Historia Amigi

Prolog - ostatni dzie

24 kwietnia 1994 roku

Gdy Dave Haynie ostatni raz doje

ał do kwatery głównej Commodore International, flaga

była opuszczona do połowy masztu.

Dave pracował przez jedena

cie lat w centrali Commodore w West Chester (Pensylwania)

jako in

ynier sprz

towy. Zajmował si

zaawansowanymi produktami, takimi jak rewolucyjny

chipset AAA, który mógł sprawi

e Amiga stałaby si

ponownie najszybsz

i najmocniejsz

maszyn

do multimediów. Ale układy AAA, tak samo jak wi

kszo

ść

projektów Commodore,

zostały anulowane w drodze kolejnych redukcji kosztów, z których ostatnia obejmowała
zmniejszenie zatrudnienia w fabryce z ponad tysi

ca osób do niecałych trzydziestu.

http://www.youtube.com/watch?v=NRI7hHwiRxk

"Przyniosłe

kamer

ostatniego dnia, co Dave?" - zapytał zrezygnowanym głosem

recepcjonista.

"Taaa... Có

, w ko

cu nie b

cze

e wynosz

z firmy tajemnice słu

bowe,

prawda?" - odpowiedział.

Dave zacz

ł obchodzi

z kamer

fabryk

, a jego cichy głos odbijał si

echem w pustych

korytarzach. "Wpadłem na to dzisiaj rano" - rzekł, odnosz

c si

do pomysłu sfilmowania

ostatnich chwil istnienia firmy, której tak wiele zawdzi

czał. "Ani troch

tego nie planowałem".

Klimatyzacja dudniła gło

no, gdy przemierzał magazyn za magazynem. Jeszcze dwa lata

temu te ogromne pomieszczenia były zapełnione sprz

tem. W samym roku 1994

Commodore sprzedało komputery i akcesoria do nich o warto

ci miliarda dolarów. Dzisiaj

magazyny te stały kompletnie puste.

Dave, kontynuuj

c przechadzk

, udał si

na pi

tro. "To miejsce, w którym pracowali go

cie

od chipów", powiedział gdy kamera obj

ła puste stanowiska. In

ynierowie tu pracuj

projektowali na stacjach roboczych CAD układy specjalizowane wykonane w technologii
VLSI (układów w bardzo wielkiej skali integracji). Te chipy zawsze stanowiły serce Amigi.
Pi

ęć

lat pó

niej wi

kszo

ść

komputerów korzystała z tego typu układów poprawiaj

cych

dko

ść

wietlania grafiki, generowania d

ku czy odtwarzania wideo. Amiga

wprowadziła takie rozwi

zania ju

w roku 1985.

"Wow, kto

jeszcze tu jest!" - powiedział Dave, robi

c zbli

enie na maszyn

Briana Rosiera.

"I wci

ąŜ

jeszcze pracuje!" Na ekranie wida

było zło

ony wykres b

cy wynikiem symulacji

projektowanego układu. "To do mojej nast

pnej pracy" - rzekł in

ynier z u

miechem.

kszo

ść

personelu technicznego nie musiała jej długo szuka

Dave przeszedł teraz do swojego biura. Kamera uchwyciła pust

butelk

po piwku dumnie

eksponowan

na półce. "To było z okazji narodzin mojego syna" - powiedział, po czym

przechodz

c dookoła zarejestrował biurko zapełnione technicznymi papierzyskami.

"Musiałem co

z tym zrobi

" - mrukn

ł wychodz

"Tu było moje stanowisko pracy" - wyja

nił, kontynuuj

c wycieczk

. Na biurku le

ały

przeró

ne Amigi, jeden Macintosh IIsi, tony sprz

tu testuj

cego oraz spory prototyp pewnej

płyty drukowanej.

"A to... to jest trzy A" - powiedział Dave, a w jego głosie pobrzmiewała duma i zgorzknienie.
"Przeczytałem w "Necie",

e AAA nigdy nie istniało. Có

, oto i ono!" Wskazał banki pami

ci,

sloty rozszerze

oraz inne cechy prototypu.

Wielu in

ynierów Commodore korzystało z Internetu jeszcze zanim powstał World Wide

Web. Tak zwany "Net" działał wył

cznie w trybie tekstowym, a korzystali z niego pracownicy

naukowi, laboratoria i garstka hobbystów. Układy AAA były tematem wielu plotek, od samej
zapowiedzi, poprzez seri

opó

nie

po ostateczne anulowanie. Byli tacy, którzy uwa

ali,

e sprz

t ten nigdy nie istniał. Inni nadawali AAA mityczne wła

ciwo

ci, wiernie czekaj

c na

ich premier

i id

za ni

dominacj

rynku komputerowego. Ci sami ludzie zachowali t

wiar

przez długie lata, nawet wtedy gdy Amiga bezskutecznie próbowała par

razy

podnie

ść

po upadło

ci macierzystej firmy. Ci ludzie nigdy nie wyrzekli si

swoich marze

Inni byli bardziej pragmatyczni. "Oto i Dr. Mo!" - wykrzykn

ł Dave, spotykaj

c Grega Berlina,

mened

era systemów high-endowych w Commodore International. Greg kl

czał na podłodze

wyci

gaj

c z komputera układy scalone i odkładaj

c je, jeden po drugim, na obudowie tower.

"Dr. Mo zaj

ty podkradaniem" - powiedział Greg, podnosz

c głow

. Z jego twarzy mo

było wyczyta

rozbawienie, poczucie winy, smutek i zrezygnowanie jednocze

nie.

Westchn

ł. "Có

, tyle lat czekałem - w ko

cu si

przełamałem. Zdecydowałem,

e skoro

byłem tu tak długo, to co

mi si

nale

y". Spojrzał na mały,

ałosny stosik i uderzyła go ta

niesprawiedliwa wymiana. "Wi

c zabieram ze sob

par

kostek RAM-u" - doko

czył.

Wst

W Amidze spełniło si

marzenie. Była ona niedrogim, szybkim i elastycznym komputerem

multimedialnym, który mógł zosta

wykorzystany praktycznie do wszystkiego. Radziła sobie

z grafik

, d

kiem i animacj

z tak

łatwo

, z jak

współczesne jej inne komputery

przetwarzały sam tekst. Amiga wyprzedzała swoje czasy o dobre 10 lat. Była wszystkim, co
wymarzyli sobie jej projektanci. Poza jednym, dosy

istotnym problemem:

wiat nie do ko

wiedział o jej istnieniu.

Komputery klasy PC odgrywaj

dzisiaj kolosaln

rol

w nowoczesnym społecze

stwie. Tym

bardziej zaskakuj

ce jest odkrycie,

e maszyna z wi

kszo

cech współczesnego PC

ukazała si

w 1985 roku. Niemal wszyscy, którzy nabyli i u

ywali Amig stali si

jej

zatwardziałymi miło

nikami. Wielu z tych ludzi z czuło

wspomina czasy, gdy Amiga

ciła triumfy i opłakuje utrat

platformy. Cz

ęść

z nich, nie zwa

c na szybko

ść

i moc

nowoczesnych PC, twierdzi,

e nowym maszynom wci

ąŜ

jeszcze brakuje dreszczyku, tego

ducha, który o

ywiał ich komputer. Garstka wci

ąŜ

jeszcze u

ywa swoich Amig, długo po tym

jak pecety o porównywalnych mo

liwo

ciach trafiły na

mieci. U

ytkownicy Amigi, jak

adna

inna grupa, byli i s

ogromnie zafascynowani swoj

platform

Skoro wi

c Amiga była taka wspaniała, to dlaczego tak niewielu ludzi o niej słyszało? Na

wiecie mo

na znale

źć

ogromne ilo

ci podr

czników na temat IBM PC i ró

nych jego

klonów, a nawet spor

bibliotek

dotycz

komputerów Apple i Macintosh. Pocz

tkom

przemysłu komputerów osobistych po

cono wiele ksi

ąŜ

ek oraz filmów dokumentalnych.

Kilka znanych przykładów to

wietna ksi

ąŜ

ka "Accidental Empires" ("Imperia z przypadku"),

na bazie której powstał dokument telewizyjny - "Triumph of the Nerds" ("Triumf maniaków
komputerowych") oraz znacz

ca praca "Fire in the Valley" ("Ogie

w dolinie") i oparty na niej

film telewizyjny, który HBO zatytułowało "Pirates of Silicon Valley" (w polskiej wersji: "Piraci z
Krzemowej Doliny").

Prace te koncentruj

na pasjonuj

cej opowie

ci o wczesnych dniach komputerów

osobistych. Przybli

nam takie postacie jak Bill Gates czy Steve Jobs, ludzi tocz

cych ze

sob

otwart

wojn

, ale jednocze

nie podejmuj

cych wysiłki, by umocni

nowo powstały

przemysł oraz sprawi

, aby reszta

wiata traktowała ich powa

nie. Znajdziemy w nich

wszystko o perypetiach Microsoftu, IBM-a, Apple oraz innych firm, którym nie udało si

przetrwa

. Warto jednak zauwa

e Commodore czy Amiga s

wspominane niezwykle

rzadko, a je

li ju

, to pobie

nie. Dlaczego?

Moja pierwsza próba znalezienia materiałów dotycz

cych historii Amigi, zako

czyła si

fiaskiem. Efektem kolejnych, wyczerpuj

cych poszukiwa

była zaledwie garstka starych

instrukcji, przewodników po oprogramowaniu i podr

czników dla programistów. Nie mogłem

w to uwierzy

. Czy

by historia Amigi była a

tak nieciekawa? Czy

by komputer ten był

jedynie marginesem na karcie historii komputerów, nic nie wnosz

cym i nie wyró

niaj

cym

na tle innych platform?

Gdy tylko rozpocz

łem badania w tym temacie, znalazłem odpowied

, która zaskoczyła mnie

o bardziej ni

istnienie komputera jako takiego. Historia Commodore oraz Amigi była o

wiele ciekawsza od tej Apple czy Microsoftu. To opowie

ść

o wizji, kunszcie technicznym,

ceniu oraz kole

stwie. Jest to jednak równie

opowie

ść

o oszustwie, perfidii i

zdradzie. Opowie

ść

, która w du

ej mierze nie została do ko

ca opowiedziana.

Ta seria artykułów ma na celu wyja

czym była Amiga, co znaczyła dla jej projektantów i

ytkowników oraz dlaczego, pomimo jej wzgl

dnego zapomnienia i przedwczesnego

upadku, miała tak wielkie znaczenie dla przemysłu komputerowego. Pod

ąŜ

a ona za lud

mi,

których

ycie odmieniło si

poprzez kontakt z Amig

oraz ukazuje czym owi ludzie zajmuj

dzisiaj. I wreszcie, skupia si

na małej, pełnej po

cenia grupie ludzi, którzy w dziesi

ęć

lat po bankructwie firmy Commodore dokonali wielkiej, na pozór niemo

liwej rzeczy i

stworzyli now

Amig

oraz dedykowany jej system operacyjny. Długo po tym jak wi

kszo

ść

ludzi spisała Amig

na straty, ci ludzie po

cili swój czas, wiedz

oraz pieni

dze, d

ąŜą

c do

tego celu.

Wielu uzna ich wysiłek za daremny, a nawet idiotyczny. Ale dla tych, którzy rozumiej

, dla

tych, którzy byli na miejscu oraz

yli w czasach, gdy Amiga

ciła triumfy - dla nich nie

wydaje si

to w

aden sposób idiotyczne.

Ta historia jest w zasadzie o czym

jeszcze. To nie tylko opowie

ść

o twórcy komputerów. To

historia odwiecznej walki pomi

dzy przeci

tno

a doskonało

, mi

dzy zwykł

egzystencj

a wychodzeniem du

o dalej poza oczekiwania. W wielu miejscach tej opowie

walk

reprezentuj

dwie strony: ci

ęŜ

ko pracuj

cych in

ynierów-idealistów, ogarni

tych

gor

cym pragnieniem stworzenia czego

nowego i wspaniałego oraz niekompetentnych i

sto chciwych mened

erów i członków zarz

du, którzy ostatecznie zniszczyli to marzenie.

Ale opowie

ść

wykracza ponad to. W jej centrum znajduj

ludzie. Nie tylko projektanci i

programi

ci, ale tak

e u

ytkownicy i entuzja

ci, wszyscy ci, których

ycie odmieniła Amiga.

W tym i ja, poniewa

równie

do nich zaliczam, pomimo

e spó

niłem si

na imprez

dobre dziesi

ęć

lat.

Wszyscy ci ludzie maj

pewn

wspóln

cech

. Znaj

moc marze

Marzenie (1977-1984)

Jest na

wiecie wielu ludzi, którzy przyczynili si

do powstania Amigi, ale marzenie nale

ało

do tylko jednego z nich, nazwanego pó

niej ojcem Amigi - Jay'a Minera.

Jay urodził si

w Prescott, w stanie Arizona, 31 maja 1932 roku. Dorastał w czasach kryzysu,

d w bardzo wczesnym wieku zainteresował si

elektronik

. Studia rozpocz

ł na

uniwersytecie w San Diego. W tym czasie wojna w Korei rozp

tała si

na dobre, a Jay zgłosił

do Stra

y Przybrze

nej. Jego wykształcenie oraz zainteresowania działały na jego

korzy

ść

, prowadz

c go do szkoły elektroniki w Groton, w stanie Connecticut. Tam poznał

swoj

przyszł

, Caroline Poplawski. Pobrali si

skromnie w 1952 roku.

Zainteresowanie Jay'a elektronik

nie malało. Zabrał swoj

do Kalifornii, gdzie wst

pił

na Uniwersytet Kalifornijski w Berkeley. Tytuł in

yniera elektroniki zdobył w 1958 roku.

Pó

niej Berkeley stało si

kolebk

informatyki - z uczelni tej wywodzi si

dzy innymi

protokół TCP/IP, aktualny standard dla całego Internetu.

Przez kolejne 10 lat Jay tułał si

od firmy do firmy, wiele z nich tak naprawd

rozkr

caj

Pragnienie uczestniczenia w projektowaniu na etapie fundamentów było u niego silniejsze
ni

ęć

posiadania stałej posady. W

wie

o powstałych firmach tradycyjne zasady

zarz

dzania, czy procedury s

zazwyczaj puszczane mimo uszu. Ludzie, pocz

wszy od

zwykłego, szarego pracownika, a

po dyrektora generalnego, nie trzymaj

kurczowo

swojej działki, lecz po prostu robi

to, co musi zosta

zrobione. Takie

rodowisko bardzo

odpowiadało Minerowi.

W ko

cu Jay wyl

dował w młodziutkiej firmie zwanej Atari, która błyskawicznie awansowała

z nico

ci do ogólno

wiatowej sławy, dzi

ki wprowadzeniu pierwszych gier komputerowych, z

bestselerow

PONG na czele. Atari nie było zwykł

firm

. Jej zało

yciel, Nolan Bushnell był

dzieckiem lat sze

ść

dziesi

tych. Wierzył,

e korporacje mog

czym

cej ni

tylko

bezdusznymi maszynami zysku. Uwa

ał,

e powinny by

one jak rodziny, w których wa

jest wzajemne wsparcie - nie tylko finansowe. W Atari nie obowi

zywało zbyt wiele zasad i,

tak długo jak wykonywałe

swoj

robot

, nie miało znaczenia jakim jeste

dziwakiem. Jako

ciekawostk

warto nadmieni

e jednym z pracowników Atari był Steve Jobs, który pó

niej

przeniósł si

, by zajmowa

kszymi i lepszymi rzeczami.

Człowiekiem, który w połowie lat siedemdziesi

tych zatrudnił Minera w Atari był Harold Lee.

Stał si

on pó

niej dozgonnym przyjacielem Jay'a. Powiedział kiedy

o nim "ten człowiek

zawsze projektował. Nigdy nie przestawał projektowa

". Taka postawa, w firmach takich jak

Atari, mogła przynie

ść

wiele korzy

ci. Jay został głównym projektantem układów dla

rewolucyjnego produktu, który miał stworzy

przemysł wart wiele miliardów dolarów. Mowa o

Atari 2600, inaczej zwanym VCS (Video Computer System).

Czas Atari

Pokolenie graczy, które wyrosło na Sony i Nintendo mo

e nie pami

Atari istniej

cego ju

wła

ciwie tylko jako logo i marka wykorzystywana przez firm

zajmuj

wydawaniem

gier komputerowych. Tak naprawd

to Atari było fundamentem bran

y elektronicznej

rozrywki, jak

znamy dzisiaj. VCS była pierwsz

konsol

do gier o tak olbrzymiej

popularno

ci. Cho

składała si

z naprawd

prymitywnych cz

ęś

ci, przetrwała na rynku dłu

którykolwiek z jej konkurentów. Wiele z jej długowieczno

ci jest zasług

doskonałego

projektu autorstwa Jay'a Minera, który umo

liwił programistom z zewn

trz wyci

cie z

konsoli rzeczy, o których jej twórcom nawet si

nie

niło.

Sztandarowym przykładałem mo

e by

tutaj gra "Chess", stworzona przez Atari. Na

oryginalnym pudełku VCS widniał zrzut ekranu przedstawiaj

cy maszyn

graj

w szachy,

chocia

projektanci wiedzieli,

e model 2600 nie ma wystarczaj

cej do tego celu mocy

obliczeniowej. Gdy kto

oskar

ył Atari o wprowadzaj

w bł

d reklam

, programi

ci z firmy

wiadomili sobie,

e musz

jednak spróbowa

tak

napisa

. Udało im si

osi

ąć

to,

co pozornie niemo

liwe, dzi

ki sztuczkom programistycznym - rzecz, która w czasach Amigi

miała si

jeszcze wielokrotnie powtórzy

Po osi

gni

ciu tak wielkiego sukcesu z VCS-em, Jay'owi przydzielono zadanie stworzenia

pierwszego w ofercie Atari komputera osobistego. W 1978 roku komputery ledwo si

domowiły, a ich produkcja odbywała si

w niewielkich, dziwacznych firemkach, które ledwo

co opu

ciły gara

e. Apple (zało

ony przez wy

ej wymienionego Steve'a Jobsa i Steve'a

niaka) był jednym z głównych graczy na rynku, a obok niego Tandy Radio Shack oraz

Commodore (o którym opowiemy dokładnie w kolejnych cz

ęś

ciach).

Komputer, który udało si

Jay'owi zbudowa

- Atari 400, miał swoj

premier

w 1979 roku.

wiatło dzienne ujrzał równie

bardziej wydajny i wyposa

ony w lepsz

klawiatur

model

800. W tym czasie wi

kszo

ść

z konkurencji produkowała niezgrabne, wielkie i ci

ęŜ

kie

"klocki", a generowana przez nie grafika (je

eli w ogóle potrafiły generowa

obraz) była albo

monochromatyczna, albo, jak w przypadku Apple ][, ograniczona do palety o

miu kolorów.

