background image

2014-05-20

1

Podatkowa książka przychodów i 

rozchodów 

Podatek ustalony na podstawie zapisów w 
księdze i wykazany w deklaracji jest podatkiem 
należnym do momentu ewentualnego 
zakwestionowania wysokości tego 
zobowiązania przez organ podatkowy.

background image

2014-05-20

2

Skutki nieprowadzenia księgi w prawie karnym 

skarbowym 

Zgodnie z art. 60 § 1 k.k.s. kto wbrew 
obowiązkowi nie prowadzi księgi podlega 
karze grzywny do 240 stawek dziennych.

Podatnicy PIT 

Są zobowiązani do prowadzenia :

a)  ksiąg rachunkowych (pełnej księgowości), lub 

b)  podatkowej księgi przychodów i rozchodów.

podatnicy, którzy zasadniczo 

zanotowali w poprzednim roku 

obrotowym przychody netto co 

najmniej w wysokości 

1.200.000 euro

Do prowadzenia podatkowej księgi przychodów i 

rozchodów zobowiązane są następujące podmioty

a)  osoby fizyczne wykonujące działalność gospodarczą,

b)  spółki cywilne osób fizycznych wykonujące 

działalność gospodarczą,

c)  spółki jawne osób fizycznych oraz spółki partnerskie, 

wykonujące działalność gospodarczą.

d)  wykonujące działalność na podstawie umów 

agencyjnych i umów na warunkach zlecenia, zawartych 

na podstawie odrębnych przepisów,

e)  prowadzące działy specjalne produkcji rolnej, jeżeli 

osoby te zgłosiły zamiar prowadzenia tych ksiąg,

f)  duchowni, którzy zrzekli się opłacania 

zryczałtowanego podatku dochodowego.

background image

2014-05-20

3

Obowiązek prowadzenia księgi nie 

dotyczy osób, które

1)  opłacają podatek dochodowy w formach 
zryczałtowanych;

2)  wykonują wyłącznie usługi przewozu osób i 
towarów taborem konnym;

3)  wykonują zawód adwokata wyłącznie w zespole 
adwokackim;

4)  dokonują odpłatnego zbycia składników majątku:

a)  po likwidacji działalności gospodarczej prowadzonej 
samodzielnie,

b)  otrzymanych w związku z likwidacją spółki niebędącej 
osobą prawną lub wystąpieniem z takiej spółki.

Momenty założenia księgi (§ 10 ust. 1) 

a)  na dzień 1 stycznia roku podatkowego,

b)  na dzień rozpoczęcia działalności w ciągu 
roku podatkowego.

Zawiadomienie naczelnika urzędu skarbowego o założeniu 

księgi

w formie pisemnej właściwego naczelnika 
urzędu skarbowego o prowadzeniu księgi.

Termin: 20 dzień od dnia jej założenia, przy 
czym jest to termin ostateczny, zatem 
podatnik winien złożyć pisemne 
zawiadomienie najpóźniej do tego dnia.

naczelnik urzędu skarbowego właściwy 
według miejsca zamieszkania podatnika. 

background image

2014-05-20

4

Niewadliwość oraz rzetelność księgi

niewadliwe są te księgi, które są 
prowadzone zgodnie z zasadami 
zapisanymi w poszczególnych przepisach 
rozporządzenia i objaśnieniach do wzoru 
księgi zawartych w załączniku do 
rozporządzenia

Niewadliwość oraz rzetelność księgi

księga jest rzetelna, jeżeli dokonywane w niej zapisy odzwierciedlają stan 

rzeczywisty oraz gdy:

1)  niewpisane lub błędnie wpisane kwoty przychodu nie przekraczają łącznie 0,5% 

przychodu wykazanego w księdze za dany rok podatkowy lub przychodu 

wykazanego w roku podatkowym do dnia, w którym urząd skarbowy lub organ 

kontroli skarbowej stwierdził te błędy, lub

2)  brak właściwych zapisów jest związany z nieszczęśliwym wypadkiem lub 

zdarzeniem losowym, które uniemożliwiło podatnikowi prowadzenie księgi, lub

3)  błędy spowodowały podwyższenie kwoty podstawy opodatkowania, z 

wyjątkiem błędów polegających na niewykazaniu lub zaniżeniu kosztów zakupu 

materiałów podstawowych, towarów handlowych oraz kosztów robocizny, lub

4)  podatnik uzupełnił zapisy lub dokonał korekty błędnych zapisów w księdze 

przed rozpoczęciem kontroli przez urząd skarbowy lub przez organ kontroli 

skarbowej, lub

5)  błędne zapisy są skutkiem oczywistej omyłki, a podatnik posiada dowody 

księgowe odpowiadające warunkom określonym w szczegółowych przepisach tego 

rozporządzenia.

