KLASYCYZM

Klasycyzm - w architekturze styl wzorujący się na formach architektonicznych staroŜytnego Rzymu
i Grecji. Rozwinął się w połowie XVIII wieku jako reakcja na formalny przepych architektury baroku
i rokoko.

Podstawowe cechy architektury:

wzorowanie się na staroŜytnych budowlach greckich i rzymskich oraz na niektórych
budowlach odrodzenia;

kopiowanie elementów architektury staroŜytnej;

budowle wznoszone na planie zwartym, koła lub prostokąta;

stosowanie kolumnad i kolumnowych portyków ze zwieńczeniem w kształcie tympanonu;
pilastrów, duŜych okien; tympanon przewaŜnie dekorowany płaskorzeźbą;

kolor przyporządkowany rysunkowi;

dąŜenie do uzyskania efektu harmonii, zrównowaŜonej kompozycji, stosowanie symetrii;

w opozycji do baroku przewaŜają fasady o liniach prostych bez wygięć i skrętów;

oszczędne stosowanie zdobnictwa; jeŜeli się pojawiają, są to uskrzydlone postacie lwów
z ludzkimi głowami, orły, wieńce, wazony, girlandy z róŜ, kokardy, hełmy, tarcze,
skrzyŜowane sztandary nawiązujące do tradycji cesarstwa rzymskiego;

rozwój budownictwa uŜyteczności publicznej, takiego jak: urzędy, teatry, szpitale, szkoły,
zakładane wówczas muzea;

pałace – duŜe, niskie, wydłuŜone, na planie prostokąta, z wysuniętą częścią środkową
ozdobioną portykiem;

we wnętrzach wielkie, podłuŜne, jasne sale, chętnie malowane na biało, płaskie sufity, okna
duŜe, kwadratowe;

kościoły – często na planie koła, przekryte kopułą;

dwory wraz z ogrodami i parkami wzbogacone: alejami z drzewami, stawami rybnymi;
w obrębie dworu były: młyn oraz browar;

wnętrza dworów ozdabiano portretami rodzinnymi, trofeami myśliwskimi, a na ścianach
wieszano tkaniny ozdobne zwane arrasami.

Kościół św. Magdaleny w ParyŜu - wzorowany na ateńskim Partenonie

brak zbieŜności kolumn

inne kształtowanie bazy

duŜo cieńsze ściany

Szymon Bogumił Zug (1733 – 1807)
Polski  architekt  i  projektant  ogrodów  saskiego  pochodzenia,  reprezentant  klasycyzmu,  od  1752
pracował  w  Saskim  Urzędzie  Budowy  w  Dreźnie,  od  1756  Saskim  Urzędzie  Budowlanym
w Warszawie.
Projektant  wielu  klasycystycznych  budowli  w  Polsce,  tworzył  w  latach  siedemdziesiątych
i  osiemdziesiątych  XVIII  wieku.  W  krajobrazowych  załoŜeniach  ogrodowych  reprezentował  nurt
preromantyczny. Sprawował opiekę architektoniczną nad Arsenałem warszawskim.
WaŜniejsze dzieła:

kościół Świętej Trójcy w Warszawie (1777–81)

dom handlowy Rezlera i Hurtiga (1785)

pałac Potockich w Warszawie (współpraca) (1772)

pałac Branickich w Warszawie (Na Skarpie).

Domenico Merlini (1730 - 1797)