Atari 400 i 800 potrafiły jednocze

nie wy

wietla

40 kolorów oraz cechowały si

układami

wspomagaj

cymi d

k i grafik

do takiego stopnia,

e mo

liwe stało si

dokładne

przenoszenie na nie gier z automatów. W porównaniu z Apple ][ czy TRS-80 maszyna Atari
wygl

dała jakby pochodziła z przyszło

ci. Tak samo było par

lat pó

niej z Amig

Jednak zarz

d Atari na kilka sposobów osłabił sukces modeli 400/800. Po pierwsze, aby

unikn

ąć

współzawodnictwa z VCS, nie doceniono lub nawet w ogóle pomini

to gry dla nowej

platformy, tłumacz

e komputer powinien słu

do "powa

nych" zada

. Jak na ironi

gdy firma poszukiwała nast

pcy dla modelu 2600, sko

czyło si

na umieszczeniu Atari 400

w mniejszej, pozbawionej klawiatury, obudowie. Co gorsze, Atari obawiało si

zdradza

jaki sposób działa ich maszyna. Uwa

ali oni,

e takie informacje powinny by

tajemnic

handlow

, dost

wył

cznie dla programistów Atari. Niektórzy, jak bardzo znany

programista John Harris, podj

li wyzwanie i zdołali pozna

sposób funkcjonowania Atari

wykorzystuj

c proces podobny do in

ynierii wstecznej. Tak czy inaczej, z powodu

kompletnego braku wsparcia dla deweloperów spoza Atari, sprowadzono zagład

na nowy

komputer i status wschodz

cej gwiazdy przemysłu nagle prysn

ł.

Po tym jak modele 400 i 800 trafiły pod strzechy, zarz

d Atari widział Jay'a przy pracy nad

kolejnymi komputerami. Jednak chcieli oni, aby Jay bazował na tym samym procesorze, w
który wyposa

ony był VCS oraz seria 400/800. Układ ten, 6502, był sercem wielu

komputerów tamtych czasów. Ale Jay chciał wykorzysta

nowy chip rodem z laboratoriów

Motoroli - 68000.

68000

Procesor 68000 był marzeniem ka

dego in

yniera - szybki, wyprzedzaj

cy aktualn

technik

o lata

wietlne i łatwy do zaprogramowania. Był przy tym jednak nieprzyzwoicie drogi i

wymagał wi

cej ko

ci pami

ci, a zarz

d Atari ani my

lał o wprowadzaniu na rynek dro

szych

maszyn. Ka

dy, kto przygl

dał si

historii elektroniki wie,

e w tej bran

y to, co dzi

jest

drogie za jaki

czas stanie si

sze. Jay to dostrzegał i próbował forsowa

swój pomysł u

szefostwa. Stanowczo i konsekwentnie mu odmawiano.

http://pl.wikipedia.org/wiki/MC68000

W tamtym czasie Atari przechodziło zmiany i to niekoniecznie na lepsze. Gwałtowny wzrost
firmy przyniósł ze sob

problemy z płynno

finansow

- w rezultacie Nolan Bushnell w

1978 roku sprzedał Atari firmie Warner Communications. Pocz

tkowa rodzinna atmosfera i

duch współpracy pocz

ły błyskawicznie zanika

. Nowy dyrektor generalny - Ray Kassar

wywodz

cy si

z przemysłu odzie

owego, o bran

y elektronicznej wiedział bardzo niewiele.

Udało mu si

zrazi

do siebie programistów VCS, odmawiaj

c im tantiemów ze sprzeda

gier, jakie stworzyli (a które w tamtych czasach sprzedawały si

w astronomicznych

liczbach), a nawet porównał ich do "projektantów r

czników dla primadonny". Jego

post

powanie przyczyniło si

do sporej liczby wypowiedze

. Cz

ęść

z opuszczaj

cych Atari

programistów zało

yła własne firmy - jak na przykład Activision, stworzona przez Larrego

Kaplana. Tak si

składa,

e Larry był jednym z pierwszych programistów VCS.

Jay miał niesamowite wizje komputera, jaki mógłby stworzy

wykorzystuj

c układ 68000, ale

zarz

d Atari po prostu nie był zainteresowany. Koniec ko

ców Jay zniesmaczył si

i odszedł

z firmy z pocz

tkiem 1982 roku. Wst

pił do Zimast, małej firmy, w której tworzył układy

wykorzystywane w rozrusznikach serca. Jego marzenia legły w gruzach.

Jednak, jak to wiele razy bywało w krótkiej historii tej bran

y, nieprzewidziany zbieg

wydarze

sprawił,

e uprzednio niemo

liwe stało si

liwe. Podczas gdy technologia

rozwijała si

ęŜ

nie, ilo

ść

osób, które wydawały si

ogarnia

umysłem była raczej

niewielka. Ludzi tych nie miało ju

ogranicza

krótkowzroczne zarz

dzanie wielkich firm.

Przyszedł czas, aby wzajemnie si

odnale

li i wspólnie spełnili marzenie.

sprawiło,

e w połowie 1982 roku Larry Kaplan podniósł słuchawk

i wykonał

brzemienny w skutkach telefon do Jay'a Minera.

Larry zbierał owoce sukcesu Activision, ale czuł si

ograniczony tym,

e tworzy gry głównie

na Atari VCS. Gry wideo były w tamtych czasach gor

cym tematem i wielu inwestorów

tnie wspierało startuj

ce w tej bran

y firmy. Pewne konsorcjum z Teksasu (w skład,

którego wchodziło mi

dzy innymi trzech dentystów oraz baron naftowy zajmuj

cy si

równie

sprzeda

Ŝą

rozruszników serca - st

d znał go Jay) zło

yło Larremu propozycj

zainwestowania siedmiu milionów dolarów w now

firm

zajmuj

grami wideo.

Larry natychmiast przedzwonił do Zimast i zapytał Jay'a, czy zechciałby wzi

ąć

udział w

nowym przedsi

wzi

ciu. Pomysł wygl

dał nast

puj

co: Larry i Activision zaj

liby si

tworzeniem gier, natomiast Jay i Zimast - sprz

tu, na którym miałyby one działa

. W ten

sposób ka

dy mógłby zarobi

. Szybko zdecydowano o nazwie dla nowej firmy. Wybrano "Hi-

Toro", poniewa

brzmiało zarówno jak co

zwi

zanego z nowoczesn

technologi

jak i

teksa

sko. Przedsi

biorstwo potrzebowało kogo

, kto b

dzie wszystkim zarz

dza

, wi

szybko zrekrutowano Davida Morse'a - wiceprezesa do spraw marketingu w firmie Tonka
Toys. Trzech zało

ycieli wynaj

ło małe biuro w Santa Clara, w stanie Kalifornia i rozpocz

ło

prace nad najnowocze

niejsz

maszyn

do gier.

Mniej wi

cej w tym czasie Larry Kaplan zacz

ł mie

powa

ne w

tpliwo

ci na temat całego

tego pomysłu. Jay przypuszczał,

e sprawy nie szły do przodu tak szybko, jak Kaplan

zakładał lub mo

e obawiał si

e w bran

y gier panuje ju

zbytni tłok. Tak czy inaczej, pod

koniec 1982 roku Larry zdecydował si

opu

firm

. Wyszło na jaw,

e Nolan Bushnell z

Atari zło

ył Kaplanowi bardzo hojn

ofert

, która jednak pó

niej okazała si

nieco mniej

hojna ni

Larry oczekiwał.

Odej

cie Kaplana stanowiło dla pocz

tkuj

cego przedsi

biorstwa nie lada kłopot - firma

została bez szefa zespołu in

ynierów. To Larry bowiem, chocia

był programist

, a nie

ynierem, zajmował si

w Hi-Toro t

działk

wiatło padło na Jay'a Minera.

Jay zdawał sobie spraw

e to była jego szansa. Zgodził si

przej

ąć

obowi

zki głównego

yniera pod dwoma warunkami. Nowa maszyna miała powsta

na bazie układu 68000 i

mie

liwo

ść

funkcjonowania jako komputer.

Zrodzona jako konsola, lecz z sercem komputera

Konsole do gier i komputery osobiste od strony swojego wn

trza wcale tak bardzo si

nie

ró

. Sercem jednych jak i drugich jest procesor (Apple ][, Commodore 64 i Atari 400/800

wykorzystywały procesor 6502, ten sam układ, który znalazł zastosowanie tak

e w

pierwszych wersjach konsol Nintendo i Sega), umo

liwiaj

podł

czenie urz

dze

steruj

cych

(klawiatury i myszy do komputerów, joysticki i pady do konsol), a obraz wy

wietlaj

monitorze lub telewizorze. Podstawow

jednak ró

nic

jest współdziałanie z u

ytkownikiem.

Konsole słu

Ŝą

wył

cznie do jednego - do gier, podczas gdy komputery osobiste pozwalaj

na pisanie listów, przeprowadzanie kalkulacji finansowych, a nawet tworzenie własnych
programów. Komputery wi

cej kosztuj

, ale równie

na wi

cej pozwalaj

. Nie wymagało

c wiele wysiłku i pracy, aby nowa konsola firmy Hi-Toro mogła zosta

opcjonalnie

rozszerzona o nowe komponenty daj

ce w efekcie komputer z prawdziwego zdarzenia.

Nie było to jednak po my

li inwestorów. Chcieli oni zarabia

pieni

dze, a w tamtym okresie

wpływy z rynku gier wideo miały mia

Ŝą

przewag

nad przychodami z rynku komputerów

osobistych. Jay i jego koledzy postanowili wi

e ich nowy sprz

t b

dzie wygl

dał jak

konsola do gier, ale zostanie w nim sprytnie ukryta mo

liwo

ść

rozszerzenia go do

pełnoprawnego komputera.

Była to jedna z tych decyzji, któr

obecnie mo

na okre

jako niewiarygodnie prorocz

. W

tamtym czasie pomysł zdawał si

mało praktyczny - inwestorzy chcieli mie

konsol

gier, nowa firma potrzebowała Jay'a Minera, a Jay chciał zaprojektowa

nowy komputer.

Kompromis, na który zdecydowali si

twórcy Amigi zadowalał wszystkich. Jednak

wydarzenia, które miały nast

sprawiły,

e ta decyzja nie była tylko korzystna, ale i

niezb

dna do przetrwania firmy.

Krach na rynku gier wideo

Załamanie si

rynku gier wideo w roku 1983, tak jak wi

kszo

ść

tego typu zdarze

, było łatwe

do przewidzenia kiedy ju

nast

piło. Rosn

ca sprzeda

zarówno konsol do domowego

ytku, jak i salonowych automatów do gier, utwierdziła firmy w przekonaniu,

e potencjalne

zyski z tego interesu s

nieograniczone. Marketingowcy z firmy Atari przechwalali si

dosłownie mogliby "narobi

do pudełka i je sprzeda

". I tak wła

nie robili.

Na rynku było zbyt wiele firm tworz

cych zbyt wiele gier dla Atari VCS i innych

konkurencyjnych konsol. Jako

ść

gier zacz

ła spada

, a techniczne ograniczenia pierwszej

generacji maszyn do gier zacz

ły dawa

zna

o sobie. Obchodzenie ich za pomoc

sztuczek

programistycznych działało tylko do czasu. Dzisiaj to zrozumiałe,

e ka

da nowa generacja

konsol do gier posiada ograniczony cykl

ycia, a nowy sprz

t pojawia si

zaraz po tym, gdy

starszy nie daje sobie z czym

rady. Wtedy jednak przemysł ten był tak młody,

e nie znano

jeszcze sinusoidalnej krzywej obrazuj

cej popyt na platformy do gier. Ludzie oczekiwali,

sprzeda

dzie rosła w niesko

czono

ść

Sytuacja ta była podobna do tzw. ba

ki internetowej ("Dot-com bubble"), która zaistniała pod

koniec lat 90-tych XX wieku ("Dot-com bubble" to zjawisko, którego do

wiadczyły spółki

giełdowe działaj

ce w sektorze internetowym w latach 1995-2001. Akcje szybko zwy

kowały,

daj

c inwestorom szanse na du

e zyski. Rynek jednak si

nasycił, przysłowiowa "ba

ka"

kła, powoduj

e wiele firm oszukało si

próbuj

c inwestowa

dalej co doprowadził do

recesji - przyp. tłum.). Osi

gni

to punkt, w którym pocz

tkowy entuzjazm zast

piło

szale

stwo. Ten moment mo

na dokładnie wskaza

- było nim wydanie nowej gry dla Atari

VCS pod koniec 1982 roku, które zbiegło si

z wydaniem kinowego hitu "E.T. The Extra

Terrestrial".

Atari wydało miliony dolarów kupuj

c licencj

na stworzenie gry, lecz ludzie od marketingu

Ŝą

dali, aby powstała i trafiła do sprzeda

y w przeci

gu sze

ciu tygodni. Dobre

oprogramowanie jest jak dobre wino - musi dojrze

. Gra, któr

przygotowali programi

ci z

firmy Atari okazała si

tylko cierpkim w smaku winiaczem. Była wtórna, frustruj

ca i nie

oferowała zbyt wiele rozrywki. Szefowie Atari nie zdawali sobie jednak z tego sprawy.
Spot

gowali swój bł

d zamawiaj

c produkcj

ciu milionów kartrid

y, czyli prawie tyle, ile

było wszystkich istniej

cych wówczas na rynku konsol VCS. Szale

stwo jednak si

na tym

nie zatrzymało. Wydaj

c gr

Pac-Man, Atari wyprodukowało wi

cej kartrid

y ni

istniało

konsol, na których mo

na było j

uruchomi

Szef działu marketingu Atari zapytany o ten fakt udzielił odpowiedzi całkowicie oderwanej od
rzeczywisto

ci. Odrzekł,

e ludzie mogliby mie

ochot

kupi

dwa egzemplarze: jeden do

domu, a drugi do domku w górach, gdzie sp

dzaj

wakacje!

Zamiast dwóch kopii wi

kszo

ść

ludzi kupiła dokładnie zero. Atari (i w zwi

zku z nim tak

Warner) poinformowało o du

ych stratach i zostało zmuszone do spisania na straty

kszo

ci niesprzedanych, zalegaj

cych w magazynach kartrid

y. Podczas pami

tnego

wydarzenia dziesi

tki tysi

cy egzemplarzy "E.T.", "Pac-Mana" i innych gier zostało

zniszczonych i wyrzuconych na przemysłowe wysypisko

mieci.

Fiasko gry "E.T." było wła

nie tym momentem, w którym p

kła przysłowiowa ba

ka. Miliony

dzieci na całym

wiecie zdecydowało,

e Atari i, co za tym idzie, wszystkie konsole do gier

nie były ju

"cool". Sprzeda

sprz

tu i gier drastycznie spadła. Nagle fundusze, przedkładane

na potrzeby nowych firm tworz

cych gry, znikn

ły.

W przeciwie

stwie do konsol, sprzeda

komputerów osobistych systematycznie rosła.

Maszyny takie jak Apple ][, Commodore 64, czy nawet nowy IBM PC stawały si

coraz

bardziej popularne w domach. Rodzice czuli si

usprawiedliwieni,

e płac

cej za

narz

dzie wspomagaj

ce edukacj

ich dziecka, podczas gdy same dzieci cieszyły si

faktu,

e na tych małych komputerach te

mogły gra

w gry.

W ten sposób zrodziły si

warunki do rozstrzygaj

cego spotkania. Zdenerwowani inwestorzy

firmy Hi-Toro, widz

c jak na ich oczach załamuje si

rynek gier wideo, z niepokojem pytali

Jay'a Minera czy jest mo

liwe, aby przerobi

now

konsol

na komputer osobisty z

prawdziwego zdarzenia. Wyobra

cie sobie ulg

jak

musieli poczu

, gdy Jay powiedział im,

e planował to ju

od dawna!

Pozostawał tylko jeden problem: nazwa firmy. Pobie

ne sprawdzenie rzeczy wyjawiło,

nazwa Hi-Toro jest ju

zarezerwowana dla pewnej japo

skiej firmy oferuj

cej usługi w

zakresie koszenia trawników. Jay chciał, aby jego komputer był zarazem przyjazny jak i
seksowny. Zaproponował słowo "Amiga" jako hiszpa

ski odpowiednik przyjaciółki. Raczej

chyba nie przypadkowo - w ksi

ąŜ

ce telefonicznej słowo Amiga wyst

powało przez słowem

Atari! Pocz

tkowo Jay nie był jednak do ko

ca usatysfakcjonowany nazw

. Z racji jednak,

nikt nie wpadł na co

lepszego, nazwa pozostała.

Gdy wszystko było ju

na miejscu, a gracze zaj

li swoje pozycje, mo

na było rozpocz

ąć

wła

ciw

rozgrywk

Sen stawał si

rzeczywisto

Pocz

tki Amigi

Pewnego razu Jay Miner opisał uczucie jakie mu towarzyszyło w pocz

tkach firmy Amiga.

Przyrównał siebie do Myszki Miki w filmie Fantasia, gdy główny bohater stworzył magiczne
miotły, które pomagały mu przenosi

wiadra z wod

, a nast

pnie nie był w stanie ich

powstrzyma

, gdy

wyrwały si

spod kontroli. Jay zatrudnił czterech in

ynierów, aby pomogli

mu w pracach nad opracowaniem sprz

tu oraz szefa zespołu projektuj

cego

oprogramowanie - Boba Pariseau. Bob szybko zatrudnił do pomocy kolejnych czterech

programistów. Młoda firma szybko stała si

nieokiełznan

besti

, która pochłaniała pieni

dze

w niesamowitym tempie. Było to jednak konieczne.

W tym przemy

le, bardziej ni

w jakimkolwiek innym, pr

dko

ść

jest najwa

niejsza i nigdy nie

ma wystarczaj

cej ilo

ci czasu. Rzeczy zmieniaj

tak szybko,

e tegoroczna nowinka

techniczna, w kolejnym roku staje si

przestarzała. Jedynym sposobem na poradzenie sobie

z tym problemem jest skoncentrowanie du

ych nakładów ludzkiej inwencji, przy pomocy

której powstanie bardzo inteligentny projekt mo

liwy do jak najszybszego przej

cia przez

wszystkie stadia rozwoju produktu: od projektu, przez wst

pny prototyp, a

po produkt

cowy. Nawet ten nieelegancki, mało oryginalny i graficznie upo

ledzony IBM PC

zaprezentowany w 1981 roku powstał w wyniku szybkiego, jednorocznego programu
wdro

eniowego. Ludzie z firmy IBM wiedzieli,

e cho

firma jest silna i ma zaplecze

finansowe i technologiczne wi

ksze ni

niejedno małe pa

stwo, to nie jest odporna na presj

czasu.

Mała firma, jak

była Amiga, miała jeszcze wi

ksze problemy. Obok wywołuj

cej nerwowo

ść

gonitwy maj

cej na celu powi

kszanie personelu i rozwój nowego produktu, Jay i jego zespół

musieli martwi

depcz

cymi im po pi

tach wi

kszymi firmami, które wykorzystuj

techniki szpiegostwa przemysłowego mogły wykra

ść

im pomysły i dzi

ki wi

kszemu

zapleczu technologicznemu szybciej wprowadzi

je na rynek. Nikt nie wiedział co Amiga Inc.

kombinuje, a zało

ycielom firmy taki stan rzeczy był bardzo na r

. Obmy

lono

szczegółowy, dwufazowy plan ataku zapewniaj

cy,

e nikt przed Amig

nie zaprezentuje

wiatu ich ambicjonalnych pomysłów.

