www.KadryOnline.pl
P
RAWO
P
RACY W
P
RAKTYCE
P
ostęPowanie
Przed
sądem Pracy
www.KadryOnline.pl
P
RAWO
P
RACY W
P
RAKTYCE
P
ostęPowanie
Przed
sądem Pracy
Niniejsza darmowa publikacja zawiera jedynie fragment
pełnej wersji całej publikacji.
Aby przeczytać ten tytuł w pełnej wersji
.
Niniejsza publikacja może być kopiowana, oraz dowolnie
rozprowadzana tylko i wyłącznie w formie dostarczonej przez
NetPress Digital Sp. z o.o., operatora
nabyć niniejszy tytuł w pełnej wersji
jakiekolwiek zmiany w zawartości publikacji bez pisemnej zgody
NetPress oraz wydawcy niniejszej publikacji. Zabrania się jej
od-sprzedaży, zgodnie z
.
Pełna wersja niniejszej publikacji jest do nabycia w sklepie
Autor
Adrianna Jasińska-Cichoń
radca prawny specjalizujący się w prawie pracy
Kierownik Centrum Wydawniczego
Beata Rudnicka
Redaktor
Szymon Sokolik
Koordynator produkcji
Michał Wołodźko
Korekta
Zespół
ISBN 978-83-7572-045-7
Copyright © by Wydawnictwo Wiedza i Praktyka sp. z o.o.
Warszawa 2007
Wydawnictwo Wiedza i Praktyka sp. z o.o.
03-918 Warszawa, ul. Łotewska 9a,
www.wip.pl
tel. 0 22 518 29 29, faks 0 22 617 60 10
Skład i łamanie
Raster studio
05-071 Sulejówek, ul. Konopnickiej 46, tel. 0 603 59 59 71
1
PostęPowanie Przed sądem Pracy
www.KadryOnline.pl
s
P
is
tre
Ś
ci
W numerze:
I.
O co może Cię pozwać pracownik?
O co Ty możesz go pozwać?
3
II.
Terminy
5
III.
Do którego sądu wnieść sprawę?
9
IV.
Kto jest stroną postępowania?
10
V.
Pełnomocnicy
11
VI.
Pozew
13
VII.
Koszty sądowe i koszty postępowania
16
VIII.
Postępowanie przed sądem I instancji
18
IX.
Wyrok
21
X.
Apelacja
25
XI.
Zażalenie
28
XII.
Inne środki odwoławcze
29
XIII.
Sąd to ostateczność – są inne sposoby!
30
PostęPowanie Przed sądem Pracy
2
w
stę
P
www.KadryOnline.pl
Pracodawca Przed sądem Pracy
Kiedy Ty możesz pozwać pracownika, a kiedy on Ciebie?
Jakie terminy ograniczają dochodzenie roszczeń?
Ile będzie Cię kosztować wniesienie sprawy do sądu?
Co warto wiedzieć o poszczególnych etapach postępowania?
Poniżej znajdziesz odpowiedzi na te i wiele innych pytań dotyczą-
cych postępowania przed sądami pracy.
w
stę
P
3
PostęPowanie Przed sądem Pracy
www.KadryOnline.pl
i. o
c
o
może
c
ię
P
ozw
a
ć
Pr
a
co
wnik
? o
c
o
ty
możesz
Go
P
ozw
a
ć
?
i. o co może cię Pozwać Pracownik?
o co ty możesz Go Pozwać?
O co może Cię pozwać pracownik?
1.
o uznanie wypowiedzenia za bezskuteczne i przywrócenie do
pracy lub odszkodowanie
2.
o uznanie rozwiązania umowy bez wypowiedzenia (na podsta-
wie art. 52 lub 53 kp) za niezgodne z prawem i przywrócenie
do pracy lub odszkodowanie
3.
o odszkodowanie w związku z rozwiązaniem umowy o pracę
przez pracownika z winy Twojej firmy (art. 55 § 11 kp)
4.
o odszkodowanie za szkodę z powodu niewydania lub wydania
niewłaściwego świadectwa pracy ( art. 99 kp.)
5.
o ustalenie istnienia stosunku pracy, gdy w warunkach właś-
ciwych umowie o pracę zawarłeś umowę cywilnoprawną lub
zatrudniałeś pracownika bez pisemnej umowy o pracę
6.
o wypłatę wynagrodzenia za pracę, odprawy pieniężnej z tytułu
zwolnienia z przyczyn niedotyczących pracowników, odprawy
emerytalnej lub rentowej, nagrody jubileuszowej, ekwiwalentu
za niewykorzystany urlop wypoczynkowy itd.
