitów, przy systemie stereofonicznym od 44,1kHz do
192kHz z rozdzielczością od 16 do 24 bitów. Czasy odtwarzania wynoszą odpowiednio: dla
płyty 4,7GB i zapisu stereofonicznego 192kHz 24 bity - 64 minuty, 48kHz 24 bity – 4
godziny 18 minut, dla zapisu sześciokanałowego 96kHz 16 bitów – 64 minuty, dla
pięciokanałowego 96kHz 20 bitów
- 61 minut. Aby osiągnąć taki wynik zastosowano
bezstratną metodę kompresji MLP (ang. Meridian Lossless Packing).
Koncerny Sony i Philips opracowały system SACD (Super Audio CD), w którym
zastosowano kodowanie DSD (ang. Direct Stream Digital) charakteryzujące się zmienną
częstotliwością próbkowania. Pojemność płyty wynosi 4,7GB. MoŜliwy jest zapis tylko
stereofoniczny lub 5.1, z dodatkową warstwą zawierającą zapis stereofoniczny z dynamiką
120dB (w standardzie CD-DA dynamika wynosi 96dB). Przy zapisie stereofonicznym czas
nagrania wynosi 1 godzinę 49 minut, zaś przy 5.1 i warstwie z zapisem stereofonicznym
wynosi od 70 do 80 minut. Wytwarzane są gotowe płyty stereofoniczne i wielokanałowe.
Dzięki konstrukcji dwuwarstwowej na jednej płycie moŜe być zapisana muzyka
w standardzie CD-DA i SACD. Ta druga jest niewidoczna dla klasycznych odtwarzaczy CD
Audio.
Zapisywalne płyty oznaczane są jako DVD-R i DVD+R. Oczywiście, jak w przypadku
płyt CD, tu takŜe produkowane są płyty wielokrotnego zapisu DVD-RW, DVD+RW i nie
mające odpowiednika wśród płyt CD – DVD-RAM. Jako materiału zapisywalnego uŜywa się
tych samych związków, co w płytach CD-R, ale długość fali jest inna i moc lasera jest
większa. Dane o producencie i prędkości zapisu zawarte są na płycie w bloku ADIP, który
moŜna odczytać za pomocą programu komputerowego (np. DVD Identifier).
Płyty DVD mają bardziej odporną warstwę od strony nadruku niŜ płyty CD, lecz od
strony z danymi są mniej odporne na zarysowania, czy kurz.
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
14
4.2.2 Pytania sprawdzające
Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń
1.
Czym się charakteryzuje płyta CD-DA?
2.
Ile maksymalnie ścieŜek mieści się na płycie CD-DA?
3.
Jaki jest maksymalny czas zapisu na standardowej płycie CD-DA?
4.
Jakiej pojemności jest jednowarstwowa płyta DVD?
5.
Jakiej pojemności jest dwuwarstwowa płyta DVD?
6.
Czym się charakteryzuje standard DVD Audio?
7.
Czym się charakteryzuje standard SACD?
4.2.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Za pomocą programowego rippera skopiuj trzy utwory muzyczne z płyty CD Audio na
dysk twardy komputera PC tworząc pliki wave.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1)
zorganizować stanowisko pracy,
2)
zapoznać się z instrukcją ćwiczenia,
3)
skonfigurować programowy ripper do skopiowania plików muzycznych w standardzie
wave,
4)
skopiować za pomocą rippera trzy utwory muzyczne na dysk twardy komputera,
5)
nadać nazwy skopiowanym plikom.
WyposaŜenie stanowiska pracy:
−
komputer PC z nagrywarką,
−
płyta CD Audio z utworami muzycznymi,
−
programowy ripper (np. Exact Audio Copy).
Ćwiczenie 2
Nagraj płytę w standardzie CD-DA.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1)
zorganizować stanowisko pracy,
2)
zapoznać się z instrukcją ćwiczenia,
3)
za pomocą programu do odczytu danych z bloku ATIP, ustalić producenta płyty i dane
o prędkości nagrywania,
4)
skonfigurować program do nagrywania, aby moŜliwy był zapis utworów z zerową
przerwą,
5)
nagrać za pomocą programu do nagrywania płytę w standardzie CD-DA z dwoma
utworami muzycznymi bez przerw między nimi,
6)
sprawdzić poprawność nagrania poprzez odsłuchanie.
WyposaŜenie stanowiska pracy:
−
komputer PC z nagrywarką,
−
czysta płyta CD-R,
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
15
−
program do nagrywania płyt CD Audio (np. Nero Burning Rom),
−
program do odczytu danych z bloku ATIP,
−
monitory odsłuchowe aktywne.
4.2.4. Sprawdzian postępów
Czy potrafisz:
Tak
Nie
1.
nagrać płytę w standardzie CD-DA?
□
□
2.
nagrać ścieŜki muzyczne na płycie CD-DA bez przerw?
□
□
3.
skopiować do komputera ścieŜki dźwiękowe z płyty CD-DA?
□
□
4.
odczytać z bloku ATIP dane producenta płyty?
□
□
5.
odczytać z bloku ADIP dane producenta płyty?
□
□
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
16
4.3. Inne nośniki w systemach profesjonalnych
4.3.1. Materiał nauczania
Standard MiniDisc został zademonstrowany w 1991 roku przez firmę Sony. Nośnikiem
jest dyskietka o wymiarach 68mm x 72mm x 5mm w opakowaniu z tworzywa, z ochronną
zasuwką (podobnie jak w dyskietkach 3½ cala). Średnica krąŜka wynosi 64 mm, a grubość
1,2 mm. Sam krąŜek wykonany jest ze stopu Ŝelaza, kobaltu i terbu. W standardzie MiniDisc
występują trzy wersje nośnika: tłoczone (bez moŜliwości ponownego zapisu), zapisywalne
i hybrydowe, zawierające zarówno obszar zapisany na stałe, jak i umoŜliwiający zapis
i kasowanie. Dyski występują w trzech odmianach czasowych: 60, 74 i 80 minut. Standard
MiniDisc do zapisu wykorzystuje technologię magnetooptyczną. Z jednej strony dysku
znajduje się głowica magnetyczna z drugiej laser. Laser podgrzewa warstwę nośnika do
temperatury Curie (dla MD wynosi 180 °), aby zapewnić moŜliwość magnesowania słabym
polem magnetycznym. Kasowanie i zapis następują w tym samym czasie. Odczyt odbywa się
za pomocą lasera małej mocy, która juŜ nie podgrzewa nośnika. Pojemność nośnika to ok.
