background image

 

1

Istota i elementy systemu ekonomicznego 

 
Agenda 
1. 

System wartości 

2. 

Instytucje 

3. 

System praw własności – własność państwowa i prywatna 

4. 

Państwo a system gospodarczy – polityka gospodarcza 

5. 

Struktura systemu 

 
System wartości 

Znalezienie wspólnych, uniwersalnych wartości 

Istnieje tylko jeden, idealny system wartości. Zły system może prowadzić do negatywnych (tra-

gicznych) skutków – rewolucja francuska, komunizm, narodowy socjalizm. 

- wolność, praworządność, odpowiedzialność, dobrobyt, tolerancja, sprawiedliwość, solidarność, 

zaangażowanie 

- wartości religijne – Dekalog 

 

Instytucjonalizm – kierunek wywodzący się z młodszej szkoły historycznej. 

Źródła: 

- Ewolucjonizm (darwinizm społeczny) 

- Antropologia kulturowa - przemiany w kulturze materialnej oraz w kulturze duchowej 

człowieka (rodzina, własność, stosunki międzyludzkie) 

- Pragmatyzm (instrumentalizm) – nauka a życiu; praktyczność myślenia oraz działania. 

 

Instytucje formalne i nieformalne. 

 

Własność 

Czy możliwe jest swobodne dysponowanie własnością i bycie wolnym pod ciągłą kontrolą rządu? 
W jakim stopniu wolność i własność decydują o dynamice rozwoju gospodarczego? 
Różnorodność i indywidualizm czy kolektywizm? 

 

Źródło: R.Barro, Nic świętego, CeDeWe Warszawa 2003 
 

background image

 

2

Rodzaje wolności (A. Sen): 
A. 

Swobody polityczne 

B. 

Możliwości ekonomiczne 

C. 

Możliwości społeczne 

D. 

Gwarancje jawności 

E. 

Zabezpieczenia społeczne 

 
Efekty własności pozwalające wytwarzać kapitał (H. De Soto): 
1. 

Określenie potencjału ekonomicznego zasobów 

→ opisanie i zarejestrowanie potencjalnej 

wartości; reprezentacja formalno – własnościowa; legalna własność pozwala dysponować środ-
kami na rozwój 

2. 

Zintegrowanie rozproszonych informacji w jeden system 

→ baza informacji i reguł rzą-

dzących bogactwem należącym do obywateli; „obfitość faktów nie oznacza obfitości wiedzy”, 
stąd istnieje potrzeba scalenia wszystkiej wiedzy funkcjonalnej w 1 system; w krajach słabo 
rozwiniętych istnieje wielość systemów prawnych (formalnych i nieformalnych) – w Europie 
prawo scentralizowano w XIV w., odkrywając na nowo prawo rzymskie; w Kalifornii w połowie 
XIX w. Istniało około 800 odrębnych jurysdykcji opartych na indywidualnym consensusie; pro-
cesy integracji są bardzo rozciągnięte w czasie (w Niemczech od XII do XIX wieku); 

3. 

Uczynienie ludzi odpowiedzialnymi 

→  włączenie właścicieli w jeden system zwiększyło 

zakres ich odpowiedzialności; skłania to do myślenia jak uzyskać dodatkową wartość ze swego 
mienia; 

4. 

Zamienność zasobów 

→ przekształcanie zasobów, aby mogły być wykorzystywane do 

różnych działań; reprezentacje formalno – własnościowe. 

5. 

Tworzenie sieci powiązań międzyludzkich 

→ przepływ informacji o zasobach i ich poten-

cjale; 

6. 

Ochrona transakcji 

→ zarządzanie reprezentacjami własności; archiwa własnościowe 

 
Teoria podażowa – (Thatcheryzm, Reaganomika) 

i.  Polityka mikroekonomiczna (G.Gilder, A.Laffer); 

ii.  Przedsiębiorczość; 

iii.  Rola państwa jako twórcy środowiska przedsiębiorczego; 

iv.  Elastyczność gospodarki; 

v.  Denacjonalizacja, deregulacja, contracting-out 

vi.  Ograniczenie roli czynników usztywniających rynek; 

 
J.Locke, „Przyczyną dla której ludzie wstępują do społeczeństwa jest zachowanie ich własności, a 

celem, dla którego wybierają legislatywę, jest uchwalanie praw oraz ustanowienie zasad ochro-
ny i osłony własności wszystkich członków społeczeństwa, mających powstrzymać  władzę i 
ograniczać panowanie zarówno każdego człowieka, jak i jego poszczególnych grup”. 