Na pocz

tek firma miała stworzy

wprowadzaj

cy w bł

d front biznesowy. Musiało to by

na tyle prostego, aby nie pochłon

ło zbyt du

rodków przeznaczonych na wła

ciw

prac

a jednocze

nie nie utrudniało pracy nad wła

ciwym produktem i nie przyniosło straty (a by

e nawet zysk). Firma zdecydowała si

trzyma

swoich korzeni zwi

zanych z przemysłem

gier wideo i wyprodukowa

sprz

t i oprogramowanie b

ce dodatkiem do Atari VCS.

Jednym z pierwszych produktów, obecnie rarytasem kolekcjonerskim, był Amiga Joyboard -
co

na styl joysticka, przy czym gracz stał na tym lub siedział czyni

c wychyły w ró

nych

kierunkach. Firma napisała tak

e kilka prostych gier wykorzystuj

cych to urz

dzenie.

Dotyczyły one narciarstwa oraz jazdy na deskorolce. Pocz

tkowo przychód ze sprzeda

tego urz

dzenia pomógł firmie utrzyma

na powierzchni, lecz załamanie si

rynku gier

wideo w 1983 roku nie omieszkało pozostawi

po sobie pi

tna. Sprzeda

szybko zacz

ła

spada

Ta krótka historia raczkuj

cej firmy miała swój ogromny wkład w przyszło

ść

komputera

Amiga. RJ Mical, programista pisz

cy skomplikowane procedury, które miały o

ywi

Amig

napisał prost

wykorzystuj

Joyboard. Powstała, aby pomóc mu si

zrelaksowa

. Gra

nazywała si

"Zen Meditation", a jej celem było jak najdłu

sze wysiedzenie w bezruchu. Gra

cieszyła si

Ŝą

popularno

w biurach Amigi. Do tego stopnia,

e gdy przyszło do

napisania tekstu, który miałby pojawi

w przypadku powa

nego bł

du systemowego,

programista wymy

lił termin "Guru Meditation Error". Istniał on w systemie przez wiele lat do

czasu, gdy pewna nikomu nieznana, mało twórcza, wa

niejsza "szycha" z Commodore

nakazała usun

ąć

ten tekst, zast

puj

c go zwrotem "Software Failure".

Drugim narz

dziem zmyłki szpiegostwa przemysłowego było nazewnictwo układów

specjalizowanych, które zespół opracowywał dla Amigi. Dave Morse zdecydował,

e od

teraz, wszystkie te układy b

nosi

skie imiona. Pomysł temu przy

wiecaj

cy był taki,

e nikt, komu udałoby si

przechwyci

rozmow

telefoniczn

pomi

dzy lud

mi z Amigi, nie

byłby w stanie domy

e rozmowa jest na temat elementów komputera. Okre

lenia,

"Agnes" ma swoje kaprysy, a "Denise" nie spełnia oczekiwa

trafiły w poczucie humoru

ynierów. Sam komputer nazwano "Lorraine" - od imienia

ony Dave'a.

Zwykło si

mówi

e Jay Miner przewodził zespołowi, lecz prawda jest taka,

e szczegóły

dotycz

ce nowego komputera były uzgadniane podczas zespołowych spotka

odbywaj

cych

w salach podobnych do wykładowych, gdzie na

cianach wisiały białe tablice, po których

na było pisa

. Ka

dy mógł zaproponowa

implementacj

w komputerze swojego

pomysłu, a nast

pnie grupa przedyskutowywała spraw

i decydowała co w projekcie

zostawi

, a z czego zrezygnowa

. In

ynieria to sztuka kompromisu - nie mo

esz mie

"wszystkiego co najlepsze" i zmusi

tego wszystkiego do działania. Koszty, pr

dko

ść

, czas

potrzebny na rozwój, zło

ono

ść

- to tylko cz

ęść

czynników, jakie nale

y wzi

ąć

pod uwag

tym bardzo wa

nym etapie konstruowania nowego komputera. Zespół Amigi osi

kompromis za pomoc

piankowo-gumowych kijów baseballowych.

Nie wiadomo kto wpadł na ten pomysł, ale piankowe kije stały si

kluczowym punktem

wszystkich spotka

. Kto

rzucał pomysł i je

eli inni stwierdzili,

e jest to pomysł głupi lub

niepotrzebny, uderzali pomysłodawc

swoimi kijami po głowie. Jak mawiał Jay, "to nie

bolało, lecz upokorzenie bycia zbitym kijem było nie do zniesienia". Było to bardzo zabawne i
przyjacielskie, cho

na swój sposób powa

ne podej

cie, które zdawało swój egzamin. Powoli

projekt Amigi nabierał kształtów.

Hold and modify

Jay miał zawsze słabo

ść

do symulatorów lotu. To było co

, czego nie zarzucił do ko

swojego

ycia. Pewnego razu kolega zabrał go na wycieczk

do firmy Link - potentata w

dziedzinie symulatorów lotu dla wojska. Jay był zafascynowany realistycznymi widokami i
d

kami. Poprzysi

gł,

e Amiga b

dzie komputerem, na którym b

dzie mo

liwa gra w

najlepsze symulatory lotu.

Z tej wyprawy wynikły dwie wa

ne kwestie, które miały wpływ na projekt: blitter oraz tryb

HAM. Jay ju

wcze

niej czytał w magazynach dla elektroników o blitterach i nawet

uczestniczył w kursie na Uniwersytecie w Stanford, który dotyczył sposobów ich
wykorzystania. Nie było to wi

c dla niego nic nowego. Niemniej do

wiadczenie zwi

zane z

symulatorami lotu sprawiło,

e postanowił stworzy

dla Amigi blitter najlepszy z mo

liwych.

Blitter to specjalizowany układ, który w obr

bie ekranu realizuje operacje bardzo szybkiego

przenoszenia du

ych fragmentów grafiki bez wykorzystania mocy procesora. Wszystkie

nowoczesne karty graficzne wyposa

one s

w układ, który jest zaawansowanym nast

blittera. Ponownie, Jay wyprzedził swoj

epok

Tryb HAM, b

cy skrótem od "Hold-and-Modify", był sposobem na uzyskanie wi

kszej

liczby kolorów mo

liwych do wy

wietlenia na ekranie w zakresie dost

pnej pami

wietlania. W tamtych czasach układy pami

ci były bardzo drogie, a koszt wy

wietlenia

milionów kolorów jednocze

nie był zbyt du

y, nawet dla wojskowych aplikacji takich jak

symulator lotu firmy Link. Zamiast wi

c przechowywa

w pami

ci wszystkie informacje

dotycz

ce koloru ka

dego piksela, mo

na było tak oprogramowa

sprz

t, aby przechowywał

informacje dotycz

ce jednego koloru, a nast

pnie zmieniał tylko jedn

jego składow

(odcie

, nasycenie lub jasno

ść

) dla ka

dego kolejnego piksela w linii. Jay zdecydował si

umie

ten charakterystyczny element w Amidze.

W pó

niejszej fazie etapu projektowania, Jay zacz

ł si

martwi

tym,

e tryb HAM był zbyt

wolny i nawet poprosił głównego projektanta układów, aby usun

ł z nich jego obsług

Okazało si

e zajmie to zbyt wiele czasu i pozostawi "dziur

" we wn

trzu układu.

Ostatecznie Jay postanowił zachowa

cech

, a pó

niej nawet przyznał,

e była to dobra

decyzja. Amiga trafiła na rynek jako komputer zdolny do wy

wietlenia w tym trybie 4096

kolorów. Było to du

o wi

cej ni

u konkurencji, a ponadto, w przypadku kolejnych, nowszych

wersji układów, zdolni programi

ci potrafili uzyska

znacznie wi

cej kolorów. Pomimo tego,

e tryb HAM nadawał si

jedynie do wy

wietlania obrazów uprzednio przygotowanych,

pewna firma stworzyła edytor graficzny pozwalaj

cy na prac

w tym trybie. Podobnie jak w

przypadku szachów na Atari 2600, programi

ci ponownie pokazali,

e na Amidze niemo

liwe

jest mo

liwe.

Ekrany jak nigdzie indziej

Kolejnym innowacyjnym pomysłem zastosowanym w Amidze był układ "copper". Zasadniczo
był to specjalny procesor odpowiedzialny za bezpo

rednie przekształcanie obrazu. Posiadał

tylko trzy instrukcje, lecz był w stanie w dowolnym momencie uzyska

bezpo

redni dost

do którejkolwiek z cz

ęś

ci ka

dego innego układu. Co wi

cej, potrafił wykonywa

niesamowite

sztuczki w ułamku sekundy - czasie, który potrzebny był monitorowi na od

wie

enie ekranu.

To pozwalało na uzyskanie efektu niedost

pnego na

adnym innym komputerze: mo

liwo

przegl

dania w tym samym czasie wielu ró

nych ekranów, otwartych w ró

nych

rozdzielczo

ciach. "

gane" ekrany zadziwiały ka

dego, kto je zobaczył. Nowoczesne

komputery potrafi

otwiera

ró

ne ekrany w ró

nych rozdzielczo

ciach (na przykład,

otworzy

ekran gry na pełnym ekranie w ni

szej rozdzielczo

ci ni

pulpit celem uzyskania

kszej liczby klatek na sekund

), ale mo

na si

pomi

dzy nimi tylko przeł

cza

. Nie jest

liwe ich wy

wietlenie w tym samym czasie na jednym ekranie.

Cały projekt zamkn

ł si

w trzech współgraj

cych ze sob

układach nazwanych Agnes,

Denise i Paula. Układ Agnes odpowiedzialny był za bezpo

redni dost

p do pami

ci oraz

zawierał układy blitter i copper. Denise brał udział w wy

wietlaniu oraz obsługiwał "sprite'y"

czy te

, jak kto woli, obiekty graficzne, które mogły by

wietlane i przemieszczane po tle

bez potrzeby ich odrysowywania. Ostatnim układem była Paula odpowiedzialna za
generowanie d

ku przy wykorzystaniu sampli oraz odtwarzania d

ku w czterech

kanałach jednocze

nie: dwóch w lewym kanale stereo i dwóch w prawym kanale stereo.

Min

ło wiele lat zanim inne komputery osi

ły tak

liwo

ść

. Układ Paula zajmował si

tak

e kontrol

pracy stacji dyskietek.

Opisane układy uformowały rdze

tego, co zwykło okre

mianem "układów

specjalizowanych" Amigi. Wówczas, poza papierem, jeszcze nie istniały. Programi

ci byli

gotowi rozpocz

ąć

pisanie programów z wykorzystaniem ich mo

liwo

ci, lecz sprz

towcy

potrzebowali sposobu na to, aby bez konieczno

ci ich masowej produkcji, sprawdzi

, czy te

układy naprawd

działaj

. Ponadto, system operacyjny nie mógł by

w pełni przetestowany

bez prawdziwego sprz

tu, na którym miałby działa

Pierwowzór sprz

Nowoczesne układy scalone projektuje si

przy pomocy pot

ęŜ

nych stacji roboczych i

kosztownych programów do symulacji. Na taki luksus nie mogła sobie pozwoli

raczkuj

firma Amiga. Zamiast tego zbudowano r

cznie olbrzymie repliki obwodów krzemowych na

podobnych do plastra miodu płytkach poł

czeniowych (zwanych tak

e testowymi, czy

stykowymi - przyp. tłum.).

Płytki takie po dzi

dzie

słu

Ŝą

hobbystom pragn

cym szybko zło

i przetestowa

proste

układy. Działaj

one w do

ść

prosty sposób: na sporej siatce wykonanej z plastiku rozło

one

miniaturowe metalowe gniazdka. Krótkie, pionowe rz

dy owych gniazdek s

ze sob

zespolone w ni

szej warstwie płytki, dzi

ki czemu mo

na do nich przył

czy

wiele wtyczek.

Krótkie odcinki drutu przycina si

i przygina w ten sposób, aby ich odizolowane ko

ce w

cało

ci mie

ciły si

w otworach płytki. Do ich rozstawu pasuj

równie

nó

ki prostych

układów logicznych (słu

Ŝą

cych na przykład do dodawania, czy porównywania ze sob

dwóch

niewielkich liczb w systemie dwójkowym).

Nikt wcze

niej nie projektował komputera w ten sposób. Wi

kszo

ść

z nich (jak na przykład

IBM PC, czy Apple ][) nie posiadała układów specjalizowanych, a jedynie prost

płyt

główn

, okre

laj

poł

czenia mi

dzy procesorem, ko

ść

mi pami

ci, magistral

wej

cia/wyj

cia i wy

wietlaczem. Takie płyty mo

na było zaprojektowa

na papierze i

nanie

ść

na płyt

drukowan

w postaci nadruku, a nast

pnie zapełni

gotowymi ju

układami.

Niektóre komputery zostały wykonane r

cznie przez pojedynczego człowieka (jak to było w

przypadku Steve'a Wozniaka i komputera Apple ][).

W przypadku Amigi było zupełnie inaczej. Najbli

sze jej były (pod wzgl

dem filozofii

projektowania) ówczesne minikomputery - DEC PDP-11, VAX, czy Data General Eagle -
maszyny wielko

ci lodówki. Do ich projektów i prototypów grupa uzdolnionych in

ynierów

wykorzystała gigantyczne płytki testowe. Ka

dy z tych komputerów był inny i ka

dy musiał

zosta

zaprojektowany "od zera". Cho

, by odda

sprawiedliwo

ść

konstruktorom

minikomputerów, musieli oni równie

zaprojektowa

sam procesor - zadanie trudne samo w

sobie! Wspomniane minikomputery sprzedawano za setki tysi

cy dolarów, dzi

ki czemu

na było zapłaci

wynagrodzenia buduj

cym je in

ynierom. Zespół Amigi musiał zrobi

samo co oni, jednak na potrzeby komputera, którego cena nie przekraczała ostatecznie
dwóch tysi

cy dolarów.

Komputer posiadał trzy układy specjalizowane. Na ka

dy z nich potrzebne było osiem płytek

wielko

ci około 1 m na 50 cm, uło

onych promieni

cie w kształcie walca w taki sposób,

wszystkie druty z uziemieniem biegły przez

rodek. Na ka

dej płytce znajdowało si

około

trzystu układów logicznych MSI (w sumie około 7200) oraz koszmarna ilo

ść

kabli ł

cych.

Stworzenie tego labiryntu i wyszukiwanie w nim usterek było zadaniem arcytrudnym i
nierzadko stresuj

cym. Druty mo

na było poruszy

, luzuj

c poł

czenia. Nieuwa

ny ruch

rubokr

tem mógł wypi

ąć

dziesi

tki kabli, niwecz

c wysiłek wielu dni, a urywek przeci

tego

drutu mógł wpa

ść

niepostrze

enie w sam

rodek gmatwaniny i spowodowa

losowe,

niewyja

nione bł

dy.

Jay jednak nie pozwalał na to, by nim, czy jego współpracownikami zawładn

ł stres. W

biurach Amigi panował spokojny i zrelaksowany nastrój. Póki tylko wykonywano zało

one

prace, ani Jay, ani Dave Morse nie przejmowali si

tym, w co pracownicy si

ubierali, czy jak

zachowywali. Miner przynosił do pracy swojego ukochanego psa, imieniem Mitchy, który

miał swoje miejsce przy biurku i własny identyfikator.

Jay wł

czał swojego psa równie

w proces projektowania. Czasami przy tworzeniu

zło

onego obwodu logicznego stajemy przed pytaniem, w któr

stron

powinien i

ść

układ.

Wyboru mo

na dokona

na podstawie odczucia estetycznego, czy intuicji, ale trudno

odp

dzi

od siebie my

e nie nale

y zdawa

lepy los. W takich przypadkach Jay

spogl

dał na Mitchy'ego, decyduj

c, na podstawie jego zachowania, co nale

y zrobi

Układy specjalizowane komputera z wolna zacz

ły nabiera

kształtu. W poł

czeniu z

procesorem Motorola 68000 odwzorowywały dokładnie, cho

wolniej ni

produkt ostateczny,

działanie komputera. Ale ten, cho

by nie wiadomo jak zaawansowany, bez oprogramowania

jest zaledwie wielkim, bezu

ytecznym stosem układów elektronicznych.

Stawianie poprzeczki systemowi operacyjnemu

Wszystkie komputery, od pierwszych elektronicznych kalkulatorów poczynaj

c, wymagaj

jakiego

"głównego programu kontrolnego", zajmuj

cego si

prostymi zadaniami w stylu

uruchamiania programów, zarz

dzania

rodowiskiem u

ytkownika, kontaktem z

urz

dzeniami peryferyjnymi (na przykład dyskiem twardym, czy stacj

dyskietek) oraz

kontrol

wietlania obrazu. Taki program nazywany jest systemem operacyjnym. U

kszo

ci współczesnych Amidze komputerów jest on bardzo prosty i mo

e wykonywa

tylko jedn

rzecz na raz.

Jay znał si

na architekturze sprz

towej, wi

c nie wniósł wiele do działki systemu Amigi.

Wiedział jednak,

e chciałby, aby jego komputer był bardziej zaawansowany ni

typowy

sprz

t tamtych czasów działaj

cy pod kontrol

tak prymitywnych systemów jak AppleDOS i

MS-DOS. Wynaj

ty jako główny programista Bob Pariseau nie miał powi

mikrokomputerami. Pracował wcze

niej w firmie Tandem, produkuj

cej masywne komputery,

które wykorzystywano (i do dzi

wykorzystuje si

) w bankowo

ci.

Bob przyzwyczajony był do maszyn o wielkiej mocy, potrafi

cych radzi

sobie jednocze

nie z

wieloma zadaniami i transakcjami. Nie widział powodu, dla którego mikrokomputery nie
miałyby robi

tego samego. W tamtych latach

aden komputer osobisty nie radził sobie z

wielozadaniowo

. Uwa

ano powszechnie,

e niewielka pojemno

ść

pami

ci i niskie

taktowanie procesora ówczesnych konstrukcji uniemo

liwia multitasking. Bob podj

ł jednak

wyzwanie i wynaj

ł osoby, które podzielały jego wizj

Czterech pracowników, których przyj

ł jako pierwszych, stało si

pó

niej

ywymi legendami

na poletku tworzenia oprogramowania. Byli to: RJ Mical, Carl Sassenrath, Dale Luck i Dave
Needle. Rozmowa kwalifikacyjna z Carlem trwała najkrócej. Bob zapytał, jak wyobra

a sobie

swoj

wymarzon

prac

, a Sassenrath odpowiedział: "Projektowanie wielozadaniowego

systemu operacyjnego", na co został natychmiast przyj

ty.

Carl Sassenrath pracował wcze

niej w firmie Hewlett-Packard, gdzie zajmował si

kolejn

odsłon

wielozadaniowego systemu operacyjnego dla wydziału serwerów. Oto co

powiedział:

"W HP podobało mi si

to,

e tam naprawd

wierzyli w innowacyjno

ść

. Mogłem sobie

kupowa

do woli ksi

ąŜ

ki i publikacje... Udało mi si

c przeanalizowa

wszystko, co

kiedykolwiek napisano o systemach operacyjnych. Utrzymywałem równie

kontakty z

pracownikami Xerox PARC, a tak

e z uniwersytetami Berkeley, MIT i Stanford, aby mie

poj

cie nad czym pracuj

"W latach 1981-82 poznałem systemy CP/M oraz MS-DOS i stwierdziłem,

e zostały kiepsko

zaprojektowane. Zacz

łem wi

c zastanawia

jak zrobiłbym to ja, jeszcze zanim trafiłem

do Amigi."