Włoski  architekt  działający  w  Polsce.W  wieku  dwudziestu  lat  opuścił  ojczyznę  i  przyjechał  do
Warszawy.  W  mieście  tym  mieszkała  wpływowa  rodzina  Fontanów,  z  którą  Merlini  był
spokrewniony.
W  chwili  przybycia  Merliniego  do  Rzeczypospolitej,  gdy  królem  był  August  III  Sas,  architektem
królewskim był Jakub Fontana. To właśnie od niego uczył się Dominik, by przejąć następnie po nim
owe  stanowisko.  JuŜ  w  wieku  trzydziestu  lat  został  architektem  królewskim  i  pozostawał  nim  aŜ  do
swej śmierci. Stanowisko piastował najpierw za rządów Augusta III Sasa, potem Stanisława Augusta
Poniatowskiego.  Dodatkowo  po  śmierci  swego  krewniaka Jakuba  Fontany,  w  1773  roku  objął  urząd
naczelnego architekta Rzeczypospolitej.
Do  najsłynniejszych  dzieł  Dominika  Merliniego  zalicza  się  Pałac  na  Wodzie  w  warszawskim
kompleksie  pałacowo-ogrodowym  w  Łazienkach  Królewskich.  Właściwie  cały  ten  kompleks
powstawał według projektu Merliniego, na miejscu wcześniejszej, małej rezydencji królewskiej.
Na początku swej pracy projektował on w stylu późnego baroku, który jeszcze podówczas utrzymywał
się w Europie. To, Ŝe przeszedł na klasycyzm, było w duŜej mierze zasługą króla Stanisława Augusta
Poniatowskiego.  Do  jego  "wynalazków"  naleŜał  portyk  kolumnowy,  poprzedzający  wejście  główne,
które jest wgłębione w stosunku do ściany frontowej budynku.
Innymi detalami, chętnie stosowanymi przez Merliniego były kamienne balustrady, którymi wieńczył
fasady  (widoczne  w  Pałacu  na  Wodzie).  Poza  tym  stosował  ozdobne  wsporniki,  czyli  elementy
znajdujące się między  kolumną, a podpieraną przez nią częścią dachu (gzymsem). Wszystko to były
pozostałości po jego nawykach z czasu baroku, które przecieŜ nie występowały często w klasycyzmie
europejskim.
WaŜniejsze dzieła:

Królikarnia

Pałac Myślewicki

Pałac Łazienkowski

Jan Chrystian Kamsetzer (1753 - 1795)

Polski architekt i dekorator wnętrz, czołowy przedstawiciel klasycyzmu w Polsce.
Był  synem  piekarza,  studiował  w  drezdeńskiej  Akademii  Sztuk  Pięknych.  Od  1773  w  Warszawie,
przebywał  na  dworze  Stanisława  Augusta  Poniatowskiego  i  pracował  m.in.  wraz  z  Dominikiem
Merlinim przy przebudowie Zamku Królewskiego w latach 1779–1785, Pałacu w Łazienkach w latach
1793–1795 oraz pałacu w Rogalinie.
Zbudował  pałac  MielŜyńskich  w  Pawłowicach  (1788–1789),  pałac  Raczyńskich  (1786)  i  Pałac
Tyszkiewiczów  w  Warszawie(1786–1792)  i  kościół  w  Petrykozach  (1791,  na  prośbę  Stanisława
Małachowskiego).  Jest  równieŜ  projektantem  sarkofagu  króla  Jana  III  Sobieskiego  znajdującego  się
w  krypcie  św  Leonarda  w  katedrze  Wawelskiej.  W  1790  został  nobilitowany.  W  powstaniu
kościuszkowskim dowodził kompanią w randze kapitana.

Łazienki Królewskie w Warszawie
Łazienki  Królewskie  w  Warszawie  –  zespół  pałacowo-parkowy  w  Warszawie  z  licznymi  zabytkami
klasycystycznymi,  załoŜony  w  XVIII  wieku  z  inicjatywy  króla  Stanisława  Augusta  Poniatowskiego.
Całe  załoŜenie  było  zrealizowane  przez  architektów  królewskich:  Dominika  Merliniego,  Jana
Chrystiana Kamsetzera i Jana Chrystiana Szucha.

Park  spełnia  dziś  swoje  zadania  podobnie  jak  w  momencie  jego  utworzenia.  Jest  miejscem  licznych
wydarzeń  o  charakterze  kulturalnym,  naukowym,  rozrywkowym  i  sportowym,  a  takŜe  ulubionym
miejscem spacerów warszawiaków.

Sposób kształtowania okien
(dłuŜsze, wyŜsze)

Bogate

obramowanie

obrzeźbienie okien

Rozczłonkowany rzut

Lekkość formy

Teatr na Wyspie
Wzniesiony w Parku Łazienkowskim w Warszawie w pobliŜu Pałacu na Wodzie w roku 1790 według
projektu  architekta  Jana  Chrystiana  Kamsetzera  (1753-1795)  teatr  składa  się  z  dwóch  części,
przedzielonych wypełnionym wodą kanałem.
Amfiteatralna,  półkolista  widownia  oparta  jest  na  arkadach.  Wieńczy  ją  rząd  kamiennych  rzeźb
przedstawiających  sławnych  autorów  dramatycznych.  Scena  połoŜona  na  sztucznej  wyspie  otoczona
jest sztucznymi ruinami, stanowiącymi przykład sentymentalnego stylu końca XVIII wieku. Po lewej
stronie za sceną ukryty jest parterowy pawilonik mieszczący garderoby aktorów. Przed sceną znajduje
się fosa dla orkiestry. Po bokach sceny ustawiono rzeźby o tematyce mitologicznej. W sezonie letnim
w teatrze odbywają się koncerty i przedstawienia teatralne.