140 Mb, więc do zapisu 74 minut muzyki dane muszą być skompresowane. Do kompresji
uŜywany jest system ATRAC (ang. Adaptive TRAnsform Coding), którego najnowsza wersja
nosi numer 5. Wersje 1 i 2 nie były doskonałe i był słyszalny szum i zniekształcenia. Nowsze
wersje 4 i 5 pozbawione są tej wady i dźwięk ma podobną jakość jak CD Audio. Standard
MiniDisc umoŜliwia nadawanie utworom nazw, daty i czasu. MoŜna kasować pojedyncze
ś
cieŜki i zmieniać kolejność zapisanych ścieŜek. MoŜliwe jest takŜe proste cięcie i łączenie
ś
cieŜek. Dane o ścieŜkach, czasie nagrania, nazwach utworów i mocy lasera zapisywane są
w obszarze U-TOC (ang. User Table Of Contens), znajdującym się najbliŜej środka krąŜka.
Po kaŜdej modyfikacji zawartości nośnika, dane o jego zawartości muszą być zapisane
w TOC, gdyŜ w innym wypadku czytnik będzie widział nośnik jako nie zapisany.
Standard MiniDisc został udoskonalony poprzez wprowadzenie nowego nośnika
o nazwie Hi-MD. To standard zapisu o zwiększonej gęstości, tradycyjnie obsługujący
ATRAC, ale takŜe PCM (jak na płytach CD-DA). W standardzie Hi-MD moŜna zapisać pliki
MP3, ale tylko kopiując je z komputera. Format Hi-MD dwukrotnie zwiększa pojemność
nośnika i jest kompatybilny ze starymi odtwarzaczami MiniDisc. Nowy dysk ma pojemność
1 GB. Zaprojektowano go zgodnie ze standardem USB (USB - Mass Storage Class) i jest
widziany przez system operacyjny komputera jako dysk wymienny. Przyspieszony jest
transfer danych pomiędzy komputerem a urządzeniem z nośnikiem. Na nowym dysku moŜna
nagrać do 1 godziny i 34 min nieskompresowanej muzyki, a przy zastosowaniu kompresji do
34 godzin (ATRAC3plus - standard Long Play). Przy sformatowaniu starszej wersji nośnika
MiniDisc moŜna na nim zapisać 28 minut materiału nieskompresowanego i maksymalnie 10
godzin i 10 minut w standardzie Long Play.
Dostęp do ścieŜek w standardzie MiniDisc jest szybki, a moŜliwości edycyjne dają mu
przewagę nad CD Audio. Rozmiary nośnika są takŜe mniejsze od płyty CD. W sprzęcie
powszechnego uŜytku ten standard nie przyjął się, z powodu stosunkowo wysokiej ceny
nośników w porównaniu z płytami CD. Jednak ze względu na swoje zalety standard MiniDisc
jest szeroko wykorzystywany w teatrach, czy przenośnych rekorderach reporterskich lub
studyjnych. Dyskietka MiniDisc jest dość odporna mechanicznie i magnetycznie, lecz jest
nieodporna na temperaturę.
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
17
Rys. 7. Dyskietka MiniDisc [5]
Rys. 8. Dyskietka Hi-MiniDisc o zwiększonej gęstości zapisu [5]
Kaseta DAT (Digital Audio Tape) jest nośnikiem stosowanym w magnetofonach
z systemem zapisu cyfrowego na taśmie magnetycznej. Został opracowany przez firmy
Philips i Sony w połowie lat osiemdziesiątych. Zapis i odczyt jest realizowany za pomocą
wirującej ukośnie głowicy, dlatego moŜna się spotkać z określeniem R-DAT od Rotary-DAT.
Kaseta ma wymiary 73x54x10.5 mm i wykonana jest z tworzywa sztucznego. Sama taśma
chroniona jest klapką, którą otwiera mechanizm magnetofonu po jej włoŜeniu. Maksymalny
czas zapisu na kasecie DAT wynosi 120 minut w normalnym trybie. Zapis jest realizowany
na jednej stronie taśmy. Magnetofon zapisuje oprócz danych audio, takŜe kody czasowe
pomocne przy wyszukiwaniu poszczególnych utworów, przy przewijaniu. Samo
wyszukiwanie utworów jest szybsze niŜ na kasecie CC (CompactCasette), lecz duŜo
wolniejsze niŜ na płycie CD-DA lub na dyskietce MiniDisc. Na kasecie DAT moŜna
dokonywać nagrań w następujących formatach:
−
próbkowanie 48kHz przy rozdzielczości 16 bit. Pasmo przenoszenia wynosi 2Hz-22kHz,
przy dynamice 93dB. Maksymalny czas w tym trybie to 120 minut.
−
próbkowanie 44,1kHz przy rozdzielczości 16 bit. Pasmo przenoszenia to 2Hz-22kHz,
przy dynamice 93dB. Maksymalny czas nagrania wynosi 120 minut.
−
próbkowanie 32kHz przy rozdzielczości 12 bit (nieliniowo). Pasmo przenoszenia wynosi
2Hz-14,5kHz, przy dynamice 92dB. Czas nagrania maksymalnie 240 minut.
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
18
Rys. 9. Kaseta DAT [6]
System DAT został opracowany dla zastosowań profesjonalnych, chociaŜ spotykany jest
takŜe w domach. Kaseta jest dość odporna mechanicznie, natomiast jest wraŜliwa na pola
magnetyczne, wysoką temperaturę i duŜą wilgotność powietrza. Wszystkie nośniki, zarówno
kasety, jak i płyty, czy dyskietki MiniDisc powinny być przechowywane najlepiej
w sztywnych opakowaniach zabezpieczających je przed uszkodzeniami mechanicznymi lub
jak w przypadku płyt CD lub DVD przed szkodliwym promieniowaniem UV.
Karty pamięci jako nośnik w rekorderach zadomowiły się stosunkowo niedawno, gdy ich
producenci osiągnęli technologię gwarantującą duŜą pojemność, szybkość i niezawodność.
