Makroekonomia I 01 Makroekonomia Rola państwa w gospodarce wykład [J]

background image

dr Grzegorz Sobiecki

(1)

Wstęp do makroekonomii.

Rola państwa w gospodarce.

MAKROEKONOMIA I

background image

PLAN

2012-03-26

Makroekonomia, dr Grzegorz Sobiecki

2

1.

Makroekonomia

2.

Przedmiot i zadania makroekonomii

3.

Geneza makroekonomii

4.

Dlaczego makroekonomiści nie zgadzają się ze sobą?

5.

Stylizowane fakty makroekonomii

6.

Rola państwa w gospodarce

7.

Paradygmaty i szkoły w makroekonomii

8.

Różne rodzaje gospodarek

background image

(1) Makroekonomia

2012-03-26

Makroekonomia, dr Grzegorz Sobiecki

3

background image

Mikroekonomia a Makroekonomia

2012-03-26

Makroekonomia, dr Grzegorz Sobiecki

4

Podstawową różnicą pomiędzy mikro- i makroekonomią jest podejście
metodologiczne, natomiast przedmiot zainteresowania obydwu dziedzin ekonomii ma
znaczenie drugorzędne.

Mikroekonomia zajmuje się badaniem zachowań indywidualnych podmiotów
gospodarczych, analizą poszczególnych dóbr i rynków, w przekonaniu, że
zachowanie gospodarki wynika z sumy zachowań poszczególnych, indywidualnych
podmiotów gospodarczych. Wychodzi z założenia, że chcąc zbadać prawidłowości
dotyczące całości gospodarki, należy przede wszystkim zbadać w jaki sposób
zachowuje się jednostka gospodarująca.

Makroekonomia zakłada, że w gospodarce występują prawidłowości, które nie
dają się wyjaśnić prostą sumą zachowań indywidualnych podmiotów
gospodarczych (że występuje błąd złożenia). Pomiędzy poszczególnymi
podmiotami zachodzą złożone relacje, które mają realny wpływ na kształt zjawisk
gospodarczych. Aby wyjaśnić zatem prawidłowości rządzące gospodarką,
makroekonomia bada zależności pomiędzy wielkościami agregatowymi, a nie
poszczególnymi jej indywidualnymi elementami.

background image

Zmienne makroekonomiczne

2012-03-26

Makroekonomia, dr Grzegorz Sobiecki

6

zewnętrzne – klimat, środowisko, zasoby
naturalne – oddziałują na gospodarkę, ale są
niepodatne (stosunkowo) na wpływ gospodarki,

polityczne – rząd, Bank Centralny, RPP –
oddziaływają na gospodarkę i są kształtowane
przez nią – narzędzia ekonomiczne,

indukowane (są produktem/wynikiem procesu
gospodarczego) – wszystkie cele polityki
makroekonomicznej
: produkcja, zatrudnienie,
poziom cen i eksport netto.

background image

Wiek wiedzy

2012-03-26

Makroekonomia, dr Grzegorz Sobiecki

7

Ile lat ma wiedza, którą będziemy omawiać?

Najnowsza wiedza: Krzywa Philipsa ma 50 lat.

http://mikroekonomia.net/system/publication_files/2
33/original/1.pdf?1314948748

Czy to oznacza, że się zatrzymaliśmy?

Trudne pytanie...

background image

Dlaczego ludzie interesują się
ustaleniami makroekonomii?

2012-03-26

Makroekonomia, dr Grzegorz Sobiecki

8

Bo chcą mieć pespektywę wzrostu zamożności.

Bo boją się, że stracą pracę.

Bo chcieliby stabilizacji, przewidywalności i poczucia
bezpieczeństwa ekonomicznego.

Bo boją się wzrostu cen towarów, które zakupują na co
dzień.

Bo zastanawiają się, czy wziąć kredyt hipoteczny w
złotych czy w jenach lub frankach szwajcarskich.

Bo rozważają, ile warto zaoszczędzić na starość.

background image

(2) Przedmiot i zadania
makroekonomii

2012-03-26

Makroekonomia, dr Grzegorz Sobiecki

9

background image

Przedmiot makroekonomii

2012-03-26

Makroekonomia, dr Grzegorz Sobiecki

10

Główne zagadnienia:

Produkcja w skali kraju (wielkość i struktura)

Dynamika produkcji krajowej w długim okresie (wzrost gospodarki, tworzenie
dochodu narodowego)

Fluktuacje produkcji w krótkim okresie

Podział wytworzonej produkcji

Zmiany cen (inflacja)

Tworzenie i wykorzystanie zasobów czynników wytwórczych (bezrobocie,
inwestycje)

Współzależności gospodarek z ich otoczeniem zewnętrznym: politycznym,
handlowym, płatniczym (bilans płatniczy, przepływy dóbr, kapitału, pracy)

Niektóre ważne pytania:

Jak działa gospodarka?

Jaką rolę ma państwo, pieniądz w gospodarce?

Jak wpływa na gospodarkę jej otwarcie i liberalizacja stosunków międzynarodowych?

Skąd się biorą wahania gospodarki? Jak im przeciwdziałać?

background image

Zadania makroekonomii

2012-03-26

Makroekonomia, dr Grzegorz Sobiecki

11

1.

Obserwacja, opisywanie, mierzenie, zbieranie

(rejestrowanie) danych o rzeczywistości

gospodarczej

2.

Analiza i interpretacja danych (faktów, informacji)

3.

Budowanie modeli teoretycznych

4.

Prognozowanie kształtowania się zmiennych

makroekonomicznych

5.

Przewidywanie reakcji zmiennych

makroekonomicznych na rożne impulsy

6.

Pomoc w ocenie sprawności działania mechanizmów

gospodarczych i formułowaniu polityki gospodarczej

i regulacji

background image

(1) Obserwacja, opisywanie, mierzenie,
zbieranie danych o rzeczywistości

2012-03-26

Makroekonomia, dr Grzegorz Sobiecki

12

background image

(2) Analiza i interpretacja danych i informacji

2012-03-26

Makroekonomia, dr Grzegorz Sobiecki

13

background image

(3) Modele teoretyczne w makroekonomii

2012-03-26

Makroekonomia, dr Grzegorz Sobiecki

14

Nie istnieje jeden ostateczny teoretyczny model całej gospodarki, a wiele różnych modeli
obejmujących większą lub mniejszą grupę zagadnień a pomijające inne.

Jednocześnie dotyczą podobnych za

Mają masę nazw – nazwisk, czasem posługują się innymi oznaczeniami dla tych samych
zmiennych (ale zmienia się to w kierunku angielskich i międzynarodowych oznaczeń)*

Przenikają się – jeden i drugi rozwija trzeci, czwarty syntezuje pierwszy i drugi i coś
dodaje…

Hiperważne, żeby zrozumieć model:

CZEGO w OGÓLE i w SZCZEGÓLE dotyczy?

(!!!) JAKIE są jego ZAŁOŻENIA (!!!)?

JAKIE są WNIOSKI!

Dla ułatwienia zrozumienia (ale nie konieczne)

JAKIEJ SZKOŁY dotyczy?

SKĄD się WZIĄŁ – jaki inny model rozwija?

Metoda dojścia jest drugorzędna do zrozumienia modelu.

* vide. zakładka „oznaczenia i notacje w ekonomii” na ekono.net (w opracowaniu!)

background image

(3) Modele makroekonomiczne

2012-03-26

Makroekonomia, dr Grzegorz Sobiecki

15

Proste modele teoretyczne:

model IS-LM

, model AS/AD, model Mundella-Fleminga, model Solowa,

Model makroekonomiczny gospodarki polskiej ECMOD

Nowy model makroekonomiczny gospodarki polskiej NECMOD

Dynamiczne stochastyczne modele równowagi ogólnej

(DSGE): SOE-PL

, Model Ramseya, CGE

Mały Strukturalny Model Inflacji (MSMI)

Mały Strukturalny Model Transmisji Monetarnej (MSMTM)

Międzygałęziowy model gospodarki Polski (IMPEC)

Modele równowagi ogólnej [CGE]: MaMoR2

Modele efektu wywieranego przez fundusze strukturalne na wskaźniki makroekonomiczne:

HERMES,

HERMIN,

Interindustry Forecasting Project University of Maryland (INFORUM)

Prawdopodobnie adekwatny system funkcji popytu (PADS)

Obliczeniowe modele równowagi ogólnej (CGE): MONASH, GTAP model światowego handlu

Obliczeniowa ekonomia oparta na agentach (ACE): JAMEL, ACEGES

Empiryczne modele prognostyczne: LINK, WEFA

Model Heckschera-Ohlina-Samuelsona, Model Baumola-Allaisa-Tobina (BAT),

Model Robinsona Cruzoe, Model Millera-Orra

Modele światowej gospodarki MULTIMOD Mark III (IMF 1998), GEM (IMF 2004)

background image

(3) Model NECMOD

2012-03-26

Makroekonomia, dr Grzegorz Sobiecki

16

Ale jednak w praktyce banki centralne muszą się jakimiś modelami posługiwać.
RPP nie wyznacza stóp procentowych „na czuja” (przynajmniej wyłącznie)… 

Konkretnie, NBP przy prognozowaniu inflacji i PKB posługuje się modelem
ekonometrycznym NECMOD (Nowy ECMOD, jeśli to Wam coś więcej powie ;P)

Ile model ekonometryczny polskiej gospodarki NECMOD ma równań, zmiennych?

Na prognostyczna wersje modelu NECMOD składają się 283 równania i 382
zmienne, pozwalające na opis procesów ekonomicznych o wysokim stopniu
dezagregacji, z wieloma kanałami oddziaływań pomiędzy poszczególnymi
sektorami gospodarki.

Model hybrydowy:

równowaga długookresowa oparta jest na podstawach teoretycznych

krótkookresowe własności na podstawach „pragmatycznych” („własności
dynamiczne modelu uzależnione są od szacunków ekonometrycznych, których
głównym kryterium jest dopasowanie do danych”)

background image

(3) Prognozy makroekonomiczne

2012-03-26

Makroekonomia, dr Grzegorz Sobiecki

17

(2012-02-16)
W nadchodzącym tygodniu:

Oczekujemy dobrych danych o produkcji przemysłowej w styczniu – prognozowany przez nas wzrost
produkcji o 9,9% r/r (wobec 7,7% w grudniu) oznaczałby szanse na kolejny kwartał solidnego wzrostu
PKB

Prognozujemy przyspieszenie dynamiki sprzedaży detalicznej w styczniu do 10% r/r – wobec 8,6% w
grudniu 2011 r.