Stara Pomarańczarnia

Została  wzniesiona  w  Łazienkach  Królewskich  w  latach
1784-1788  wg  projektu  Dominika  Merliniego  na  planie
prostokątnej podkowy.
W  głównej  części  budynku  z  przeszkloną  południową
elewacją  znajdowała  się  oranŜeria,  w  której  zimą
przechowywano  drzewka  pomarańczy.  We  wschodnim
skrzydle  mieści  się  unikalny  w  skali  światowej  teatr
dworski

mieszczący

200

osób,

loŜami

rozmieszczonymi na trzech ścianach oraz oryginalną
dekoracją

widowni.

Nad

sceną

zachowanymi

urządzeniami z epoki znajduje się herb królewski.
W skrzydle zachodnim, mieszczącym pierwotnie stancje

dla słuŜby i ogrodników obecnie znajduje się Galeria Rzeźby Polskiej z eksponatami pochodzącymi
z okresu od XVI w. do 1939 r.
Ze Starej Pomarańczarni prowadzi droga (tzw. Promenada Królewska) do Pałacu na Wodzie.

Kościół Karmelitów w Warszawie na Krakowskim
Przedmieściu
Wzniesiony na planie krzyŜa z dwiema bocznymi nawami
w stylu barokowym wg projektu Isidoro Affaita starszego dla
karmelitów

bosych.

latach

1762–1780

fasada

przebudowana  wg  projektu  Efraima  Szregera  w  stylu
klasycyzmu.  To  pierwsza,  kamienna  fasada  w  stylu
klasycyzmu w Rzeczypospolitej.

CięŜka barokowa kolumna

Tryglify metopy porządku doryckiego

Barokowe obrzeźbienie

Dziekanka  w  Warszawie  -  budynek  zbudowany  na
miejscu XVI-wiecznego Dworu Kapitulnego, spalonego
w  1656  roku.  Powstały  w  latach  1770–1784  jako
klasycystyczna  kamienica  kapituły  warszawskiej,  na
początku  XIX  wieku  został  przerobiony  na  zajazd,
a później na akademik. W końcu XVIII wieku jurydyka
znalazła się w granicach Warszawy.

Kościół św. KrzyŜa w Warszawie

Obecny kościół został zbudowany w latach 1679—1696
w stylu barokowym. Jego projektantem był nadworny
architekt królewski Józef Szymon Bellotti

WieŜe,

nakryte

późnobarokowymi

hełmami

(1725—1737)

są

autorstwa

Józefa  Fontany.  Fasadę  (1756)
zaprojektował  Jakub  Fontana,
zdobią  ją  figury  autorstwa  Jana
Jerzego Plerscha.

Lekko wydłuzone
otwory okienne

Elewacja przekształcona
w stylu
stanisławowskim

Kościół Narodzenia NMP w Warszawie (zwany teŜ Kościołem Przesuwanym)

Kościół zbudowany w latach 1682-1732 jako kościół
przylegający do klasztoru Karmelitów Trzewiczkowych.
Po zniszczeniach II wojny światowej odbudowany w latach
1951-1956.
W związku z budową trasy W-Z i poszerzaniem ulicy
Leszno (w tym czasie Al. gen. K. Świerczewskiego), w nocy
30 listopada na 1 grudnia 1962 r. kościół został przesunięty
o 21 metrów do tyłu

