w w w. e l e k t r o . i n f o . p l
n r 1 2 / 2 0 0 4
a u t o m a t y k a
U
rządzenia zabezpieczeniowe
(przekaźniki) ze względu na
istotną rolę, jaką pełnią w systemie
elektroenergetycznym, są badane
zarówno w fazie produkcji, jak i eks-
ploatacji. Ze względu na dość silną
konkurencję producentów na ryn-
ku i stosowanie przez nich rozma-
itych chwytów reklamowych służ-
by zabezpieczeń odpowiedzialne
w energetyce za bezpieczną pracę
systemu elektroenergetycznego pro-
wadzą też własne badania urządzeń
dostępnych na rynku, by mieć roze-
znanie co do jakości i właściwości
oferowanych urządzeń.
Początkowo badanie urządzeń za-
bezpieczeniowych wykonywano za
pomocą wyspecjalizowanych teste-
rów z dość prostymi próbami. Dla
wygody testery te robiono w for-
mie walizek do badania konkret-
nych urządzeń. Dzisiaj technika cy-
frowa umożliwia tworzenie bardzo
elastycznych (programowalnych) te-
sterów mikroprocesorowych współ-
pracujących ze wzmacniaczami wy-
sokiej klasy.
Uniwersalność zabezpieczeń wy-
maga odpowiedniej optymalizacji
procedur testowych. Rodzaje te-
stów, jakim powinny podlegać urzą-
dzenia zabezpieczeniowe, opisano
w dalszej części artykułu. W ar-
tykule przedstawiono przykłado-
we wyniki funkcjonalnych testów
działania wybranej funkcji zabez-
pieczeniowej od skutków zwarć
doziemnych przekaźnika do zabez-
pieczania sieci średniego napięcia
(SN). Badanie funkcji tego typu jest
bardzo istotne, ponieważ zwarcia
doziemne są najczęściej występu-
jącymi zwarciami w tych sieciach
[4-6]. Ich identyfikacja, lokalizacja
i eliminacja jest jednym z trudniej-
szych problemów automatyki za-
bezpieczeniowej. Problem ten jest
szczególnie widoczny w sieciach
kompensowanych i pracujących
z izolowanym punktem neutral-
nym o małej wartości prądu ziem-
nozwarciowego. Dla tych rodzajów
sieci prądy obciążenia mogą wie-
lokrotnie przewyższać prądy wy-
stępujące podczas zwarcia doziem-
nego. Z tych powodów symulacja
przewidywanych stanów zakłóce-
niowych dla wybranego fragmentu
sieci oraz sprawdzanie poprawno-
ści zachowania się zabezpieczeń za-
równo co do doboru ich nastawień,
jak i weryfikacji poprawności dzia-
łania ma istotne znaczenie.
rodzaje testów
Usystematyzowaną wiedzę na
temat testowania cyfrowych urzą-
dzeń zabezpieczeniowych oraz kie-
runki, w jakich powinno się podą-
żać, określa raport [1] opracowany
przez grupę roboczą komitetu CI-
GRE. Według tego dokumentu roz-
różnia się następujące rodzaje ba-
dań (testów):
Testy typu (ang.
type tests
), wśród
których rozróżnia się:
testy zgodności (ang.
conforman-
ce tests
), a wśród nich:
- funkcjonalne testy zgodności
(ang.
functional conformance te-
sts
), dotyczące poprawności i do-
kładności działania urządzenia
w zakresie jego funkcji założo-
nych w projekcie,
- technologiczne testy zgodności
(ang.
technological conforman-
ce tests
) w zakresie obowiązują-
cych norm jakości urządzeń elek-
trycznych, bezpieczeństwa, nieza-
wodności działania oraz kompa-
tybilności elektromagnetycznej
(EMC),
testy działania (ang.
performan-
ce tests
), a wśród nich:
- funkcjonalne testy działania
(ang.
functional performan-
ce tests
), dotyczące poprawno-
ści działania urządzenia zabez-
pieczeniowego w konkretnych
warunkach pracy systemu elek-
troenergetycznego oraz przebie-
gu zakłóceń,
- systemowe test y działania
(ang.
scheme performance tests
)
dotyczące poprawności działania
urządzenia zabezpieczeniowego
w całym systemie zabezpieczeń
z uwzględnieniem innych urzą-
dzeń zabezpieczeniowych i urzą-
dzeń pomocniczych,
ua k t ua l ni ające test y t y pu
(ang.
upgrade type tests
) wyko-
nywane w ograniczonym zakre-
sie dotyczącym zmian i modyfi-
kacji dokonanych w urządzeniach
(ang.
upgrade
).