System operacyjny Amigi miał zatem by

z zało

enia wielozadaniowy, a tego typu projekt,

oparty na cz

ęś

ci pomysłów Carla, akademiccy badacze systemów operacyjnych nazwali

pó

niej mikrokernelem. Carl wynalazł go zanim ktokolwiek nadał mu nazw

. Kernel (j

dro

systemu) miał by

mały, szybki i zdolny do wykonywania wielu zada

jednocze

nie. Cechy te

miały pó

niej przenikn

ąć

do pozostałych systemów.

Decyzja o napisaniu wielozadaniowego kernela miała znacz

cy wpływ na zachowanie si

komputera, a efekty wida

po dzi

dzie

. Poniewa

dominuj

ce na rynku komputery PC nie

osi

ły wielozadaniowo

ci przed rokiem 1995 (z ukazaniem si

Windows 95), a Macintosh

- przed 2001 (dzi

ki OS X), na tych platformach wychowało si

, nie maj

c o niej poj

cia i nie

rozumiej

c efektów wielozadaniowo

ci, całe pokolenie programistów. Z kolei w przypadku

Amigi posiadaj

cej t

cech

od pocz

tku, nastawienie u

ytkowników i deweloperów było

inne: u

ytkownik nigdy nie powinien czeka

na komputer. W rezultacie programy stworzone

dla Amigi daj

ytkownikowi odmienne wra

enie - jakby reagowały

ywiej ni

te, które

napisano na inne platformy.

Dodanie GUI

W tym czasie podj

to jeszcze jedn

brzemienn

w skutkach decyzj

dotycz

projektu

komputera: aby był on wyposa

ony w graficzny interfejs u

ytkownika. Wi

kszo

ść

maszyn z

tamtego okresu kontrolowało si

za pomoc

linii polece

- aby uruchomi

program,

ytkownik musiał wpisa

jego nazw

. Aby przeprowadzi

operacj

przeniesienia plików, czy

inne typowe zadania, nale

ało wprowadzi

cały ci

g komend.

Pomysł graficznego interfejsu u

ytkownika nie był nowy. Wi

kszo

ść

jego mo

liwo

zaprezentował w roku 1968 Douglas Engelbart. Miało to miejsce podczas prezentacji
pierwszej myszy komputerowej. Z kolei naukowcy z Xerox PARC stworzyli jego działaj

modele w połowie lat siedemdziesi

tych. W pocz

tkach lat osiemdziesi

tych wydawało si

e wszyscy chc

załapa

na pomysł GUI, cho

problematycznym stało si

rozwijanie go

na prymitywnych wówczas komputerach. W 1981 roku Xerox zaprezentował komputer Star,
jednak kosztował on 17000 dolarów, a sprzedawał si

kiepsko, słu

Ŝą

c głównie jako inspiracja

dla innych firm. Wersja firmy Apple, komputer Lisa, pojawiła si

w roku 1983. Komputer

kosztował 10000 dolarów i sprzedawał si

równie kiepsko. Najwyra

niej rynek komputerów

osobistych był wra

liwy na ceny, nawet gdy chodziło o sprz

t z zaawansowanymi

liwo

ciami.

Firma Apple rozwi

zała t

kwesti

tworz

c "odchudzon

" wersj

komputera. Du

y ekran

zast

piono monochromatycznym, dziewi

ciocalowym monitorkiem, a zamiast dwóch stacji

dyskietek nowy sprz

t posiadał jedn

. Maszyna nie posiadała równie

adnych układów

specjalizowanych, mog

cych przyspieszy

obróbk

grafiki i d

ku. Z podstawowego

modelu usuni

to tyle rozwi

sprz

towych, ile si

dało, wł

czaj

c w to pami

ęć

- system

operacyjny musiał zosta

specjalnie przepisany, aby zmie

cił si

w zaledwie 128 kilobajtach

pami

ci RAM. W tej okrojonej wersji, nie potrafił on nawet przeł

cza

pomi

dzy

zapauzowanymi zadaniami - mo

na było uruchomi

na raz tylko jeden program.

To wła

nie był Macintosh - przedstawiony

wiatu w dramatyczny sposób przez Steve'a

Jobsa w styczniu 1984 roku. Wielu ludzi tego nie pami

ta, ale komputer ten pocz

tkowo

wcale nie odniósł sukcesu - w pierwszym roku sprzedawał si

jeszcze nie

le, ale w 1985

sprzeda

znacznie spadła. Okazało si

e taka wersja komputera nie nadaje si

zbytnio do

ytku. Wbudowany procesor tekstu ograniczał długo

ść

dokumentu do zaledwie o

miu stron,

a pojedynczy nap

d FDD w poł

czeniu z mizern

obj

pami

ci sprawiał,

e tworzenie

kopii zapasowej wymagało serii uci

ąŜ

liwych zmian dyskietek.

Grupa tworz

ca system operacyjny dla Amigi my

lała zupełnie inaczej. Skoro sprz

towcy nie

szli na kompromis, aby ograniczaj

c mo

liwo

ci komputera obni

jego koszty, czemu

programi

ci mieliby to robi

Jednym z trudniejszych etapów pisania graficznego interfejsu u

ytkownika jest projektowanie

niskopoziomowe - tworzenie API, czyli interfejsu programowania aplikacji (Application
Programming Interface), z którego b

pó

niej korzysta

programi

ci, aby tworzy

nowe

okna, menu i inne obiekty w systemie. API nale

y napisa

poprawnie ju

za pierwszym

razem, poniewa

gdy ju

rozpowszechni, ka

da jego zmiana spowoduje kłopoty z

działaniem ju

napisanych programów. Bł

dy i nietrafione rozwi

zania oryginalnego API

prze

ladowa

programistów całymi latami.

RJ Mical, programista który wymy

lił gr

"Zen Meditation", wzi

ł to zadanie na siebie.

Według Jay'a Minera zamkn

ł si

on w biurze na trzy tygodnie, wychodz

c tylko po to, by

zapyta

Carla Sassenratha o porty sygnałowe. API b

ce wynikiem jego pracy nosiło

nazw

Intuition, co jest jak najbardziej adekwatn

nazw

. Programi

ci uwielbiali je, bo było

uporz

dkowane i łatwe do opanowania. Dla porównania, API systemu Windows zwane

Win16 (pó

niej za

- Win32), napisał cały zespół programistów, a powstały w ten sposób

galimatias znienawidziło wielu twórców oprogramowania.

Praca przez 90 godzin w tygodniu

RJ Mical wspomina jak wygl

dały tamte zapracowane dni:

"Pracowali

my z olbrzymi

pasj

- najmilej wspominam to, jak bardzo dbali

my o ka

szczegół. Musieli

my sobie co

udowodni

... Prawdziw

miło

ść

do projektu. Tworzyli

pewnego rodzaju rodzin

Podobnie jak w przypadku pocz

tków firmy Atari, ludzie nie oceniali siebie nawzajem na

podstawie wygl

du, czy dziwacznego zachowania, lecz po tym, jak radzili sobie ze swoimi

zadaniami. Dale Luck, jeden z programistów systemu, wygl

dem przypominał hipisa, a co

poniektórzy m

ęŜ

czy

ni przychodzili do pracy ubrani w fioletowe rajstopy i ró

owe bambosze.

"Nie zwracałem uwagi na wygl

d, wa

na była dobrze wykonana robota" - brzmiała filozofia

Minera. Zespół stanowił teraz rodzin

, ale rodzin

szcz

ęś

liw

, zjednoczon

ochot

zbudowania maszyny tak dobrej, jak si

tylko da.

Czemu wszyscy ci ludzie zechcieli pracowa

tak ci

ęŜ

ko i sp

dzi

wiele (czasem zarwanych)

nocy tylko po to, aby stworzy

komputer? Takie, a nawet wi

ksze oddanie pracowników

bran

y technologicznej stanowi norm

, od kiedy dolina krzemowa zyskała swoj

nazw

Mieszcz

ce si

w niej przedsi

biorstwa cz

sto pozbawiaj

swoich pracowników nale

nej

nagrody za wyrabianie setek nadgodzin w ka

dym miesi

cu. Mened

erowie z innych bran

musz

przygl

ze zdziwieniem i zachodzi

w głow

, dlaczego nie potrafi

zmotywowa

swoich pracowników do takiego wysiłku.

Odpowied

ęś

ciowo le

y w ekstremalnych, niemal autystycznych poziomach koncentracji,

które osi

gaj

ynierowie sprz

tu i oprogramowania, pracuj

cy z maksymaln

wydajno

. Gdy pracownik "wchodzi w trans" cz

sto przyziemne obowi

zki, takie jak

posiłek, sen, czy higiena osobista odsuwane s

na drugi plan. My

jednak,

e to tylko

ęść

wyja

nienia. Pracownicy małych firm komputerowych maj

pozycj

, o której inni

ynierowie nawet nie mog

pomarzy

. Podejmuj

doniosłe decyzje, o daleko si

gaj

cych

dla całego przemysłu efektach. Nierzadko równie

wcielaj

ycie technik

, czy pomysł,

które w znacz

cym stopniu zmieniaj

sposób, w jaki ludzie współdziałaj

z komputerami.

Działa to na zwykłego pracownika jak narkotyk - sprawia,

e wykonywana praca nas

fascynuje, a to z kolei daje sił

, by osi

cej i pracowa

szybciej ni

zakładali

my.

Trzytygodniowy maraton RJ Micala przy tworzeniu Intuition to jeden z przykładów takiego
zachowania. Historia Amigi zna jednak wiele innych.

Pracownicy firmy Amiga Inc. bardzo tej energii i pasji potrzebowali. Szybko zbli

ał si

bowiem nieprzekraczalny termin. Targi Consumer Electronics Show (w skrócie CES)
odbywały si

w styczniu 1984 roku.

Styczniowe CES i wykupienie Amigi

Od czasu swojej premiery w roku 1967 targi CES znacznie si

rozwin

ły. Pierwsza impreza z

tego cyklu odbyła si

w Nowym Jorku, przyci

gaj

c dwustu wystawców i 17,5 tysi

zwiedzaj

cych. Po

ród produktów, jakie zadebiutowały na CES, znajdziemy mi

dzy innymi

magnetowid (1970), kamkorder (kamera z funkcj

odtwarzania filmu - rok 1981), czy

odtwarzacz płyt kompaktowych (równie

1981). Targi CES były równie

domem

wie

powstałego przemysłu gier wideo, który doczekał si

swojej własnej wystawy (E3) dopiero w

roku 1995.

Firmie nie zostało wiele pieni

dzy na opłacenie przesyłki prototypu na targi. Zrozumiała

wydaje si

równie

nerwowo

ść

ynierów w kwestii przesyłania tak delikatnego urz

dzenia

za pomoc

firmy kurierskiej. Rozwi

zaniem okazało si

wykupienie przez RJ Micala i Dale'a

Lucka dodatkowego miejsca w samolocie, pomi

dzy ich fotelami i opatulenie młodziutkiej

Amigi poduszkami dla dodatkowej amortyzacji. Zgodnie z regulacjami linii lotniczych,
dodatkowy "pasa

er" musiał mie

bilet imienny. Lorraine przybrała wi

c pseudonim "Joe

Pillow" (z ang. pillow - poduszka), a in

ynierowie narysowali na przedniej poduszce

miechni

twarz, a nawet zawi

zali jej krawat. Niestety, próba wyłudzenia dodatkowego

posiłku dla pana Pillowa spełzła na niczym - obsługa odmówiła karmienia i tak ju

wypchanego pasa

era.

Styczniowa edycja targów CES w 1984 roku była dla in

ynierów z Amigi zarazem

ekscytuj

cym jak i wyczerpuj

cym prze

yciem. Firma wynaj

ła niewielkie stoisko w

zachodniej hali, w obr

bie którego znajdowała si

zamkni

ta przestrze

, maj

ca słu

prezentacji "tajnej broni" - komputera Lorraine. Do sanktuarium wchodziło si

przez

strze

one drzwi, a w

rodku mo

na było nareszcie zobaczy

masywne układy wykonane na

płytkach stykowych, znajduj

ce si

rodku niewielkiego, osłoni

tego wokół zasłonk

stołu. Co bardziej sceptyczni klienci po zako

czeniu prezentacji cz

sto zagl

dali pod

zasłonk

, szukaj

c tam "prawdziwego komputera".

Jako,

e system operacyjny i inne programy były jeszcze dalekie od uko

czenia, RJ Mical i

Dale Luck pracowali cał

noc, aby stworzy

oprogramowanie demonstruj

nieprawdopodobne mo

liwo

ci układów. Pierwsze demo, jakie udało im si

stworzy

, nosiło

nazw

Boing. Przedstawiało poka

, obracaj

kul

w biało-czerwon

kratk

odbijaj

i rzucaj

cie

na siatk

, znajduj

w tle. Podczas ka

dego odbicia od

kraw

dzi ekranu, dało si

słysze

odgrywany w stereo d

k uderzenia. Zsamplował go

Bob Pariseau, uderzaj

c o drzwi gara

u jednym ze słynnych piankowych kijów

bejsbolowych. Boing Ball miał sta

pó

niej prawdziw

ikon

i symbolem Amigi.

http://www.youtube.com/watch?v=-ga41edXw3A&feature=related

Styczniowe CES były dla zespołu Amigi wielkim sukcesem. Firma zademonstrowała jeszcze
aktualne prototypy układów wykonanych ju

w technologii krzemowej na czerwcowym CES

w Chicago, ale fundusze kurczyły si

w zastraszaj

cym tempie. Dyrektor generalny, Dave

Morse, zaprezentował komputer licznym firmom, wliczaj

c w to Sony, Hewlett-Packard,

Philips, Apple i Silicon Graphics, ale zainteresowanie wykazało jedynie Atari, po

yczaj

walcz

cej o przetrwanie firmie 500 tysi

cy dolarów, co ustalono w trakcie tocz

cych si

bólach negocjacji wykupu. Zgodnie z tre

umowy, Amiga musiała odda

rzeczon

kwot

do ko

ca czerwca. W przeciwnym wypadku, Atari stawało si

posiadaczem wszystkich

nale

Ŝą

cych do firmy technologii. "To było głupie z naszej strony zgadza

na takie

warunki, ale nie mieli

my wyboru" - mówił Jay Miner, który ju

drugi raz zastawił pod

hipotek

własny dom, aby utrzyma

firm

Na całe szcz

ęś

cie (lub nieszcz

ęś

cie, w zale

ci od Waszych wyobra

historii

alternatywnych) dla Amigi, w ostatniej minucie zgłosiła si

firma Commodore, posiadaj

własny plan wykupu. U

yczyła ona Amidze owych brakuj

cych 500 tysi

cy, aby spłaci

Atari

i, po krótkim namy

le czy za cztery miliony dolarów nie zakupi

praw do u

ywania układów

specjalizowanych, ostatecznie wykupiła cał

firm

za 24 miliony dolarów. Amiga została

ocalona, ale teraz stanowiła własno

ść

Commodore.

Deus ex machina

Commodore

Firma, która w 1984 roku wybawiła Amig

z opresji była dziełem jednego człowieka. Idek

Tramielski, urodził si

w 1928 roku w Polsce. Podczas wojny znalazł si

w hitlerowskim

obozie koncentracyjnym, sk

d został wyzwolony przez armi

ameryka

. O

enił si

poznan

w obozie Helen

Goldgrub, z któr

nast

pnie wyemigrował do Stanów

Zjednoczonych. Tam zmienił nazwisko na Jack Tramiel.

Jack wst

pił do wojska w 1948 roku, gdzie słu

ył w wydziale naprawy wyposa

enia. Odbył

dwie kolejki słu

by w Korei, po czym wyst

pił z armii. Jaki

czas pracował w małej firmie

naprawiaj

cej maszyny do pisania, a nast

pnie, w 1955 roku, przeniósł si

wraz z

Kanady. Tam zało

yli własne przedsi

biorstwo produkuj

ce maszyny do pisania. Jack chciał

nada

mu nazw

kojarz

z wojskiem, ale "General" i "Admiral" były ju

zaj

te, wi

zainspirowany napisem na przeje

cym samochodzie, zdecydował si

na Commodore.

Firma szybko si

rozrastała, a w 1962 roku zadebiutowała na giełdzie. Została jednak

zamieszana w skandal finansowy, co groziło upadkiem. Jackowi udało si

jednak przetrwa

nie zamierzał si

poddawa

. Namówił do współpracy finansist

, Irvinga Goulda. Ten zakupił

spor

ęść

akcji Commodore i wprowadził firm

na nowe tereny. Kiedy rynek maszyn do

pisania zacz

ły przejmowa

niedrogie maszyny z Japonii, Commodore zaj

ło si

sprzeda

Ŝą

kalkulatorów. Gdy i tutaj pojawiły si

sze, japo

skie, czy ameryka

skie (Texas

Instruments) odpowiedniki, Jack zorientował si

e aby przetrwa

wojn

cenow

, musi

kontrolowa

rynek potrzebnych do produkcji kalkulatorów układów elektronicznych. W roku

1976 wykupił firm

MOS Technologies, która onegdaj oddzieliła si

od Motoroli i w której

powstał legendarny mikroprocesor 6502 wykorzystany mi

dzy innymi w Apple II, wielu

konsolach do gier, czy komputerach z serii Atari 400/800.

Wykupienie firmy MOS wprowadziło Commodore na rynek komputerów. Pierwszym z nich
był PET, nast

pnie niedrogi VIC 20, a

w ko

cu, w 1982 roku firma zaprezentowała najlepiej

sprzedaj

cy si

komputer osobisty wszech czasów: Commodore 64.

To było prawdziwe mocne uderzenie. Maszyna sprzedała si

w ł

cznej ilo

ci 22 milionów

egzemplarzy i ugruntowała pozycj

Commodore jako jednego z głównych graczy na

gwałtownie rozrastaj

cym si

rynku producentów komputerów. Jednak wewn

trz firmy nie

wszystko wygl

dało tak pi

knie.

Jack był zdecydowany nie tylko konkurowa

z innymi firmami komputerowymi, ale je

zniszczy

. Jego mottem było: "Biznes to wojna", ale chocia

wojna cenowa, któr

rozpocz

pozwoliła na pozbycie si

kilku konkurentów (wliczaj

c w to firm

Texas Instruments, która

wycofała si

z rynku komputerów w pa

dzierniku 1983 roku), taka polityka ograniczała zyski

Commodore.

Tramiel cz

sto spierał si

z Gouldem w kwestiach pieni

dzy - finansista chciał, aby Jack

prowadził biznes bez dodatkowych

rodków finansowych, ten z kolei domagał si

cej

gotówki, by obni

koszty i zniszczy

reszt

konkurentów. "Sprzedajemy komputery dla

mas, a nie dla wy

szych sfer" - powiedział kiedy

, zwracaj

c uwag

na ró

nic

cenow

pomi

dzy Commodore 64 i maszynami Apple, czy IBM, kosztuj

cymi tysi

ce dolarów.

Zako

czyło si

to, jak to zwykle przy walce z finansistami bywa, zwyci

stwem tych drugich.