Pałac Prymasowski w Warszawie

Budowa  pałacu  rozpoczęła  się  pod  koniec  XVI
wieku  z  inicjatywy  biskupa  płockiego  Wojciecha
Baranowskiego.  Gdy  został  prymasem  przekazał
ten  pałac  kapitule  gnieźnieńskiej  w  roku  1610.
Zniszczony  w  latach  najazdu  szwedzkiego  1655-
1660.  Do  jego  odbudowy  zatrudniono  Józefa
Fontanę. Po raz kolejny spustoszony przez Sasów,
Wołochów
i  Kozaków  w  1704.  Odbudował  go  ze  zniszczeń
prymas Stanisław Szembek.
W latach 1777-1783 Antoni Kazimierz Ostrowski
podjął generalną przebudowę pałacu. Architektem
za  nią  odpowiedzialnym  był  Efraim  Szreger;

ukończył ją Michał Jerzy Poniatowski w stylu klasycystycznym. Korpus główny został wtedy
wzbogacony o skrzydła boczne z pawilonami, ryzalit korpusu zyskał zaś czterokolumnowe portyki.
Architektami wnętrz pałacu byli Jan Chrystian Kamsetzer i Szymon Bogumił Zug.

Pałac w Wilanowie
Pałac barokowy znajdujący się w warszawskim Wilanowie. Wzniesiony w latach 1677-1696 dla króla
Jana  III  Sobieskiego  według  projektu  Augustyna  Locciego  i  rozbudowany  (skrzydła  boczne)  przez
kolejnych właścicieli Wilanowa.
Architektura  pałacu  jest  oryginalna  –  jest  to  efekt  połączenia  sztuki  europejskiej  ze  staropolską
tradycją budowlaną. Zachowany wystrój malarsko-rzeźbiarski elewacji i wnętrz pałacowych, który w
nawiązaniu  do  symboliki  antycznej  głosi  apoteozę  rodu  Sobieskich  i  gloryfikację  sukcesów
militarnych króla.

Początkowo  była  to  typowa  podmiejska  rezydencja  magnacka,  w  kształcie  dworu  polskiego
z  alkierzami.  W  kształcie  z  1696  reprezentuje  charakterystyczny  typ  barokowej  rezydencji
podmiejskiej entre cour et jardin . W latach 1720-1728 dobudowano skrzydła boczne (autor projektu:
Giovanni Spazzio – główny architekt ElŜbiety z Lubomirskich Sieniawskiej).
Po  śmierci  Sobieskiego  w  1696  pałac  był  własnością  jego  synów,  a  następnie  –  od  1720  –  siedzibą
znanych  rodów  magnackich:  Sieniawskich,  Czartoryskich,  Lubomirskich,  Potockich  i  Branickich.
W latach 1730-1733 był rezydencją króla Augusta II Mocnego. KaŜda z rodzin dokonywała zmian we
wnętrzach pałacu, w ogrodzie i najbliŜszym otoczeniu zgodnie z aktualną modą i potrzebami.
Wystrój sztukatorski i malarski pałacu jest dziełem takich twórców jak Józef Szymon Bellotti, Jerzy
Siemiginowski-Eleuter,  Michelangelo  Palloni,  Claude  Callot,  Jan  Samuel  Mock  (obrazy  Augusta  II
Mocnego  w  Gabinecie  Holenderskim).  Dekoracje  w  tarczach  elewacji  wykonał  Francesco  Fumo.
Ornamentyka  regencyjna  (lata  20.  i  30.  XVIII  w.)  jest  dziełem  Pietro  Innocente  Comperetiego.
Autorem  rzeźby  gabinetowej  jest  pochodzący  z  płd.-wsch.  Polski  (Puławy)  z  rodziny  rzeźbiarzy
działających dla Lubomirskich – Eliasz Hofmann.

XVII w.

Architekt: Locci,

Okna przeszły z włoskiego
baroku

Mocno zaznaczone głowice
pilastrów

Nieproporcjonalne okna

Lekko klasycyzujący

Kościół Wizytek w Warszawie przy Krakowskim Przedmieściu

Jest  to  późnobarokowy  kościół,  zbudowany  w  1728–1761
według projektu Karola Baya.
Jest  to  kościół  jednonawowy  z  rzędami  kaplic.  Na  końcu
nawy  znajduje  się  zamknięte  prosto  prezbiterium,  przykryte
sklepieniem  kolebkowym  z  lunetami,  opartym  na  pasach
sklepieniowych.

Nad

kolumnami

bardzo

szerokie

belkowanie, bogato urozmaicony gzyms. Delikatna dekoracja
stiukowa o charakterze rokokowym głównie na łukach arkad
otwartych do nawy.
Fasada  kościoła  jest  jednym  z  najciekawszych  elementów
budowli.  Jej  twórcą  (poza  zwieńczeniem)  jest  Karol  Bay,
który stworzył dzieło charakterystyczne dla okresu dojrzałego
baroku.  Falujący,  jakby  w  ruchu  będący  mur  podzielony
parami kolumn, rozbudowany, łamany gzyms daje doskonałe
efekty światłocieniowe i wzbogaca bryłę budowli.
Autorem  zwieńczenia  fasady  i  wielkiego  ołtarza  został
Efraim Schroeger.