Stopa bezrobocia rejestrowanego prawdopodobnie wzrosła do 13,2% – w głównej mierze w wyniku
czynników sezonowych

W mijającym tygodniu:

Inflacja CPI spadła w styczniu do 4,1% r/r (z 4,6%) – poniżej oczekiwań, ale wciąż pozostaje (znacznie)
powyżej celu inflacyjnego NBP

Brak sygnałów pogorszenia koniunktury – wskaźniki koniunktury (OECD CLI, PMI, IFO) sugerują wzrost
aktywności gospodarczej w przemyśle w okolicy długoterminowego trendu

Osłabienie tempa wzrostu zatrudnienia w styczniu do 0,9% r/r, skompensowane przez skokowy wzrost
dynamiki płac – do 8,1% r/r

Silny wzrost podaży pieniądza w styczniu do 13,7% r/r (z 12,5%)

Mimo poprawy, skala nierównowagi zewnętrznej Polski pozostaje wysoka, a duża zależność od inwestycji
portfelowych sugeruje ryzyko podwyższonej zmienności złotego w okresach niepewności na rynkach

background image

(4) Prognozy makroekonomiczne

2012-03-26

Makroekonomia, dr Grzegorz Sobiecki

18

Oczekiwany_rozwoj_sytuacji_makroekonomicznej_2012

background image

(5) Badanie reakcji na impulsy

2012-03-26

Makroekonomia, dr Grzegorz Sobiecki

19

„Trzecim etapem w metodzie Simsa jest analiza impuls-reakcja

(ang. impulse-response analysis). Ilustruje to wpływ
fundamentalnych szoków na zmienne makroekonomiczne z biegiem
czasu.

Wykresy pokazują, jak impuls w postaci wzrostu stopy

procentowej prowadzi do odpowiedzi w zmiennych z różnymi
profilami czasowymi. Wykresy są oparte na analizie VAR danych z
powojennych Stanów Zjednoczonych, gdzie wstrząsy były
identyfikowane za pomocą metody zaproponowanej przez Simsa.
PKB spada nieprzerwanie przez kilka kwartałów podążając za
wzrostem stóp procentowych i nie zawraca w górę przez sześć
kwartałów. Poziom cen, z drugiej strony, prawie w ogóle nie zmienia
się aż do szóstego kwartału, kiedy ceny zaczynają spadać – stopa
inflacji zmniejsza się.

Analiza impuls-reakcja poprawiła zrozumienie dynamicznych

właściwości makroekonomii i tym samym wpłynęła na prowadzenie
polityki pieniężnej. Powszechnym jest obecnie dla banków
centralnych z celem inflacyjnym dostosowywanie stóp procentowych
w celu osiągnięcia swojego celu w horyzoncie jednego roku do dwóch
lat, czyli w opóźnieniu czasowym wskazanym na wykresie. Grafiki
pokazują również, że restrykcyjna polityka pieniężna doświadcza
problemu kompromisu między niższą inflacją po roku do dwóch lat a
natychmiastowym obniżeniem PKB. „

/ „Nagrody im. Alfreda Nobla z ekonomii z buntem mas w tle”,

Kwartalnik Nauk Ekonomicznych, Wydanie 4/2011(21) /

background image

Znaczenie analizy długookresowej

2012-03-26

Makroekonomia, dr Grzegorz Sobiecki

20

Realny PKB per capita w USA (przykład za Barro i Xalai-Matrin):

1870: $2244

1990: $18258

Średnia stopa wzrostu 1,75%

Gdyby stopa wzrostu była o 1 punkt procentowy niższa (0,75%), wówczas PKB USA
w 1990 r. wynosiłby $5519 – tyle co w Meksyku i na Węgrzech, o $1000 mniej niż
Portugalia czy Grecja

Gdyby stopa wzrostu była o 1 p.p. wyższa (1,75%), wówczas PKB USA w 1990 r.
wynosiłby $60 841 – to jest 3 i 1/3 faktycznej wielkości z 1990 roku

„Prawie” robi wielką różnicę

… czyli ten 1 p.p. więcej lub mniej w danym roku w długich okresach daje ogromne
różnice w poziomie dochodu i życia

Robert Lucas:

„Kiedy zaczniesz zajmować się kwestiami wzrostu gospodarczego,

wszystkie inne stają się zupełnie nieważne”

Jeden z kluczowych nurtów makroekonomii: teorie wzrostu (klasyczne i endogeniczne,
analizują przyczyny postępu technicznego oraz czynniki akumulacji czynników
produkcji) – dział makroekonomii analizowany na zajęciach z Makro2 na uczelniach
ekonomicznych

http://coin.wne.uw.edu.pl/ggrotkowska/makro1/wyklad1.pdf

background image

Analiza krótkookresowa

2012-03-26

Makroekonomia, dr Grzegorz Sobiecki

21

Ale czy przeciętnego obywatela interesuje stopa wzrostu
w perspektywie 100 lat?

Raczej to, czy ma pracę, wysokość jego wynagrodzenia
itp.

Mimo ogromnego znaczenia analizy długookresowej,
początki makroekonomii wiążą się z próbami
zrozumienia funkcjonowania gospodarki w krótkim
okresie
i wyjaśnieniem tzw. wahań koniunkturalnych.
Przede wszystkim taka właśnie analiza będzie
przedmiotem naszych zajęć.

background image

(3) Geneza makroekonomii

Z wykorzystaniem

http://coin.wne.uw.edu.pl/ggrotkowska/makro1/wyklad1.pdf

2012-03-26

Makroekonomia, dr Grzegorz Sobiecki

22

background image

Przed makroekonomią

2012-03-26

Makroekonomia, dr Grzegorz Sobiecki

23

Gospodarka narodowa była przedmiotem
zainteresowania

merkantylistów (XVI-XVIII w.) - utożsamiali bogactwo kraju
z akumulacją metali szlachetnych.

fizjokratów (XVIII w. - tablica ekonomiczna),

przedstawicieli ekonomii klasycznej (A. Smith)

Do lat 30. XX w. podejście do gospodarki jako całości:
suma działań indywidualnych podmiotów

background image

Wielki Kryzys – lata 30. XX w.

2012-03-26

Makroekonomia, dr Grzegorz Sobiecki

24

„Dochód narodowy brutto (...) spadł od 1929 r. prawie o jedną czwartą w cenach tego roku, a
prawie o połowę w cenach bieżących. (...) W 1932 r. średnie roczne bezrobocie (...) wynosiło tylko
nieco mniej niż jedną czwartą siły roboczej.”

/„Pieniądz. Pochodzenie i losy”, J. K. Galbraith, Polskie Towarzystwo Ekonomiczne, Warszawa 2011 [pierwsze wydanie 1975] , s. 203/

Największe załamanie gospodarcze świata w XX w. Objęło wszystkie kraje dziedziny ich gospodarki.
Przejawiało się długotrwałym głębokim spadkiem produkcji przemysłowej, masowym bezrobociem,
spowodowało poważne zmiany polityczne. Doprowadziło do ogromnej spekulacji akcjami, których
wartość nominalna przekroczyła wielokrotnie ich wartość rynkową

Pierwszy krach na giełdzie nowojorskiej, tzw. krach na Wall Street, miał miejsce 24 października 1929,
kiedy w sprzedaży znalazło się 13 mln akcji (ich wartość spadła wówczas połowę)

W 1931 ogłosił swą niewypłacalność austriacki Kredit Anstalt Bank. Do 1933 upadła prawie połowa
banków amerykańskich, w USA nie było pieniędzy (nie było banków, które mogły udzielać kredytów
ani też wypłacać wkłady, które zostały w nich złożone)

Obniżenie produkcji, masowe bezrobocie USA (20%). Produkcja w 1932 stanowiła jedynie 46%
produkcji z 1929. W tym samym okresie spadek produkcji Niemczech wyniósł 47%, we Francji 31%, w
Polsce 32%. Bezrobocie w Niemczech wynosiło 28%, Polsce 26%, we Włoszech 20%. Kryzys dosięgnął
także rolnictwo.

W warunkach nadprodukcji poszczególne rynki zamykają się barierami protekcyjnymi, stąd ponad
30% spadek handlu międzynarodowego

background image

Recepta na kryzys? KEYNES

2012-03-26

Makroekonomia, dr Grzegorz Sobiecki

25

Co na to ówcześni ekonomiści?

Co robić? Nic. Czekać. Gospodarka sama podźwignie się z zapaści. Skoro jest
bezrobocie, spadną płace, firmom będzie się opłacać zatrudniać
pracowników, produkcja wzrośnie i wrócimy do dobrej koniunktury. Trzeba
tylko zaczekać.

W długim okresie znów osiągniemy pełne zatrudnienie!

„W długim okresie wszyscy będziemy martwi”

/ J.M. Keynes /

Podejście Keynesa do łagodzenia skutków kryzysu

Gospodarka może osiągnąć równowagę przy niepełnym wykorzystaniu
czynników produkcji i automatycznie nie wróci do pełnego zatrudnienia =>
konieczna interwencja państwa

Dzięki wprowadzeniu polityki New Deal, najszybciej z zapaści gospodarczej
wyszły USA. W wyniku robót organizowanych przez państwo wybudowano
100 tys. budynków użyteczności publicznej, 75 tys. mostów, 295 lotnisk. W
następnych latach kryzys został przełamany w kolejnych państwach

background image

I co dalej?

2012-03-26

Makroekonomia, dr Grzegorz Sobiecki

26

Złote lata ekonomii keynesowskiej po II wojnie światowej

Załamanie gospodarcze na początku lat 70-tych: wzrost inflacji i

bezrobocia, nieskuteczność interwencji => powrót klasyków w nowej

odsłonie (monetaryści): rola pieniądza w gospodarce, rola oczekiwań,

powiązania inflacji i bezrobocia

Neokeynesiści i ich odpowiedź

Lata 80-te: ekonomia oparta o podaż pieniądza (polityka Rezerwy

Federalnej USA)

Lata 90-te i początek XXIw.: liberalizm i ekonomia neoklasyczna (szkoła

chicagowska) święci tryumfy

Bańka na rynkach doc-comów (2000)

Bańka spekulacyjna na rynkach finansowych (2007)

Wejście Chin na rynek światowy => obniżka cen

Uwarunkowania instytucjonalne

Kryzys wiarygodności => kryzys finansowy => kryzys gospodarczy

Keynes versus Hayek (szkoła austriacka)

Co dalej? …

background image

(4) Dlaczego makroekonomiści nie
zgadzają się ze sobą?