7.
o uchylenie kary porządkowej (upomnienia, nagany albo kary
pieniężnej)
8.
o zadośćuczynienie lub odszkodowanie w związku z mobbin-
giem
9.
o zapłatę odszkodowania z tytułu zakazu konkurencji po ustaniu
zatrudnienia
10.
o świadczenia z tytułu wypadku przy pracy lub choroby zawo-
dowej
4
www.KadryOnline.pl
PostęPowanie Przed sądem Pracy
O co możesz pozwać pracownika?
1.
o odszkodowanie w związku z nieuzasadnionym rozwiązaniem
umowy o pracę przez pracownika z powodu ciężkiego narusze-
nia przez Twoją firmę obowiązków wobec pracownika (art. 55
§ 11 kp.), np. gdy pracownik rozwiązał umowę w tym trybie
z powodu jednodniowego opóźnienia w wypłacie wynagrodze-
nia albo z powodu odmowy udzielenia dnia wolnego na okolicz-
ność zgonu babci jego małżonka. Okoliczności tych nie można
uznać za ciężkie (w pierwszym przypadku) lub jakiekolwiek
(w drugim przypadku) naruszenie obowiązków w stosunku do
pracownika
2.
odszkodowanie za wyrządzoną Twojej firmie szkodę
(m.in. spowodowaną nierozliczeniem się pracownika z po-
wierzonego mienia lub niedoborem, szkodę wyrządzoną
przez pracownika osobie trzeciej, którą musiałeś pokryć)
– art. 114–127 kp
3.
odszkodowanie za szkodę spowodowaną naruszeniem zakazu
konkurencji (art. 1011 § 2 kp), np. gdy pracownik mimo obo-
wiązującego go po ustaniu zatrudnienia zakazu konkurencji
zatrudnił się w firmie konkurencyjnej i przekazał jej informacje
o Twoich klientach, wskutek czego ich straciłeś
4.
o zwrot kosztów poniesionych na kształcenie pracownika,
zgodnie z zawartą umową, gdy pracownik zwalnia się przed
ustalonym w umowie terminem odpracowania kosztów
§
Podstawa prawna:
art. 476 § 1 Kodeksu postępowania cywilnego
5
PostęPowanie Przed sądem Pracy
www.KadryOnline.pl
ii
. t
ermin
y
ii. terminy
Wnoszenie niektórych spraw do sądu i dochodzenie roszczeń jest ograniczone terminami. Ich
upływ powoduje, że:
– sprawa wniesiona po terminie nie zostanie rozpatrzona przez sąd (terminy odwoławcze
– dotyczą one tylko pracownika; sąd może jednak zdecydować o przywróceniu niektó-
rych terminów odwoławczych, jeśli pracownik ich nie dotrzymał bez swojej winy, np. był
obłożnie chory), albo
– z określonym roszczeniem nie można już w ogóle występować (terminy przedawnienia).
Najkrótsze terminy wynoszą 7 dni, najdłuższe 10 lat. Są także roszczenia, których dochodzenie
nie jest ograniczone żadnym terminem np. o ustalenie, że pracownika łączył z Twoją firmą
stosunek pracy.
Terminy odwoławcze
Termin 7 – dniowy
Służy on na:
– odwołanie się do sądu przez pracownika, któremu wręczyłeś wypowiedzenie umowy
o pracę. Termin biegnie od dnia doręczenia pisma wypowiadającego
(Uwaga! Pamiętaj, że w piśmie wypowiadającym umowę o pracę masz obowiązek zawrzeć
pouczenie pracownika o terminie na złożenie odwołania oraz wskazanie sądu, do którego
powinien je wnieść. Taki sam obowiązek spoczywa na Tobie, gdy zwalniasz pracownika
bez wypowiedzenia - np. z art. 52 albo 53 kp).
– odwołanie się do sądu przez pracownika, któremu odmówiłeś sprostowania świadectwa
pracy. Termin biegnie od dnia, w którym zawiadomiłeś pracownika o odrzuceniu jego
wniosku o sprostowanie świadectwa pracy.