Teatr Wielki w Warszawie

Opera  Narodowa  w  Warszawie  –  budynek  zlokalizowany  przy  placu  Teatralnym  w  Warszawie,
będący  siedzibą  Opery  Narodowej.  W  Salach  Redutowych  mieści  się  Muzeum  Teatralne  oraz  dwie
spośród trzech scen Teatru Narodowego.
W latach 30. XIX wieku Marywil został zburzony i na jego miejscu został wybudowany teatr w latach
1825–1833  wg  projektu  Antonia  Corazziego.  Pierwsze  przedstawienie  w  nowo  otwartym  teatrze
odbyło się 24 lutego 1833 r.
W okresie II wojny światowej budynek został zburzony i wypalony przez Niemców.
Po  II  wojnie  światowej  Teatr  został  odbudowany  i  znacznie  powiększony  (projekt  Bohdana
Pniewskiego  pod  kierunkiem  Arnolda  Szyfmana)  przy  udziale  środków  pienięŜnych  Społecznego
Funduszu  Odbudowy  Stolicy  w  roku  1965.  W  ten  sposób  powstał  rozbudowany  i  najlepiej
zaopatrzony technicznie – jak na tamte czasy – teatr operowy na świecie.
Według  planów  Antonia  Corazziego  z  1825  roku,  fasadę  Teatru  Wielkiego  zdobić  miała  na  froncie
triumfalna  rzeźba  opiekuna  sztuk  Apollina,  kierującego  czterokonnym  rydwanem.  W  2002  r.,  dzięki
inicjatywie  ówczesnego  dyrektora  naczelnego  Teatru  Wielkiego  Waldemara  Dąbrowskiego,  na
fasadzie  Teatru  Wielkiego  została  umieszczona  kompozycja  rzeźbiarska  autorstwa  profesorów
warszawskiej Akademii Sztuk Pięknych

Teatr Wielki ok. 1900r.

Elewacja nawiązuje do historycznej Corazziego

Brak nagłośnienia elektroakustycznego

Mieści 1300osób

Utrzymany jest charakter formalny i estetyczny

Berlin w czasach Hitlera

W  1937  Albert  Speer  został  przez  Hitlera  mianowany  generalnym  inspektorem  budowlanym  stolicy
Rzeszy  (Generalbauinspektor  für  die  Reichshauptstadt)  i  na  jego  zlecenie  przygotował  plany
przebudowy miasta na stolicę świata tzw. Plan Germania.
Speer odwiedził ParyŜ w 1940 roku z Hitlerem, by omówić plany budowy  miasta przewyŜszającego
rozmachem  stolicę  Francji.  Centralnym  budynkiem  nowego  centrum  miała  być  wielka  hala
zgromadzeń naśladująca rzymski Panteon o kopule w wysokości 300 metrów. Jej model znajduje się
dziś  w  Niemieckim  Muzeum  Historycznym  w  Berlinie.  By  móc  wyburzyć  duŜą  część  berlińskiego
centrum,  Speer  osobiście  nadzorował  na  przełomie  październik  1941  –  kwiecień  1942  deportację
z  Berlina  23  tysięcy  śydów,  których  mieszkania  potrzebne  były  dla  przesiedlenie  mieszkańców
z  wyburzanych  budynków.  CięŜar  wojny  spowodował,  Ŝe  Hitler  skierował  Speera  do  innej  pracy
a plany przebudowy Berlina musiano odłoŜyć.

Architektura socrealizmu – lata 50. XX w.
Według  załoŜeń  partii  architektura  miała  wyraŜać  siłę  i  potęgę  państwa,  a  nie  piękno  czy  elegancję.
Architektura  socrealistyczna  była  przewidziana  jako  styl  państwowy  ZSRR.  Budynki  cechuje
monumentalne  przeskalowanie, symetria,  oraz  stosowanie  wielu rozmaitych  elementów  zdobniczych
attyki,  kolumnady,  pilastry  wysokie  partery  nadają  bryle  charakter  monumentalności.  ZałoŜenia
urbanistyczne, to szerokie trakty i ogromne place mające w załoŜeniu skupiać Ŝycie mieszkańców.