Testy indywidualne (ang.
indivi-
dual tests
), a wśród nich:
testy akceptacji (ang.
acceptan-
ce tests
) przeprowadzane przez
odbiorcę urządzenia po jego za-
kupieniu w ramach sprawdzenia
zgodności urządzenia ze specyfi-
kacją właściwości wymienionych
w umowie kupna-sprzedaży,
testy dopuszczające (ang.
commi-
sioning tests
) urządzenie do eks-
ploatacji uwzględniające badanie
poprawności przyłączenia urzą-
dzenia, działania jego funkcji,
alarmów oraz wprowadzonych
nastawień,
testy okresowe (ang.
perio-
dic tests
) przeprowad zane
w trakcie eksploatacji wykony-
wane przez obsługę lub kompu-
terowe systemy nadzoru pracy
zabezpieczeń, polegające na wy-
woływaniu odpowiednich auto-
testów urządzeń.
Inne stosowane podziały testów
zebrano i sklasyfikowano w [2] i [3].
74
a u t o m a t y k a
W artykule omówiono sposób wykonania funkcjonalnych testów działania przekaźników
cyfrowych do zabezpieczania pól sieci średniego napięcia od skutków zwarć doziem-
nych. Próby tego typu charakteryzują się tym, że modeluje się warunki zakłóceniowe
zbliżone do rzeczywistych. Otrzymane w ten sposób odkształcone przebiegi prądów
i napięć wymuszane są za pomocą testera mikroprocesorowego na wejściach badanego
urządzenia, co pozwala sprawdzić poprawność jego zachowania się. W artykule przed-
stawiono przykładowe wyniki badań tego typu.
badanie przekaźników
do zabezpieczania pól sieci
średniego napięcia
dr inż. Adam Smolarczyk – Politechnika Warszawska
w w w. e l e k t r o . i n f o . p l
n r 1 2 / 2 0 0 4
Należy podkreślić, że podziały testów
opisane w różnych publikacjach róż-
nią się głównie nazewnictwem oraz
zakresem testów określanych daną
nazwą.
Funkcjonalne testy działania
dotyczą sprawdzenia poprawności
działania urządzenia zabezpiecze-
niowego w konkretnych warunkach
pracy systemu elektroenergetyczne-
go oraz konkretnego przebiegu za-
kłócenia w systemie elektroenerge-
tycznym. Można je wykonać w ten
sposób, że przebieg wielkości elek-
trycznych tuż przed i w trakcie za-
kłócenia rejestrowany jest za pomo-
cą cyfrowych rejestratorów zakłó-
ceń. Zarejestrowany przebieg prze-
noszony jest za pomocą nośnika da-
nych do laboratorium i wgrywany
do oprogramowania testera. Tester
odtwarza zarejestrowane przebiegi
prądów i napięć, zamienia sygna-
ły cyfrowe na analogowe i wzmac-
nia do poziomu wejść testowanego
urządzenia zabezpieczeniowego. Sy-
gnały te wprowadza się do badane-
go urządzenia i obserwuje jego dzia-
łanie rejestrując sygnały pobudzeń
i zadziałań.
Jeśli nie dysponuje się zareje-
strowanymi przebiegami, to moż-
na je uzyskać za pomocą kompute-
rowej symulacji systemu elektro-
energetycznego lub odpowiednie-
go fragmentu tego systemu. Moż-
na posłużyć się tu gotowymi i do-
stępnymi programami symulacyjny-
mi jak ATP / EMTP, PSCAD / EMTDC,
MATLAB / SIMULINK. Przebieg uzy-
skany za pomocą symulacji wpro-
wadza się do testera tak samo jak
przebieg zarejestrowany w rzeczy-
wistym systemie.
