ELEKTRODIAGNOSTYKA - wykład
1
ELEKTRODIAGNOSTYKA
Polega na badaniu pobudliwości nerwowo-mięśniowej za pomocą prądu galwanicznego,
modulowanego w impulsy prostokątne lub trójkątne oraz prądu neofaradycznego.
Celem metody jest wykazanie zmian zachodzących w pobudliwości układu nerwowo-
mięśniowego w róŜnych stanach chorobowych oraz określenie parametrów prądu do
zabiegów elektrostymulacji słuŜących do pobudzania mięśni do skurczu.
Skurcz mięśni uzyskuje się poprzez bezpośrednie jego draŜnienie lub pobudzanie nerwu,
który go unerwia.
Metoda dwubiegunowa: bezpośrednie draŜnienie mięśnia wykonuje się układając
elektrody na końcach brzuśca mięśnia
Metoda jednobiegunowa: punkt motoryczny nerwu (punkt pośredni) odpowiada
miejscu na skórze, w którym nerw znajduje się najbliŜej jej powierzchni; punkt
motoryczny mięśnia (punkt bezpośredni) to miejsce, w którym nerw wnika do mięśnia
(duŜe mięśnie mogą mieć kilka)
Metoda:
- jakościowa – ocena skurczu mięśnia
Odnosi się do reakcji mięśni na prąd galwaniczny opisanej prawem Du Bois Reimonda:
Prąd w czasie przepływu przez mięśnie poprzecznie prąŜkowane nie wywołuje skurczu,
poniewaŜ nie zachodzi wtedy zmiana jego natęŜenia. Skurcz mięśnia uzyskuje się, gdy
zmiana natęŜenia jest dostatecznie duŜa.
Wzór Erba:
KZS>AZS
AOS>KOS
Rozszerzenie wzoru Erba: prawo skurczu
Zastosowanie słabego prądu stałego pozwala uzyskać skurcz mięśnia tylko przy
zamykaniu obwodu, w którym elektrodą czynną jest katoda (KZS).
W celu uzyskania skurczu przy zamykaniu lub otwieraniu obwodu, w którym elektrodą
czynną jest anoda (AZS, AOS) konieczne jest uŜycie prądu silniejszego. Wywołanie
skurczu przy otwieraniu obwodu prądu stałego, gdzie elektrodą czynną jest katoda (KOS)
wymaga uŜycia jeszcze silniejszego prądu.
W stanach chorobowych układu nerwowo-mięśniowego występują róŜnice w pobudliwości
nerwów i mięśni na impulsy elektryczne dotyczące odchyleń od prawa skurczu.
- wzmoŜona pobudliwość – gdy do wywołania skurczu wystarczy impuls prądu stałego o
natęŜeniu do 0,5 mA,
- obniŜona pobudliwość – do wywołania skurczu niezbędne jest natęŜenie do 20 mA.
JeŜeli mięsień pozostaje w ciągłym skurczu podczas całego czasu przepływu prądu
przerywanego to wskazuje na nadmierną pobudliwość. Zjawisko to określa się mianem
galwanotonus - występuje w ostrych stanach zapalnych neuronu ruchowego oraz w
tęŜyczce.
Leniwy skurcz mięśnia obserwuje się w uszkodzeniu nerwu ruchowego.
Prąd faradyczny – asymetryczny prąd indukcyjny o częstotliwości 50-100Hz.
- wywołuje skurcz tęŜcowy zdrowego mięśnia, utrzymujący się przez cały czas przepływu
prądu,
- w obniŜonej pobudliwości jego reakcja na prąd faradyczny jest osłabiona,
- brak reakcji na ten prąd świadczy o cięŜkim uszkodzeniu mięśnia.
ELEKTRODIAGNOSTYKA - wykład
2
Badanie pobudliwości mięśnia na prąd neofaradyczny słuŜy do określenia odczynu
zwyrodnienia.
Odczyn zwyrodnienia świadczy o stopniu uszkodzenia mięśnia oraz jego lokalizacji.