Norman  Robert  Foster,  Lord  Foster  of  Thames  Bank  (ur.  1  czerwca  1935  w  Manchesterze
w Wielkiej Brytanii) – brytyjski architekt.

Metropolitan  –  biurowiec  w  Warszawie  wybudowany  w  2003  roku,  zlokalizowany  przy
pl.  Piłsudskiego  na  tyłach  Teatru  Wielkiego.  Zrealizowany  przez  amerykańską  firmę  Hines.
Architektem budynku jest sir Norman Foster.
Biurowiec  został  zaprojektowany  na  planie  zbliŜonym  do  pięciokąta.  Zastosowano  wyodrębnione,
zaokrąglone  naroŜniki,  gdzie  znajdują  się  wejścia  do  budynku.  Początkowo  do  fasady  budynku
przymocowane  były  prostopadle  granitowe  płyty.  W  roku  2006  płyty  granitowe  wymieniono  na
elementy betonowe. W budynku mieści się dziedziniec z fontanną.

Teatr Słowackiego w Krakowie

Budynek teatru utrzymany jest w stylu
eklektycznym

przewagą

neobaroku

(częstym w tym okresie w państwie
habsburskim). Tę nową scenę narodową
w Krakowie dla zespołu występującego przy
ul.

Jagiellońskiej

zaprojektował

Jan

Zawiejski. Teatr powstał na miejscu
wyburzonego w 1892 kościoła Ducha
Ś

więtego.

Był

pierwszy

budynek

w  Krakowie,  który  posiadał  oświetlenie
elektryczne. Początkowo nosił nazwę "Teatr
Miejski",  dopiero  w  1909  otrzymał  imię
Juliusza Słowackiego.

Wprowadzono  nowoczesna  konstrukcję,
dobudowano  warsztaty  i  magazyny  (pod
ziemią – widoczne są jedynie świetliniki). Całośc sprawia wrŜenie neoklasycystyczne.

Pałac Pod Blachą w Warszawie

To późnobarokowy pałac, zbudowany w latach
1720-1730 przez Jakuba Fontanę u podnóŜa
Zamku Królewskiego w Warszawie.
W XVI wieku stała tu kamienica, w II poł. XVII
wieku

przebudowana

przez

podkomorzego

wielkiego

koronnego

Jerzego

Dominika

Lubomirskiego

pałac

dodaniem

południowego  skrzydła  na  nasypie,  potem
dodanie  północnego  skrzydła  i  wiele  kolejnych
przebudów,  m.in.  dodawanie  i  odejmowanie
pięter

skrzydłach,

czy

obniŜanie

lub

podwyŜszanie dachu w części centralnej. Pałac
praktycznie cały czas podlegał powaŜnym
przemianom,

takŜe

XIX

wieku

i  dwudziestoleciu  międzywojennym.  Trudno  więc  mówić  o  jakiejś  podstawowej  bryle,  do  której
moŜna  by  odnieść  współczesną  odbudowę  po  II  wojnie  światowej,  która  jest  stylizacją  na  czasy
stanisławowskie.
Obecnie  pałac  wyróŜnia  się  wąską  białą
fasadą  oraz  długimi  skrzydłami.  Swą
nazwę

zawdzięcza

nietypowemu

dawniejszych  czasach  pokryciu  blachą
miedzianą, aczkolwiek wcześniej w II poł.
XVIII  wieku  był  pokryty  dachówką  co
uwiecznił  na  swoim  obrazie  Barnado
Belotto zwany Canaletto.
W  czasie  II  wojny  światowej  pałac  został
przez

Niemców

spalony

1944.

Odbudowany  tuŜ  po  wojnie  w  latach
1948-1949.

Zamek Krasińskich w Warszawie
To  barokowy  pałac  zbudowany  w  latach  1677-1695  dla  wojewody  płockiego  Jana  Dobrogosta
Krasińskiego  wg  planów  Tylmana  z  Gameren.  W  1783  r.  –  po  poŜarze,  który  strawił  duŜą  część
wnętrza – został przebudowany wg projektu Dominika Merliniego. W Królestwie Polskim odbywały
się tutaj w latach 1827-1828 posiedzenia sądu sejmowego. W 1944 podczas powstania, został spalony.
Po wojnie odbudowany.
Oś główną budynku podkreśla ryzalit z trójkątnym tympanonem zwieńczonym rzeźbami  gdańskiego
rzeźbiarza  Andreasa  Schlütera.  Elewacja  od  strony  ogrodu  została  rozwiązana  podobnie.  Oba
tympanony  nawiązują  do  dziejów  domniemanego  protoplasty  rodu  Korwinów  Rzymianina  Marka
Waleriusza Messali Korwinusa i jego walk z Galami.