Decyzj

rady nadzorczej Jack Tramiel został zmuszony do opuszczenia swojej firmy pod

koniec 1983 roku.

Decyzja ta miała olbrzymie znaczenie dla raczkuj

cej firmy Amiga, poniewa

Tramiel nie

sprzedał skóry tanio.

Jack Tramiel bardziej ni

ktokolwiek znał si

na zatargach i konfliktach. Jego twardogłowy

sposób zarz

dzania firm

zyskał mu wrogów, ale równie

lojalnych przyjaciół. Wielu z

kluczowych pracowników Commodore opu

ciło firm

razem z nim, a nast

pnie doł

czyło do

Tramiela w jego kolejnych przedsi

wzi

ciach. Z kolei jego skłonno

ść

do anga

owania si

coraz to inne projekty okazała si

niezwykle korzystna przy przej

ciu z PET na VIC-20, a

nast

pnie Commodore 64, ale z drugiej strony - stawała si

zgubna, gdy nie trafione projekty

ich nast

pców (jak było w przypadku Plus/4) zawiodły na rynku.

Nie b

dzie wi

c niespodziank

stwierdzenie,

e odej

cie Tramiela z Commodore zarazem

zbawiło i zgubiło Amig

Zanim jeszcze Tramiel opu

cił firm

, Commodore, co prawda bez wi

kszego

zaanga

owania, prowadziło rozmowy dotycz

ce wykupu walcz

cej o przetrwanie firmy

Amiga Inc. Nic z nich jednak nie wynikało. Z kolei Atari pracowało nad nowym komputerem
oraz konsol

do gier i chciało zdoby

zaprojektowany przez ludzi z Amigi chipset. Ich

pocz

tkow

ofert

było 3 dolary za akcj

, lecz cena stale spadała. Kiedy doszła do 98

centów za akcj

, obie strony zrezygnowały z negocjacji. W tym momencie Atari "po

yczyło"

Amidze 500000 dolarów, by mogła jeszcze przez kilka miesi

cy funkcjonowa

mierciono

ofert

przygotował nikt inny, lecz Jack Tramiel, któremu udało si

odkupi

wydział komputerów firmy Atari po tym, jak wyrzucono go z Commodore. Po kryzysie rynku
gier wideo z 1983 roku, partnerska firma Atari - Warner Communications - postanowiła
pozby

jej wydziałów komputerów i konsoli domowych (zostawiaj

c dla siebie wydział

automatów do gier, który wci

ąŜ

dobrze prosperował), co pozwoliło Tramielowi zawrze

spektakularn

i wyj

tkowo korzystn

umow

kupna wydziału komputerów Atari.

Gdy Jack opu

cił firm

Commodore i przeniósł si

do Atari, akcje jego dawnej firmy zacz

ły

spada

, natomiast tej drugiej - zyskały na warto

ci. Inwestuj

cy uznali bowiem (zreszt

słusznie),

e to Tramiel stał za sukcesem Commodore. W

lad za byłym wła

cicielem, z

poprzedniej firmy do Atari pow

drowało wielu in

ynierów, co sprawiło,

e Commodore

pozwało firm

Atari do s

du za kradzie

danych obj

tych tajemnic

handlow

(Tramiel

odpowiedział w swoim stylu - pozwem zwrotnym. Obie sprawy sko

czyły si

ostatecznie

poza s

dem). Aby podj

ąć

współzawodnictwo z Tramielem i uzupełni

braki zdolnych

ynierów, Commodore zdecydowało si

wykupi

firm

Amiga w cało

ci. Utrzymanie

oryginalnego zespołu twórców Amigi w cało

ci ocaliło komputer takim, jakim go sobie Jay

Miner i jego współpracownicy wymarzyli.

Sprawiło to jednak,

e wzrosła u Tramiela determinacja, by wzi

ąć

odwet na Commodore.

Zemsta ta miała nadej

ść

w postaci Atari ST - czasem nazywanego Jackintoshem, którego

przygotowywano błyskawicznie, by współzawodniczy

z Amig

. Gdyby Jack nigdy nie

opu

cił Commodore, komputery z serii Atari mogłyby popa

ść

w zapomnienie po tym, jak

Warner postanowił pozby

firmy. Stało si

jednak inaczej i nieustaj

ca konkurencja

pomi

dzy Amig

i Atari miała nakr

z czasem, ze szkod

dla obydwu platform.

Zamiast przeznaczy

dost

pne

rodki na szukanie dla siebie miejsca w

wiecie coraz

bardziej zdominowanym przez IBM PC, dwie firmy topiły je w prowadzeniu wojen mi

dzy

sob

Na tym jednak etapie zespół Amigi, teraz w cało

ci stanowi

cy własno

ść

Commodore, miał

tylko jedno na głowie: uko

czenie swojego komputera.

Finalizowanie projektu

Olbrzymi

zalet

bycia cz

ęś

wielkiej firmy komputerowej był fakt,

e (przynajmniej

chwilowo) zespół Amigi nie musiał martwi

o pieni

dze. Siedzib

zespołu przeniesiono

do przestronnego, wynaj

tego lokalu w Los Gatos, w Kalifornii. Wynaj

to wi

cej in

ynierów,

a ka

dy z dziesi

cioosobowej ekipy rozwijaj

cej oprogramowanie miał teraz do dyspozycji,

zamiast wspólnej dla wszystkich stacji roboczej Sage, własne komputery SUN.

Napływ

rodków finansowych umo

liwił powstanie Amigi, ale ekipa prowadziła wci

ąŜ

cig

z czasem, by zd

ąŜ

nim konkurencja przejmie rynek.

ęść

sprz

towa, z wyj

tkiem kilku poprawek była ju

niemal

e gotowa, jednak

oprogramowanie (jak to zwykle w przypadku projektów zaawansowanej technologii)
pozostawało daleko z tyłu. Carl Sassenrath dokonał fantastycznej roboty i niemal uko

czył

mikrokernel (nazwany Exec), podobnie było z działk

RJ Micala - interfejsem u

ytkownika

(przez krótki czas na jego firmowej wizytówce widniał napis "Director of Intuition").

Aby jednak dopełni

obraz, potrzebne było co

jeszcze. Exec, b

c nowoczesnym

mikrokernelem, potrafił zarz

dza

pami

i procesami, jednak co

musiało zaj

ąć

sprawami przyziemnymi, takimi jak system plików i inne funkcje systemu operacyjnego.

Upadek CAOS-a

W zamierzeniu, trzecim elementem miał by

CAOS, skrót rozwijany jako Commodore Amiga

Operating System. Carl Sassenrath, programista Execa, napisał dla niego wst

specyfikacj

. W

ród mo

liwo

ci, jakie zakładał, znalazły si

dzy innymi zaawansowany

system plików, czy

ledzenie zasobów. To ostatnie miało polega

na kontrolowaniu bloków

kontrolnych plików, bloków wej

cia/wyj

cia, portów komunikacyjnych, bibliotek, zu

ycia

pami

ci, danych współdzielonych czy nakładek i uwalnianie ich w momencie, gdy program

nieoczekiwanie zako

czył działanie. Poniewa

programi

ci z Amigi mieli ju

opó

nienie, do

pracy przy cz

ęś

ciach CAOS-a wynaj

to firm

z zewn

trz. Jak to jednak cz

sto bywa w

przypadku oprogramowania, podczas prac przydarzyły si

nieprzewidziane trudno

ci.

ynier Commodore Andy Finkel podaje,

e kierownictwo "zdecydowało, i

uko

czenie

CAOS-a na czas, przed premier

komputera, nie b

dzie mo

liwe, zwłaszcza,

e programi

zrezygnowali ju

po kolei ze sp

dzania weekendów w domu, wracania do domu oraz ze

spania".

Problemem okazał si

nie tylko brak czasu. Gdy rozeszła si

wie

ść

o wykupieniu Amiga Inc.

przez Commodore, firma zewn

trzna nagle za

Ŝą

dała znacznie wi

cej pieni

dzy za

zakontraktowan

prac

. "Commodore próbowało z nimi negocjowa

w dobrej wierze, ale

ostatecznie nic z tego nie wyszło" - wspomina RJ Mical, którego poruszyło całe to
zamieszanie. "To co zrobili to było po prostu chamstwo".

TripOS na ratunek

W zwi

zku z pora

CAOS-a, zespół Amigi potrzebował na gwałt systemu operacyjnego.

Wybawienie przyniósł TripOS, napisany przez dr Tima Kinga z Uniwersytetu w Cambridge
na przełomie lat 70 i 80, a nast

pnie przeportowany na PDP-11. King zało

ył niewielk

firm

o nazwie MetaComCo, w której szybko przepisano TripOS-a na potrzeby Amigi. System
nazwano nast

pnie AmigaDOS.

AmigaDOS wypełniał zało

enia, które postawiono przed CAOS-em, ale był rozwi

zaniem

gorszym. "Ich kod był typowo uniwersytecki" - mówi Mical. "Nie była istotna optymalna
wydajno

ść

, lecz czysto teoretyczna czysto

ść

kodu". Systemowi brakowało równie

ledzenia

zasobów, co odbijało si

na stabilno

ci jego pracy. To niedopatrzenie ma trwaj

ce po dzi

dzie

konsekwencje: najnowsze, skompilowane pod procesory PowerPC wersje systemu

AmigaOS nadal czasem nie potrafi

uwolni

wszystkich zasobów po zawieszeniu programu.

Co ciekawe, TripOS (i w zwi

zku z tym AmigaOS) napisano w j

zyku BCPL, poprzedniku C.

W pó

niejszych wersjach systemu wyst

puje kombinacja j

zyka C i asemblera.

Po uko

czeniu kernela, GUI oraz wprowadzeniu ostatnich udoskonale

w układach

specjalizowanych, pozostało ju

tylko zaprojektowanie obudowy dla Amigi 1000 (tak bowiem

nazwano komputer). Jay Miner uznał,

e wewn

trz obudowy powinny znale

źć

podpisy

dego spo

ród 53 członków ekipy (zarówno z Amiga Inc. jak i in

ynierów Commodore,

którzy przył

czyli si

do projektu pó

niej). Znalazło si

tam równie

miejsce dla podpisów (na

swój sposób) Joe Pillowa oraz Mitchy'ego - psa Jay'a.

Dave Morse, wci

ąŜ

oficjalnie kieruj

cy Commodore Amiga, postanowił doda

do obudowy

własny pomysł: "gara

" umo

liwiaj

cy schowanie nieu

ywanej klawiatury pod spód

komputera.

tylko jedna kwestia dzieliła Amig

1000 od premiery: decyzja ile pami

ci RAM

zamontowa

w komputerze. Commodore, bacz

c na koszty, nalegało na wyposa

enie

modelu w zaledwie 256 kB. Jay, wiedz

e system operacyjny i GUI b

wymaga

cej

pami

ci, obstawał przy 512 kB. Strony sporu nie potrafiły znale

źć

porozumienia. Si

gni

c po kompromis: komputer sprzedawano z 256 kB pami

ci, ale z przodu obudowy

umieszczono slot rozszerze

, umo

liwiaj

cy łatwe rozszerzenie dost

pnej pami

ci. Jay

wspominał pó

niej,

e aby wymusi

na Commodore rzeczone rozwi

zanie, musiał zagrozi

odej

ciem z pracy.

Teraz, gdy wszystkie elementy były ju

na miejscu, Commodore zdecydowało si

ogłosi

wiatu powstanie Amigi. Po raz pierwszy w historii firmy, mened

erowie postanowili popu

hamulce. Prezentacja Amigi miała by

najokazalsz

i najdro

premier

nowego produktu

w dziejach komputerów domowych.

Premiera

Na przedstawienie Commodore wynaj

ło Lincoln Center i zaanga

owało orkiestr

w pełnym

składzie. Cało

ść

filmowano dla potomno

ci. Wszyscy pracownicy Commodore otrzymali

smokingi - RJ Mical przebił wszystkich, kompletuj

c strój par

białych r

kawiczek. Zespół

zagrał

waw

melodi

na tuby i ksylofony, a doskonały laserowy wy

wietlacz wy

wietlił

nazw

Amiga.

Przedstawienie prowadził wiceprezydent Commodore do spraw marketingu, Bob
Truckenbrode. Szybko jednak przekazał pałeczk

prawdziwej gwie

dzie pokazu, głównemu

programi

cie, Bobowi Pariseau, który swoje długie włosy spi

ł w elegancki kucyk. Pariseau

prowadził demonstracj

niczym dyrygent symfoni

. Skini

ciem r

ki sygnalizował swojemu

asystentowi siedz

cemu przed Amig

1000, by zaprezentował kolejn

funkcj

"Podczas pracy z Amig

to u

ytkownik, a nie komputer kontroluje na co przeznacza swój

czas" - mówił Pariseau, podczas gdy jego asystent pokazywał elastyczno

ść

nowego

graficznego interfejsu u

ytkownika. Nast

pnie przedstawiono graficzny procesor tekstu o

nazwie TextCraft, ukazuj

cy w jaki sposób GUI przekłada si

na codzienn

prac

: program

zawierał menu, przyciski narz

dziowe i wy

wietlan

na ekranie linijk

, słu

Ŝą

do ustawiania

marginesów i tabulatorów. Rzecz oczywista w 1995 roku, ale oszałamiaj

ca dekad

wcze

niej!

Nast

pnie Bob skupił si

na pokazywaniu mo

liwo

ci graficznych Amigi, demonstruj

wszystkie 4096 kolorów mo

liwe do wy

wietlenia na ekranie, a nast

pnie prezentuj

fotografi

pokazuj

w zbli

eniu twarz pawiana w rozdzielczo

ci 640 na 400 pikseli. Wielu z

nas pami

ta t

twarz, wpatruj

w nas uporczywie z reklam monitorów VGA we

wczesnych latach dziewi

ęć

dziesi

tych.

Z obrazów nieruchomych przeniósł si

na kolejny mocny punkt Amigi - animacj

. Układy

specjalizowane posiadały sprz

tow

liwo

ść

wypełniania okre

lonych przestrzeni na

ekranie. Ci z Was, którzy przypominaj

sobie prac

na programie Photoshop na starszych

komputerach wiedz

zapewne jak powolne było wypełnianie, gdy komputer polegał jedynie

na mocy procesora. Przy pomocy przyspieszenia sprz

towego Amiga wy

wietlała wiele

obracaj

cych si

i zachodz

cych na siebie ró

nokolorowych trójk

tów ze stał

dko

klatek na sekund

. Kolejne animowane demo, Robot City ("Miasto robotów"), prezentowało

wbudowane w komputer mo

liwo

ci obsługi sprite'ów i wykrywania kolizji - du

e, animowane

postacie poruszały si

na zło

onym tle, oddziałuj

c wzajemnie na siebie.

adne z prezentowanych pełnoekranowych dem nie przejmowało całkowicie kontroli nad

komputerem. Ka

de z nich mo

na było płynnie przesun

ąć

w dół, aby wy

wietli

inne,

uruchomione jednocze

nie aplikacje.

Idea wielozadaniowo

ci była w 1985 roku kompletnie nieznana. Bob na kilku przykładach

pokazał jak ta unikalna cecha mo

e by

wykorzystana nie tylko w celach rozrywkowych, lecz

równie

w programach biznesowych. Jednocze

nie, z tych samych danych liczbowych

stworzono wykres paskowy i kołowy, a u

ytkownik mógł szybko przeł

czy

z jednego

okna na drugie, aby obejrze

wynik w wybrany przez siebie sposób.

Gdy nadeszła kolej na mo

liwo

ci muzyczne, Pariseau zademonstrował czterokanałowy,

zsyntetyzowany d

k przy u

yciu klawiatury jako wirtualnego pianina, odgrywaj

c ró

zsamplowane instrumenty. "Nawet gdy wszystkie cztery kanały graj

jednocze

nie, procesor

68000 jest bezczynny" - skomentował. Do czasu powstania kart d

kowych, dla innych

komputerów była to rzecz przez wiele lat niemo

liwa. Na zbli

eniu wida

trz

ce si

lekko

ce asystenta przy Amidze. Od wyniku tych demonstracji wiele zale

ało, a oprogramowanie

było

wie

e i w du

ej mierze nie przetestowane. Amiga, pierwszy raz na scenie, sprawowała

jednak doskonale.

aden program si

nie zawiesił.

Teraz zademonstrowano generowan

komputerowo mow

: Amiga przemówiła głosem

skim, kobiecym, szybko i wolniej, z modulacj

wysoko

ci symuluj

prawdziwy ludzki

głos. Na ko

cu jednak modulacja była monotonna, "zupełnie jak prawdziwy komputer" - rzekł

Bob, wywołuj

c rozbawienie publiczno

ci.

Nawet w roku 1985 rynek sygnalizował powoln

standaryzacj

platformy IBM PC, czemu

Bob dał wyraz w swojej przemowie. "Nie jest nam łatwo" - powiedział - "Nie jest łatwo by

innowacyjnym w przemy

le, który był zdominowany tak długo przez jedn

technologi

. My w

Commodore Amiga wiedzieli

my,

e aby to osi

ąć

[wprowadzi

now

platform

musieli

my by

przynajmniej o rz

d wielko

ci lepsi ni

cokolwiek, co do tej pory powstało".

"Udało nam si

to," - ci

ł - "ale pomy

leli

my sobie: dlaczego mieliby

my na tym

poprzesta

? Czemu nie zaimplementowa

tej wła

nie starszej technologii wewn

trz tego, co

osi

my?" Na poparcie tych słów zademonstrowano pierwszy emulator IBM PC na

Amig

o nazwie Amiga Transformer. Program uruchomiono, w stacji dyskietek 5,25 cala

umieszczono dysk instalacyjny PC-DOS, który nast

pnie zast

piono dyskiem programu

Lotus 1-2-3. "Standardowy, nudny IBM DOS" - rzekł Bob wzdychaj

c, czym wywołał kolejny

wybuch

miechu. W porównaniu z zapieraj

cymi dech w piersiach demonstracjami sprzed

kilku minut, widok standardowego arkusza kalkulacyjnego wywoływał uczucie zawodu.

Aby poprawi

nastroje, Bob zako

czył odtwarzaj

c oryginalne demo Boing Ball, które

pokazano na CES zaledwie rok wcze

niej. "

yli

my naszym snem" - powiedział - "i

widzieli

my jak si

spełnia. Teraz Wasza kolej. Czego Wy dokonacie z komputerem Amiga?"

Andy i Debbie

Na scen

zaproszono nieoczekiwanie dwie sławne osoby, by pokaza

czego kreatywni

ytkownicy mog

dokona

za pomoc

Amigi. Deborah Harry, wokalistka zespołu Blondie,

weszła razem z ikon

kontrkultury, Andym Warholem, który obrzucił jej czerwon

sukienk

krótkim, pełnym uznania spojrzeniem. Usiedli oboje, a wtedy Debbie nieco nerwowo
zapytała: "Czy jeste

gotów mnie namalowa

http://www.youtube.com/watch?v=3oqUd8utr14&feature=related

Andy usiadł przed Amig

1000, spogl

daj

c na maszyn

niczym na dzieło kosmitów z

innego

wiata. "Czy pracowałe

na jaki

innych komputerach?" - spytał zawodowy grafik

firmy Amiga, Jack Hager. "Jeszcze nie miałem okazji" - odpowiedział zgodnie z prawd

Andy

- "Czekałem a

pojawi si

ten". Znajduj

w pobli

u kamer

podł

czono do digitizera i

za pomoc

tego zestawu przeniesiono na ekran Amigi monochromatyczny obraz twarzy

Debbie, gotowy do tego, aby Andy dodał plam

koloru.