2012-03-26

Makroekonomia, dr Grzegorz Sobiecki

27

background image

Dlaczego makroekonomiści nie zgadzają
się ze sobą? (1)

2012-03-26

Makroekonomia, dr Grzegorz Sobiecki

28

background image

Dlaczego makroekonomiści nie zgadzają
się ze sobą? (2)

2012-03-26

Makroekonomia, dr Grzegorz Sobiecki

29

background image

Dlaczego makroekonomiści nie zgadzają
się ze sobą? (2)

2012-03-26

Makroekonomia, dr Grzegorz Sobiecki

30

background image

2012-03-26

Makroekonomia, dr Grzegorz Sobiecki

31

background image

(5) Stylizowane fakty
makroekonomii

2012-03-26

Makroekonomia, dr Grzegorz Sobiecki

32

background image

Stylizowane fakty

2012-03-26

Makroekonomia, dr Grzegorz Sobiecki

33

Obserwując aktualny stan gospodarki, ekonomiści z wielkim
prawdopodobieństwem mogą przewidzieć pewne zdarzenia, które
wystąpią w gospodarce w przyszłości.

Stylizowane fakty to te ogólne fakty, które są niemal pewnym
następstwem określonych zjawisk wcześniejszych.

Odnoszą się one do zjawisk ekonomicznych (szczególnie
makroekonomicznych, ale nie tylko), które pojawiają się zawsze (lub
pojawią się z dużym prawdopodobieństwem) w następstwie określonych
zdarzeń, np. cyklu koniunkturalnego, komponentów PKB, pracy.

Stylizowany fakt nie jest dowodem, ponieważ jego wystąpienie nie jest
jednoznaczne. Można go natomiast traktować jako pewnego rodzaju
wskazówkę, która podpowiada przyszły scenariusz zdarzeń, przygotowany
na podstawie badania zjawisk w kontekście historycznym.

Znane są tzw. „stylizowane fakty Kaldora”

background image

Stylizowane Fakty Kaldora

2012-03-26

Makroekonomia, dr Grzegorz Sobiecki

34

Prawidłowości wzrostu krajów rozwiniętych w długim okresie:

Nakład pracy wyrażony w roboczogodzinach (L) wzrasta znacznie wolniej
niż kapitał i produkt.

Relacje pomiędzy produktem i kapitałem a pracą (Y/L oraz K/L) rosną
stale z czasem.

Relacja kapitału do produkcji (K/Y) nie jest opisana żadnym trendem

Relacje K/Y w poszczególnych krajach przemysłowych w XIX wykazywały
spore różnice, w ciągu ostatnich kilkudziesięciu lat są zbieżne

Długookresowy wzrost produktywności pracy, wyjaśniający rosnące
relacje Y/L oraz K/L, przekłada się na wzrost płac realnych oraz wzrost
poziomu życia.

Udziały dochodów z kapitału i pracy (rK/Y oraz wL/y) w produkcie
narodowym zmieniają się wokół poziomego trendu.

background image

(6) Rola państwa w gospodarce

2012-03-26

Makroekonomia, dr Grzegorz Sobiecki

35

background image

Gospodarka

2012-03-26

Makroekonomia, dr Grzegorz Sobiecki

36

Gospodarka – „miejsce”, gdzie się gospodaruje, czyli
zarządza tym, co się ma (i tym, co jest się winnym),
by mieć i konsumować jeszcze więcej,
wykorzystując do tego produkcję i wymianę
wyrobów i usług.

System rynków i instytucji gospodarczych

background image

Obecność państwa w gospodarce

2012-03-26

Makroekonomia, dr Grzegorz Sobiecki

37

(2)

Problemy i

niekorzystne

zjawiska

(przyczyny)

(3)

AKTYWNOŚC

PAŃSTWA

(instrumenty)

CELE

(potrzeby

społeczne)

(4)

KONTROLA i

MIERZENIE

AKTYWNOŚCI

(1) RYNEK

- Podmioty rynkowe

- Mechanizmy rynkowe

background image

(6) Rola państwa w gospodarce

(1) RYNEK

2012-03-26

Makroekonomia, dr Grzegorz Sobiecki

38

background image

Rynek – funkcje

2012-03-26

Makroekonomia, dr Grzegorz Sobiecki

39

Funkcja informacyjna (dostarcza producentom i klientom informacji o
podstawowych parametrach : popycie, podaży i cenie)

Funkcja równowagi (istnieje mechanizm dostosowujący wielkość
produkcji, jej asortyment, jakość wyrobów do oczekiwań klientów;
producenci podejmują decyzje na podstawie informacji otrzymanej z
rynku),

Funkcja alokacyjna (rynek dokonuje regulacji produkcji nie tylko w
krótkim czasie, ale także w okresie długim przez alokację
kapitału/czynników produkcji)

Funkcja selekcyjna (na rynku dokonuje się selekcja towarów i
producentów: następuje społeczne potwierdzenie przydatności i
przystępności wytworzonych dóbr i producentów w procesie
zaspokajania potrzeb, w wyniku czego stają się one towarami lub nie: a
mniej efektywni producenci zmuszeni są do wyjścia z rynku)

background image

2012-03-26

Makroekonomia, dr Grzegorz Sobiecki

40

Mechanizm rynkowy (popyt-podaż-cena=>równowaga) dzięki

swojej charakterystyce i funkcjom jest w stanie służyć z
pożytkiem człowiekowi, jego potrzebom i społeczeństwu oraz
rozwiązywać wiele problemów. Jednak…

…czy wolny rynek jest w stanie

sprawić, że człowiekowi już nic więcej nie będzie trzeba?

zaspokoić wszystkie potrzeby wszystkich ludzi (np.
również te wyższego rzędu)?

sprawić, że wszyscy ludzie będą żyć w dobrobycie i będą
szczęśliwi?

zapobiec negatywnym skutkom działań ludzi (i
przedsiębiorstw)?

background image

(6) Rola państwa w gospodarce

(2) PROBLEMY WOLNEGO RYNKU

2012-03-26

Makroekonomia, dr Grzegorz Sobiecki

41

background image

Problemy „wolnego rynku” (1)

2012-03-26

Makroekonomia, dr Grzegorz Sobiecki

42

(Nie)Efektywność

Konkurencja jest niedoskonała (rynki naturalnie dążą do monopolizacji –
ograniczenia konkurencji) => potrzeba ochrony konsumenta i konkurencji

Występują efekty zewnętrzne => ktoś musi je eliminować i naprawiać problemy
z nimi związane lub stanowić sposób ich rozwiązywania

Istnieją dobra publiczne => ktoś musi je finansować

Dobra (towary) korzystne społecznie => ktoś powinien je promować

Dobra (towary) niekorzystne społecznie => ktoś powinien je zwalczać

Istnieją ludzie, którzy potrzebują pomocy => ktoś musi im ją zapewnić

Rynek nie ustala powszechnie obowiązujących reguł, czyli ram, wg których
działają pomioty gospodarcze => ktoś musi je ustalić

Ktoś, kto miałby realizować powyższe funkcje musi finansować swą działalność
=> Podatki („pewne są tylko 2 rzeczy: śmierć i podatki”) – kwestia określania
wysokości, zbierania ich

background image

(Nie)sprawiedliwość społeczna?

2012-03-26

Makroekonomia, dr Grzegorz Sobiecki

43

Czy istnieje coś takiego, jak interes społeczny, interes „ogółu”,

prawa narodu?

Czy istnieje coś takiego, jak (nie)sprawiedliwość społeczna?

Jeśli tak, to co oznacza? Jak się objawia?

Jeśli tak, to jak przywracać sprawiedliwość społeczną? Kto

powinien to robić?

Ostrożnie z wydawaniem opinii o tej książce na
podstawie tytułu…
Autor używa pojęcia „socjalizm” w ogólniejszym
znaczeniu niż potocznie rozumiane

„India files biopiracy lawsuit against Monsanto, says
biotech giant is stealing nature for corporate gain”. (…)
the Indian government, representing the first time in
history a nation that has taken such action, has decided
to sue Monsanto. (…) "This can send a different message
to the big companies for violating the laws of the
nation
," said K.S. Sugara, Member Secretary of the
Karnataka Biodiversity Board, to France 24concerning
the lawsuit. "It is not acceptable ... that the farmers in our
communities are robbed of the advantage they should get
from the indigenous varieties."

http://www.naturalnews.com/033714_biopiracy_Monsanto.html

background image

Problemy „wolnego rynku” (2)

2012-03-26

Makroekonomia, dr Grzegorz Sobiecki

44

(Nie)Sprawiedliwość

podziału dochodu (rynek nie dzieli dochodu

sprawiedliwie – nie sprawia, że każdy dostaje to, co mu jest słusznie należne)

Biedni, starsi, niepełnosprawni potrzebują pomocy => ktoś musi im zapewnić
pomoc społeczną (np. minimum potrzebne na przeżycie, warunki dla rozwoju takie
same, jak inni)

Rozkład statystyczny dochodów (różnice między najbiedniejszymi i najbogatszymi)
odzwierciedla różnice poziomu sprytu / przebiegłości (zdolności do wykorzystania
innych), urodzenia, usposobienia, „sprzyjającego losu”, pochodzenia społecznego,
czyli rzeczy: a) na które nie mamy wpływu b) które wybieramy z egoizmu; a w
mniejszym tylko stopniu odzwierciedlają ilość wykonanej pracy (roboczogodziny) i
jej jakość (związaną z doświadczeniem, wymogiem wcześniejszej edukacji, trudu
zdobywania kwalifikacji, trudnością, ponoszonym ryzykiem).

Dochód (podmiotów działających w państwie) jest nierównomiernie rozłożony
regionalnie, sektorowo => ktoś musi to korygować

background image

Problemy „wolnego rynku” (3)

2012-03-26

Makroekonomia, dr Grzegorz Sobiecki

45

Mechanizm rynków zawiera wewnętrzne niestabilności:

przewidywalną (możemy określić ryzyko),

cykliczną (cykle koniunkturalne)

nieprzewidywalną (niepewność).