Drezno
Doszczętnie zniszczone w czasie II wojny światowej i odbudowane tylko częściowo posiada, pomimo
swojej długiej i bogatej historii, niewielką część swojej dawnej historycznej zabudowy. Do
najwaŜniejszych odbudowanych zabytków naleŜą:

rokokowy zespół pałacowy Zwinger, mieszczący Galerię Starych Mistrzów

słynna galeria malarstwa

stara synagoga (Die alte Synagoge)

kościół mariacki (Frauenkirche)

galeria sztuki i skarbiec (Grünes Gewölbe)

opera Sempera (Semperoper)

Odbudowa (podobnie jak Warszawy) w duŜej mierze na podstawie zdjęć Bellotto.

Zwinger – późnobarokowy zespół architektoniczny znajdujący się w centrum Drezna. Jest zaliczany
do  najbardziej  znaczących  budowli  późnego  baroku  w  Europie.  Określenie  "Zwinger"  pochodzi  od
pierwotnego połoŜenia budynku, pomiędzy zewnętrznymi i wewnętrznymi murami obronnymi.
Wzniesiony  w  latach  1711–1728  przez  Matthäusa  Daniela  Pöppelmanna  na  Ŝyczenie  Fryderyka
Augusta I zwanego Mocnym, który w 1696 wybrany został królem Polski pod imieniem Augusta II.
August  Mocny  zamówił  budynek  odpowiadający  rzymskiemu  Koloseum,  w  którym  miały  odbywać
się  róŜne  uroczystości.  Jako  wynik  tego  Ŝyczenia  architekt  Pöppelmann  stworzył  budynek  w  stylu
późnobarokowym. Zbudowany na planie prostokąta z wewnętrznym dziedzińcem, który otoczony jest
galeriami (ogród z fontannami), bramą koronną, pawilonami. W późniejszym okresie August Mocny
sprowadził  tutaj  swoje  zbiory  egzotycznych  roślin,  a  takŜe  porcelany.  Do  dnia dzisiejszego  Zwinger
wykorzystywany  jest  do  prezentowania  wystaw.  Szczególnie  warte  zobaczenia  są  wcześniej
wspomniane  zbiory  porcelany,  w  których  znajduje  się  zarówno  chińska  porcelana  z  XV  wieku,  jak
i  znane  w  całych  Niemczech  wyroby  porcelanowe  z  Miśni.  W  Zwingerze  znajduje  się  takŜe
Rüstkammer – zbrojownia, która jest zbiorem róŜnych historycznych broni.
W  latach  1847-1857,  na  miejscu  m.in.  drewnianych  stajni,  architekt  Gottfried  Semper  wzniósł
monumentalny  budynek,  odtąd  będący  integralną  częścią  Zwingeru,  z  przeznaczeniem  na  nową
siedzibę Galerii Obrazów Starych Mistrzów zawierającą bogate zbiory malarstwa europejskiego m.in.
dzieła Rubensa, Rembrandta oraz Dürera.
Mimo silnych zniszczeń w czasie II wojny światowej Zwinger został relatywnie szybko odbudowany.

Kościół  Marii  Panny  w  Dreźnie  (niem.  Frauenkirche)  w  skrócie  Kościół  Mariacki  –  barokowy
luterański kościół znajdujący się na drezdeńskim Neumarkt[2]. Ta monumentalna świątynia to jeden
z  najbardziej  znanych  i  rozpoznawalnych  w  Europie  zabytków  protestanckiej  architektury  sakralnej.
Największy na świecie obok katedry w Strasburgu budynek wzniesiony z piaskowca, jego kopuła to
najokazalsza tego typu konstrukcja wykonana z kamienia wśród kościołów leŜących na północ od Alp.