Podstawow

zasad

publicznych demonstracji komputerów jest to, aby nie pozwoli

nikomu

innemu ich obsługiwa

. Taka osoba zawsze zrobi co

nieprzewidzianego, co doprowadza do

zawieszenia komputera. U

ywany na potrzeby prezentacji program malarski (ProPaint) był w

bardzo wczesnej wersji alfa, a programi

ci wiedzieli,

e zawiera bł

dy. Jeden z nich ukrywał

w algorytmie wypełniania kolorem - program nie wykorzystywał w tym celu wspomagania

sprz

towego i

rednio co drugi raz funkcja ta zawieszała program. Jednak gdy Andy klikał tu,

ówdzie i gdzie popadło wypełnieniem, bogowie demonstracji musieli u

miecha

do Amigi

- program działał normalnie. "To całkiem ładne" - rzekł Andy podziwiaj

c rezultat swojej

pracy. "Chyba to sobie zachowam".

Pokaz zako

czył si

krótkim filmem, odgrywanym za pomoc

Amigi - "druciany model"

baletnicy przekształcaj

cy si

w wypełnion

, cieniowan

figur

, a nast

pnie w pełni

animowany rotoskopowy obraz. Wtedy na scenie pojawiła si

prawdziwa baletnica, ta

synchronicznie ze swoj

animowan

partnerk

Reakcje na pokaz

Chocia

przybyłej widowni bardzo zaimponowało to, co zobaczyli na pokazie, reakcja reszty

wiata była mieszana. Demonstracj

opisano w takich gazetach jak Popular Computing,

Fortune, Byte, czy Compute. Artykuł w "Fortune" zachwalał i zarazem lekcewa

ył Amig

"Chocia

pocz

tkowe oceny chwal

techniczne mo

liwo

ci Amigi, zszokowany przemysł

komputerów osobistych nauczył si

opiera

kusz

cej pozłotce zaawansowanych technologii

istniej

cych samych dla siebie".

Pomy

lmy nad tym przez chwil

. Czy którykolwiek z u

ytkowników współczesnych

komputerów mo

e szczerze powiedzie

e kolor, animacja, wielokanałowy d

k i

wielozadaniowo

ść

to tylko kusz

ca pozłotka, która istnieje sama dla siebie? Podobnie jak w

przypadku rewolucyjnej demonstracji, jakiej Doug Engelbart dokonał w 1968 roku, pokazuj

graficzny interfejs u

ytkownika obsługiwany za pomoc

myszy, wiele z pomysłów

pokazanych podczas prezentacji Amigi troch

za bardzo wybiegało przed swoje czasy.

Przynajmniej dla niektórych.

Niemniej jednak Commodore uzyskało rozgłos wprowadzaj

c na rynek Amig

1000.

Komputer miał doskonał

architektur

i dopracowane programy. Jego mo

liwo

ciom nie

mógł dorówna

, cho

by poprzez emulacj

aden inny komputer. Niezale

ny dziennikarz

Louis Wallace podsumował to tak: "Jego mo

liwo

ci mo

na opisa

w ten sposób: we

to, co

dobre z Macintosha, poł

cz to z moc

IBM PC-AT, ulepsz, a nast

pnie obetnij cen

o 75

procent". Z tym ostatnim troch

przesadził, ale nie tak bardzo: ostateczn

cen

Amigi 1000

ustalono na 1295 dolarów za wersj

z 256 kB pami

ci i 1495 dolarów za t

z 512 kB RAM.

W porównaniu Macintosh z zaledwie 128 kB i w cenie 2495 dolarów wygl

dał blado.

Wygl

dało na to,

e wszystko działa na korzy

ść

Commodore. Nowa Amiga wyprzedzała

konkurencj

o lata, a wielu ludzi w firmie, w tym Jay Miner, przeczuwało,

e maj

realn

szans

odmieni

losy całego przemysłu. Gdzie

ród tłumu podczas prezentacji Amigi

siedział Thomas Rattigan, entuzjastycznie nastawiony mened

er rodem z koncernu Pepsi,

którego przymierzano do fotela dyrektora naczelnego Commodore. Rattigan snuł co do
Amigi wielkie plany. Pierwotni projektanci komputera spełnili swoje marzenia tworz

c Amig

z niczego. Teraz przyszła kolej na wi

ksze marzenia dla małego komputera.

Jednak

e, o czym jeszcze nie wiedział, wi

ksze moce zbierały ju

siły, by przemieni

te sny

w koszmary.

Na szczycie

wietno

W lipcu 1985 roku wszystko szło po my

li Commodore. Amiga wzbudzała zachwyt na

publicznych pokazach, a olbrzymi potencjał tkwi

cy w jej zupełnie nowej technologii

rozbudzał umysły wszystkich.

Wła

nie wtedy pojawiły si

problemy.

Główne nieszcz

ęś

cia Commodore zawsze wi

zały si

z brakiem pieni

dzy - tak te

było i

tym razem. Co prawda sprzeda

Commodore 64 szła nadal

wietnie, ale wojny cenowe

powa

nie ograniczały czerpane z niej zyski. Firma zainwestowała wiele milionów dolarów w

stworzenie nowych, cokolwiek dziwacznych komputerów o

miobitowych, stanowi

cych dla

szacownego C-64 wewn

trzn

konkurencj

. Jednym z nich był kompletnie niekompatybilny z

poprzednikiem Plus/4, który nie miał najmniejszych szans zaistnie

na rynku. Co gorsze,

firma borykała si

z procesami s

dowymi wytoczonymi przez wydalonego zało

yciela, Jacka

Tramiela, a do tego wszystkiego przypomnijmy inwestycj

24 milionów dolarów w wykupienie

Amigi. Inwestycj

, dodajmy, która jeszcze nie zacz

ła na siebie zarabia

, poniewa

nie

sprzedano ani jednego komputera.

Wspomniane kłopoty finansowe ograniczyły mo

liwo

ci przygotowywania Amigi do masowej

sprzeda

y. Powód tego było prosty: aby ruszy

z produkcj

, konieczna była dodatkowa

gotówka. Do tego doszły jeszcze dodatkowe opó

nienia ze strony oprogramowania.

Ostatecznie zacz

to sprzedawa

Amig

dopiero w sierpniu.

Nie była to jeszcze tragedia. Komputer produkowano jednak, ze wzgl

du na mizerne zasoby

finansowe, w niewielkich partiach. Z linii produkcyjnych s

czyła si

ledwie widoczna stru

nowych maszyn, co doprowadziło do tego,

e z pocz

tkiem pa

dziernika istniało zaledwie 50

sztuk Amigi 1000 - wszystkie wykorzystywane przez Commodore do celów
demonstracyjnych i rozwoju oprogramowania.

Opó

nienie okazało si

dodatkowo wyniszczaj

ce, poniewa

Jack Tramiel w po

piechu

przygotowywał Atari ST. Budował go w oparciu o ogólnie dost

pne układy, wykorzystuj

zakupione od Digital Research system operacyjny i interfejs u

ytkownika. Ostatecznie

maszyna była gotowa na targi CES w styczniu i w tym samym czasie Atari zacz

ło

przyjmowa

zamówienia na swój komputer. Błyskawiczne narodziny konkurencji pod

kierownictwem byłego dyrektora generalnego zaskoczyły wszystkich w Commodore.

Przegapiona Gwiazdka

Amiga 1000 pojawiła si

na półkach sklepowych w wi

kszych ilo

ciach dopiero w połowie

listopada 1985 roku. Zbyt pó

no, aby załapa

na kluczowy dla sprzeda

y okres

teczny. Nadmie

my tylko,

e generuje on co najmniej 40 procent rocznej sprzeda

detalicznej. Commodore spó

niło si

na poci

Spraw

dodatkowo pogarszał fakt,

e kierownictwo firmy nie miało ugruntowanego zdania

jak wła

ciwie chce swój nowy komputer sprzedawa

. Commodore 64 sprzedawano za

rednictwem wielkich sieci, takich jak Sears czy K-Mart. Dyrektorzy marketingowi uznali

jednak,

e Amiga nadaje si

bardziej na komputer biznesowy. Zdumiewaj

ce zdaje si

odrzucenie przez Commodore oferty sprzeda

y Amigi poprzez Sears, które w latach

osiemdziesi

tych było jednym z głównych rozgrywaj

cych w kwestii sprzeda

y komputerów.

Pami

tam jak cieszyłem si

na wyprawy do ich salonu, na które zabierali mnie rodzice.

Dzi

ki temu mogłem zobaczy

najnowocze

niejsze komputery na własne oczy. W

odró

nieniu do Atari ST, Amigi nigdy tam nie widziałem.

Nawet te gafy mo

na by Commodore wybaczy

, gdyby Amig

promowano za pomoc

fantastycznej kampanii reklamowej. Opó

nienia sprawiły,

e firma miała potrzebny na jej

przygotowanie czas, jednak to, co ostatecznie udało si

Commodore stworzy

było tak

paskudne,

e obrzydziło nawet własnych pracowników.

Kiepska kampania reklamowa

Dyrektorzy Commodore uwa

ali,

e skoro Amiga technologicznie wyprzedza konkurencj

całe lata, powinna si

praktycznie sama sprzedawa

. Podej

cie to jest bł

dne w przypadku

dej nowej technologii i nie inaczej było teraz. Gdy pod koniec lat siedemdziesi

tych na

scenie pojawiły si

pierwsze komputery osobiste, zakupili je jedynie entuzjastyczni i

uzdolnieni technicznie hobby

ci - raczej ograniczony rynek. Dopiero wprowadzenie

programów o du

ych mo

liwo

ciach, przykładowo arkuszy kalkulacyjnych, w poł

czeniu z

agresywn

kampani

marketingow

spowodowało,

e wielko

ść

sprzeda

y osi

ła nowy

poziom.

Podobnie rzecz si

miała w 1985 roku z Amig

. Co prawda była ona komputerem

multimedialnym zanim ktokolwiek wymy

lił termin multimedia, ale brakowało na ni

zaawansowanych programów. Aby przyci

ąć

zainteresowanie firm produkuj

cych

oprogramowanie, potrzebna była doskonała kampania reklamowa. Zamiast tego w telewizji, i
to tylko w okresie

tecznym, pokazano ledwie kilka zrobionych bez przekonania spotów.

Pierwszy z nich pokazywał grup

podobnych do zombie postaci, tłocz

cych si

w gór

schodów ku monitorowi, emituj

cemu o

lepiaj

wiatło. Była to kopia, i to słaba, słynnej

reklamy Apple z 1984 roku i przeszła zupełnie bez echa.

Potem było ju

tylko gorzej. Zaprezentowano zrzynk

z zako

czenia filmu "2001: Odyseja

kosmiczna" - scen

przedstawiaj

starego m

ęŜ

czyzn

przeobra

cego si

w płód.

Urywki z produkcji tej

e reklamy dotarły w jaki

sposób do in

ynierów Commodore i wkrótce

"płód na patyku" stał si

urnym tematem

artów na temat marketingowych wysiłków firmy.

Kolejne reklamy wykorzystywały czarno-białe lub utrzymane w odcieniach sepii urywki
typowych amatorskich filmów domowych, z do

ść

niejasn

narracj

: "Kiedy dorastałe

zauwa

yłe

wiat pełen jest współzawodnictwa". Amidze faktycznie trafiło si

współzawodnictwo, jednak tego typu awangardowa reklama uprawiana ju

była - i to

znacznie lepiej - przez Apple.

Commodore powinno si

było skupi

na prostym porównaniu. Komputer IBM PC działaj

w trybie tekstowym na zielonym, monochromatycznym monitorze, Macintosh ze swoim
dziewi

ciocalowym czarno-białym monitorkiem, a nast

pnie Amiga, działaj

ca w pełnym

kolorze, z multitaskingiem, animacj

i d

kiem. Mo

na by było jeszcze doło

tabliczki z

cenami.

W rezultacie zaniedbania produkcji i marketingu, Commodore sprzedało w roku 1985
zaledwie 35000 Amig. Nie miało to wi

kszego wpływu na bilans firmy, który wygl

dał coraz

gorzej.

Nieobecno

ść

na CES

Kłopoty finansowe pojawiły si

w najgorszym momencie. Pomi

dzy wrze

niem 1984 i

marcem 1986 roku firma Commodore Business Machines straciła ponad 300 milionów
dolarów. W zwi

zku z brakiem pieni

dzy, dowodzenie przej

li ksi

gowi.

Na wyniki ich działa

nie trzeba było długo czeka

- Commodore nie pojawiło si

styczniowych targach Consumer Electronic Show (CES) w 1986 roku. Magazyn Ahoy! opisał
t

rzucaj

w oczy nieobecno

ść

nast

puj

co:

"Je

li u

wiadomimy sobie,

e podczas ostatnich czterech z rz

du targów CES, od stycznia

1984 roku, ekspozycja Commodore była centralnym punktem całego sektora komputerów
domowych i najbardziej obleganym, jako główny na rynku producent sprz

tu, stoiskiem, ich

nieobecno

ść

na targach mo

na porówna

do Rosji wyst

puj

cej z bloku socjalistycznego".

Commodore nie było równie

na kolejnym pokazie, targach COMDEX, podobnie jak i na

lipcowej edycji CES. Firma zawdzi

czała swoje istnienie po

yczkom bankowym, a nikt nie

chciał po

ycza

Commodore wi

cej pieni

dzy na obecno

ść

na targach.

Wstrzymano te

praktycznie kampani

reklamow

. Thomas Rattigan, którego przymierzano

do stanowiska dyrektora generalnego Commodore, wspomina tamte czasy: "Mo

powiedzie

e firma ledwo wi

zała koniec z ko

cem. Kiedy pojawiłem si

w firmie,

kampania reklamowa była bardzo mizerna, poniewa

na nic wi

cej nie było pieni

dzy".

To strategiczne wycofanie si

z rynku miało druzgoc

cy wpływ na sprzeda

Amigi. W lutym

1986 roku Commodore ujawnił,

e miesi

cznie sprzedaje si

pomi

dzy 10 a 15 tysi

komputerów. Atari ST przewy

szało Amig

pod wzgl

dem sprzeda

y, umów handlowych i,

co gorsze, ilo

ci programów.

"Oni wszystko sp*******li"

Wielu in

ynierów z Amigi poczuło si

zdradzonych przez finansow

nieudolno

ść

ałosne

wysiłki marketingowe Commodore. Obrzydzenie budził u nich fakt,

e firma nie potrafi

komercyjnie wykorzysta

tak fantastycznego i zaawansowanego komputera. Ich szemranie

słycha

było głównie w korytarzach, ale cz

ęść

wydostała si

na zewn

trz, w rezultacie

krzywdz

c Amig

Jeden z programistów, tworz

cy poprawki do Workbencha,

rodowiska graficznego Amigi,

postanowił "zem

" na Commodore za pora

przy promowaniu komputera. Umie

cił

w kodzie ukryt

informacj

, któr

nazywa si

w bran

y "jajkiem wielkanocnym" ("Easter

Egg"). Napis pokazywał si

w momencie wci

cia kombinacji przycisków. Brzmiał on: "My

stworzyli

my Amig

, a oni wszystko sp*******li".

RJ Mical zachichotał, ale o

wiadczył programi

cie (do dzi

nie udało si

ustali

jego

samo

ci),

e jego

arcik jest nie do przyj

cia i nale

y go usun

ąć

. Programista ust

pił. Gdy

Mical sprawdził ostateczn

wersj

kodu, obra

liwy tekst został zast

piony hasłem: "Amiga:

urodzony zwyci

zca". Sprawa wydawała si

zako

czona.

Mical nie widział jednak o kolejnym wielkanocnym jajku, zawieraj

cym zaszyfrowan

oryginaln

wersj

napisu. Po wci

ciu na raz o

miu przycisków na ekranie pojawiał si

tekst: "My stworzyli

my Amig

". Je

li, wci

ąŜ

trzymaj

c owe przyciski wci

te, wykazuj

wyj

tkow

czno

(lub z pomoc

kolegi) umie

cili

my w stacji dyskietk

, komputer

wietlał przez 1/60 sekundy drug

ęść

napisu. In

ynier my

lał zapewne,

e nikt nie

dzie w stanie jej zobaczy

, ale poniewa

obraz z Amigi mógł by

bezpo

rednio

przerzucony na magnetowid, cał

operacj

na było po prostu nagra

na ta

zapauzowa

w odpowiednim momencie odtwarzacz.

Sprawa wydała si

po tym, jak Amig

1000 zacz

to sprzedawa

w Wielkiej Brytanii, w

wersji PAL. Dyrekcja Commodore UK wstrzymała dystrybucj

dziesi

tek tysi

cy komputerów

i odmówiła ich sprzeda

y, dopóki ko

ci ROM, w których tkwił zakodowany feralny napis, nie

zostan

wymienione na nowe.

arcik ze strony jednego programisty kosztował Amig

ponad

trzy miesi

ce nieobecno

ci na bardzo wa

nym rynku, a jego nast

pstwa wstrz

ły cał

firm

Przeprowadzka z Los Gatos

Po sprawie "jajka wielkanocnego" dyrekcja Commodore zdecydowała,

e zespół Amigi

nale

y przenie

ść

bli

ej centrali, aby mie

lepsz

kontrol

nad tym, co si

w nim dzieje.

ynierów z Amigi poproszono, aby przenie

li si

na drugi koniec kraju, z siedziby w Los

Gatos, w Kalifornii, do West Chester w Pensylwanii.

Wielu z nich po prostu wzruszyło ramionami i zacz

ło si

pakowa

, dla niektórych była to

jednak kropla, która przebrała miar

. RJ Mical, guru programistyczny, którego dziełem było

Intuition i wi

ksza cz

ęść

GUI, zdecydował,

e jego przyszło

ść

jest gdzie indziej. Pracował

jednak nadal, na umow

zlecenie, nad peryferiami i oprogramowaniem dla Amigi, mi

dzy

innymi nad wczesn

wersj

urz

dzenia do przechwytywania obrazu, zwanego frame

grabberem.

Mical, pomimo kłopotów z Commodore, wspominał swoj

rol

przy powstawaniu Amigi z

dum

. "To były tak niesamowicie wspaniałe dni,

e a

trudno w to uwierzy

" - mówił pó

niej

zbieraj

cemu materiały o Commodore Brianowi Bagnallowi. "Czas, który sp

dziłem pracuj

nad Amig

był jednym z najpi

kniejszych okresów mojego

ycia. Bo

e, jak

nieprawdopodobnej dokonali

my rzeczy".

Ojciec Amigi, Jay Miner, tak

e odmówił przeprowadzki. Opu

cił Commodore jako oficjalny

pracownik, przez wiele lat pracował jednak jako konsultant. Przeznaczył tak

e wiele czasu

na rozmowy z grupami u

ytkowników Amigi w Ameryce Północnej, opowiadaj

c im jak udało

mu si

urzeczywistni

swój komputerowy sen.