Podczas badania pobudza się mięsień do skurczu prądem stałym impulsowym
(prostokątnym) lub prądem neofaradycznym (impulsy trójkątne) układając elektrody
bezpośrednio na krańcach brzuśca mięśniowego lub pośrednio w punkcie motorycznym.
Całkowity odczyn zwyrodnienia – mięsień nie reaguje na prąd galwaniczny przerywany i
prąd neofaradyczny. Jeśli elektroda ułoŜona jest w punkcie motorycznym. Brak reakcji na
prąd neofaradyczny świadczy o cięŜkim uszkodzeniu mięśnia.
Metody ilościowe elektrostymulacji
Metody te pozwalają na liczbowe określenie zmian pobudliwości nerwowo-mięśniowej.
Pozwolą określić parametry prawidłowej stymulacji.
Miary pobudliwości:
- kąt nachylenia prostej narastania,
- czas uŜyteczny i natęŜenie,
- reobaza, chronaksja i wyznaczanie krzywej I/t,
- wartość prądowa akomodacji,
- współczynnik i iloraz akomodacji.
Kąt nachylenia prostej narastania – kąt zawarty pomiędzy krzywą wyznaczającą
narastanie natęŜenia w impulsie a osią czasu.
Czas uŜyteczny – najkrótszy czas trwania impulsu, który potrzebny jest do wywołania
skurczu mięśnia
NatęŜenie prądu – ma charakter odwrotnie proporcjonalny do czasu trwania impulsu
Reobaza – jest miarą pobudliwości tkanki. Odpowiada najmniejszemu natęŜeniu I
potrzebnemu do wywołania minimalnego, czyli progowego skurczu mięśnia prądem
prostokątnym o czasie trwania impulsu – 1000 ms.
DuŜe wartości reobazy świadczą o małej pobudliwości tkanki i odwrotnie.
Wartość progowa akomodacji – reobaza dla prądu trójkątnego.
Jest to najmniejsze natęŜenie I prądu trójkątnego o czasie trwania impulsu 1000ms,
które wywołuje skurcz mięśnia (reobaza dla prądu trójkątnego).
RóŜnice, jakie się obserwuje w reakcji mięśnia na impulsy trójkątne i prostokątne są
podstawą do określenia współczynnika akomodacji.
Chronaksja – miara pobudliwości tkanki pobudliwej wyraŜająca się w najkrótszym czasie
impulsu [ms] prądu stałego, prostokątnego, który powoduje reakcje tkanki w postaci
skurczu mięśnia lub powstania impulsu w nerwie.
Wartość chronaksji wyraŜa się w milisekundach. Im wartość chronaksji jest większa tym
pobudliwość jest mniejsza.
Mięśnie zginacza mają 2 razy mniejszą chronaksję niŜ prostowniki.
Krzywa I/t – krzywa zaleŜności natęŜenia prądu od czasu trwania impulsu
wywołującego skurcz progowy mięśnia
Współczynnik akomodacji określa zdolność przystosowania się mięśnia do wolno
narastającego natęŜenia w impulsie trójkątnym.
ELEKTRODIAGNOSTYKA - wykład
3
Współczynnik akomodacji – określa stopień zmian degeneracyjnych w układzie
nerwowo-mięśniowym.
V – w nerwicach wegetatywnych > 6
V – dla mięśni zdrowych ~3-6
V – dla mięśni uszkodzonych < 3
V – pełny odczyn zwyrodnienia – 1, zniesiona zdolność akomodacji, zdolność do reakcji
na wolno narastające natęŜenie w impulsie.
Iloraz akomodacji – oblicza się, gdy nie jest moŜliwe określenie wartości progowej
akomodacji reobazy oraz ma zastosowanie na okolicach wraŜliwych na działanie prądu
impulsowego (okolica głowy i szyi).
Obrazuje zdolność przystosowania mięśnia do wolno narastającego natęŜenia w impulsie.
Stosuje się impulsy trójkątne i prostokątne o czasie trwania impulsu 500ms.
Iloraz akomodacji
1 – całkowita utrata zdolności do akomodacji
1,1-1,5 – zmniejszona zdolność
1,6-2,5 – prawidłowa zdolność
3-4 – podwyŜszona zdolność