Kościół  Mariacki  wzniesiono  w  latach  1726-1743.  Podczas  II  wojny  światowej  został  w  wyniku
alianckich  bombardowań  miasta  w  nocy  z  13  na  14  lutego  1945  bardzo  powaŜnie  uszkodzony
i zawalił się ostatecznie rankiem 15 lutego. Za czasów NRD pozostał trwałą ruiną słuŜącą za pamiątkę
okropieństw  wojny.  Dopiero  w  1985  zdecydowano  o  jego  rekonstrukcji,  jednak  prace  rozpoczęto
dopiero  po  upadku  muru  berlińskiego  w  1989.  Trwającą  w  latach  1994-2005  odbudowę  pomagały
sfinansować  Dresdner  Bank,  towarzystwa  miłośników  miasta  oraz  indywidualni  darczyńcy  z  całego
ś

wiata.

Eklektyzm w architekturze

W architekturze XIX wieku łączenie w jednej budowli w sposób swobodny elementów wybranych ze
stylów  historycznych.  Początkowo  było  to  niemal  bezkarne  łączenie  róŜnych  stylów,  wchodzących
w  skład  tzw.  stylów  historyzujących,  czyli  tych  które  były  popularne  jako  style  "neo-".  Style  te  to:
neorenesans,  neobarok  i  neogotyk,  czasem  obserwuje  się  elementy  klasycystyczne.  Potem  nastąpił
pewien  ład  i  porządek,  w  miejskich  kamienicach  eklektycznych  obserwuje  się  duŜo  cech
renesansowych.  Np.  okna  z  charakterystycznymi  ozdobami,  kolumny  i  podobne.  Z  czasem  zaczęto
budować  równieŜ  tylko  w  określonym  stylu  historyzującym.  Eklektyzm  trwał  od  2.  ćwierci  wieku
XIX do początku wieku XX, w okresie trwania zbiegł się z secesją.

Muzea Watykańskie

układ i forma typowo renesansowe

ukształtowanie przekroju zapewniające kilkukrotne odbicie światła w celu dobrego
doświetlenia wnętrza i eksponatów bez naraŜania ich na działanie prośni słonecznych

Kościół Wotywny (niem. Votivkirche) – neogotycki kościół z XIX wieku znajdujący się w Wiedniu,
przy głównym bulwarze miasta – Ringu.
Został  zbudowany  w  latach  1855-1879,  na  wzór  francuskich  katedr  gotyckich  z  XIII  wieku,  na
polecenie arcyksięcia Maksymiliana.
Architekt  Heinrich  von  Ferstel,  chcąc  wyrazić  katolicki  charakter  kościoła,  w  pełni  świadomie
nawiązał  do  form  charakterystycznych  dla  gotyckich  katedr  francuskich  i  niemieckich.  Powstała

okazała,

trójnawowa

bazylika

transeptem

wielobocznie

zamkniętym

prezbiterium

i dwuwieŜową fasadą. Kościół ozdobiony został
bardzo

bogatym

detalem

architektonicznym:

sterczynami,  pinaklami,  kwiatonami,  szczytami,
maswerkami i łukami odporowymi. Kościół nakryty
jest  wysokimi  dachami  dwuspadowymi  pokrytymi
glazurowaną  kolorową  dachówką,  analogiczną  do
dachów

katedry

wiedeńskiej,

ułoŜoną

w geometryczne wzory. Choć kaŜda elewacja
zawiera silny ładunek estetyczny, największe
wraŜenie

wywiera

fasada;

dla

ukazania

monumentalności,  budowla  została  poprzedzona
duŜym placem przylegającym do Ringu. Trzyosiową
fasadę  cechuje  gotycki  wertykalizm  co  podkreślają
dwie strzeliste (99m.) wieŜe, zwieńczone aŜurowymi
hełmami.  Oś  środkowa  zdradza  recepcję  sztuki
francuskiej,  ponad  kruchtą  umieszczono  rozetę.  Do
wnętrza  prowadzą  bogato  zdobione  portale,  trzy
w  fasadzie  frontowej  ozdobione  rzeźbami  postaci
biblijnych i patronów krajów Monarchii Austriackiej
oraz  scenami  Zwiastowania  i  Zmartwychwstania.
Treść  zawarta  w  tympanomach  portalów  transeptu
odnosi się do Boga Ojca i Ducha Świętego.

Architektura w Anglii

nigdy nie zamknięto gotyku

Henryk VI Ŝył w XVIw, i tworzył w duchu gotyku

Neogotyk miesza się z gotykiem