Państwo jako całość powinno niwelować wstrząsy dzięki uwzględnieniu tego
faktu w polityce gospodarczej. Bezpieczniej jest rozwijać się wolniej, ale
stabilnie i przewidywalnie. Strach przed nieznanym – nieprzewidywalnym jest
jednym z największych, jakie człowiek w sobie nosi.

Ostatni kryzys pokazał , że zagrożenia związane z „wolną amerykanką” na
rynkach finansowych mogą się zmaterializować, również w sferze gospodarki
realnej

Modelowy mechanizm „wolnego” rynku, który sugeruje konieczność dążenia do
doskonałej konkurencji (jako najefektywniejszej formy rynku) bazuje na
nieprawdziwych założeniach (homo oeconomicus)

background image

George Akerlof (Nobel 2001),
Robert J. Shiller,
„Zwierzęce instynkty”

Homo Oeconomicus?

2012-03-26

Makroekonomia, dr Grzegorz Sobiecki

46

Podstawowe założenie ekonomii (neo)klasycznej i teorii rynków

Jednostka zawsze i wszędzie dąży do

optymalizacji

: maksymalizacji subiektywnej: oczekiwanej i

rzeczywistej użyteczności (w tym z zysków), korzyści

Jednostka podejmuje

właściwe

działania (wybory)

racjonalnie i świadomie

, ze względu na indywidualne

motywacje związane z ekonomiczną wartością wariantów

Człowiek jest

utylitarystą

, opiera swoje wybory na użyteczności wariantów

Człowiek jest

egoistą

, nie zważa na uczucia i interes innych ludzi

W rzeczywistości okazuje się, że człowiek (czasem ) wybiera zgodnie z założeniem neoklasycznym, ale także
(przeważnie?):

nieracjonalnie: emocjonalnie

nieracjonalnie: intuicyjnie

świadomie i racjonalnie, ale błędnie

świadomie i racjonalnie, ale nieoptymalnie

altruistycznie


Ponadto jego wybory opierają się nie tylko na wartości ekonomicznej, ale szerzej rozumianej wartości, zgodnej
z jego subiektywnym systemem wartości. Coraz częściej uwzględnia się paradygmat człowieka emocjonalnego
(homo sapiens oeconomicus)

background image

Ekonomia, państwo i instytucje

2012-03-26

Makroekonomia, dr Grzegorz Sobiecki

47

Pomimo, iż dorobek szkoły neoklasycznej jest bardzo szeroki, to jednak już w latach trzydziestych zauważono, że ograniczenia
jakie niosą ze sobą założenia tej teorii powodują, iż nie odpowiada ona na szereg pytań ze sfery zachowań gospodarczych.
Stwierdzono, że jest ona przydatna tylko w przypadku małych przedsiębiorstw, będących własnością indywidualną działających
na niezmonopolizowanych rynkach. Wobec problemów, którym nie była w stanie sprostać szkoła neoklasyczna, powstało
zapotrzebowanie na teorię wyjaśniającą funkcjonowanie m.in. wielkich korporacji…

Odrębną kategorią ignorowaną przez teorię neoklasyczną a niezwykle istotną dla zrozumienia procesów gospodarczych są
instytucje. Cechą podejścia ainstytucjonalnego jest abstrachowanie od różnorodności form, jakie przyjmują struktury
ekonomiczne a także od wzajemnych związków, jakie mogą występować między nimi.

Instytucjonaliści wyrażali bardzo duży krytycyzm wobec ortodoksyjnej ekonomii. Powstała ekonomia instytucjonalna, nie
będąca jednak spójną teorią wyjaśniającą ogół zjawisk gospodarczych (składa się z szeregu różnych teorii), a wyjaśnianie
procesów gospodarczych opiera na instytucjach*, jako wzorze wykształconym przez społeczeństwo. Instytucja wg czołowego
myśliciela T. Veblena, to „utarte zwyczajowo sposoby regulowania procesów życiowych społeczeństwa w odniesieniu do
środowiska materialnego, w którym społeczeństwo żyje”. Instytucje kształtują życie ludzkie i społeczne, przez zbiorowe
działania, które prowokują od przemocy, przymusu, dyskryminacji i nieuczciwej konkurencji.

Ekonomia instytucjonalna przenosi zatem analizę ekonomiczną na wyższy poziom ogólności – stawia ją ponad teoriami czysto
ekonomicznymi. Bierze pod uwagę:

uwarunkowania prawne i regulacyjne

kulturę, religię, zwyczaje

zjawiska socjologiczne

zjawiska psychologiczne

politykę i administrację jako działalność organów państwa

i pokazuje, jak różne warunki instytucjonalne wpływają na gospodarkę a także na zgodność teorii czysto ekonomicznych z rzeczywistością
lub nie.

http://www.ceeerc.wne.uw.edu.pl/~pk/swps6.pdf

background image

2012-03-26

Makroekonomia, dr Grzegorz Sobiecki

48

(czytając, pamiętaj, że teksty te pisali dziennikarze interesujący się ekonomią, a

nie ekonomiści interesujący się dziennikarstwem => inne cele i interesy,

założenia! A także o określonej opcji, lewicowej politycznej)

background image

(6) Rola państwa w gospodarce

(3) AKTYWNOŚĆ PAŃSTWA

2012-03-26

Makroekonomia, dr Grzegorz Sobiecki

49

background image

2012-03-26

Makroekonomia, dr Grzegorz Sobiecki

50

Mechanizmy rynkowe nie są w pełni efektywne i
nie są w stanie zabezpieczyć zaspokojenia
wszystkich potrzeb człowieka i społeczeństwa
jako całości

=> potrzeba podmiotu (instytucji w skali

narodowej), który by rozwiązywał te problemy

background image

Funkcje państwa

2012-03-26

Makroekonomia, dr Grzegorz Sobiecki

51

Zewnętrzna (utrzymywanie stosunków międzynarodowych, chroniąc
swoje interesy*, obrona granic)

Wewnętrzne

Prawodawcza (określa prawa i obowiązki obywateli oraz sankcje za nie
przestrzeganie)

Porządkowa (zapewnia bezpieczeństwo zewnętrzne i wewnętrzne,
egzekwuje kary związane z sankcjami)

Administracyjna (zarządza różnymi sferami społeczeństwa)

Socjalna (zabezpiecza minimum egzystencjonalne i warunki pracy)

Kulturalno-oświatowa (wspiera rozwój kultury, nauki, edukację)

Wychowawcza (uczenie patriotyzmu, przestrzegania zasad demokracji)

Gospodarcza (prowadzenie polityki gospodarczej)


* na poziomie, na którym poszczególne jednostki gospodarcze nie są w stanie

działać

background image

Funkcje państwa: tradycyjne i współczesne

2012-03-26

Makroekonomia, dr Grzegorz Sobiecki

52

Tradycyjne

określenie i ochrona praw własności

zapewnienie bezpieczeństwa zewnętrznego i wewnętrznego

utrzymanie wymiaru sprawiedliwości

kształtowanie i utrzymywanie systemu oświaty,

kształtowanie systemu pieniężnego

Współczesne

stabilizowanie gospodarki,

ochrona środowiska naturalnego w ujęciu krajowym i regionalnym,

zapewnienie racjonalnej gospodarki zasobami naturalnymi,

działania na rzecz ochrony konsumentów,

przeciwdziałanie nieuczciwej konkurencji,

regulowanie warunków pracy i ochrona pracowników,

kształtowanie systemu ochrony zdrowia,

kształtowanie systemu zabezpieczenia społecznego

background image

Czy państwo powinno ingerować w
gospodarkę?

2012-03-26

Makroekonomia, dr Grzegorz Sobiecki

53

W ekonomii, jako nauce społecznej występuje błąd złożenia (to co racjonalne w skali mikro nie musi być
racjonalne w skali makro => choć makroekonomia neo-klasyczna opiera się na analizie
mikroekonomicznej => teoria oczyszczania się rynków, teoria równowagi ogólnej Walrasa)

To co wydaje się racjonalne i korzystne dla stron kontraktu, umów w skali makro może być niekorzystne dla
społeczeństwa jako całości, gdyż pewne zależności i potrzeby ujawniają się dopiero na poziomie
społeczeństwa.

Ochrona przestrzegania wzajemnych ustaleń i ochrona interesów i własności prywatnej – zwłaszcza tych
uprzywilejowanych lub „usposobionych” nie oznacza, że chronione były interesy wszystkich razem

Rynek nie rozwiązuje wszystkich problemów

Podejście utylitarne rynku nie reprezentuje wszystkich motywów działania człowieka. Człowiek oprócz
rozumu ma również emocje.

Efekty zewnętrzne

Dobra publiczne

Neoklasyczny rynek kieruje się „niskimi” wartościami związanymi często z zaspokajaniem niskich
potrzeb.

Logika rynkowa odpowiada logice darwinizmu społecznego

Człowiek ma również potrzeby wyższego rzędu i kieruje się wyższymi wartościami. Dopuszczenie do
całkowicie wolnego rynku spowodowało by odchodzenie tych wartości.

Rynek propaguje utylitaryzm i pragmatyzm i egoizm jako podejście potencjalnie rozwiązujące wszystkie
problemy. Dramatu rozwodu jednak nie rozwiąże…

background image

Czy państwo powinno ingerować w
gospodarkę? (c.d.)

2012-03-26

Makroekonomia, dr Grzegorz Sobiecki

54

Rynek (jego podmioty, zwłaszcza najsilniejsze) uzasadnia swoją uniwersalność dążeniem do
wolności, jednak popełnia 2 błędy

Myli rodzaje wolności: wolność „do” i wolność „od”. Mówi o wolności „do” (do zawierania
umów), a ma na myśli wolność „od” (nikt przedsiębiorcy nie będzie mówił co ma robić)

Myli wolność związaną z godnością człowieka (ta powinna być nieograniczona i tej żadne
regulacje nie zmienią) z wolnością działalności gospodarczej, zawierania umów (ta nie może
być nieograniczona
), bo paradoksalnie prowadzi ona do zniewolenia… *

Istnieją nierówności wbudowane w świat, a rynek je amplifikuje.