Posiadają one kilka zalet w porównaniu z innymi nośnikami. Między innymi brak w nich
części ruchomych i mechanicznych, są lekkie i posiadają małe rozmiary. Zastosowanie
w studyjnych rekorderach, zwłaszcza przenośnych, mają najczęściej karty standardu
CompactFlash (CF) i Secure Digital (SD).
Rys. 10. Karta CompactFlash i SecureDigital [7]
Dyski twarde uŜywane są jako nośniki zarówno w przenośnych, jak i stacjonarnych
rekorderach. KaŜdy producent urządzeń nagrywających stosuje inny format zapisu, róŜniący
się zarówno częstotliwością próbkowania, jak i rozdzielczością bitową. Stosowane są dyski
2½ cala jak i 3½ cala. Dyski Twarde są mało odporne na uderzenia (zwłaszcza w czasie
pracy) i wysoką temperaturę.
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
19
4.3.2. Pytania sprawdzające
Odpowiadając na pytania, sprawdzisz czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.
1.
Co to jest TOC?
2.
Jaką technologię stosuje MiniDisc do zapisu?
3.
Jak jest realizowany zapis i odczyt w magnetofonach DAT?
4.
Jakie media mają zastosowanie w rekorderach studyjnych?
5.
Jak przechowywać nośniki z danymi?
4.3.3. Ćwiczenie
Ćwiczenie 1
Nagraj na dyskietkę MiniDisc dwa utwory muzyczne z płyty CD Audio.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1)
zorganizować stanowisko pracy,
2)
zapoznać się z instrukcją ćwiczenia,
3)
zapoznać się z instrukcją obsługi urządzeń,
4)
połączyć dla dokonania nagrania odtwarzacz CD Audio z rekorderem MiniDisc.
5)
jeŜeli odtwarzacz CD Audio i rekorder MiniDisc posiadają złącza optyczne, wykorzystać
je przy nagraniu,
6)
jeŜeli odtwarzacz lub rekorder nie posiadają złącz optycznych, wykorzystać standardowy
przewód 2xRCA-2xRCA,
7)
nagrać dwa utwory muzyczne na dyskietkę MiniDisc,
8)
za pomocą funkcji edycyjnych urządzenia MiniDisc zamienić utwory miejscami,
9)
za pomocą funkcji edycyjnych urządzenia MiniDisc nadać nazwy utworom muzycznym
na dyskietce MiniDisc,
10)
sprawdzić poprawność wykonania ćwiczenia poprzez odsłuchanie nagrań z dyskietki
MiniDisc.
WyposaŜenie stanowiska pracy:
−
odtwarzacz CD Audio,
−
rekorder MiniDisc,
−
płyta CD Audio z utworami muzycznymi,
−
czysta dyskietka MiniDisc,
−
instrukcja obsługi rekordera MiniDisc,
−
monitory odsłuchowe aktywne.
4.3.4. Sprawdzian postępów
Czy potrafisz:
Tak
Nie
1.
połączyć odtwarzacz CD Audio i rekorder MiniDisc w celu wykonania
nagrania?
□
□
2.
za pomocą rekordera nagrać utwory na dyskietce MiniDisc?
□
□
3.
wykorzystać funkcje edycyjne rekordera MiniDisc?
□
□
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
20
4.4. Przewody niskosygnałowe i głośnikowe
4.4.1. Materiał nauczania
Do przesyłania sygnałów z mikrofonów, instrumentów muzycznych, urządzeń
zapisujących i odtwarzających, czy teŜ sygnałów sterujących do wzmacniaczy uŜywa się
przewodów ekranowanych symetrycznych (balanced) i niesymetrycznych (unbalanced).
Przewody do transmisji symetrycznych mają dwie Ŝyły i ekran (spotykane są trzyŜyłowe), zaś
do transmisji niesymetrycznych jedną Ŝyłę i ekran. System transmisji symetrycznej
zaprojektowano w celu minimalizacji zakłóceń i jest stosowany między innymi w telefonii
przewodowej. Zasada działania opiera się na przesyle sygnału dwoma Ŝyłami, przy czym
w drugiej sygnał jest odwrócony w fazie. Pojawiające się zakłócenia w obydwu Ŝyłach są
w tej samej fazie. Na wejściu konsolety, lub innego urządzenia posiadającego wejście
symetryczne, sygnał w drugiej Ŝyle jest odwracany i sumowany a zakłócenia, które po tej
operacji są w przeciwfazie, znoszone. Warunek ten jest spełniony, jeŜeli obydwie Ŝyły mają
ten sam potencjał w stosunku do masy. Profesjonalne mikrofony i większość profesjonalnych
urządzeń posiada gniazda symetryczne XLR, ale spotyka się takŜe symetryczne gniazda Jack
stereo (TRS – tip-ring-sleeve – czubek/końcówka-opaska/pierścień-tulejka/trzpień). Linie
symetryczne nie powinny być dłuŜsze niŜ 100 metrów.
Rys. 11. Przewód mikrofonowy symetryczny z ekranem w postaci spiralnego zwoju miedzianego drutu [8]
Rys. 12. Przewód mikrofonowy symetryczny z podwójną izolacją Ŝył sygnałowych z ekranem z plecionki
drutów miedzianych [8]
Rys. 13. Przewód mikrofonowy symetryczny z podwójną izolacją Ŝył sygnałowych, z podwójnym ekranem
ze spiralnego zwoju miedzianego drutu [8]
Elektroniczne instrumenty muzyczne zazwyczaj mają gniazda w standardzie
niesymetrycznym. Sygnał z instrumentów ma wyŜszy poziom od sygnału z mikrofonu, więc
jest bardziej odporny na zakłócenia. Przewody do sygnałów niesymetrycznych mają jedną
Ŝ
yłę i ekran.
Czasem zachodzi konieczność przesłania przewodem symetrycznym sygnału
niesymetrycznego. MoŜna skorzystać z dwóch sposobów. Pierwszy to zwarcie styku 1 i 3 we
wtyku XLR, czyli sygnału o odwróconej fazie z masą. We wtyku TRS zwieramy styk opaski
(ring) i tulejki (sleeve). Zwarcie styków jest konieczne, gdyŜ od strony wejścia do konsolety,
lub innego urządzenia, jedno wejście wzmacniacza róŜnicowego będzie nieobciąŜone,
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
21
a elementy nieobciąŜonego toru będą działać jak antena zbierająca zakłócenia. Drugim
sposobem jest zastosowanie urządzenia direct box, przetwarzającego sygnał niesymetryczny
na symetryczny. Występują one w wersji pasywnej (układem przetwarzającym jest
transformator), lub w wersji aktywnej (z układem elektronicznym). Aktywne direct boxy
(powszechnie stosowana nazwa to di-box) zasilane są ogniwami, najczęściej 6F22-9V lub
napięciem phantom z konsolety, lub innego urządzenia posiadającego ten moduł. Do łączenia
przewodów niesymetrycznych słuŜą gniazda i wtyki Jack mono (TS – tip-sleeve), RCA i XLR
(wtyk XLR wykorzystuje w takim przypadku piny 1 i 2).