– odwołanie się do sądu, gdy odrzuciłeś sprzeciw pracownika od kary porządkowej. Termin
biegnie od dnia zawiadomienia go o odrzuceniu sprzeciwu.
Termin 14 – dniowy
Przysługuje na:
– wystąpienie pracownika z żądaniem przywrócenia do pracy lub odszkodowania, jeśli
rozwiązałeś z nim umowę o pracę bez wypowiedzenia albo gdy stosunek pracy wygasł.
Termin biegnie od dnia doręczenia pracownikowi zawiadomienia o rozwiązaniu umowy
lub od dnia jej wygaśnięcia.
6
www.KadryOnline.pl
PostęPowanie Przed sądem Pracy
Pismo doręczone – niekoniecznie odebrane
Dzień doręczenia to ten, w którym oświadczenie woli pracodawcy (np. pismo
wypowiadające umowę o pracę lub rozwiązujące ją bez wypowiedzenia), doszło
do pracownika w taki sposób by mógł zapoznać się z jego treścią. Dla uznania,
że doręczenie nastąpiło, nie jest konieczne pokwitowanie przez pracownika od-
bioru pisma. Uznaje się je za doręczone także wówczas, gdy pracownik odmawia
przyjęcia nadanej przez pracodawcę listem poleconym przesyłki.
Na przykład:
Pracownik otrzymał od pracodawcy list polecony. Domyślając się, że pismo za-
wiera oświadczenie o rozwiązaniu stosunku pracy, odmówił pokwitowania jego
odbioru. W tej sytuacji pismo należy uznać za doręczone.
Terminy przedawnienia roszczeń
W razie wystąpienia do sądu po upływie terminu przedawnienia, należy liczyć się z tym, że
pozew zostanie oddalony.
Dzień rozpoczęcia biegu przedawnienia to ten, w którym roszczenie stało się wymagalne.
Natomiast wymagalne staje się najczęściej wówczas, gdy nadchodzi termin spełnienia okre-
ślonego świadczenia.
PrZyKłAD
Roszczenie o wypłatę wynagrodzenia za pracę za dany miesiąc staje się wymagalne
z dniem oznaczonym w Twojej firmie jako dzień wypłaty (np. 10. dnia miesiąca).
Z kolei roszczenie o wypłacenie ekwiwalentu za urlop, odszkodowania za skrócony
w trybie art. 36
1
kp. okres wypowiedzenia czy odprawy z tytułu rozwiązania umowy
o pracę z przyczyn niedotyczących pracownika – będzie wymagalne z dniem rozwią-
zania stosunku pracy. Bieg przedawnienia w tych przypadkach rozpocznie się więc
odpowiednio – od dnia wypłaty i od dnia rozwiązania stosunku pracy. Od tych dni,
do upływu okresu przedawnienia (w tym przypadku 3 lat) pracownik może wystąpić
przeciwko Twojej firmie do sądu z żądaniem zapłaty powyższych świadczeń.
Termin 1-roczny
Przysługuje on na wystąpienie przez Twoją firmę z roszczeniem o:
– naprawienie szkody, którą pracownik wyrządził Twojej firmie nieumyślnie (np. przez zanie-
dbanie) wskutek niewykonania lub nienależytego wykonania obowiązków pracowniczych,
7
www.KadryOnline.pl
PostęPowanie Przed sądem Pracy
– wyrównanie szkody wyrządzonej przez pracownika, który naruszył zakaz konkurencji,
– odszkodowanie w związku z nieuzasadnionym rozwiązaniem przez pracownika umowy
o pracę bez wypowiedzenia (art. 611 w związku z art. 55 § 11 kp.).
Bieg tych terminów rozpoczyna się od dnia, w którym dowiedziałeś się o wyrządzeniu szkody
przez pracownika. Nie może on jednak skończyć się później niż po upływie 3 lat od wyrzą-
dzenia tej szkody. Z kolei, jeśli naprawiłeś szkodę, którą pracownik wyrządził osobie trzeciej
przy wykonywaniu obowiązków służbowych, termin przedawnienia twego roszczenia wobec
pracownika o zwrot wypłaconego tej osobie odszkodowania rozpoczyna się w dniu, w którym
zapłaciłeś to odszkodowanie.
szkoda umyślna – dłużej się Przedawnia
Inaczej uregulowane jest przedawnienie roszczeń, gdy pracownik wyrządził Two-
jej firmie szkodę umyślnie (np. zrobił to specjalnie). Roszczenia takie przedaw-
niają się z upływem 3 lat od dnia, w którym dowiedziałeś się o szkodzie i o tym,
że spowodował ją konkretny pracownik. Nie później jednak niż z upływem 10 lat
od dnia, w którym szkoda powstała.