Rodzimy się w różny sposób naturalnie usposobieni (zdolności intelektualne, manualne,
społeczne)

Rodzimy się i wychowujemy w różnych środowiskach społecznych

Nasze decyzje świadome i nieświadome różnicują nasze życie, a na „wolnym” rynku wygrywają
silniejsi

Człowiek popełnia błędy, jeśli ktoś jest poszkodowany ze względu na nie – ktoś powinien
egzekwować odpowiedzialność za nie

=> Powinien istnieć mechanizm, który zniweluje wszystkie te problemy. Wydaje się, że na poziomie
makro może nim być tylko państwo.

background image

Rola państwa w gospodarce: poglądy

2012-03-26

Makroekonomia, dr Grzegorz Sobiecki

55

Współcześnie poglądy ekonomistów na rolę państwa

w gospodarce można podzielić na dwie kategorie:

podstawowe funkcje państwa, co do których istnieje

ogólny konsensus,

funkcje państwa jako zarządcy i regulatora, co do których

nie wszyscy są zgodni.

Do pierwszej grupy (konsensus) można zaliczyć:

zapewnienie podaży dóbr tzw. publicznych, a wiec takich,

których rynek nie dostarczyłby w należytej ilości,

zapewnienie ładu i porządku wewnętrznego,

organizacja systemu pieniężnego.

background image

2012-03-26

Makroekonomia, dr Grzegorz Sobiecki

56

Alternatywne funkcje państwa:

stabilizacja gospodarki przy użyciu dostępnych narzędzi

polityki fiskalnej i monetarnej,

stymulowanie wzrostu gospodarczego,

protekcjonizm socjalny i gospodarczy,

redystrybucja dochodu,

utrzymywanie sektora przedsiębiorstw państwowych w

celu zapewnienia podaży niektórych dóbr prywatnych (np.

w Polsce hutnictwo, górnictwo),

interwencje ingerujące w mechanizm rynkowy (np. w

Polsce, ale również w UE władze często interweniują na

rynku rolnym).

background image

Trudne pytania

2012-03-26

Makroekonomia, dr Grzegorz Sobiecki

57

Czy rząd powinien zwiększyć pomoc na rzecz biednych, czy też
w większym stopniu powinny przyjąć na siebie ten ciężar
instytucje prywatne?

Czy ochraniać niektóre sektory przemysłu za pomocą
wyższych ceł i polityki cenowej?

Czy rząd powinien dążyć do ograniczenia roli i wpływów
związków zawodowych?

Czy aby zapobiegać bezrobociu, należy dotować nierentowne
przedsiębiorstwa?

Czy rząd powinien aktywnie wspierać podmioty gospodarcze
w czasach kryzysu?

Regulacja czy deregulacja gospodarki?

background image

(6) Rola państwa w gospodarce

POLITYKA GOSPODARCZA

2012-03-26

Makroekonomia, dr Grzegorz Sobiecki

59

background image

Definicje

2012-03-26

Makroekonomia, dr Grzegorz Sobiecki

60

Winiarski: świadome oddziaływanie władz państwowych na
gospodarkę narodową – na jej dynamikę, strukturę i funkcjonowanie,
na stosunki ekonomiczne w państwie oraz na jego relacje z zagranicą
Secomski: działalność państwa, polegającą na określeniu bieżących i
perspektywicznych celów społeczno-gospodarczych oraz ich
realizacji, w oparciu o poznane prawa społeczno-ekonomiczne oraz
za pomocą metod i środków wynikających z zasady racjonalnego
gospodarowania
Adam Smith: EKONOMIA STOSOWANA
John Maynard Keynes: URUCHAMIANIE ŚRODKÓW ZWŁASZCZA

INWESTYCYJNYCH, SKIEROWANYCH NA PRZYROST KAPITAŁU

Polityka gospodarcza polega na ingerencji w procesy produkcji,

podziału wytworzonych dóbr oraz ich konsumpcji

background image

Podmioty polityki gospodarczej

2012-03-26

Makroekonomia, dr Grzegorz Sobiecki

61

Sektor
Międzynarodowy

Podmioty ponadnarodowej polityki gospodarczej:

Organizacja Narodów Zjednoczonych, Wspólnoty Europejskie, Międzynarodowy
Fundusz Walutowy, Bank Światowy, Światowa Organizacja Handlu (WTO)

Sektor
Państwowy

Podmioty państwowej polityki gospodarczej
legislatywa: Senat, Sejm, rady gminy
egzekutywa: rząd, zarządy gmin
jurysdykcja: Trybunał Konstytucyjny, Naczelny Sąd Administracyjny, sądy pracy.

Sektor
Pośredni

Autonomiczne podmioty polityki gospodarczej
Bank Centralny, towarzystwa ubezpieczeniowe, Krajowa Izba Gospodarcza, izby
przemysłowo-handlowe, izby rzemieślnicze.
Podmioty polityki gospodarczej o funkcjach wykonawczych
Urząd Pracy, Urząd Antymonopolowy, Urząd ds. Ochrony Środowiska

Sektor

Podmioty polityki gospodarczej o funkcjach decyzyjnych i informacyjnych

Prywatny

związki zawodowe, związki pracodawców

background image

Główne cele polityki gospodarczej (1)

2012-03-26

Makroekonomia, dr Grzegorz Sobiecki

62

„Szeroko rozpowszechniona jest zgoda co do tego, że głównymi celami
polityki gospodarczej są wysokie zatrudnienie, stałe ceny i szybki
wzrost gospodarczy
. Mniej zbieżne są poglądy na temat tego, czy cele
te są możliwe do pogodzenia, a wśród osób, które widza tu
sprzeczność, na temat warunków, na jakich można i należy dokonywać
między nimi substytucji. Najmniejsza zgoda panuje co do tego, jaką
rolą mogą i powinny odgrywać różne narzędzia polityki gospodarczej
w osiąganiu kilku celów.”
/Friedman 1968/

Nie można jednak dodać, że wymienione czynniki są potrzebne, by
uzyskać dobrobyt społeczeństwa i wspierać rozwój wszystkich
jednostek (jeżeli tylko one tego chcą) bez powiększania nierówności.

background image

Główne cele polityki gospodarczej (2)

2012-03-26

Makroekonomia, dr Grzegorz Sobiecki

63

Dobrobyt ogółu społeczeństwa (niwelowanie różnic dochodowych)

Stabilny i zrównoważony rozwój organiczny gospodarki

wzrost PKB per capita,

stabilny poziom cen,

zrównoważony bilans płatniczy i handlowy,

zrównoważony budżet państwa,

uznanie na arenie międzynarodowej,

wysoki stopień wykorzystania czynników wytwórczych:

efektywność wykorzystania kapitału

zachęcanie do wysiłku i przedsiębiorczości

walka z bezrobociem (motywowanie do pracy i zapewnienie jej tym, którzy chcą
pracować)

Zapewnienie równych (dobrych) warunków rozwoju obywatelom i
przedsiębiorstwom

background image

Instrumenty oddziaływania państwa
na gospodarkę

2012-03-26

Makroekonomia, dr Grzegorz Sobiecki

64

Administracyjno-prawne

(zakazują lub nakazują uczestnikom życia

publicznego określonych działań/zachowań, ograniczając im swobodę wyboru)

Ustawy

Normy prawne (antymonopolowe, normy ochrony środowiska)

Administracyjne zakazy produkcji dóbr społecznie szkodliwych,
ograniczenia posiadania broni, wywozu dzieł sztuki itp.)

Ekonomiczne

(nie nakazują i nie zakazują = nie ograniczają swobody wyboru,

ale narzucają pewne warunki ekonomiczne, które czynią dane działania mniej lub
bardziej korzystne)

Polityka makroekonomiczna (monetarna, fiskalna, kursu walut, cen)

Polityka mezoekonomiczna (badań naukowych, oświatowa)

Polityka sektorowa (rolna, przemysłowa itp.)

background image

Makroekonomiczne instrumenty oddziaływania
państwa na gospodarkę

2012-03-26

Makroekonomia, dr Grzegorz Sobiecki

65

Polityka pieniężna (monetarna)

,

zwykle stosowana przez bank centralny kraju – oddziałuje

na podaż pieniądza, by osiągnąć cele: ograniczenie inflacji, pobudzanie inwestycji, wzrostu gospodarczego, ochrona
kursu walut

Emisja pieniądza

Stopa rezerw obowiązkowych

Stopy refinansowe i redyskontowe

Operacje otwartego rynku

Polityka fiskalna (skarbowa)

,

oddziaływanie na gospodarkę przez wykorzystanie instytucji

budżetu państwa

Wydatki rządowe

Podatki

Polityka cen i dochodów

,

oddziaływanie na procesy gospodarcze przez regulowanie pośrednie i

bezpośrednie cen i dochodów

Ceny minimalne

Dochody minimalne, dochody w „budżetówce”

Wysokość zasiłków, rent

background image

(6) Rola państwa w gospodarce

(4) KONTROLA AKTYWNOŚCI PAŃSTWA,
MIERZENIE

2012-03-26

Makroekonomia, dr Grzegorz Sobiecki

66

background image

Mierniki stopnia aktywności
państwa w gospodarce

2012-03-26

Makroekonomia, dr Grzegorz Sobiecki

67

Udział budżetu państwa w podziale PKB

Udział państwa we własności majątku produkcyjnego

(czynników produkcji)

Udział państwa w zatrudnieniu ogółem

Udział produkcji sektora państwowego w produkcji

krajowej

Udział wydatków rządowych w wydatkach ogółem

Ilość ustaw w Dzienniku Ustaw w danym roku

Ilość artykułów o działaniach państwa w danym roku

Ilość programów międzynarodowych

Itp..

background image

Mierniki efektywności działania państwa w gospodarce
(efektywności polityki gospodarczej

2012-03-26

Makroekonomia, dr Grzegorz Sobiecki

68

Stopień realizacji zamierzonych celów gospodarczo-

społecznych na dany rok

Poparcie społeczeństwa (badania opinii publicznej)

Spełnianie kryteriów zdrowej gospodarki (np. kryteria

konwergencji z Maastricht: inflacja, sytuacja fiskalna, kurs

walutowy, stopy procentowe)

Efektywność administracji publicznej

Indeks społeczeństwa obywatelskiego

Kontrola instytucjonalna (NIK, Trybunały międzynarodowe,

organizacje międzynarodowe)

Wybór na kolejną kadencję?

Jakie inne???

background image

Przykłady mierników

2012-03-26

Makroekonomia, dr Grzegorz Sobiecki

69

(tu szansa na pierwsze extra punkty  )

background image

2012-03-26

Makroekonomia, dr Grzegorz Sobiecki

70

Państwo zatem jest POTRZEBNE

=> ale ile tego państwa?


… na to pytanie różne szkoły ekonomii odpowiadają

teoretycznie, na podstawie analizy gospodarki,
jaką proponują (różne założenia i sposoby analizy
=> różne wnioski).