Rys. 14. Przewód niesymetryczny z ekranem w postaci spiralnego zwoju drutu miedzianego [8]
Rys. 15. Przewód niesymetryczny z podwójnie izolowaną Ŝyłą środkową z ekranem w postaci spiralnego zwoju
drutu miedzianego [8]
Rys. 16. Niskopojemnościowy (70pF/m) przewód niesymetryczny z podwójnie izolowaną Ŝyłą sygnałową
z ekranem postaci spiralnego zwoju drutu miedzianego [8]
Jakość przesyłanego sygnału zaleŜy w duŜej mierze od jakości przewodu. Jednym
z waŜniejszych elementów decydujących o jakości przewodu jest ekran. Powinien składać się
z plecionki z drutu miedzianego i część firm produkujących przewody podaje jego jakość
w procentach (np. 95%). Im wartość procentowa jest wyŜsza tym przewód zapewnia lepsze
ekranowanie. Przewody najwyŜszej jakości mają podwójny ekran z folii aluminiowej i oplotu
miedzianego. Inne parametry decydujące o jakości przewodu to:
−
pojemność w pF na kilometr, zarówno między Ŝyłami, jak i między Ŝyłą a ekranem (im
mniejsza tym lepiej),
−
rezystancja Ŝył jak i ekranu w Ω (im mniejsza tym lepiej),
−
impedancja w Ω (od 75Ω do 100Ω jest dobrą wartością), rezystancja izolacji w GΩ na
kilometr (powyŜej 1 GΩ jest wartością dobrą),
−
zakres temperatury pracy, w dobrych przewodach od –30º do + 75º w przewodach
najwyŜszej klasy od –50º do +125º (waŜny parametr dla zastosowań estradowych),
−
rodzaj materiału, z jakiego wykonano izolację przewodu (materiał powinien być
elastyczny).
Przewód niesymetryczny powinien posiadać zbliŜone parametry.
Specyficzną
odmianą
przewodu
mikrofonowego
jest
przewód
multikorowy.
Konstrukcyjnie jest to jakby zwielokrotniony przewód mikrofonowy. W jednym przewodzie
znajduje się kilka do kilkudziesięciu par Ŝył i kaŜda para jest ekranowana. Cały przewód
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
22
takŜe jest ekranowany. Przewód taki ma zastosowanie w multikorach słuŜących do
przesyłania sygnału, np. ze sceny do konsolety mikserskiej i z konsolety na scenę.
Rys. 17. Przewód multikorowy [8]
Rys. 18. Multikor [8]
Do przesyłania sygnałów wysokoprądowych między wzmacniaczem, a kolumną
głośnikową wykorzystywane są przewody o większych przekrojach wykonane z miedzi
beztlenowej. Najczęściej spotykane są przewody głośnikowe dwuŜyłowe płaskie
o symetrycznych Ŝyłach i koncentryczne z jedną Ŝyłą w postaci ekranu. Produkowane są takŜe
przewody wieloŜyłowe np. do standardu Bi-Amp (przewody czteroŜyłowe), lub Tri-Amp
(przewody sześcioŜyłowe). Przekrój Ŝyły powinien być dobrany do obciąŜenia prądowego,
jakim będzie poddany przewód i powinien mieć jak najniŜszą rezystancję. Przy impedancji
kolumny głośnikowej na poziomie 4Ω przewód o rezystancji takŜe 4Ω odbierze sam duŜą
część mocy, która powinna dotrzeć do głośników. Przewód o przekroju 0,75mm
2
ma
rezystancję 46mΩ/m, więc na odcinku 50 metrów ma rezystancję 2,3Ω. Przy impedancji
kolumny głośnikowej wynoszącej 4Ω strata mocy na samym przewodzie będzie naprawdę
duŜa. Przewodów koncentrycznych naleŜy uŜywać w miejscach naraŜonych na zakłócenia
elektryczne. Do łączenia przewodów głośnikowych uŜywane są wtyki i gniazda TS, XLR, EP
i Speakon. Ten ostatni staje się powoli obowiązującym standardem w przewodach
głośnikowych. Niektóre wzmacniacze i kolumny posiadają takŜe złącza zaciskowe i/lub
złącza bananowe. Czasem stosowane są płaskie konektory Faston.
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
23
Rys. 19. Przewód głośnikowy płaski. Przekroje od 0,75mm
2
do 10mm
2
[8]
Rys. 20. Przewód głośnikowy koncentryczny. Przekroje od 2,5mm
2
do 4mm
2
[8]
Rys. 21. Przewód głośnikowy wieloŜyłowy – 4x4mm
2
+ 2x6mm
2
[8]
4.4.2. Pytania sprawdzające
Odpowiadając na pytania, sprawdzisz czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.
1.
Jaką konstrukcję ma przewód symetryczny mikrofonowy?
2.
Jaką konstrukcję ma przewód niesymetryczny?
3.
Do czego słuŜy direct box?
4.
Jaką konstrukcję ma przewód głośnikowy płaski?
5.
Jaką konstrukcję ma przewód głośnikowy koncentryczny?
6.
Jaki wpływ ma rezystancja przewodu na moc sygnału wysyłanego do kolumny
głośnikowej?
7.
Jakie wtyki mają zastosowanie w przewodach głośnikowych?
4.4.3. Ćwiczenie
Ćwiczenie 1
Za pomocą elektronicznego miernika (omomierza) dokonaj pomiaru rezystancji
przewodów głośnikowych o przekrojach 0,75mm
2
, 1mm
2
, 2mm
2
i 4mm
2
na odcinku 20
metrów.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1)
zorganizować stanowisko pracy,
2)
zapoznać się z instrukcją ćwiczenia,
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
24
3)
zmierzyć długości przewodów,
4)
odizolować Ŝyły przewodu głośnikowego,
5)
dokonać pomiaru rezystancji przewodu.