W artykule opisano sposób wy-
konywania funkcjonalnych testów
działania wykorzystujących przebie-
gi zakłóceń w systemie elektroener-
getycznym zasymulowane za pomo-
cą wybranych programów symula-
cyjnych.
model sieci
Zwarcia doziemne w sieciach SN
należą do zwarć małoprądowych,
podczas których prąd zwarcia do-
ziemnego jest często porównywal-
ny z prądem obciążenia linii. Po-
nadto, w dużym stopniu jest on za-
leżny od rodzaju sieci SN. Ze wzglę-
du na złożoność zjawisk występu-
jących podczas zwarć doziemnych
w sieciach SN w ich odtworzeniu
dużą rolę odgrywa zastosowany mo-
del sieci, na podstawie którego ge-
nerowane są przebiegi prądów i na-
pięć wymuszane przez tester. Mo-
del układu testowego oparty jest na
metodzie składowych symetrycz-
nych [7]. Opis zjawisk towarzyszą-
cych zwarciu doziemnemu w sie-
ci SN można w sposób skrótowy
przedstawić następująco. W chwi-
li doziemienia jednej z faz w sieci
pojawiają się przebiegi przejściowe
prądów i napięć, które stopniowo
zanikają wskutek tłumienia przez
rezystancję przejścia do ziemi oraz
rezystancje przewodów i transfor-
matorów. W przebiegach tych moż-
na wyróżnić następujące etapy: (a)
rozładowanie pojemności fazy do-
ziemionej, (b) doładowanie pojem-
ności faz nieuszkodzonych, (c) prze-
biegi wyrównawcze [4]. Możliwość
obserwacji tych zjawisk podczas
symulacji zależy od zastosowane-
go modelu sieci SN.
Do wykonywania funkcjonalnych
testów działania zabezpieczeń pól
linii SN można wykorzystać mo-
del układu sieci zawarty w modu-
le Ground Fault oprogramowania
Test Universe 1.41 (TU 1.41) teste-
ra mikroprocesorowego CMC 156
firmy OMICRON electronics [9].
Schemat wykorzystywanego ukła-
Rys. 1 Schemat układu sieci wykorzystywanego do badań
Rys. 2 Przykładowe przebiegi uwzględniające stany przejściowe: (a) napięcia 3U
0
i
(b) prądu 3I
0
na początku linii, w której wystąpiło zwarcie; sieć z izolowa-
nym punktem neutralnym
reklama
75
w w w. e l e k t r o . i n f o . p l
n r 1 2 / 2 0 0 4
a u t o m a t y k a
du sieci przedstawiono na
rysun-
ku 1. Układ pokazany na rysunku
składa się z dwóch linii A i B (w li-
nii A symulowane są warunki zwar-
ciowe), na początku których można
umieszczać przekaźnik, pozostałej
części sieci, transformatora WN / SN
oraz źródła reprezentującego system
zasilania. Ponadto układ ma moż-
liwość symulacji załączenia cew-
ki kompensującej i rezystora uzie-
miającego.
Przedstawiony na rysunku układ
w pewnym stopniu odbiega od
układów stosowanych w praktyce.
W rzeczywistych układach trans-
formator WN / SN łączący sieć SN
z resztą systemu ma układ połą-
czeń gwiazda / trójkąt, co uniemoż-
liwia podłączenie do jego punk-
tu gwiazdowego dławika lub rezy-
stora (po stronie SN). Podłączenie
tych elementów dokonywane jest
do punktu gwiazdowego transfor-
matora potrzeb własnych stacji. Jed-
nak pomimo przyjętych uproszczeń
układ przedstawiony na
rysunku 1
umożliwia analizę zjawisk występu-
jących podczas zwarć doziemnych
w sieciach SN.