… a różne kraje stosują różne rozwiązania

praktyczne

background image

(7) Paradygmaty i szkoły w
makroekonomii

Więcej o szkołach ekonomicznych w odrębnej prezentacji na
ekono.net (pobranej z http://usfiles.us.szc.pl/getfile.php?pid=9044 =>
ciężko określić autora…)

2012-03-26

Makroekonomia, dr Grzegorz Sobiecki

71

background image

Paradygmat

2012-03-26

Makroekonomia, dr Grzegorz Sobiecki

72

Wg T. Kuhna: zbiór pojęć i teorii tworzących podstawy danej nauki. Teorii i
pojęć tworzących paradygmat raczej się nie kwestionuje, przynajmniej do
czasu kiedy paradygmat jest twórczy poznawczo – tzn. za jego pomocą
można tworzyć teorie szczegółowe zgodne z danymi doświadczalnymi
(historycznymi), którymi zajmuje się dana nauka.

Paradygmat od dogmatu odróżnia kilka zasadniczych cech:

nie jest on dany raz na zawsze, lecz jest przyjęty na zasadzie konsensusu
większości badaczy
(co nie oznacza, że naukowcy głosują nad przyjęciem
lub odrzuceniem paradygmatu, liczy się zgodność paradygmatu z
dotychczasową wiedzą i spełnienie wielu warunków (w zakresie np.
istniejących dowodów)

może okresowo ulec zasadniczym przemianom prowadzącym do głębokich
zmian w nauce zwanych rewolucją naukową

podważa sens absolutnej słuszności (pojęcie "absolutnej słuszności" nie ma
charakteru naukowego)

background image

2012-03-26

Makroekonomia, dr Grzegorz Sobiecki

73

background image

2012-03-26

Makroekonomia, dr Grzegorz Sobiecki

74

background image

Paradygmaty makroekonomiczne (1)

2012-03-26

Makroekonomia, dr Grzegorz Sobiecki

75

Klasyczny, neoklasyczny (liberalny, neoliberalny)

Mechanizm rynkowy w długim okresie doprowadzi do optymalnej
alokacji zasobów, w tym pełnego zatrudnienia (równowagi rynków i
gospodarki) oraz neutralności pieniądza

Kluczową rolę w stabilizacji odgrywa zatem sam mechanizm rynkowy

=> Państwo nie powinno ingerować w gospodarkę, a pieniądz nie
odgrywa jako odrębny instrument istotnej roli

Rolą państwa jest (za A. Smithem) przestrzeganie praworządności,
utrzymywanie porządku, dostarczanie pewnych dóbr publicznych i
obrona narodowa

Przyjmuje założenia leseferyzmu i libertarianizmu

W ramach paradygmatu szkoły: ekonomia neoklasyczna, monetaryzm,
szkoła chicagowska, szkoła austriacka (rozwinięcie)

background image

Paradygmaty makroekonomiczne (2)

2012-03-26

Makroekonomia, dr Grzegorz Sobiecki

76

Keynesowski, etatystyczny

Gospodarka z natury jest niestabilna: ceny i bezrobocie mają
tendencję do wzrostu

=> Gospodarka wymaga pomocy ze strony państwa – stosowania
aktywnych, doraźnych posunięć polityki gospodarczej w celu
łagodzenia skutków niekorzystnych zjawisk gospodarczych, m. in.
wyeliminowania bezrobocia (zwiększanie wydatków budżetowych) i
inflacji (zmniejszanie wydatków budżetowych)

Kluczową rolę w stabilizacji odgrywa popyt globalny, który wyznacza
poziom podaży i rezultacie zatrudnienia

W ramach paradygmatu szkoły: keynesizm, postkeynesizm,
neokeynesizm

background image

Szkoły ekonomiczne – szczegóły (1)

2012-03-26

Makroekonomia, dr Grzegorz Sobiecki

77

Keynesizm (J. M. Keynes, lata 30. XX w.)

Podaż pieniądza jest sprawą drugorzędną, zmiany jego ilości
nie powodują automatycznie wzrostu spożycia

=> aktywna rola państwa jako instytucji fiskalnej i
redystrybucyjnej: sterowanie popytem rządowym, transferami,
wykorzystując mnożnik popytowy (=> welfare state)

Celem polityki gospodarczej państwa regulowanie poziomu
zagregowanego popytu

background image

Szkoły ekonomiczne – szczegóły (2)

2012-03-26

Makroekonomia, dr Grzegorz Sobiecki

78

Szkoła austriacka (in. szkoła wiedeńska, prakseologiczna; C. Menger, E. von Böhm-
Bawerk, F. Hayek, L. von Mises, lata 70. XIX w.)

Opiera się na analizie marginalnej

Zagadnienie stabilność gospodarki nie należy do ekonomii w sensie stricte; istotne
jest działanie pojedynczych jednostek i analiza, jaki na nie wpływ mają działania
państwa, w szczególności polityka monetarna banku centralnego;

procesy gospodarcze charakteryzują się dużą dozą niepewności i stałymi
zakłóceniami równowagi, więc

=> ingerencja państwa w gospodarkę jest istotna, ale ograniczona

rola rządu przede wszystkim w ochronie wolnego mechanizmu rynkowego i swobody zawierania
umów;

likwidacja monopoli państwowych (nie zastąpią rynkowego mechanizmu alokacji bo mają za mało
informacji)

nie powinno być „wydatków rządowych”, płatności transferowych (redystrybucja dochodu)

kontrola cen jest niesprawiedliwa

Bank centralny powinien dbać o stabilność rynku finansowego, ale wspierać mechanizmy rynkowe

emisja pieniądza powinna być domeną również banków komercyjnych

należy hamować ekspansję związków zawodowych,

background image

Szkoły ekonomiczne – szczegóły (3)

2012-03-26

Makroekonomia, dr Grzegorz Sobiecki

79

Szkoła oczekiwań adaptacyjnych (Irving Fisher, pocz. XX w.)

Przyszłą wartość wskaźnika ekonomicznego można przewidzieć na
podstawie przeszłych wartości oraz wartości błędów popełnionych
podczas przewidywania tej samej zmiennej z przeszłości

Hipoteza O.A. nie sprawdziła się przy analizie zmiennych o dużej
zmienności (np. hiperinflacja)

Szkoła chicagowska (Milton Friedman, George Stigler, F. Knight, F.
Hayek, lata 50. XX w.)

neoklasyczna teoria cen pozwala wyjaśnić postępowanie podmiotów
gospodarczych a mechanizm wolnego rynku efektywnie alokuje zasoby

=> ograniczona rola państwa i sektora publicznego

wszystkie możliwości arbitrażu zostaną szybko zauważone i
wykorzystane, a tym samym są zwolennikami hipotezy rynków
efektywnych (ceny w pełni odzwierciedlają wszystkie informacje dostępne
na temat dóbr)

background image

Szkoły ekonomiczne – szczegóły (4)

2012-03-26

Makroekonomia, dr Grzegorz Sobiecki

80

Monetaryzm (M. Friedman, R. Lucas, lata 50. XX w.)

zajmuje się przede wszystkim badaniem wpływu polityki pieniężnej na dochód
narodowy (celem polityki gospodarczej państwa tak jak w keynesizmie regulowanie
poziomu zagregowanego popytu); opiera się na ilościowej teorii pieniądza (S.
Newcomb, I. Fisher, J. S. Mill, D. Hume, M. Kopernik)

Podkreślana jest długookresowa neutralność pieniądza (zmiany ilości powodują
zmiany wielkości nominalnych, nie realnych) i brak krótkookresowej; popyt na
pieniądz jest ściśle zależny od kilkunastu zmiennych ekonomicznych i może być na
ich podstawie stosunkowo łatwo obliczony; jeśli państwo zwiększy emisję pieniądza
ponad tę obliczoną wartość, spowoduje to uruchomienie mechanizmu, rezultatem
którego będzie inflacja

Jednocześnie interwencje fiskalne państwa są nieskuteczne

=>(za Friedmanem) polityka gospodarcza państwa powinna skupić się na kontroli
podaży pieniądza i walce z inflacją za pomocą zmian podstawowych stóp
procentowych

zakłada restrykcyjną politykę pieniężną, relatywnie wysoki poziom stóp
procentowych oraz likwidację deficytu budżetowego

background image

Szkoły ekonomiczne – szczegóły (5)

2012-03-26

Makroekonomia, dr Grzegorz Sobiecki

81

Szkoła racjonalnych oczekiwań (John Muth, R. Lucas, T. Sangret, N. Wallace, lata
70. XX w.)

Rozwój koncepcji monetarystów.

Podmioty gospodarcze podejmują swoje decyzje w oparciu o wszystkie dostępne
informacje o aktualnych uwarunkowaniach ekonomicznych oraz o potencjalnych
skutkach tych decyzji, posiadają umiejętność wyciągania wniosków ze zdarzeń w
przeszłości, co pozwala im przewidywać możliwe scenariusze wydarzeń w
przyszłości

Działalność państwa w kierunku przeciwdziałania recesji i bezrobociu poprzez
stosowanie aktywnej polityki finansowej nie przynosi efektów (prowadzi do inflacji),
a pojawienie się bezrobocia nie wynika z niedostatecznego popytu

=> państwo powinno dążyć do utrzymania stabilności cen oraz działać po
podażowej stronie gospodarki, jednocześnie zastrzegając, że nie powinno to
zachodzić przy użyciu bezpośrednich decyzji podmiotów rządowych, lecz dzięki
wypracowanym regułom, do których podmioty gospodarcze będą miały zaufanie

Inaczej niż w monetaryzmie dopuszcza się oddziaływanie państwa na rynek
pieniężny i równoważenie budżetu, sterowanie wydatkami rządowymi, cele realnego
kursu walutowego

background image

Szkoły ekonomiczne – szczegóły (6)

2012-03-26

Makroekonomia, dr Grzegorz Sobiecki

82

Szkoła podażowa (Robert Mundell, Arthur Laffer, lata 70. XX w.)