WyposaŜenie stanowiska pracy:
−
przewody głośnikowe o przekrojach 0,75mm
2
, 1mm
2
, 2mm
2
, 4mm
2
,
−
nóŜ monterski,
−
miernik elektroniczny.
Ćwiczenie 2
Wykonaj przewód zamieniający sygnał symetryczny na niesymetryczny z wtykami XLR
i TS.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1)
zorganizować stanowisko pracy,
2)
zapoznać się z instrukcją ćwiczenia,
3)
zdjąć główną izolację z przewodu i izolację z Ŝył,
4)
wskazać róŜnicę w budowie obu typów przewodów,
5)
zdjąć odpowiedni odcinek izolacji z obu końców przewodu symetrycznego,
6)
przylutować wtyk TS,
7)
przylutować wtyk XLR,
8)
zewrzeć prawidłowo piny we wtyku XLR,
9)
sprawdzić omomierzem poprawność wykonania.
WyposaŜenie stanowiska pracy:
−
przewód symetryczny,
−
przewód niesymetryczny,
−
nóŜ monterski,
−
lutownica grzałkowa,
−
tinol,
−
kalafonia,
−
wtyk XLR,
−
wtyk TS,
−
miernik uniwersalny.
4.4.4. Sprawdzian postępów
Czy potrafisz:
Tak
Nie
1.
wskazać
róŜnice
między
przewodem
symetrycznym,
a
niesymetrycznym?
□
□
2.
wskazać zastosowanie przewodu symetrycznego?
□
□
3.
wskazać zastosowanie przewodu niesymetrycznego?
□
□
4.
wskazać zaletę koncentrycznego przewodu głośnikowego?
□
□
5.
wyjaśnić jak jest zbudowany przewód multikorowy?
□
□
6.
przylutować przewód do wtyku?
□
□
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
25
4.5. Wtyki
4.5.1. Materiał nauczania
Wtyki uŜywane w zastosowaniach profesjonalnych odgrywają duŜą rolę i są waŜnym
elementem toru fonicznego. Ich jakość jest ma wpływ na jakość sygnału. Muszą posiadać
duŜo większą trwałość i odporność mechaniczną, niŜ ich domowe odpowiedniki. Niezwykle
waŜna jest jakość styków, gdyŜ od niej zaleŜy poziom szumów, czy teŜ rezystancja przejścia.
Większość profesjonalnych wtyków posiada metalową obudowę a powierzchnia styków jest
wykonana z materiałów o niskim współczynniku korozji. Wprawdzie koszt dobrego wtyku
jest duŜo wyŜszy od produktu „no name”, ale odpłaci nam za to brakiem problemów
z jakością dźwięku, czy tolerancją na urazy mechaniczne.
Pierwszym wtykiem kojarzonym z zastosowaniem profesjonalnym jest wtyk XLR
(potocznie nazywany czasem wtykiem Canon). UŜywany jest w kablach niskosygnałowych
symetrycznych i niesymetrycznych. Wtyk XLR uŜywany jest takŜe w przewodach
głośnikowych, ale w tej roli występuje coraz rzadziej. Jako wtyk głośnikowy najczęściej był
stosowany w scenicznych monitorach odsłuchowych. Najpopularniejszą odmianą wtyku XLR
jest złącze trzystykowe, ale istnieją odmiany czterostykowe i pięciostykowe. Obudowy
wtyków XLR wykonywane są jako proste lub kątowe. We wtyku Ŝeńskim (female) znajduje
się zatrzask blokujący złącze z wtykiem męskim (male), zabezpieczające przed
przypadkowym rozłączeniem.
Wtyk XLR ma takŜe zastosowanie poza akustyką. Tego złącza uŜywa standard DMX do
sterowania scenicznych, inteligentnych urządzeń świetlnych.
Rys. 22. Wtyk XLR Ŝeński (female) i męski (male) [9]
Rys. 23. Wtyk XLR pięciostykowy Ŝeński i męski [9]
Rys. 24. Wtyk XLR Ŝeński i męski w obudowie kątowej [9]
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
26
Drugim wtykiem pod względem popularności jest wtyk TRS i jego monofoniczne
odmiana TS (popularnie nazywany Jack stereofoniczny i Jack monofoniczny). Opracowany
został na potrzeby telefonii przewodowej, a później trafił do sprzętu akustycznego. UŜywany
jest w przewodach niskosygnałowych symetrycznych (TRS) i niesymetrycznych (TS). TS był
najbardziej popularnym wtykiem stosowanym w przewodach głośnikowych. W wersji
głośnikowej profesjonalne odmiany wtyku TS mają masywniejszą obudowę niŜ ich
niskosygnałowy odpowiednik. Wtyk TRS jest najczęściej uŜywany w przewodach
insertowych i słuchawkach studyjnych, rzadziej jako złącze symetryczne. Występuje
w obudowach prostych i kątowych.
Rys. 25. Wtyk TS w obudowie prostej i kątowej (Jack monofoniczny 6,3 mm) [9]
Rys. 26. Wtyk TRS w obudowie prostej i kątowej (Jack stereofoniczny 6,3 mm) [9]
Rys. 27. Wtyk TS głośnikowy [9]
Wtyk RCA (popularny chinch) ma zastosowanie wyłącznie w liniach niskosygnałowych.
Stosowany jest zarówno w sprzęcie audio i wideo profesjonalnym, jak i amatorskim. Oprócz
zastosowań analogowych wtyki i gniazda RCA występują takŜe jako współosiowe (ang.
coaxial) złącza cyfrowe SPDIF.
Rys. 28. Wtyk RCA (Chinch) [9]
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
27
Speakon jest wtykiem specjalnie zaprojektowanym do przewodów głośnikowych.
Posiada duŜą powierzchnię styku i zabezpieczenie przed wysunięciem z gniazda poprzez
obrót wtyku w gnieździe, lub poprzez zatrzask. Występuje jako złącze dwustykowe,
czterostykowe i ośmiostykowe. Wtyk czterostykowy jest wykorzystywany do zasilania
kolumn głośnikowych w systemie Bi-Amp. śyły przewodu nie są lutowane do pinów, lecz
kontrowane wkrętem z zastosowaniem klucza imbusowego. Stosowane są obudowy proste
i kątowe.