W poszukiwaniu stabilno

Troski i utrapienia firmy Commodore Business Machines International nie były jedynymi
problemami młodej Amigi. Wydanie pierwszej wersji systemu operacyjnego przyspieszono,
co zaowocowało wieloma bł

dami w pierwszych partiach produkcyjnych. Bł

d "Guru

Meditation", nazwany tak dla

artu w biurach projektowych Amigi, miał odt

d dr

czy

wielu

pierwszych u

ytkowników komputera.

Z powodu braku ochrony pami

ci, bł

d krytyczny systemu lub zwykłego programu mógł

zablokowa

cały komputer, zmuszaj

c do resetu. Amiga dawała mo

liwo

ść

uruchamiania

wielu programów na raz, ale gdy co

poszło nie tak, u

ytkownik tracił swoj

prac

wszystkich. Problem ten nie wyst

pował na PC, Macintoshu, czy Atari ST, których mniej

zaawansowane systemy operacyjne pozwalały na uruchomienie tylko jednego programu.

W rezultacie Amidze przyklejono etykietk

braku stabilno

ci, która miała przetrwa

przez

wiele lat. Brak ochrony pami

ci nie był jakim

wielkim problemem - nawet system operacyjny

wyposa

ony w t

cech

dzie si

zawieszał, je

li ma w sobie bł

dy. Z kolei działaj

cy bez

problemu system nic nie pomo

e, je

li kiepsko napisany program wci

ąŜ

zawiesza.

Programi

ci z Commodore, podobnie jak osoby rozwijaj

ce oprogramowanie, pracowali bez

wytchnienia, aby wykry

i wyeliminowa

niedoci

gni

cia. W pó

niejszych latach u

ytkownicy

Amigi, uruchamiaj

c na raz wiele programów, pracowali tygodniami czy miesi

cami bez

zawiesze

i konieczno

ci resetu. Pocz

tkowe kłopoty ze stabilno

nadwyr

ęŜ

yły jednak

reputacj

Amigi - tak ju

miało pozosta

do kresu jej

ycia.

Rattigan przejmuje stery

To, co wydawało si

dla Amigi obiecuj

cym startem, przekształciło si

w co

, co

wygl

dało (przynajmniej pocz

tkowo) na katastrof

. Nie wszystko było jednak stracone.

Istniała wci

ąŜ

nadzieja,

e trapi

ce platform

i jej wła

ciciela problemy zostan

rozwi

zane,

co da Amidze szans

na rozwój. Aby tego dokona

, potrzebna była zmiana w dyrekcji firmy.

Firma, któr

bezceremonialne wyrzucenie zało

yciela, Jacka Tramiela przez

wszechwładnego finansist

, Irvina Goulda, pozostawiło w nieładzie, prowadzona była

aktualnie przez Marshalla Smitha - człowieka zupełnie bez polotu. Smith pracował wcze

niej

w metalurgii, gdzie przez całe dekady niewiele si

zmienia - był zupełnie nieprzygotowany do

prowadzenia firmy komputerowej.

Ilustracj

tego, jakim typem człowieka był Marshall Smith, niech b

dzie pewne wydarzenie

tecznej imprezy firmy Commodore, która odbyła si

w 1985 roku w sali balowej

Sunnybrook w mie

cie Pottstown, w stanie Pensylwania. Smith ostro popił, po czym zacz

czy

pogo z grupk

ynierów, w

ród których znajdowali si

dzy innymi Greg Berlin,

Bil Herd i Bob Russell. Ze znanych tylko sobie powodów, Smith figlarnie spoliczkował Herda.
Ten, równie

wstawiony, odpowiedział tym samym. Poniewa

jednak r

miał w gipsie, jego

uderzenie było o wiele mocniejsze. Smith zatoczył si

pod ci

ęŜ

arem ciosu, Herd za

powiedział "Nie rób tego wi

cej". Nie doczekał si

odpowiedzi, ale nigdy nie został te

ukarany za uderzenie szefa. "Do picia i ta

czenia pogo - do tych dwóch rzeczy nadawał si

ten człowiek" - wspomina Russell.

Smith faktycznie nie miał głowy do biznesu. Podczas styczniowego CES w roku 1985,
Commodore zaprezentowało innowacyjny komputer przeno

ny, wyposa

ony w ekran LCD.

Mógł on wy

wietla

16 linii i 80 kolumn tekstu - w porównaniu, popularny wówczas komputer

Tandy Model 100, mógł wy

wietli

zaledwie 8 linii i 30 kolumn. Commodore przyj

ło

wówczas zamówienia a

na 15000 sztuk komputera i wygl

dało na to,

e osi

gnie on

oszałamiaj

cy sukces. Dyrektor generalny Tandy/Radio Shack wzi

ł wówczas Marshalla

Smitha na stron

i powiedział mu,

e na komputerach wyposa

onych w LCD nie da si

zarobi

. Smith nie tylko skasował projekt, ale odsprzedał cały oddział produkuj

cy i

projektuj

cy wy

wietlacze LCD. Wszystko w oparciu o t

podejrzan

"dobr

rad

" ze strony

konkurencji! Commodore miało szans

wyprzedzi

innych na rozwijaj

cym si

rynku

komputerów przeno

nych, a sko

czyło si

na tym,

e nigdy wi

cej nie wyprodukowało ju

laptopa.

Człowiekiem, który miał zast

Marshalla Smitha był Thomas Rattigan, jeden z dyrektorów

Pepsi, pracuj

cy niegdy

z dyrektorem generalnym Apple - Johnem Sculleyem. Podobnie jak

ten

e, nie wiedział wiele o komputerach, gdy pojawił si

w swojej nowej firmie, ale potrafił

słucha

i szybko si

uczył. Pod koniec 1985 roku Rattigan został mianowany dyrektorem

operacyjnym, składaj

cym Marshallowi Smithowi raporty. Ten jednak nadal partaczył prawie

wszystko czego si

dotkn

ł i ostatecznie, w lutym 1986 roku, został zwolniony. Nowym

prezesem i dyrektorem generalnym został Rattigan. Jego pi

cioletni kontrakt miał wygasn

ąć

pierwszego lipca 1991 roku.

Nareszcie Rattigan mógł wzi

ąć

za naprawianie ton

cego statku, jakim było wówczas

Commodore. Jego ambitny plan zakładał uporanie si

z ka

dym z trapi

cych firm

problemów. Po pierwsze, by powstrzyma

straty i przywróci

firmie rentowno

ść

, zamierzał

skasowa

niepotrzebne projekty, sprzeda

dne oddziały i dokona

brutalnej redukcji

personelu. Po drugie, zamierzał z powrotem przej

ąć

, zdominowany niegdy

przez

Commodore 64 rynek komputerów domowych przy pomocy przeprojektowanej i
"odchudzonej" pod k

tem obni

enia kosztów Amigi. Po trzecie za

, chciał podj

ąć

powa

prób

przej

cia bardziej zyskownego rynku komputerów typu high-end, tworz

c nowy,

pot

ęŜ

niejszy i posiadaj

cy wi

ksze mo

liwo

ci rozbudowy ni

Amiga 1000 model.

Rattiganowi udały si

wszystkie zamierzenia. Oddalił od Commodore widmo bankructwa i

przywrócił firmie zyskowno

ść

. O

ywił platform

Amiga, rozdzielaj

c modele typu low-end i

high-end, skierowane do ró

nych segmentów rynku. Dał nawet pocz

tek nowej serii reklam,

które po raz pierwszy miały przedstawi

prawdziw

moc Amigi.

Za to wszystko, co Rattiganowi udało si

osi

ąć

w niecałe półtora roku, nie nagrodzono go

ani podwy

, ani awansem, ani nawet poklepaniem po plecach. Zamiast tego, wyrzucono

go z firmy, zwolniono zanim sko

czył si

kontrakt. Na jego miejsce przyj

to prawdziwe

wampiry, stwory, którym nie zale

ało na sukcesie Commodore czy Amigi, lecz na wyssaniu

ich do cna, dopóki nie rozpadn

w pył.

Spadaj

ce głowy

Kiedy firma dramatycznie traci pieni

dze, cz

sto jedynym sposobem jej ocalenia jest

obni

enie kosztów stałych poprzez redukcj

personelu. Mi

dzy wrze

niem 1985 i marcem

1986 roku Commodore straciło ponad 300 milionów dolarów, z czego ponad 21 milionów w
samym marcu. Thomas Rattigan, nowy dyrektor generalny firmy, zdecydowany był
zatrzyma

ten proces.

Rattigan rozpocz

ł trzy niezale

ne tury zwolnie

. Na pierwszy ogie

poszli leserzy, ludzie,

którzy nie okazali si

i prawdopodobnie nigdy nie byliby przydatni dla firmy. Kolejna tura

zwi

zana była ze skasowaniem wielu projektów wewn

trznych. Ostatnia, konieczna dla

odzyskania rentowno

ci, pozbawiła firm

wielu zdolnych pracowników i mogła w

ostatecznym rozrachunku okaza

dla Commodore zgubna. Dave Haynie, jeden z

ynierów, wspomina,

e pierwsza tura była korzystna, kolejna - dyskusyjna, natomiast

trzecia okazała si

prawdziwym ciosem.

Pod kierownictwem Jacka Tramiela Commodore zaanga

owało si

w mnóstwo projektów:

ęść

była praktyczna, cz

ęść

wizjonerska i dalekowzroczna, a cz

ęść

po prostu zwariowana.

Aby rozró

jedne od drugich, Rattigan potrzebował opinii fachowca. Znalazł go w osobie

Charlesa Winterble, byłego in

yniera przemianowanego na konsultanta firmy, którego w

owym czasie wci

ąŜ

dotyczył proces s

dowy wytoczony przez Commodore firmie Atari!

Pierwsza pod

cian

znalazła si

starzej

ca si

linia komputerów PET, które niegdy

były

pierwszymi w cało

ci zmontowanymi komputerami na rynku (wyprzedzaj

c tym samym

zarówno Apple ][ jak i TRS-80). Pod topór poszedł równie

, niegdy

reklamowany przez

Williama Shatnera VIC-20. Nast

pnie przyszła kolej na innowacyjn

, lecz skrajnie

bezu

yteczn

kolekcj

małych komputerów o

miobitowych niekompatybilnych z popularnym

C-64: Plus/4, Commodore 16 i wiele innych maszyn, które nie opu

ciły stadium prototypu.

Skasowano równie

projekt Commodore 900, innowacyjnej uniksowej stacji roboczej,

potrafi

cej wy

wietla

obraz (monochromatyczny - przyp. tłum.) w rozdzielczo

ci 1024x800.

Tramiel przyło

ył r

nie tylko do komputerów. W owym czasie firma posiadała mieszcz

w Kanadzie firm

produkuj

wyposa

enie biurowe. Osobi

cie cz

ęś

ciej zdarza mi si

napotka

sekretarzyki z logo Commodore ni

komputery Amiga. Rattigan pozbył si

wielu

takich "ciekawostek".

Nowy dyrektor doprowadził równie

do ładu niechlujn

ksi

gowo

ść

, która kwitła za jego

poprzednika, Marshalla Smitha. Zamkni

to trzy niepotrzebne fabryki i wprowadzono nowe

metody kontroli finansów, aby dokładnie sprawdza

wydatki firmy.

W ko

cu ci

cia dokonały swojego dzieła - Commodore spłaciło długi, a nawet, w ostatnim

kwartale 1986 roku, zanotowało skromne zyski, w wysoko

ci 22 milionów dolarów.

W mi

dzyczasie, je

li Amiga miała by

czym

cej ni

ciekawostk

, potrzebowała

programów. Jedn

z pierwszych firm, która publicznie ogłosiła wsparcie dla tej platformy była

sama Electronic Arts.

Electronic Arts i Deluxe Paint

kszo

ci ludzi Electronic Arts kojarzy jako typow

, bezosobow

, wielk

korporacj

znan

z tego,

e pochłania i dławi niezale

ne grupy rozwijaj

ce oprogramowanie, eliminuje

konkurencj

płac

c wielkim ligom sportowym za prawa wył

czno

ci i wyzyskuje

pracowników do granic mo

liwo

ci. Zaskoczy ich pewnie fakt,

e pocz

tkowo EA

przy

wiecała zupełnie inna misja i filozofia.

Zało

yciel Electronic Arts, Trip Hawkins, zdecydowany był walczy

ze złym traktowaniem

programistów, które napotkał w bran

y. Zakładaj

c firm

w roku 1982 wymarzył sobie,

programi

ci i projektanci gier powinni by

traktowani jak gwiazdy rocka: przedstawiani w

mediach, hojnie opłacani i maj

cy mo

liwo

ść

rozwoju na miar

swojego talentu i wyobra

ni.

Hawkins postrzegał Amig

jako platform

rewolucyjn

, dla której jego programi

ci stworz

nowe, wspaniałe dzieła. W listopadzie 1985 roku wykupił dwustronicow

przestrze

reklamow

w magazynie "Compute!" i wychwalaj

c na jej łamach zalety Amigi obiecał

jednocze

nie,

e Electronic Arts zamierza stworzy

na t

platform

zupełnie now

generacj

gier. W wywiadzie, którego udzielił wcze

niej tej samej gazecie Hawkins mówił: "Jestem

przekonany,

e je

li ta maszyna b

dzie odpowiednio wspierana i promowana, wywrze

znacz

cy wpływ na przemysł komputerowy". Słowa te okazały si

prorocze.

Pierwszy produkt EA dla Amigi nie był jednak wcale gr

, lecz narz

dziem do jej tworzenia.

Jeden z programistów, Dan Silva, tworzył na potrzeby firmy edytor graficzny, nazwany Prism.
Po premierze Amigi szybko przepisał cz

ęść

programu, aby był w stanie wykorzysta

wspaniałe mo

liwo

ci graficzne nowego komputera. Jeszcze zanim edytor został wystawiony

na sprzeda

, Silva pracował ju

nad kolejn

wersj

, posiadaj

bardziej zaawansowane

liwo

ci.

Edytorem tym był Deluxe Paint - program, od którego zacz

ło swoj

karier

tysi

ce grafików

komputerowych. Pomimo prostego interfejsu, składaj

cego si

z paska narz

dziowego po

prawej stronie ekranu, Deluxe Paint był zaawansowanym narz

dziem, pozwalaj

cym nie

tylko na tworzenie obrazów nieruchomych, lecz tak

e animacji. Dzi

ki temu doskonale

nadawał si

do tworzenia grafiki do gier komputerowych i wideo. Deluxe Paint stał si

długie lata standardowym narz

dziem do tego celu, podobnie jak dzi

ma si

sprawa z np.

3D Studio Max.

Nawet w latach pó

niejszych, gdy rynek gier na PC przy

miewał Amig

pod wzgl

dem

rozmiaru i ilo

ci wydawanych tytułów, wiele zespołów tworz

cych gry wci

ąŜ

ywało Deluxe

Painta do tworzenia grafiki. Jego natywny format - IFF, a dla animacji - IFF ANIM, wci

ąŜ

jest

rozpoznawany przez wiele programów graficznych. Pliki IFF ANIM kompresowane były za
pomoc

kodowania delta, dzi

ki czemu miały mniejsz

obj

ść

. Działo si

to wszystko 10

lat zanim opublikowano standardy kompresji animacji (jak na przykład MPEG).

W roku 1986 kombinacja Amigi i Deluxe Painta była nie do pobicia. Chocia

ostatecznie

standardowym narz

dziem do tworzenia grafiki dwuwymiarowej miał si

sta

Adobe

Photoshop na komputerach Macintosh, maszyna ta jednak w tamtym czasie pracowała
jedynie w trybie monochromatycznym, podczas gdy PC, nawet wyposa

ony w kart

grafiki

CGA, wy

wietlał co najwy

ej cztery kolory. Ponownie, Amiga wyprzedziła swoje czasy.

Na pudełku Deluxe Painta II znajdował si

obraz Tutenchamona stworzony za pomoc

programu. Szybko stał si

on ikon

dla przemysłu grafiki komputerowej. Nawet Commodore,

doceniaj

c moc drzemi

w Deluxe Paint, wykorzystało ów obrazek w swojej nowej,

zajmuj

cej cał

stron

reklamie, która (wreszcie!) prezentowała unikalne cechy Amigi.

Czasopisma

W tym czasie zacz

ły si

pokazywa

pierwsze czasopisma dotycz

ce Amigi. Pierwszym z

nich był "Amiga World", wydawany przez IDG. Pierwszy numer dwumiesi

cznika ukazał si

pod koniec 1985 roku, a na jego okładce widniała Amiga 1000.

Na potrzeby wydania drugiego, "Amiga World" dotarła do Andy'ego Warhola, jednej z gwiazd
uczestnicz

cych w premierze Amigi. Warhol był osobowo

ść

enigmatyczn

. Wydawał

magazyn o nazwie "Interview" ("wywiad"), sam jednak nie dawał wywiadów. Szorstko
odprawił prosz

cego o rozmow

reportera "Amiga World", po czym umkn

ł do swojego

gabinetu na pi

trze. Niezra

ony reporter poszedł za nim i zadawał mu pytania, podczas gdy

artysta malował obrazy za pomoc

swojej Amigi 1000.

"Czy lubisz Amig

? Co Ci si

w niej podoba?" - dopytywał si

reporter.

"Kocham j

. Uwielbiam j

, bo wygl

da jak dzieło moich r

k."

"Czy my

lisz,

e b

dzie bod

cem dla artystów?"

"To jest wła

nie najlepsze. Mo

na by... Artysta mo

e stworzy

na niej kompletne dzieło.

e własnor

cznie wykona

na niej pełny film, z muzyk

, d

kiem i obrazem... Wszystko

na raz."

"Czemu nigdy wcze

niej nie u

ywałe

komputera?"

"Sam nie wiem, MIT (Massachusetts Institute of Technology, jedna z najbardziej
presti

owych uczelni technicznych

wiata - przyp. tłum) zapraszało mnie przez jakie

dziesi

ęć

lat, ale nigdy nie zdecydowałem si

pojecha

... A mo

e to było Yale?"

"Nie wydawało Ci si

to interesuj

ce?"

"Och, wydawało mi si

, ale, po prostu, có

- ten komputer jest o wiele bardziej

zaawansowany."

Warhol był mistrzem autokreacji, ale ten "wywiad" pokazał jakim entuzjazmem darzył Amig

Artysta wyraził zawód,

e jeszcze nie posiada kolorowej drukarki i mówił, jak wspaniale

byłoby posiada

tablet graficzny, by zast

myszk

rysikiem. Produkty te wła

nie

powstawały, ale Warhol chciał je mie

natychmiast.

Aprobata ze strony sławnych osobisto

ci nie była czym

nowym w

wiecie komputerów, ale

tutaj mieli

my do czynienia z czym

innym: sławnym artyst

, b

cym prawdziwym i

entuzjastycznym u

ytkownikiem platformy. To wła

nie arty

ci stanowili (cho

ść

mały)

rynek, który mo

na było rozwija

Zmiana ukierunkowania Amigi

Marketing firmy Commodore prezentował Amig

1000 jako maszyn

biurow

, maj

bezpo

rednio konkurowa

z IBM PC i jego niezliczonymi klonami. Raczej nie był to najlepszy

pomysł.