Przez oddziaływanie w sferze mikroekonomicznej można osiągnąć cele makroekonomiczne:
wzrost PKB, spadek bezrobocia i obniżenie poziomu inflacji. Rozwój gospodarczy następuje
najszybciej kiedy zapewnione jest odpowiednie powiązanie wysiłku (pracy) i podejmowania
ryzyka (inwestowania) z wynagrodzeniem (płacą lub zyskiem)

To podaż jest kluczem do dobrobytu, zaś konsumpcja jest jedynie jej efektem (istota prawa
Saya)

Zwolennicy ekonomii podaży ponad krótkookresowe wahania koniunktury przedkładali
długookresowy wzrost gospodarczy. Nie podzielali obaw swych przeciwników o pojawienie się
deficytu budżetowego.

=> państwo powinno działać po podażowej stronie gospodarki w postaci nakłaniania
przedsiębiorców (stosowanie bodźców) do zwiększenia produkcji i inwestycji poprzez
stosowanie zachęt, głównie w postaci redukcji stóp podatkowych (krzywa Laffera) i deregulację
(zmniejszenie barier dla działalności gospodarczej), a także zachęcanie do pracy, oszczędzania
(powiększania kapitału) i ułatwianie dostępu do kapitału ludziom przedsiębiorczym

Zwolennicy ekonomii podaży często są orędownikami powrotu do złota jako kotwicy systemu
pieniężnego jak w systemie z Bretton Woods, czym różnią się od monetarystów.

Znana w wariantach: Reagomika, Thatcheryzm; ważnym ośrodkiem popularyzacji powyższych
poglądów stał się dziennik The Wall Street Journal

background image

2012-03-26

Makroekonomia, dr Grzegorz Sobiecki

83

background image

Kto ma rację?

2012-03-26

Makroekonomia, dr Grzegorz Sobiecki

84

Wszyscy! Wszystko zależy od perspektywy, w której

rozpatrujemy problem determinantów wielkości produkcji.

Rzeczywistość jest złożona i wielowymiarowa

Krótki okres (rok, dwa lata) – zmiany produkcji zależą od

zmian w popycie – prowadzą do recesji lub ożywienia

Średni okres (kilka lat) – gospodarka ma tendencje do

powracania do wielkości produkcji wyznaczonej przez podaż

czynników produkcji oraz technologię; ponieważ w skali

kilku lat ich zasób jest względnie stały, można tę wielkość

produkcji uznać także za stałą.

Długi okres (kilkadziesiąt lat) – o poziomie produkcji (i jego

zmianach) decyduje stopa oszczędności, system kształcenia,

wydatki na działalność badawczą oraz „jakość rządu”

background image

2012-03-26

Makroekonomia, dr Grzegorz Sobiecki

85

„(…) ważna jest keynesowska idea roli państwa, jako dobrego rodzica, który zapewnia
dziecku szczęśliwe dzieciństwo. Szczęśliwe dzieciństwo to takie, w którym rodzice z
jednej strony pozostawiają dziecku jak najwięcej wolności
, pozwalają mu się
samodzielnie rozwijać
, nie narzucają zbędnych ograniczeń prowadzących do
dramatycznego buntu nastolatków
, ale z drugiej kontrolują obecne w dzieciach
objawy zwierzęcej natury, popychające do nieracjonalnych, nazbyt ryzykownych
czy szkodliwych zachowań
. (…) Problem polega na tym, że czarna legenda państwa
nadopiekuńczego, którego Keynes nigdy nie propagował, została zastąpiona przez
świetlistą, propagowaną prez Miltona Friedmana, legendę państwa totalnie
permisywnego, które jest jak rodzice w radykalny sposób stosujący tzw. bezstresowy
model wychowania. Jak w wychowaniu rygoryzm i permisywizm mają podobnie
negatywny efekt, tak w polityce gospodarczej nadopiekuńczość i leseferyzm mają skutki
podobnie opłakane, bo prowadzą do podobnej skali marnotrawstwa i są podobnie groźne
dla demokracji. Jedynym rozsądnym rozwiązaniem jest propagowana przez Keynesa
droga

roztropnego środka

. Czyli takie kontrolowanie naszej zwierzęcej natury, by mogła

ona wyzwalać w nas to, co najlepsze – kreatywność, odpowiedzialność, przedsiębiorczość,
zapobiegliwość – i żeby nas nie wciągała w wyniszczające szaleństwa.”

”Zwierzęca natura rynku” [w] „Niezbędnik Inteligenta: Trzęsienie kapitalizmu”, 1/2012, Wydawca: Polityka. Rozmowa z
Robertem J. Shillerem współautorem książki „Zwierzęce instynkty” (razem z Noblistą 2001 George’em A. Akerlofem

sami oceńcie, pamiętając, że to jest jeden z możliwych ogólnych wniosków

background image

(8) Różne rodzaje gospodarek

Niektóre slajdy zaczerpnięte z uczelnianych zasobów Uniwersytetu Szczecińskiego,
dostępnych w Internecie (http://usfiles.us.szc.pl/getfile.php?pid=9040 => ciężko
określić autora…)

Kowalik Tadeusz, Współczesne systemy ekonomiczne, WSzPiZ,

Sławomir Grzegorz Kozłowski, Systemy ekonomiczne Analiza porównawcza,
Wydawnictwo UMCS

2012-03-26

Makroekonomia, dr Grzegorz Sobiecki

86

background image

Systemy ekonomiczne

2012-03-26

Makroekonomia, dr Grzegorz Sobiecki

87

Konsumenci i producenci funkcjonują w konkretnej
rzeczywistości gospodarczej zwanej gospodarką, której
zasady funkcjonowania określa system ekonomiczny.

SE to zespół organizacji, gospodarstw domowych oraz
jednostek działających wg określonych zasad, bodźców,
zakazów, nakazów w dziedzinie produkcji, podziału,
wymiany i konsumpcji dóbr i usług.

SE określa zasady na jakich funkcjonują wszystkie
rodzaje rynków w gospodarce oraz decyduje w jakim
zakresie procesy rynkowe regulowane są przez
mechanizm rynkowy, a w jakim przez państwo.

background image

Państwo gospodarki

planowej

Państwo gospodarki rynkowej

Regulowana gospodarka

rynkowa

Model samoregulacyjny

(wolnorynkowy):

USA, Wlk. Brytania, Kanada

Rola państwa w gospodarce wg Maxa Webera

Typ I

cel zewn.

Japonia

„Azjatyckie

tygrysy”

Typ II cel wew. Państwo dobrobytu

Model

socjaldemokratyczny:

kraje skandynawskie:

Szwecja, Dania, Norwegia

Społeczna

gospodarka

rynkowa

Niemcy, Austria

2012-03-26

Makroekonomia, dr Grzegorz Sobiecki

88

background image

Podstawowe systemy gospodarcze

2012-03-26

Makroekonomia, dr Grzegorz Sobiecki

89

Wolnorynkowy

Etatystyczny

Centralnie planowany

background image

System wolnorynkowy

Zalety:

Racjonalne i efektywne

wykorzystanie czynników

wytwórczych

Duża innowacyjność gospodarki

Duża elastyczność gospodarki

Wady:

Rozwarstwienie dochodów uczestników

rynku

Produkcja dóbr najbardziej opłacalnych, a

społecznie niepożądanych

Nadmierne zanieczyszczenie środowiska

naturalnego

Występuje, gdy państwo ogranicza swoją aktywność do określania ładu i
porządku prawnego
. Procesami gospodarczymi rządzi niewidzialna ręka
rynku
. Najważniejszym elementem rynku jest konkurencja wśród jego
uczestników. Eliminuje ona z rynku słabsze firmy. Nie ma barier, by wejść na
rynek. Swobodnie kształtujące się na rynku ceny, na które żaden uczestnik
nie ma znaczącego wpływu, stanowią jedyny instrument informujący o tym,
jakie zmiany zachodzą w gospodarce. Producenci, zainteresowani
maksymalizacją zysku, dążą do zaspokojenia w jak największym stopniu
potrzeb konsumentów - takie działanie wyzwala innowacyjność - to w
konsekwencji doprowadza do rozwoju gospodarczego.

2012-03-26

Makroekonomia, dr Grzegorz Sobiecki

90

background image

System mieszany (etatystyczny)

Zalety

Równomierne rozmieszczenie
czynników wytwórczych

Racjonalne wykorzystanie
czynników wytwórczych

Wady

Utrudnione wejście na rynek

Zmniejszenie motywacji do
innowacyjności

Osłabienie przedsiębiorczości

Mechanizm rynkowy ograniczają różne działania państwa. Państwo
interweniuje w gospodarkę po to, by udoskonalić system rynkowy.
Interwencja państwa przybiera różne formy. Może ono mniej lub
bardziej radykalnie ingerować w procesy rynkowe, może również
prowadzić działalność gospodarczą. Może ingerować w rynkowy
mechanizm tworzenia się cen, ustalając ceny urzędowe. Wejście danej
firmy na rynek może być ograniczone koniecznością uzyskania
odpowiednich zezwoleń - koncesji. Państwo wprowadza także pewne
regulacje dotyczące zachowania się uczestników na rynku, np.
dotyczące działań antymonopolowych.

2012-03-26

Makroekonomia, dr Grzegorz Sobiecki

91

background image

Systemy centralnie planowane

Zalety

równowaga w gospodarce,
oparta na sprawiedliwym
podziale dochodów

Wady:

nieracjonalne wykorzystanie czynników wytwórczych,

brak innowacyjności,

małą elastyczność gospodarki, spowodowaną długim
czasem podejmowania decyzji, co utrudnia procesy
dostosowania się do zmieniającego się rynku

stałe niedobory dóbr

dominuje państwowa własność czynników wytwórczych,

istnieje nierynkowe rozmieszczenie czynników wytwórczych.

Głównym sektorem jest sektor państwowy.
Najważniejsze decyzje dotyczące tego: co, jak i dla kogo wytwarzać są

podejmowane przez aparat partyjno-państwowy. Mechanizm rynkowy jest

zastąpiony przez plan centralny, który określa wielkość produkcji dla każdej

gałęzi gospodarki.
Przedsiębiorstwa nie są samodzielne i nie mogą podejmować suwerennych

decyzji. Kierownictwo przedsiębiorstw zabiega tylko o to, by otrzymać jak

największy przydział środków finansowych i rzeczowych, gdyż są one

rozdzielane centralnie.

92

background image

Gospodarka kapitalistyczna

2012-03-26

Makroekonomia, dr Grzegorz Sobiecki

93

Własność kapitalistyczna oznacza istnienie takiej struktury społ.-
ekonom., która umożliwia prywatnym właścicielom środków produkcji
prowadzenie działalności gospodarczej nastawionej na maksymalizację
zysku.
Własność środków produkcji w gospodarce kapit.:

1.