Rys. 29. Wtyk Speakon z zabezpieczeniem obrotowym i zatrzaskowym [9]
Najmniej popularnym wtykiem głośnikowym jest wtyk EP. Z wyglądu przypomina wtyk
XLR, ale układ styków jest nieco inny. Występuje jako złącze czterostykowe.
Rys. 30. Wtyk EP Ŝeński i męski [10]
Wtyki RJ45 do sieci ethernetowej takŜe mają swoją profesjonalną odmianę. Coraz
częściej sprzęt akustyczny jest wyposaŜany w złącza sieciowe. Aby sprostać podwyŜszonym
wymaganiom mechanicznym, dla sprzętu elektroakustycznego, wtyk RJ45 został zamknięty
w obudowie zewnętrznej wtyku XLR i posiada zaczep do zatrzasku w gnieździe tego samego
standardu, zapobiegające przypadkowemu rozłączeniu.
Rys. 31. Wtyk RJ45 w obudowie wzmocnionej [9]
W sprzęcie elektroakustycznym występują takŜe złącza dedykowane konkretnym
urządzeniom lub występujące bardzo rzadko. Są to złącza Mini Jack 3,5mm (najczęściej
wykorzystywane jako złącze słuchawkowe w domowym sprzęcie audio i w komputerowych
kartach dźwiękowych), D-Sub (m.in. do przesyłania analogowego sygnału z karty graficznej
do monitora), Phoenix (spotykane we wzmacniaczach mocy), wielostykowe złącza do
multikorów lub MIDI (ang. Musical Instrument Digital Interface) – tzw. standard DIN-5 m.in.
do elektronicznych instrumentów muzycznych.
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
28
Rys. 32. Mini Jack 3,5mm i MIDI [9][11]
4.5.2. Pytania sprawdzające
Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.
1.
Jakie zastosowanie ma wtyk XLR?
2.
Jakie zastosowanie ma wtyk TRS i TS?
3.
Jakie zastosowanie ma wtyk Speakon i EP?
4.
Jakie zastosowanie ma wtyk RJ45?
4.5.3. Ćwiczenie
Ćwiczenie 1
Rozpoznaj i nazwij wtyki stosowane w urządzeniach akustycznych.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1)
zapoznać się z instrukcją ćwiczenia,
2)
prawidłowo rozróŜniać typy wtyków,
3)
wskazać zastosowanie wtyków,
4)
odróŜnić wtyk standardu męskiego od Ŝeńskiego.
WyposaŜenie stanowiska pracy:
−
wtyki XLR, TRS, TS, Speakon, EP, RJ45, MIDI, mini jack.
Ćwiczenie 2
Wykonaj przewody głośnikowe Speakon-Speakon i TS-TS.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1)
zorganizować stanowisko pracy,
2)
zapoznać się z instrukcją ćwiczenia,
3)
odizolować odpowiednią część płaskiego przewodu głośnikowego.
4)
rozmontować wtyki TS.
5)
przylutować Ŝyły we wtykach TS.
6)
zmontować wtyki TS,
7)
odizolować odpowiednią część koncentrycznego przewodu głośnikowego.
8)
rozmontować wtyki Speakon
9)
zamocować Ŝyły we wtykach Speakon.
10)
zmontować wtyki Speakon,
11)
sprawdzić omomierzem prawidłowość wykonania przewodów.
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
29
WyposaŜenie stanowiska pracy:
−
wtyki głośnikowe TS,
−
wtyki głośnikowe Speakon,
−
przewód głośnikowy płaski,
−
przewód głośnikowy koncentryczny,
−
nóŜ monterski,
−
lutownica grzałkowa,
−
omomierz
4.5.4. Sprawdzian postępów
Czy potrafisz:
Tak
Nie
1.
odróŜnić wtyk męski od Ŝeńskiego?
□
□
2.
nazwać wtyki uŜywane do łączenia sprzętu elektroakustycznego?
□
□
3.
wymienić zastosowanie poszczególnych wtyków wykorzystywanych w
łączeniu urządzeń elektroakustycznych?
□
□
4.
wykonać przewód głośnikowy z wtykami TS?
□
□
5.
wykonać przewód głośnikowy z wtykami Speakon?
□
□
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
30
4.6. Łączenie urządzeń
4.6.1. Materiał nauczania
Jedną z podstawowych umiejętności realizatora dźwięku jest umiejętność szybkiego
i bezbłędnego podłączania wszystkich elementów toru akustycznego. W zaleŜności od celu,
jaki chce osiągnąć, to samo urządzenie moŜe pracować w róŜnych miejscach toru
akustycznego. Podstawowym warunkiem sprawnego łączenia urządzeń jest znajomość
topografii wewnętrznej konsolety mikserskiej i roli poszczególnych urządzeń w torze
akustycznym. Poszczególne typy konsolet mają róŜne moŜliwości wewnętrznego krosowania
sygnału i co za tym idzie róŜne układy wejść i wyjść. Łączenie urządzeń zewnętrznych do
konsolety, jak i łączenie urządzeń ze sobą ułatwia krosownica. Poszczególne modele
krosownic takŜe róŜnią się funkcjonalnie między sobą, więc niezbędna jest znajomość
instrukcji obsługi do efektywnego jej wykorzystania.
Rys. 33. Krosownica firmy Behringer [12]
Przy łączeniu urządzeń o róŜnych standardach gniazd wejściowych i wyjściowych
zachodzi potrzeba uŜycia tzw. przejściówki, lub przewodu o wtykach dopasowanych do
konstrukcji gniazd. Dostępnych jest wiele modeli przejściówek i przewodów. Wykonanie we
własnym zakresie przejściówki zintegrowanej w jednej obudowie jest albo niezwykle trudne
albo niemoŜliwe. Wykonanie przewodu zakończonego wymaganymi wtykami, przy
znajomości sposobu ich połączeń jest jak najbardziej wykonalne. NaleŜy tylko pamiętać
o wykorzystaniu dobrych jakościowo komponentów, co zapewni bezawaryjną pracę i brak
zakłóceń w przesyłanym sygnale. Schematy połączeń przewodów przejściowych znajdują się
na rysunku 40. RównieŜ przewody insertowe moŜna wykonać samodzielnie, a schemat
połączeń znajduje się na rysunku 36. Schematy połączeń innych przewodów
wykorzystywanych przy połączeniach urządzeń elektroakustycznych znajdują się na
rysunkach 34, 35, 37, 38, 39 i 41.