W module Ground Fault można
dokonywać wyboru: (a) rodzaju li-
nii: kablowa lub napowietrzna, (b)
doziemionej fazy: L1, L2 lub L3, (c)
rodzaju obserwowanego zwarcia:
z uwzględnieniem stanów przejścio-
wych lub bez uwzględnienia stanów
przejściowych, (d) miejsca zainsta-
lowania sprawdzanego przekaźni-
ka w polu A (w linii, w której sy-
mulowane jest zwarcie) lub B (w li-
nii zdrowej), (e) miejsca uziemienia
przekładników prądowych: od stro-
ny szyn, od strony linii, (f) wartości
rezystancji przejścia.
W module Ground Fault wpro-
wadza się następujące dane wej-
ściowe charakteryzujące parame-
try zamodelowanej sieci: (a) czę-
stotliwość znamionową, (b) para-
metry transformatora zasilającego
(napięcia znamionowe, moc zna-
mionową, jego impedancję zwar-
ciową), (c) moc zwarciową po stro-
nie wysokiego napięcia transforma-
tora, (d) rodzaj sieci (z izolowanym
punktem neutralnym, kompenso-
wana, z punktem neutralnym uzie-
mionym przez rezystor), (e) dla linii
A, w której symulowane jest zwar-
cie: R
1
, X
1
, R
0
, X
0
oraz prąd pojemno-
ściowy ładowania linii (I
0
) po stro-
nie pierwotnej przekładników prą-
dowych, (f) dla linii zdrowej B i po-
zostałej części sieci (osobno) nale-
ży podać prąd pojemnościowy ła-
dowania (I
0
) po stronie pierwotnej
przekładników prądowych. Dla sie-
ci kompensowanej podawany jest
stopień dostrojenia cewki, a dla sie-
ci z punktem uziemionym przez re-
zystor wartość rezystancji rezysto-
ra uziemiającego. Istnieje też moż-
liwość badania przekaźnika, gdy
punkt neutralny sieci uziemiony
jest przez impedancję (załączone
są cewka i rezystor).
Dodatkowo należy zdefiniować:
maksymalny czas symulowanego
zakłócenia oraz wejście dwustano-
we (urządzenia CMC), które prze-
rywa dalsze wymuszanie prądów
i napięć przez tester. W przypadku
nieskonfigurowania takiego wejścia
dwustanowego lub jego niepobudze-
nia się, prądy i napięcia będą wy-
muszane przez pewien nastawiony
wcześniej czas.
Zaletą modułu Ground Fault jest
możliwość wyboru rodzaju obser-
wowanego przebiegu zwarcia: (a)
opcja
transient
– przebiegi zawie-
rają składowe przejściowe, (b) opcja
permanent
– przebiegi bez składo-
wych przejściowych. Te pierw-
sze mogą być wykorzystywane do
sprawdzenia zabezpieczeń bardzo
czułych, reagujących na stan przej-
ściowy. Opcja
permanent
wykorzy-
stywana jest do sprawdzania funk-
cji (np. kątowych, admitancyjnych)
reagujących na ustalone przebiegi
składowych zerowych prądów i na-
pięć. Przebiegi przejściowe w przy-
padku tych zabezpieczeń teoretycz-
nie nie odgrywają istotnej roli, jed-
nak (zdaniem autora) rzeczywiste
zjawiska występujące w układzie
powinny być w możliwie dokładny
sposób odzwierciedlone w przebie-
gach prądów i napięć niezależnie od
rodzaju badanych urządzeń. Wyni-
ka to z faktu, że „źle napisany” al-
gorytm działania funkcji (w tym fil-
tracji sygnałów) może „mieć proble-
my” z poprawnym i szybkim działa-
niem podczas pojawienia się sygna-
łów analogowych zawierających sy-
gnały o wysokiej częstotliwości.
Przykładowe przebiegi składo-
wych zerowych prądu (3I
0
) i napię-
cia (3U
0
) na początku linii napo-
wietrznej sieci z izolowanym punk-
tem neutralnym, w której wystąpiło
zwarcie doziemne (linia A na
rysun-
ku 1) przedstawiono na rysunku 2.