PRYWATNA – KAPITALISTYCZNA

a)

własność indywidualna

b)

własność grupowa /tj. spółki/

c)

własność międzynarodowa

2.

PRYWATNA – INNA

a)

drobnotowarowa

b)

pracownicza /akcjonariat pracowniczy/

3.

PUBLICZNA

4.

SPÓŁDZIELCZA

background image

Typy (modele) gospodarki kapitalistycznej
(gospodarki rynkowej)

2012-03-26

Makroekonomia, dr Grzegorz Sobiecki

94

1.

Wolnorynkowy kapitalizm (neoliberalny) anglo-amerykański (Wielka
Brytania, USA, Australia, Irlandia)

2.

Model socjaldemokratyczny/skandynawski – nordyckie państwo dobrobytu
(Norwegia, Szwecja, Dania, Finlandia)

3.

Model europejski kontynentalny / nadreński (społeczna gospodarka
rynkowa), socjo-kapitalizm (Niemcy, Francja, Szwajcaria, Holandia, Polska)

4.

Model azjatycji, państwowy rozwinięty kapitalizm, sterowana gospodarka
rynkowa (Singapur, Japonia, Korea Pd., Tajwan, Malezja)

5.

Model śródziemnoporski

6.

Dualne gospodarki rynkowe z dominacją autokratycznego państwa (Chiny,
Rosja, Indie, ZEA, Arabia Saudyjska)

Więcej w: Modele kapitalizmu a kierunek rozwoju gospodarczego Polski, Grzegorz Gołębiowski (SGH)
[w:] Współczesna Ekonomia nr 3/2007, kwartalnik naukowy WSFiZ w Warszawie

http://www.golebiowski.stansat.pl/publikacje_g/modele%20kapitalizmu.pdf

background image

(1) Model anglosaski

2012-03-26

Makroekonomia, dr Grzegorz Sobiecki

95

podstawą do oceny gospodarki są kryteria
efektywnościowe

każdy jest kowalem własnego losu

działanie samoczynnych mechanizmów rynkowych

powszechna komercjalizacja

odrzucenie interwencjonizmu państwowego

odchodzenie od nadmiaru funkcji opiekuńczych

państwo jako: strażnik ustroju i praworządności
norm, regulator polityki pieniężno-kredytowej

background image

(2) Model skandynawski

2012-03-26

Makroekonomia, dr Grzegorz Sobiecki

96

korzyści społeczne z ingerencji państwa >od strat
ekonomicznych z tyt. ograniczania wolności gospod.,

kompromis pomiędzy pryncypiami socjalizmu i kapitalizmu,

powszechny, rozbudowany system świadczeń socjalnych,
państwo dostarcza bezpłatnie takie usługi jak np. lecznictwo,
przedszkola, wykształcenie podst. i wyższe, a także dotuje
budownictwo mieszkaniowe,

dość niska stopa bezrobocia,

zachowana jest dominacja własności prywatnej w
gospodarce

wyjątkowo wysoki udział redystrybucji w dochodzie
narodowym (ponad 60%)

background image

Szwecja

2012-03-26

Makroekonomia, dr Grzegorz Sobiecki

97

Szwedzkie państwo socjalne zaczęło się wyraźnie rozwijać w latach 30’, ale w
pełnym zakresie wprowadzono je dopiero po drugiej wojnie światowej, już w
wysoce rozwiniętej gospodarce.

Jednym z elementów były silne instrumenty redystrybucji dochodów (bardzo
progresywne opodatkowanie dochodów osob.). towarzyszyły mu dość niskie podatki
od przedsiębiorstw.

Łączny ciężar podatkowy wynosił w 1985 r. w Szwecji 50,5 proc. DN, podczas gdy we
Francji 46 proc., w Niemczech i Wielkiej Brytanii 38 proc., a w Stanach
Zjednoczonych 29 proc.

Skutek: gospodarstwa domowe jako całość więcej pożyczały niż oszczędzały, tzn.
miały ujemną stopę oszczędności.

Drugi element modelu: szeroki zakres świadczeń finansowanych z budżetu.
Zapewniały one poczucie bezpieczeństwa socjalnego, ale wymagały właśnie
wysokich podatków.

"Model szwedzki" charakteryzował się dodatkowo tym, że publicznemu
finansowaniu wspomnianych świadczeń towarzyszył niemal całkowity publiczny
monopol na ich produkcję. Na przykład do niedawna w Szwecji niezwykle trudno
było założyć prywatną praktykę lekarską.

background image

(3) Model nadreński

2012-03-26

Makroekonomia, dr Grzegorz Sobiecki

98

godzenie liberalnej gospodarki z ustrojowym

zapewnieniem świadczeń socjalnych

względny egalitaryzm

odrzucanie ingerencji państwa w bieżące

funkcjonowanie gospodarki i jej mechanizmy

ekonomiczne

negowanie „przesocjalizowania” państwa

państwo oferuje dość szeroki zakres świadczeń

społecznych - nie może szkodzić mechanizmom

rynkowym i zmniejszać motywacji obywateli do

indywidualnej aktywności

background image

(4) Model japoński

2012-03-26

Makroekonomia, dr Grzegorz Sobiecki

99

wolność gospodarcza

preferowanie przedsiębiorców, a nie pracowników

niskie płace zapewniają niskie koszty wytwarzania i

wzrost konkurencyjności światowej

wysoka stopa inwestycji

autokratyzm państwa, w tym w sferze polityki

gospodarczej

ingerencja wspomagająca rozwój gospodarki

(eksportu, inwestycji rozwojowych)

ekspansja eksportowa, agresywna strategia

opanowywania rynków zagranicznych

background image

Konsumpcja prywatna a publiczna

2012-03-26

Makroekonomia, dr Grzegorz Sobiecki

100

Wykres przedstawia roczną konsumpcję publiczną i indywidualną kilku krajów
(ceny bieżące, mld USD) w różnych latach oraz linie regresji.

0

100

200

300

400

500

600

700

800

0

50

100

150

200

250

300

K

on

sump

cj

a

ind

yw

id

u

alna

Konsumpcja publiczna

Chiny

Polska

Indie

Szwecja

Francja

Hong Kong

2004 rok

1998 rok

1978 rok

1960 rok

2008 rok

background image

Home (& you)

Zadania w slajdach na
www.ekono.net

(tak, to podstęp, żebyście
zajrzeli na stronę )


2012-03-26

Makroekonomia, dr Grzegorz Sobiecki

101

background image

Projekty domowe (1)

2012-03-26

Makroekonomia, dr Grzegorz Sobiecki

102

Z uczelnią jest trochę jest jak z kościołem… część studentów wychodząc po
zajęciach znajduje się w innym świecie – nie widzą związku między tym, co na
zajęciach, a codziennym życiem czy biznesem i nie stosują w praktyce wiedzy..
Zadania są w dużej mierze teoretyczne. Projekty mają za zadanie pokazać Wam
możliwość zastosowania wiedzy w praktyce, albo sprawdzenia za pomocą
narzędzi, które dostajecie jak to jest w rzeczywistości – spojrzeć na gospodarkę
przez okulary, które Wam daje ekonomia.

Projekty domowe to małe zadania, do zrobienia jednego dnia. Często mają
charakter samodzielnego odnalezienia informacji (np. danych) z życia wziętych,
związanych z tematem zajęć i ich interpretacja lub analiza – zatem praktyczne
ujęcie omawianych zagadnień lub rozszerzenie ich na nowe zagadnienia.

Większe projekty, które wymagają raczej kilkudniowej pracy, gruntownego
przemyślenia, sięgnięcia do literatury i innych źródeł, analizy – są do zrobienia w
ramach referatu. Jeśli rozwiniecie projekcik domowy – też może stać się referatem

background image

Projekty domowe (2)

2012-03-26

Makroekonomia, dr Grzegorz Sobiecki

103

Oprócz wyraźnie zaznaczonych projektów, jako projekt domowy mogą także robić
nie-jedno-zdaniowa  odpowiedź na pytania otwarte ze slajdów z zadaniami, pod
którymi nie ma odpowiedz (powiedzmy min 0,5 strony A4).

Robicie jedno, zgodnie z regułą, o której napiszę w newsie na ekono.net (tak, to
kolejny podstęp, żebyście zajrzeli na stronę ) albo powiem na zajęciach (tak,
żeby zachęcić, do chodzenia ).

Przy przesyłaniu rozwiązań PROSZĘ o zaznaczenie w mailu:

NUMERU INDEKSU

DATY ZAJĘĆ, których zadania dotyczą (ew. numeru tematu)

NUMERU ZADANIA

Punkty

Za zrobione zadanie: 1#

Za słabo zrobione: 0,5#

Za bardzo dobrze zrobione (widać wkład pracy i przemyślenia) 2#

background image

Projekcik nr 1

2012-03-26

Makroekonomia, dr Grzegorz Sobiecki

104

Znajdź jak najwięcej aktualnych danych z różnych lat o
kształtowaniu się różnych

zmiennych

makroekonomicznych

dla Polski i innych krajów. Im

więcej różnych współczynników i wskaźników, tym lepiej.

Musisz rozumieć, co opisuje i jak wykorzystać dany
wskaźnik (!) => opisz definicje tych wskaźników i sposoby
ich liczenia, zbierania danych.

* Obowiązkowo podaj źródło, z którego korzystasz (może być link, jeśli źródło jest
internetowe).


Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Rola panstwa w gospodarce, Finanse i rachunkowość UMK notatki wykłady pytania egzaminy, II część, Ma
Rola państwa w gospodarce, makroekonomia
Wykład VII Rola państwa w gospodarce
6 Rola państwa w gospodarce
Rola państwa w gospodarce, administracja, I ROK, makro i mikroekonomia, MAKRO-ekonomia
Rola państwa w gospodarce
ekonomia rozwoju pytania, 27, Rola państwa w gospodarce Państwa, ja to rozumiem na zasadzie jakie fu
Rola państwa w gospodarce rynkowej
Rola państwa w gospodarce 5
Rola państwa w gospodarce, socjologia, skrypty i notatki, ekonomia
rola panstwa w gospodarce
rola państwa w gospodarce, Finanse i rachunkowość
Rola państwa w gospodarce
Rola państwa w gospodarce (6 stron)
Rola panstwa w gospodarce rynkowej, ekonomia, logika, biznes, info
Rola państwa w gospodarce, ekonomia

więcej podobnych podstron