Termin 3-letni
Dotyczy większości roszczeń pracowników, jak chociażby roszczeń o świadczenia pieniężne,
np. o wypłatę wynagrodzenia za pracę, ekwiwalentu za niewykorzystany urlop wypoczynkowy,
odpraw, nagród jubileuszowych itp).
Termin 10 letni
Obejmuje roszczenia, o których rozstrzygnął już sąd, a wyrok jest prawomocny. Dotyczy także
sytuacji gdy zawarłeś z pracownikiem ugodę przed sądem lub pogodziła was komisja pojed-
nawcza. Jeżeli więc mimo wyroku bądź zawartej ugody pracownik nie płaci Twojej firmie
np. odszkodowania lub Ty nie wypłacasz mu zasądzonych (objętych ugodą) należności, macie
10 lat na wyegzekwowanie przysługujących wam kwot.
Bez terminu
Nie są ograniczone żadnym terminem roszczenia o ustalenie (przykładowo: że łączący strony
stosunek prawny, mimo że wynika np. z umowy zlecenia lub o dzieło, jest w istocie stosunkiem
pracy). A zatem powództwo o ustalenie istnienia stosunku pracy pracownik (lub inspektor
pracy) może wnieść w każdym czasie i nie ulega ono przedawnieniu.
8
www.KadryOnline.pl
PostęPowanie Przed sądem Pracy
Musisz zgłosić zarzut
Sąd uwzględni upływ przedawnienia tylko wówczas, gdy się na niego powołasz. Niezwykle
rzadko robi to z własnej inicjatywy (czyli z urzędu).
Jak przerwać bieg przedawnienia?
Możesz to zrobić przez wniesienie pozwu do sądu, wniosku do komisji pojednawczej lub
wystąpienie do sądu o wezwanie pracownika do próby ugodowej.
Gdy uPłynie Przedawnienie
Po upływie terminu przedawnienia roszczenia ze stosunku pracy, ten przeciwko
komu przysługuje roszczenie, może uchylić się od jego zaspokojenia, chyba, że
zrzeka się korzystania z zarzutu przedawnienia.
uchwała SN z 6 marca 1998 roku, III ZP 50/97
PrZyKłAD
Twój pracownik zwolniony ponad 3 lata temu wystąpił do sądu z roszczeniem o ekwi-
walent za niewykorzystany urlop. W tej sytuacji powinieneś już w odpowiedzi na pozew
lub podczas rozprawy wnosić o oddalenie powództwa ze względu na to, że roszczenie
pracownika uległo przedawnieniu. Jeżeli tego nie zrobisz, sąd zasądzi pracownikowi
ekwiwalent i będziesz musiał go zapłacić.
PrZyKłAD
Jeżeli na miesiąc przed upływem okresu przedawnienia wystąpisz do sądu z pozwem
przeciwko pracownikowi o zapłatę odszkodowania, to bieg przedawnienia przerwie się
w dniu wniesienia pozwu i nie upłynie w czasie trwania postępowania sądowego.
§
Podstawa prawna:
art. 30 § 5, art. 97 § 2
1
, art. 112 § 2, art. 264–265, art. 292–295 kp,
art. 442 Kodeksu cywilnego w związku z art. 291 § 3 kp.
9
PostęPowanie Przed sądem Pracy
www.KadryOnline.pl
iii
.
d
o
kt
óre
G
o
sądu
wnie
Ś
ć
s
P
r
a
wę
?
iii. do któreGo sądu wnieŚć sPrawę?
1. Sąd rejonowy czy okręgowy?
Zanim wniesiesz pozew, musisz ustalić, który sąd będzie właściwy do rozstrzygnięcia Twojej
sprawy.