Na rysunku tym w ciągu pierw-
szych 10 ms od wystąpienia zakłó-
cenia można zaobserwować krótko-
trwałe zjawiska przejściowe charak-
terystyczne dla zwarć doziemnych
w sieciach SN.
urządzenie
wykorzystywane do testów
Do wykonywania testów wyko-
rzystano tester mikroprocesorowy
CMC 156 [8]. Tester ten został za-
projektowany z myślą o sprawdza-
niu poprawności działania:
urządzeń zabezpieczeniowych,
układów przekształtnikowych
typu: transformatory dopasowu-
jące, przetworniki,
innych urządzeń automatyki
elektroenergetycznej posiadają-
cych: wejścia analogowe do po-
76
Rys. 3 Uproszczony schemat blokowy układu do testowania przekaźników cyfrowych
Rys. 4 Proces otrzymywania sygnałów analogowych
wykorzystywany podczas funkcjonalnych testów
działania
w w w. e l e k t r o . i n f o . p l
n r 1 2 / 2 0 0 4
miaru prądu i napięcia, wejścia
dwustanowe do określania sta-
nu logicznego sygnałów dwusta-
nowych, wyjścia dwustanowe do
sterowania.
Testerem tym oprócz funkcjonal-
nych testów zgodności, które spro-
wadzają się do wymuszania odpo-
wiednich wartości sygnałów ana-
logowych (prądy i napięcia zwykle
o częstotliwości podstawowej) oraz
dwustanowych (jak fakt zamknię-
cia bądź otwarcia zestyku) i anali-
zy sygnałów dwustanowych trafia-
jących z badanego obiektu do odpo-
wiednich wejść dwustanowych te-
stera można wykonywać funkcjo-
nalne testy działania. Uproszczony
schemat blokowy układu do testo-
wania przekaźników przedstawio-
no na
rysunku 3. Na rysunku tym
pokazano powiązanie między po-
szczególnymi elementami układu
testowego, w którego skład wcho-
dzą: tester CMC, badany przekaź-
nik, komputer sterujący pracą teste-
ra, komputer kontrolujący przekaź-
nik (zmiana nastawień).
Zasada prowadzenia testów
w takim układzie jest prosta. Te-
ster połączony jest z jednej strony
z badanym urządzeniem, z drugiej
z komputerem sterującym jego pra-
cą. Z komputera, przez łącze (rów-
noległe LPT) przesyłane są polece-
nia i dane określające rodzaj reali-
zowanego testu, na który składa-
ją się: poziomy wymuszanych prą-
dów i napięć, sekwencje oraz cza-
sy zmian wielkości analogowych,
jak i wyjść dwustanowych testera.
Zwrotnie po zakończeniu testu lub
jego fragmentu przekazywane są
czasy zmian stanów zaobserwowa-
nych na wejściach dwustanowych
testera wynikające z działania ba-
danego przekaźnika.
sposoby wykonywania
testów
Badanie urządzeń zabezpiecze-
niowych powinno odbywać się
w układzie przedstawionym na
rysunku 3. Funkcjonalne testy
zgodności można wykonać wyko-
rzystując standardowe funkcje te-
stera [9]. Podczas funkcjonalnych
testów działania powinno zostać
sprawdzone zachowanie się prze-
kaźnika dla zakłóceń występują-
cych w następujących rodzajach sie-
ci SN: z izolowanym punktem neu-
tralnym, kompensowanej, kompen-
sowanej z wymuszeniem dodatko-
wej składowej czynnej składo-
wej zerowej prądu, z uziemionym
przez rezystor punktem neutral-
nym, z punktem neutralnym uzie-
mionym przez impedancję.