Przeci

tny biznesmen jest (powiedzmy to sobie szczerze), powolny, powa

ny i troch

nudny.

Przedstawiciele tej grupy przyjmuj

nowe technologie jako ostatni w kolejce, chyba

e nie

adnych w

tpliwo

ci,

e poprawi to ogólny bilans. Dla biznesmena komputer potrafi

drukowa

dynamiczne, trójwymiarowe wykresy i diagramy w kolorze nie był u

yteczny, póki

nie była gotowa cała wspieraj

ca infrastruktura: kolorowe drukarki, du

e kolorowe

wietlacze, oprogramowanie do prezentacji itd. Tego wszystkiego w 1986 roku nie było.

Thomas Rattigan nie wierzył w to,

e próba sprzedawania Amigi na rynku biznesowym ma

sens. W wywiadzie, którego udzielił w 1987 roku mówi: "My

e cena wprowadziła wielu

ludzi w bł

d. Ludziom wydaje si

e komputery kosztuj

ce poni

ej 1000 dolarów

przeznaczone s

do u

ytku domowego, podczas gdy dro

sze skierowane s

do zastosowa

biznesowych. Nie wydaje mi si

e Amigi typu high-end zawojuj

oddziały ksi

gowe. My

e je

li u

ytkownik zacznie wykorzystywa

komputer w dziedzinach, w których liczy si

kreatywno

ść

, to tam wła

nie Amiga znajdzie swoje miejsce". Te przewidywania ze strony

Rattigana były strzałem w dziesi

Rattigan wierzył,

e najlepszym rozwi

zaniem b

dzie rozdzielenie Amigi 1000 na dwa

produkty: model typu low-end, zdolny przej

ąć

gigantyczny rynek komputerów domowych,

zdominowany niegdy

przez Commodore 64, oraz komputer typu high-end, atrakcyjny dla

artysty-grafika (przykładem niech b

dzie Andy Warhol), zainteresowanego

rozbudowywaniem sprz

tu.

Model low-end: Amiga 500

Dyrektor generalny Commodore nie był pierwszym, któremu za

witał pomysł ta

szej Amigi.

ynier George Robbins wierzył,

e niskobud

etowa Amiga byłaby na pocz

tku lepszym

pomysłem. Bob Russel z kolei walczył, aby taki produkt ujrzał

wiatło dzienne jeszcze przed

premier

Amigi 1000. Aby nowa maszyna, nazwana Amig

500, miała szans

powsta

potrzebny był jednak głos od "kogo

z góry". Rattigan musiał dokona

wyboru komu

powierzy

to zadanie: resztkom oryginalnej ekipy z Los Gatos, która zaprojektowała Amig

1000, czy kluczowej grupie in

ynierów z oddziału Commodore w West Chester, w

Pensylwanii. Wybrał tych drugich, poniewa

wierzył,

e s

bardziej głodni sukcesu i w

zwi

zku z tym szybciej przygotuj

komputer.

Na dyrektora nowego projektu wyznaczył Jeffa Portera, in

yniera, który zaprojektował

innowacyjny (jednak skasowany przez poprzednika Rattigana) projekt komputera LCD.
Głównymi in

ynierami Amigi 500 byli George Robbins i Bob Welland, pracuj

cy wcze

niej

nad (równie

skasowan

) uniksow

stacj

robocz

Commodore 900. Dziwaczna zbieranina

jak na zespół maj

cy stworzy

komputer, który miał wyratowa

firm

z opresji, ale pod

wieloma wzgl

dami odzwierciedlali grup

dziwaków i odludków, której Amiga zawdzi

cza

swoje powstanie. George Robbins, uprzejmy i miły człowiek z sumiastym w

sem,

praktycznie mieszkał w pracy i cz

sto zapominał o praniu swoich rzeczy. Współpracownicy

go uwielbiali, ale w trosce o jego higien

osobist

stale kupowali mu nowe koszule i po cichu

pozbywali si

starych.

Robbinsowi skupianie si

na oddawaniu swoich rzeczy do prania tylko przeszkadzałoby w

obni

aniu kosztów Amigi. Welland był człowiekiem pełnym nowych pomysłów, podczas gdy

Robbins zajmował si

praktyk

- podchwytywał dobre pomysły i przemieniał je w działaj

układy elektroniczne. Jednym z pomysłów Wellanda była mo

liwo

ść

zwi

kszenia ilo

pami

ci RAM w układzie "Agnes" do 1 MB, dzi

ki czemu dost

pne byłyby dla Amigi wy

sze

rozdzielczo

ci. Ekipa z Los Gatos poczuła si

dotkni

ta zaproponowanymi zmianami, które

w ich odczuciu nie były wystarczaj

co rewolucyjne i dała do zrozumienia,

e nie s

dzi, aby

zaproponowane zmiany zdały egzamin. To jeszcze bardziej zmotywowało zespół tworz

Amig

500.

Gdy "Fat Agnes" zadziałała, nawet in

ynierowie z Amigi przyznali,

e prawdopodobnie był to

dobry pomysł. Niewielka zmiana zwi

kszyła mo

liwo

ci Amigi, jednocze

nie utrzymuj

wsteczn

kompatybilno

ść

z istniej

cym oprogramowaniem. Jak mówił pó

niej RJ Mical, "był

to krok w dobrym kierunku, który jednak naruszył oryginaln

architektur

szyny danych,

spowalniaj

c działanie komputera".

W mi

dzyczasie, pragmatyczny Robbins poszukiwał oszcz

dno

ci przeprojektowuj

c płyt

główn

. Pozbawił komputer mo

liwo

ci bezpo

redniego podł

czania telewizora - miał do

tego słu

osobny adapter A520. Okazało si

to dobrym pomysłem - wi

kszo

ść

ytkowników i tak nie u

ywało telewizora z powodu kiepskiej jako

ci obrazu i efektu

rozmycia, który utrudniał czytanie tekstu. Komputer został równie

"odchudzony" o

wewn

trzny zasilacz, a klawiatur

zintegrowano z obudow

, zainspirowan

wygl

dem

Commodore 128. Stacj

dyskietek 3,5 cala umieszczono po prawej stronie komputera,

natomiast w

skie zł

cze rozszerze

- po lewej. Mo

na było do niego doł

cza

urz

dzenia

bez konieczno

ci zdejmowania obudowy z Amigi.

Model high-end: Amiga 2000

Gdy ju

uruchomiono projekt Amigi 500, Commodore poszukiwało ludzi do pracy nad Amig

2000. Tu jednak dały zna

o sobie przeprowadzone przez Rattigana masowe zwolnienia

personelu - do projektu brakowało in

ynierów. Zadanie przekazano wi

c niemieckiemu

oddziałowi firmy, gdzie po prostu dodano do projektu Amigi 1000 interfejs rozszerzenia
sprz

towego i zamontowano cało

ść

w standardowej obudowie do PC. Rattigan miał na my

zupełnie innego.

Zadanie przeprojektowania Amigi 2000 otrzymał Dave Haynie, człowiek, którego szerokie
ramiona i jeszcze okazalsze ego musiały si

z tym problemem upora

. "Sam byłem ekip

projektuj

Amig

2000" - mówi Haynie. "Stało si

tak w wyniku masywnych zwolnie

Pracowałem dniem i noc

, a i tak nie było czasu,

eby zrobi

wszystko". Haynie pracował

cały tydzie

, a pi

tkami zagl

dał do "Margaritas", lokalnej knajpy, obfituj

cej w tanie piwo.

Haynie zainspirował si

projektami stworzonymi w Los Gatos. Postanowił sobie ulepszy

eleganck

architektur

i zaprojektował nowy układ specjalizowany, zwany Buster. Miał si

zajmowa

slotem rozszerze

, któremu nadano nazw

"Zorro". Gniazda te, nosz

ce nazw

odnosz

do jednego z oryginalnych prototypów, znowu wyprzedziły swój czas. W

odró

nieniu od slotów ISA w

wiecie PC, gniazda Zorro miały wbudowan

opcj

autokonfiguracji, pozwalaj

c kartom rozszerze

na prac

zaraz po wło

eniu, bez

konieczno

ci r

cznej konfiguracji zworek, czy rozwi

zywania konfliktów sprz

towych.

Haynie pragn

ł zaprojektowa

komputer, który - zarówno dla u

ytkownika, jak i dla samego

Commodore - byłby łatwy do wyposa

enia w nowe, pochodz

ce z laboratoriów badawczych

Motoroli procesory. Umie

cił wi

c CPU na osobnej, łatwej do wymontowania karcie. Od

niemieckich projektantów zapo

yczył ide

genlocka - sposobu, by bezpo

rednio nało

obraz z komputera na sygnał wideo bez utraty stabilno

ci obrazu. Pomysł ten uciele

nił za

pomoc

osobnego slotu video, w którym mo

na było umie

genlock, b

inn

kart

słu

Ŝą

do obróbki obrazu. Dzi

ki temu Amiga, ju

ca kombajnem multimedialnym,

stała si

w praktyce standardowym komputerem do obróbki wideo.

Wyposa

ona w pi

ęć

slotów Zorro, cztery ISA i wspomnianymi gniazdami CPU i video Amiga

2000 miała niespotykane wcze

niej mo

liwo

ci rozbudowy. To była powa

na maszyna dla

wymagaj

cych u

ytkowników. Obudow

dla komputera zapo

yczono ze skasowanego

projektu Commodore 900.

Nie wszystkim podobał si

model 2000. Twórca Amigi, Jay Miner, gdy na jednym ze spotka

ytkowników spytano go o zdanie na temat nowego komputera, zalecił wła

cicielom Amigi

1000, aby nie wymieniali jej na nowy model. Minerem nie kierowała jedynie zazdro

ść

- czuł,

e przy ulepszaniu komputera nie wykorzystano post

pów, które technologia poczyniła od

czasu, gdy w 1982 roku projektował Amig

Upadek Rattigana

Jay Miner miał racj

. Czas szybko mijał. Nie tylko on odczuwał rozdra

nienie. Irving Gould,

tajemniczy finansista z oddali kontroluj

cy Commodore, zacz

ł wyra

zniecierpliwienie

przedłu

cym si

oczekiwaniem na nowe modele.

Gould, podobnie jak wielu szefów przed i po nim,

Ŝą

dał niemo

liwego. Pierwsze stoj

przed nim zadanie - przywrócenia firmie rentowno

ci - Rattigan wykonał obcinaj

c list

płac.

Kolejnym krokiem miało by

stworzenie bardziej popularnego nast

pcy Amigi 1000, lecz ci

ynierowie, którzy pozostali, przy tak ograniczonych

rodkach nie mogli pracowa

szybciej.

Gould winił Rattigana nie tylko za opó

nienia przy powstawaniu Amigi 500 i 2000. Oskar

ał

podległego sobie dyrektora,

e podczas wywiadu, jaki udzielił gazecie "Philadelphia Inquirer",

zachowywał si

"w sposób zbytnio napuszony". Je

li to miał by

zarzut, to cokolwiek

chybiony. "Napuszone maniery" Rattigana przejawiały si

w udzieleniu wywiadów do kilku

miesi

czników. W jednym z nich reporter zapytał go jak czuje si

, b

c tak mało znanym w

porównaniu do innych dyrektorów generalnych w bran

y, jak na przykład Johna Sculleya w

Apple. Rattigan odpowiedział,

e kiedy twoja firma traci pieni

dze, bycie dobrze znanym nie

wydaje si

istotne.

Rattigan wiedział,

e nie jest w stanie wygra

z Gouldem, posiadaj

cym sze

ść

spo

ród

trzydziestu milionów akcji Commodore. Poza tym, finansista był trudno uchwytnym
przeciwnikiem. W biurach Commodore pojawiał si

rzadko, wolał natomiast wydzwania

pracowników, zbieraj

c brudy na swojego dyrektora generalnego.

W kwietniu 1987 roku Gould wynaj

ł firm

Dillon-Read, trudni

doradztwem w zakresie

zarz

dzania, aby przygotowała raport na temat Commodore. Firmy konsultingowe znane s

od dawna z niechlubnego procederu pobierania skandalicznie wysokich opłat tylko po to, by
ich młodsi sta

em pracownicy wysyłali pó

niej pilne zalecenia dalszego konsultingu

(płatnego od godziny pracy). W tym konkretnym przypadku nie było inaczej, jednak
konsultant firmy Dillon-Read, który przygotował raport, szykował co

jeszcze gorszego.

Mowa o Mehdi Ali, człowieku, którego nazwisko miały pó

niej przeklina

dziesi

tki

pracowników Commodore.

Raport sugerował natychmiastow

wymian

dyrektora generalnego, co Gould zamierzał

zrobi

z dzik

rado

. Zwołał zebranie rady nadzorczej, umy

lnie nie wł

czaj

c w to

Rattigana. Ten, cho

wiedział,

e gra sko

czona, postanowił trwa

do ko

ca. Nast

pnego

dnia, jak co dzie

, udał si

do pracy.

Stra

ników pouczono, aby nie wpuszczali go do siedziby firmy, ale udali

e nie usłyszeli

polecenia. "Co niby mam mu powiedzie

?" zapytał jeden z nich. "Facet kieruje firm

uratował j

z opresji, a ja mam go powstrzyma

przed wej

ciem? Pogłupieli

cie?"

Zamek od jego gabinetu był ju

wymieniony. Rattigana w korytarzu przywitała armia

prawników, którzy poinformowali go,

e nie jest ju

pracownikiem Commodore. Dyrektor

zapytał jaki jest powód zwolnienia, na co usłyszał jedynie niezrozumiały prawny bełkot.
Pogodziwszy si

z losem, Rattigan pozwolił si

wyprowadzi

z biura. Stoj

c na parkingu

przed budynkiem, obejrzał si

jeszcze raz na firm

, któr

ocalił, zastanawiaj

c si

co poszło

nie tak.

Gould wygrał, ale było to pyrrusowe zwyci

stwo. Stracił najlepszego dyrektora generalnego

w historii firmy. Co gorsze, aby si

go pozby

złamał obowi

zuj

cy kontrakt. Rattigan zało

ył

pozew w s

dzie o naruszenie warunków umowy i wypłat

dziewi

ciu milionów dolarów

zaległego wynagrodzenia. Commodore natychmiast zło

yło kontrpozew o 24 miliony

dolarów. Sprawa ci

ła si

do 1991 roku, kiedy to, jak na ironi

, miał si

sko

czy

cioletni kontrakt Rattigana. Były dyrektor wygrał spraw

, a kontrpozew oddalono.

Amiga kontratakuje

Co wi

c udało si

Rattiganowi osi

ąć

? Powstrzymał odpływ gotówki, przywrócił

Commodore rentowno

ść

i umo

liwił powstanie projektów, które miały wprowadzi

Amig

złoty wiek: modeli A500 i A2000. Ukazały si

one w ci

gu kilku miesi

cy od jego zwolnienia.

Co stałoby si

z Amig

, gdyby Rattigan nie musiał odej

ść

to jedno z wielu domniemywa

stylu "co by było gdyby", które dodaj

smaczku historii Amigi. Wa

ne jest jednak co uczynił,

kiedy jeszcze pracował w firmie. Ratuj

c Commodore umo

liwił przetrwanie Amigi, która w

swoich nowych dwóch odmianach miała odnie

ść

sukces rynkowy, o którym Amiga 1000

mogła tylko marzy

W zwi

zku z nimi, podzieliła si

równie

historia Amigi. Ju

nie była to opowie

ść

o jej

oryginalnych twórcach, czy wysiłkach firmy próbuj

cej wcieli

ycie now

, rewolucyjn

technologi

. Od teraz historia Amigi miała dotyczy

jej u

ytkowników: zró

nicowanej grupy

ludzi, którzy na ró

ny sposób potraktowali platform

i prowadzili j

w odmiennych

kierunkach.

Teraz historia Amigi dotyczyła graczy, u

ytkowników BBS-ów, twórców dem, hakerów,

grafików, animatorów, twórców filmowych i telewizyjnych. Dotyczyła amigowców.

Najlepsza platforma do gier

Amiga rozpocz

ła swój byt jako maszyna przeznaczona do gier. Nawet mimo,

e bardzo

szybko przekształciła si

w pełnoprawny komputer, nigdy nie zatraciła swojego "gierkowego

oblicza". Układy specjalizowane oferuj

ce palet

4096 kolorów, czy stereofoniczny

samplowany d

k sprawiły,

e była doskonał

platform

do gier i nie trzeba było zbyt wiele

czasu, aby firmy tworz

ce oprogramowanie zauwa

yły i wykorzystały t

drzemi

w niej

moc.

Niska sprzeda

Amigi 1000 ograniczała tym samym liczb

gier, które deweloperzy chcieli

wyda

na t

platform

, pojawienie si

jednak na rynku w 1987 roku niskobud

etowej Amigi

500 wszystko zmieniło. Od tej chwili najlepszy komputer do gier był jednocze

nie jednym z

najta

szych. Firmy tworz

ce gry wr

cz zabijały si

o to, aby popisa

swoimi talentami

wykorzystuj

c mo

liwo

ci Amigi.

Oryginalne tłumaczenie znajdziesz na:

http://www.ppa.pl/artykul-Historia.Amigi.czesc.1.Powstanie-3_55_1103.html

Poni

ej mały wycinek artykułu „Jay Miner Story” z Amiga Magazyn 11/94;

Miałem szcz

ęś

cie spotka

i zamieni

kilka słów z tym człowiekiem-legend

. Było to na

targach WOC’92 we Frankfurcie. Miner wywarł na mnie bardzo sympatyczne wra

enie, cho

byłem nieco zszokowany jego wygl

dem. Dług

, siw

, zmierzwion

brod

i bardzo

zniszczon

twarz przypisywałem „artystycznemu” stylowi

ycia tego nietuzinkowego

człowieka. Nie wiedziałem,

e Miner był ju

wówczas bardzo chory i wyprawa na drug

stron

oceanu była z jego strony olbrzymim po

ceniem. Od kolegów z niemieckiego

Amiga Magazin dowiedziałem si

e ten niezrównany gaw

dziarz przyleciał do Frankfurtu

na trzy godziny. Wydawało mi si

to co najmniej dziwne. Lecie

przez pół

wiata tylko po to,

aby za trzy godziny wraca

? Myslałem wówczas,

e Jay pracuje nad now

Amig

i dlatego

nie ma czasu. Prawda okazała si

, niestety, zupełnie inna. Miner prosto z lotniska udał si

do szpitala na kolejny zabieg. A mimo tego potrafił rzuci

wszystko, aby spotka

, cho

chwil

, z europejskimi fanami Amigi. Do tego nie ka

dy jest zdolny.

Wyczerpany walk

z chorob

nerek organizm Minera bronił si

długo. 20 czerwca 1994

walki tej nie wytrzymało jego serce. Niewykluczone,

e „doło

yła si

” informacja o kłopotach

ameryka

skiego Commodore.

Ludzie tacy jak Jay Miner nie rodz

na kamieniu. Gdyby nie on, to pewnie wszyscy

byliby

my dzis przykuci do niebieskich puszek na konserwy.

egnaj Jay! Mog

Ci tylko

obieca

e zrobi

wszystko, co w mojej mocy, aby Twoje dzieło – Amiga – trwało jak

najdłu

ej. Przynajmniej w Polsce.