Rys. 34. Schematy połączeń przewodów symetrycznych. [13]
Rys. 35. Schematy połączeń przewodów niesymetrycznych. [13]
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
31
Rys. 36. Schematy połączeń przewodów insertowych [13]
Rys. 37. Schemat połączeń przewodu głośnikowego Speakon jednokanałowego i dwukanałowego (Bi-Amp)
[13]
Rys. 38. Schemat połączeń przewodu głośnikowego EP [13]
Rys. 39. Schemat połączeń przewodu głośnikowego XLR [13]
Rys. 40. Schemat połączeń przewodu głośnikowego XLR – Speakon i XLR – TS [13]
Rys. 41. Schemat połączeń przewodu głośnikowego TS [13]
Rys. 42. Przejściówka XLR Ŝeński – TS [9]
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
32
Rys. 43. Przejściówka XLR męski – TS [9]
Rys. 44. Przejściówka gniazdo TS – XLR Ŝeński [9]
Rys. 45. Przejściówka gniazdo TS – XLR męski [9]
Rys. 46. Przejściówka XLR Ŝeński – XLR Ŝeński. Przydatna np. do wykorzystania linii mikrofonowej
w multikorze jako linii powrotu [9]
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
33
Rys. 47. Przejściówka gniazdo RCA – XLR męski [9]
Rys. 48. Przejściówka RCA męski – XLR męski [9]
Rys. 49. Przejściówka głośnikowa Speakon – XLR męski [9]
Rys. 50. Przejściówka głośnikowa Speakon – XLR Ŝeński [9]
Dostępne są takŜe gotowe przewody pozwalające na przejście z jednego standardu wtyku
na inny. Oprócz przewodów, które moŜna wykonać we własnym zakresie, są takŜe
niewykonalne w warunkach warsztatowych np. kable optyczne posiadające rdzeń
ś
wiatłowodowy.
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
34
Rys. 51. Przewód przejściowy XLR męski – TSR [11]
Rys. 52. Przewód przejściowy, głośnikowy TS – Speakon [11]
Rys. 53. Przewód przejściowy, głośnikowy TS – „banan” [11]
Rys. 53. Przewód przejściowy, głośnikowy TS – Faston [11]
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
35
Rys. 47. Przewód insertowy TRS – 2x TS [11]
Rys. 48. Przewód optyczny
4.6.2. Pytania sprawdzające
Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.
1.
Czym charakteryzują się wtyki męskie?
2.
Jakie zastosowanie ma krosownica?
3.
Jakie wtyki są stosowane w przewodach głośnikowych?
4.
Do czego słuŜą przejściówki?
4.6.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Narysuj schematy połączeń dla przewodów:
−
symetrycznych XLR – XLR, XLR – TRS i TRS – TRS,
−
przejściówki XLR – TRS,
−
przewodów insertowych TRS – 2xTS, TRS – 2xXLR, TRS – 2xRCA,
−
przewodów głośnikowych Speakon – Speakon, Speakon Bi-Amp – Speakon Bi-Amp,
XLR – XLR.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1)
zapoznać się z instrukcją ćwiczenia,
2)
zapoznać się ze schematami połączeń dla przewodów symetrycznych,
3)
zapoznać się ze schematami połączeń dla przejściówek,
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
36
4)
zapoznać się ze schematami połączeń przewodów insertowych,
5)
zapoznać się ze schematami połączeń przewodów głośnikowych,
6)
narysować schematy połączeń.
WyposaŜenie stanowiska pracy:
−
papier formatu A4,
−
przybory do pisania.
Ćwiczenie 2
Wykonaj przewód insertowy TRS-2xTS i TRS-2xXLR. Wykonaj przewód przejściowy
Speakon-TS.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1)
zorganizować stanowisko pracy,
2)
zapoznać się z instrukcją ćwiczenia,
3)
zapoznać się z instrukcją obsługi urządzeń,
4)
rozmontować wtyki TRS i TS,
5)
odizolować odpowiednie odcinki przewodu,
6)
przylutować Ŝyły przewodu do styków wtyku,
7)
rozmontować wtyki TRS i XLR,
8)
odizolować odpowiednie odcinki przewodu,
9)
przylutować Ŝyły przewodu do styków wtyku,
10)
rozmontować wtyk Speakon i TS.
11)
zamocować Ŝyły we wtyku Speakon,
12)
przylutować Ŝyły we wtyku TS,
13)
sprawdzić za pomocą omomierza poprawność połączeń wszystkich wykonanych
przewodów.
WyposaŜenie stanowiska pracy:
−
przewód niskosygnałowy symetryczny,
−
przewód niskosygnałowy niesymetryczny,
−
przewód głośnikowy dwuŜyłowy,
−
przewód głośnikowy czteroŜyłowy,
−
nóŜ monterski,
−
lutownica oporowa,
−
tinol,
−
wtyki XLR, TRS, TS, Speakon.
4.6.4. Sprawdzian postępów
Czy potrafisz:
Tak
Nie
1.
wykonać przewody głośnikowe 2xTS?
□
□
2.
wykonać przewody głośnikowe 2xSpeakon?
□
□
3.
wykonać przewody insertowe z wtykami TRS-2xRCA?
□
□
4.
wykonać przewody insertowe z wtykami TRS-2xXLR?
□
□
5.
wykonać przewody insertowe z wtykami TRS-2xTS?
□
□
6.
wykonać przewody niesymetryczne z wtykami 2xXLR, 2xTRS,
2xRCA?
□
□
7.
wykonać przewody symetryczne z wtykami 2xXLR i 2xTRS?
□
□
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
37
5. SPRAWDZIAN OSIĄGNIĘĆ
INSTRUKCJA DLA UCZNIA
1.
Przeczytaj uwaŜnie instrukcję.
2.
Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3.
Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
4.
Test zawiera 20 zadań. Do kaŜdego zadania dołączone są 4 odpowiedzi. Tylko jedna jest
prawidłowa.
5.
Udzielaj odpowiedzi na załączonej karcie stawiając w odpowiedniej rubryce znak X.