Badanie tego typu może zostać
wykonane poprzez wykorzystanie
modułu Ground Fault oprogramo-
wania testera CMC 156 opisanego
w artykule bądź też zrealizowane
wieloetapowo wykorzystując inny
model sieci niż ten zamodelowany
w module Ground Fault. Ten drugi
sposób polega na tym, że:
symuluje się warunki zakłóce-
niowe na komputerze PC po-
przez wykorzystanie odpowied-
nich programów symulacyj-
nych (np. MATLAB / SIMULINK,
PSCAD / EMTDC),
uzyskane wartości odpowiadające
zakłóceniu zapisuje się do zbioru
zawierającego chwilowe wartości
(próbki) prądów i napięć,
zbiór ten następnie konwertu-
je się do formatu czytanego przez
tester CMC (np. COMTRADE,
TRF),
tester na podstawie danych pró-
bek wymusza odpowiednie war-
tości prądów i napięć za pomocą
odpowiedniego oprogramowania
np. Advanced TransPlay, Trans-
Play [9].
Opisany proces testowania zobra-
zowano na
rysunku 4.
Przykłdowe przebiegi składo-
wych zerowych prądu i napięcia
(po stronie pierwotnej przekład-
ników) na początku linii napo-
wietrznej sieci z izolowanym punk-
tem neutralnym w której wystąpi-
ło zwarcie doziemne przedstawio-
no na
rysunku 5. Przebiegi otrzy-
mano modelując sieć SN w progra-
mie MATLAB / SIMULINK. Na rysun-
ku tym można zaobserwować (po-
dobnie jak na
rysunku 2) krótko-
trwałe zjawiska przejściowe charak-
terystyczne dla zwarć doziemnych
w sieciach SN. Otrzymane przebie-
gi (po przeliczeniu na stronę wtór-
ną przekładników) mogą być wymu-
szone przez tester za pomocą spo-
sobu opisanego wyżej i zobrazowa-
nego na
rysunku 4.
Wykonywanie funkcjonalnych te-
stów działania urządzeń zabezpie-
czeniowych pracujących w sieciach
SN ma na celu sprawdzenie:
właściwej identyfikacji kierun-
ku przez zabezpieczenia zarów-
no te reagujące na stan przej-
ściowy, zawartość harmonicz-
nych w prądzie, jak i wartości
ustalone składowych zerowych
prądu i napięcia,
poprawności uziemienia prze-
kładników prądowych po stronie
pierwotnej,
poprawności nastawień funkcji
zabezpieczeniowych m.in. dosta-
tecznej czułości na bardzo małe
prądy zakłóceniowe (występują-
ce po stronie wtórnej przekładni-
ków prądowych),
czy przebiegi przejściowe nie
wpływają niekorzystnie ma za-
chowanie się urządzenia zabez-
pieczeniowego (spowolnienie
działania przekaźnika, błędne
działanie przekaźnika),
czy zabezpieczenia nie działają
w liniach zdrowych w przypad-
ku zwarć w innych liniach odpły-
wowych,
korekcję nastawień funkcji zabez-
pieczeniowych lub dokonanie ich
wstępnego doboru.
77
Rys. 5 Przykładowe przebiegi uwzględniające stany przejściowe: (a) napięcia 3 U
0
i
(b) prądu 3 I
0
na początku linii, w której wystąpiło zwarcie; sieć z izolowa-
nym punktem neutralnym
Rys. 6 Przykłady: a) poprawnego zadziałania przekaźnika umieszczonego na po-
czątku linii, w której wystąpiło zwarcie,
b) poprawnego niezadziałania prze-
kaźnika umieszczonego na początku linii zdrowej
w w w. e l e k t r o . i n f o . p l
n r 1 2 / 2 0 0 4
a u t o m a t y k a
przykładowe wyniki testów
Przykładowe wyniki testów wy-
konane z wykorzystaniem modu-
łu Ground Fault testera CMC 156
przedstawiono na
rysunku 6. Wy-
niki przedstawiono dla sieci z izo-
lowanym punktem neutralnym i li-
nii napowietrznej. Badaniom pod-
dano funkcję kierunkową kątową
(sinusową) urządzenia do zabez-
pieczania linii średniego napię-
cia SPAC 536 firmy ABB. Na
rysun-
ku 6a przedstawiono składową ze-
rową napięcia (3U
0
) i prądy fazowe
linii (po stronie wtórnej przekład-
ników) na początku linii, w której
wystąpiło zwarcie (przekaźnik w li-
nii A na
rysunku 1). Na rysunku 6b
przedstawiono składową zerową na-
pięcia (3U
0
) i prądy fazowe linii (po
stronie wtórnej przekładników) na
początku linii zdrowej (przekaźnik
w linii B na
rysunku 1).