Zasadą jest, że sądy rejonowe rozpoznają wszystkie sprawy, z wyjątkiem tych, dla których
zastrzeżona jest właściwość sądów okręgowych. W przypadku roszczeń ze stosunku pracy sąd
okręgowy rozstrzyga – z pewnymi, wymienionymi poniżej wyjątkami - w sprawach o rosz-
czenia pieniężne, w których wartość przedmiotu sporu przewyższa 75 tysięcy złotych, a także
wówczas gdy pracownik pozwie Cię np. o odszkodowanie i zadośćuczynienie, zarzucając Ci
naruszenie dóbr osobistych (godności, dobrego imienia itd.).
wartość Przedmiotu sPoru…
… wyraża się w kwocie pieniężnej, jakiej dochodzi się przed sądem. Nie wli-
cza się do niej odsetek, pożytków i kosztów, żądanych obok kwoty głównej.
W przypadku dochodzenia jednym pozwem kilku roszczeń - wartość przedmiotu
sporu stanowi ich suma.
Bez względu na wartość przedmiotu sporu do właściwości sądów rejonowych należą sprawy
z zakresu prawa pracy:
o ustalenie istnienia stosunku pracy,
o uznanie bezskuteczności wypowiedzenia,
o przywrócenie do pracy i przywrócenie poprzednich warunków pracy lub płacy,
o odszkodowanie w przypadku nieuzasadnionego lub naruszającego przepisy wypowie-
dzenia oraz rozwiązania stosunku pracy,
dotyczące kar porządkowych i świadectw pracy oraz roszczenia z tym związane.
2. W jakim mieście będzie toczyć się proces?
Możesz dokonać wyboru i pozew przeciwko pracownikowi złożyć:
w sądzie właściwym dla miejsca jego zamieszkania,
w sądzie właściwym dla miejsca wykonywania przez niego pracy, czyli dla miejscowo-
ści, w której faktycznie wykonywał on swoje podstawowe obowiązki, a gdy pracy nie
podjął – tam gdzie, zgodnie z postanowieniami umowy o pracę, miał ją wykonywać,
w sądzie właściwym dla siedziby Twojej firmy lub jednostki organizacyjnej (np. oddzia-
łu, filii), w której zatrudniałeś pracownika.
Taki sam wybór przysługuje pracownikowi.
PostęPowanie Przed sądem Pracy
10
iV
.
k
t
o
jest
str
oną
P
ostę
P
o
w
ania
?
www.KadryOnline.pl
Jeśli skierujesz pozew do sądu, który nie jest właściwy w danej sprawie, zostanie on przeka-
zany do sądu właściwego. Stanie się tak, np. gdy wniosłeś pozew do Sądu Rejonowego dla
Warszawy Pragi, podczas gdy Twoja firma ma siedzibę w dzielnicy, dla której właściwy jest
Sąd Rejonowy dla Warszawy Mokotowa.
§
Podstawa prawna:
art. 16–17, art. 19–21, art. 27, art. 461 § 1, § 1
1
Kodeksu postępowania cywilnego
iV. kto jest stroną PostęPowania?
Tak jak w innych procesach (np. cywilnym), stronami w postępowaniu przed sądem pracy
są powód (ten, który występuje z pozwem) i pozwany (ten, przeciwko któremu pozew
skierowano). Po obu stronach może występować także kilka osób. Na przykład – po stronie
powodowej – kilku spadkobierców zmarłego pracownika występujących o wypłatę odpra-
wy pośmiertnej. Po stronie pozwanej zaś przykładowo będący pracodawcami wspólnicy
spółki cywilnej lub pracownicy ponoszący wspólną odpowiedzialność za mienie powie-
rzone.
Przed sąd pracy możesz pozwać nie tylko osobę zatrudnioną na podstawie umowy o pracę,
ale również - zatrudnionego na podstawie powołania, wyboru, mianowania lub spółdzielczej
umowy o pracę oraz umowy o pracę nakładczą, a także spadkobierców wymienionych wyżej
osób.
§
Podstawa prawna:
art. 476 § 5 pkt 1 lit. a Kodeksu postępowania cywilnego
Niniejsza darmowa publikacja zawiera jedynie fragment
pełnej wersji całej publikacji.
Aby przeczytać ten tytuł w pełnej wersji
.
Niniejsza publikacja może być kopiowana, oraz dowolnie
rozprowadzana tylko i wyłącznie w formie dostarczonej przez
NetPress Digital Sp. z o.o., operatora
nabyć niniejszy tytuł w pełnej wersji
jakiekolwiek zmiany w zawartości publikacji bez pisemnej zgody
NetPress oraz wydawcy niniejszej publikacji. Zabrania się jej
od-sprzedaży, zgodnie z
.
Pełna wersja niniejszej publikacji jest do nabycia w sklepie