 

Literatura 

Bieńkowski W., Instytucje jako czynnik konkurencyjności krajów postkomunistycznych,  do-

stępne 

na: 

http://www.sgh.waw.pl/instytuty/igs/publikacje/working/268%20Wojciech%20Bienkowski.pdf

 

Boaz D., Libertarianizm, Zysk i s-ka, Poznań 2005 
Chafuen A.A., Prywatna własność – późni scholastycy hiszpańscy a klasyczny liberalism, do-

stępne na: 

http://www.kapitalizm.republika.pl/schola.html

 

De Soto H., Tajemnica kapitału, Fijor Publishing Warszawa 2002 

background image

 

3

Deklaracja niepodległości Stanów Zjednoczonych Ameryki, dostępna na: 

http://historia.pgi.pl/deklaracja.html

 

Demsetz H., "The Property Rights Paradigm", [w:] The Journal of Economic History. 33/1973 
Harrison L.E., Huntington S.P., Kultura ma znaczenie, Zysk i s-ka, 2000, cz.1, 2, 5, 6, 7 
Hayek F. Von, Indywidualizm i porządek ekonomiczny, Znak Kraków 1998 
Hoppe H.H., Etyka i ekonomia prywatnej własności, dostępne na: 

http://www.mises.pl/238

 

Jabłecki J., Ekonomika niewolnictwa i wyzwolenia, dostępne na: 

http://www.mises.pl/287

 

Małek J.M., Imperatyw ekonomiczny: „nie kradnij”, dostępne na: 

http://www.kapitalizm.republika.pl/siodme.html

 

Mazur K., Kapitalizm oznacza własność, dostępne na: 

http://nczas.com/publicystyka/kapitalizm-

oznacza-wlasnosc/

 

Muszyński F.M., Europa w poszukiwaniu wartości uniwersalnych, 

http://konserwatyzm.pl/content/view/2219/111/

 

Nozick R., Anarchia, państwo, utopia, Aletheia, Warszawa 1999 
Pejovich S., Property Rights and Economic Theory: A Survey of Recent Literature, [w:] The 

Journal of Economic Literature 10/1972. 

Pejovich S., The Economics of Property Rights: Towards a Theory of Comparative Systems. 

Dordrecht: Kluwer, 1990. 

Pietrucha J., Jakość rządów a porządek pieniężny w krajach transformacji, dostępne na: 

http://ekonom.univ.gda.pl/mikro/konferencja/pdf/Pietrucha%20Jacek1.pdf

 

Pipes R., Własność a wolność, Muza Warszawa 2000 
Raport wolności gospodarczej świata 2007, dostępny na: 

http://www.freetheworld.com/

 

Reed L.W., Nowozelandzka rewolucja”, dostępny na: 

http://www.kapitalizm.republika.pl/nowozrew.html

 

Rothbard M., Anatomia państwa, dostępne na: 

http://www.mises.pl/86

 

Rothbard M.N., Manifest libertariański, Oficyna wydawnicza, Wolumen, Warszawa 2004  
Schumpetera myśli kilka, dostępne: 

http://www.gekon.net.pl/blog/2007/07/01/schumpetera-

mysli-kilka.html

 

Sen A., Rozwój i wolność, Zysk i s-ka 2002 
Sidorski R., Chrześcijańskie, islamskie, europejskie wartości, 

http://histmag.org/?magazyn=51&id=27

 

Stiglitz J.E., "Privatization, Information and Incentives", [w:] Journal of Policy Analysis and 

Management 6/1987 

Turner C., Trompenaars A., Siedem kultur kapitalizmu, ABC Kraków, 2000 
Veblen T., Teoria klasy próżniaczej. Muza Warszawa 1998 
Vickers J., Yarrow G., Privatization: An Economic Analysis. Cambridge, MA: MIT Press, 1988 
Vuk V., Traktujesz mnie jak własność, dostępne na: 

http://www.mises.pl/380

 

Walter P., Własność, wolność i współdziałanie obywateli w ujęciu Ludwiga von Misesa, dostęp-

ne na: 

http://www.mises.pl/474

 

Weber M., Gospodarka i społeczeństwo, PWN Warszawa 2002, K.2, cz.1, 2, 3, 4 
Wojtyszyn R., Państwo – zło niekonieczne, dostępne na: 

http://www.mises.pl/429

 

Wolność gospodarcza: Polska już nie jest liderem, dostępny na: 

http://www.kapitalizm.republika.pl/iwg2006.html