Na podstawie rysunków można
stwierdzić, że badany przekaźnik
zadziałał zgodnie z oczekiwaniami
(pobudziło się wejście dwustano-
we TRIP), gdy był umieszczony w li-
nii, w której zasymulowano zwar-
cie (pole A na
rysunku 1) i zgodnie
z oczekiwaniami nie zadziałał (nie
pobudziło się wejście dwustanowe
TRIP) gdy było umieszczone w linii
zdrowej (pole B na
rysunku 1). Moż-
na zatem wnioskować, że dla przed-
stawionego przypadku wynik testu
był pozytywny.
wnioski
W artykule opisano jeden ze spo-
sobów testowania przekaźników cy-
frowych. Opisany rodzaj testów na-
leży do funkcjonalnych testów dzia-
łania. Testy tego typu charakteryzu-
ją się tym, że za pomocą odpowied-
niego oprogramowania modeluje się
warunki zakłóceniowe zbliżone do
rzeczywistych, a następnie odtwa-
rza się je wymuszając odpowiednie
prądy i napięcia za pomocą testera
mikroprocesorowego. Testy tego typu
mają na celu m.in. sprawdzenie wła-
ściwej identyfikacji kierunku przez
zabezpieczenie, sprawdzenie popraw-
ności nastawień funkcji zabezpiecze-
niowych i ich ewentualną korekcję,
sprawdzenie zachowania się urządze-
nia w warunkach zbliżonych do rze-
czywistych, gdy w przebiegach zakłó-
ceniowych znajdują się sygnały o wy-
sokiej częstotliwości.
Sprawdzono poprawność działa-
nia funkcji kierunkowej kątowej (si-
nusowej) przekaźnika SPAC 536. Wy-
niki testów były pozytywne i zgod-
ne z oczekiwaniami. Urządzenie po-
prawnie działało zarówno, gdy było
umieszczone na początku linii,
w której zasymulowano zwarcie, jak
i na początku linii zdrowej.
literatura
1. CIGRE, Analysis and guidelines for
testing numerical protection sche-
mes, CIGRE Report No 159, August
2000, Working Group 34.10.
2. A. Smolarczyk, Metody badania
cyfrowych zabezpieczeń elek-
troenergetycznych, Raport z wy-
konania projektu badawczego
zwykłego, Grant KBN Nr 4 T10B
068 22, Warszawa 2002 – 2003 r.
3. A. Smolarczyk, Metody testowa-
nia przekaźników elektroenerge-
tycznych, Automatyka Elektro-
energetyczna, Nr 2 (2004).
4. J. Żydanowicz, Elektroenergetycz-
na automatyka zabezpieczeniowa,
T 1-2, WNT, Warszawa 1979, 1985.
5. W. Winkler, A. Wiszniewski, Auto-
matyka zabezpieczeniowa w sys-
temach elektroenergetycznych,
WNT, Warszawa 1999.
6. B. Synal, Elektroenergetyczna auto-
matyka zabezpieczeniowa. Podsta-
wy, Oficyna Wydawnicza Politech-
niki Wrocławskiej, Wrocław, 2000.
7. P. Kacejko, J. Machowski, Zwarcia
w systemach elektroenergetycz-
nych, WNT, Warszawa 2002.
8. OMICRON, Secondary Testing.
Hardware Catalog, OMICRON
electronics, 2000.
9. OMICRON, OMICRON Test Uni-
verse 1.4. Protection. Advanced
Protection. User Manual, OMI-
CRON electronics, 2000.