W przypadku pomyłki naleŜy błędną odpowiedź zaznaczyć kółkiem, a następnie
ponownie zakreślić odpowiedź prawidłową.
6.
Pracuj samodzielnie.
7.
Jeśli udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, odłóŜ jego rozwiązanie na
później i wróć do niego, gdy pozostanie Ci wolny czas.
8.
Na rozwiązanie testu masz 45 minut.
Powodzenia
ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH
1.
Standardowy maksymalny czas nagrania na płycie CD-DA wynosi
a)
74 minuty.
b)
60 minut.
c)
78 minut.
d)
82 minuty.
2.
Zapis w magnetofonie DAT odbywa się za pomocą
a)
dwóch głowic stacjonarnych.
b)
jednej głowicy ośmiościeŜkowej.
c)
wirującej ukośnie głowicy.
d)
wirującej równolegle głowicy.
3.
Wtyk EP jest wtykiem
a)
niskosygnałowym.
b)
głośnikowym.
c)
insertowym.
d)
cyfrowym.
4.
Pojemność dyskietki w standardzie HiMD to
a)
780MB.
b)
1.2GB.
c)
1.44MB.
d)
1GB.
5.
Sygnał symetryczny przesyłany jest przewodem
a)
dwuŜyłowym.
b)
trzyŜyłowym.
c)
dwuŜyłowym lub trzyŜyłowym w ekranie.
d)
czteroŜyłowym.
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
38
6.
Pojemność płyty SACD wynosi
a)
1GB.
b)
4.7GB.
c)
800MB.
d)
870MB.
7.
Wtyk Speakon jest wtykiem
a)
ethernetowym.
b)
insertowym.
c)
głośnikowym.
d)
niskosygnałowym.
8.
Przewód głośnikowy wykonany jest najczęściej
a)
ze stopu aluminium z miedzią.
b)
ze stopu miedzi z platyną.
c)
z aluminium.
d)
z miedzi beztlenowej.
9.
Dla płyt CD/DVD szkodliwe jest
a)
promieniowanie UV.
b)
pole magnetyczne zmienne.
c)
pole elektryczne.
d)
pole magnetyczne stale.
10.
Krosownica słuŜy do
a)
połączeń między urządzeniami.
b)
zamiany sygnału elektrycznego na optyczny.
c)
zamiany sygnału symetrycznego na niesymetryczny.
d)
zamiany sygnału niesymetrycznego na symetryczny.
11.
Sygnał symetryczny nie powinien być przesyłany powyŜej
a)
75 metrów.
b)
50 metrów.
c)
100 metrów.
d)
1 kilometra.
12.
Urządzenie do konwersji sygnału niesymetrycznego na symetryczny
a)
Blue Box.
b)
Direct Box.
c)
Multikor.
d)
Splitter.
13.
Obszar na płycie CD-R. w którym zapisane są prędkości nagrywania i dane producenta to
a)
TOC.
b)
ATIP.
c)
ATRAC.
d)
ADIP.
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
39
14.
Do lutowania elementów w kablach i urządzeniach elektronicznych jako substancji
pomocniczej moŜna uŜyć
a)
pasty lutowniczej.
b)
kalafonii.
c)
rozcieńczonego kwasu.
d)
rozpuszczalnika.
15.
Standard RACK określa
a)
prędkość transmisji sieciowej.
b)
system kodowania DVD Audio.
c)
wymiary płyt czołowych urządzeń.
d)
sposób łączenia sygnałów symetrycznych z niesymetrycznymi.
16.
Kabel mikrofonowy symetryczny powinien mieć oporność falową
a)
poniŜej 100Ω.
b)
powyŜej 100Ω.
c)
150Ω.
d)
powyŜej 150Ω.
17.
Minimalny czas jednego nagrania na płycie CD Audio to
a)
60 sekund.
b)
2 sekund.
c)
20 sekund.
d)
4 sekundy.
18.
Rozdzielczość bitowa w standardzie CD audio wynosi
a)
16 bit.
b)
24 bity.
c)
32 bity.
d)
48 bit.
19.
Nośnik MiniDisc zapisywany jest za pomocą technologii
a)
magnetooptyczną.
b)
laserową.
c)
głowicą wirującą.
d)
holograficznie.
20.
Ftalocyjanina to substancja stosowana
a)
w warstwie zapisywalnej płyt CD-R/DVD±R.
b)
do izolacji pomiędzy Ŝyłami w kablu symetrycznym.
c)
do izolacji pomiędzy Ŝyłą a ekranem.
d)
do warstwy chroniącej płytę CD przed promieniowaniem jonizującym.
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
40
KARTA ODPOWIEDZI
Imię i nazwisko:...........................................................................................
Konserwacja sprzętu dźwiękowego
Zakreśl poprawną odpowiedź.
Nr
zadania
Odpowiedź
Punkty
1.
a
b
c
d
2.
a
b
c
d
3.
a
b
c
d
4.
a
b
c
d
5.
a
b
c
d
6.
a
b
c
d
7.
a
b
c
d
8.
a
b
c
d
9.
a
b
c
d
10.
a
b
c
d
11.
a
b
c
d
12.
a
b
c
d
13.
a
b
c
d
14.
a
b
c
d
15.
a
b
c
d
16.
a
b
c
d
17.
a
b
c
d
18.
a
b
c
d
19.
a
b
c
d
20.
a
b
c
d
Razem:
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
41
6. LITERATURA
1.
Urbański B.: Elektroakustyka w pytaniach i odpowiedziach – dŜwięk…. płyta….
taśma…. . WN-T, Warszawa 1984,
2.
Sereda J.: Elektroakustyka na scenie i estradzie. WKiŁ, Warszawa 1977,
3.
Sztekmiler K.: Podstawy nagłaśniania i realizacji nagrań – podręcznik dla akustyków.
Narodowe Centrum Kultury, Warszawa 2003.
Strony internetowe:
4.
http://www.dysan.ab.pl/
5.
http://www.sony.pl/
6.
http://www.hhb.co.uk/
7.
http://www.sandisk.com/
8.
http://www.klotz-ais.com/
9.
http://www.neutrik.com/
10.
http://www.amphenol.com/
11.
http://www.monstercable.com/
12.
http://www.behringer.com/
13.
http://www.sommercable.pl/
14.
http://www.sirus-audio.com/
15.
http://www.skbcases.com/
Strony internetowe z dnia 30.09.2007 r.