78
„Pomiary w elektroenergetyce”
, zespół autorów
pod red. K. Kuprasa, Centralny Ośrodek Szkolenia
i Wydawnictw SEP 2004,
cena: 84 zł
„Poradnik projektowania i wykonawstwa”
,
J. Wiatr, M. Orzechowski, Dom Wydawniczy
MEDIUM 2004,
cena: 39 zł
„Bezpieczeństwo elektryczne w zakładach
opieki zdrowotnej”
, K. Sałasiński, COSiW 2002,
cena: 17 zł
„Bezpieczeństwo i higiena pracy oraz ochrona
przeciwpożarowa w energetyce”
, T. Uczciwek,
COSiW 1998,
cena: 18 zł
„Bezpieczeństwo w elektroenergetyce”
,
M. Markiewicz, COSiW 1999,
cena: 21 zł
„Budowa, stosowanie i badania wyłączników
różnicowoprądowych”
, L. Danielski, COSiW 1999,
cena: 11,50 zł
„Dozór i eksploatacja instalacji oraz urządzeń
elektroenergetycznych w zakładach przemysło-
wych...”
, T. Uczciwek, COSiW 2003,
cena: 39,50 zł
„Egzamin kwalifikacyjny. Grupa I sieci, urzą-
dzenia i instalacje elektryczne”
,
R. Lenartowicz, W. Zdunek, Dom Wydawniczy
MEDIUM 2004,
cena: 40 zł
„Eksploatacja instalacji i urządzeń elektrycz-
nych w przestrzeniach zagrożonych wybu-
chem”
, S. Nowak, W. Wotczyński, COSiW 2002,
cena: 40 zł
„Elektroenergetyczne sieci i urządzenia
przemysłowe”
, M. Kochel, S. Niestępski, Oficyna
Wydawnicza Politechniki Warszawskiej 2001,
cena: 15 zł
„Elektroenergetyczne układy przesyłowe”
,
praca zbiorowa, WNT 1997,
cena: 33 zł
„Instalacje elektryczne”
,
H. Markiewicz, WNT 2003,
cena: 45 zł
„Instalacje elektryczne do zasilania urządzeń
elektronicznych”
, S. Siemek, COSiW 2002,
cena: 19 zł
„Instalacje elektryczne. Budowa, projek-
towanie i eksploatacja”
, S. Niestępski, M.
Parol i inni, Oficyna Wydawnicza Politechniki
Warszawskiej 2001,
cena: 28 zł
„Instalacje elektryczne w budownictwie jed-
norodzinnym”
, J. Strzyżewski, Arkady 2002,
cena: 29 zł
„Instalacje elektryczne w budynkach
mieszkalnych w pytaniach i odpowiedziach”
,
K. Wolski, K. Pazdro, WNT 2003,
cena: 29 zł
„Instalacje elektryczne w obiektach budow-
lanych”
, B. Lejdy, WNT 2003,
cena: 42 zł
„Przepisy eksploatacji urządzeń elektro-
energetycznych”
, praca zbiorowa, SPE 2003,
cena: 60 zł
„Przewody i kable elektroenergetyczne”
,
J. Grobicki, M. Germata, WNT 2000,
cena: 18 zł
„Sterowniki programowalne PLC”
,
A. Ruda, R. Olesiński, COSiW 2003,
cena: 14 zł
„Systemy komunikacji w technice automaty-
zacji”
, P. Neumann, COSiW 2003,
cena: 36 zł
„Technika regulacji temperatury”
,
S. Skoczkowski, Agencja Wydawnicza PAK
2000,
cena: 28 zł
„Układy pomiarowe prądu w energoelektro-
nice”
, J. Łastowiecki, COSiW 2003,
cena: 21,5 zł
„Uprawnienia budowlane dla elektryków”
,
M. Giera, Polcen 2003,
cena: 59 zł
„Urządzenia elektroenergetyczne”
,
H. Markiewicz, WNT 2001,
cena: 31 zł
„Vademecum elektryka”
, praca zbiorowa,
COSiW 2004,
cena: 68 zł
„Wiejskie instalacje elektryczne. Podręcznik
do szkolenia elektryków wiejskich”
,
I. Krakowiak-Wiśniowska, COSiW 1998,
cena: 14 zł
KSIĘGARNI
OFERTA