Sposób dokonywania zapisów w 

księdze

Zapisy w księdze winny być dokonywane w 
języku polskim i w walucie polskiej. Ponadto 
zapisy winny być dokonywane w sposób 
staranny, czytelny i trwały, na podstawie 
prawidłowych i rzetelnych dowodów. 
Spełnienie tych wszystkich wymogów wpływa 
na ocenę księgi jako rzetelnej.  

background image

2014-05-20

5

Poprawienie błędnych zapisów w 

księdze

Stwierdzone błędy w zapisach poprawia się 
przez:

1)  skreślenie dotychczasowej treści i wpisanie 
nowej, z zachowaniem czytelności błędnego 
zapisu, oraz podpisanie poprawki i umieszczenie 
daty dokonania poprawki lub

2)  wprowadzenie do księgi niewpisanych 
dowodów lub dowodów zawierających korekty 
błędnych zapisów.

Termin dokonywania zapisów

Zapisów w księdze przychodów i rozchodów należy dokonywać co do 

zasady na bieżąco, raz dziennie po zakończeniu dnia, nie później niż przed 

rozpoczęciem działalności w następnym dniu.

Podatnik może też dokonywać zapisów w porządku chronologicznym w 

terminie do 20 dnia każdego miesiąca za miesiąc poprzedni, jeśli:

w miejscu prowadzenia działalności gospodarczej prowadzi ewidencję 

sprzedaży bezrachunkowej; obowiązek prowadzenia tego rodzaju ewidencji 

nie dotyczy podatników dokonujących sprzedaży udokumentowanej wyłącznie 

fakturami w rozumieniu rozporządzenia w sprawie p.k.p.r., czyli fakturami VAT, 

rachunkami, fakturami korygującymi;

księga jest prowadzona przez biuro rachunkowe.

Podatnik może dokonywać zapisów w powyższym terminie (tj. do 20 dnia 

każdego miesiąca za miesiąc poprzedni) również wtedy, gdy nie prowadzi 

ewidencji sprzedaży, ale ewidencjonuje ją za pomocą kasy fiskalnej albo 

dokonuje sprzedaży udokumentowanej wyłącznie fakturami. 

Dokumenty księgowe obce - rodzaje i 

wymagania

wystawione przez kontrahentów faktury, 
rachunki i faktury korygujące,

wyciągi bankowe,

dokumenty celne,

noty korygujące,

potwierdzenia opłat pocztowych i bankowych,

inne dowody opłat.

background image

2014-05-20

6

Dokumenty księgowe własne 

faktury, rachunki dokumentujące sprzedaż,

dzienne zestawienie dowodów,

noty księgowe,

dowody wewnętrzne.

Dowodami księgowymi mogą być również inne 

dokumenty, które zawierają

określenie rodzaju dowodu i jego numeru 

identyfikacyjnego;

wiarygodne

określenie

stron

(nazwy,

adresy)

uczestniczących w operacji gospodarczej;

opis operacji (przedmiot operacji gospodarczej) oraz jej 

wartość i jeżeli jest możliwe ilościowe określenie;

przedmiot operacji gospodarczej i jego wartość oraz 

ilościowe określenie, jeżeli przedmiot operacji jest 

wymierny w jednostkach naturalnych,

datę wystawienia jeżeli jest zgodna z datą dokonania 

operacji, a gdy dowód został sporządzony pod inną 

datą niż dokonanie operacji gospodarczej – także datę 

dokonania operacji gospodarczej.

Kolumny 

1. Zawiera liczbę porządkową. Dozwolone jest 
prowadzenie numeracji ciągłej dla całego roku 
lub z podziałem na miesiące. Ponadto na 
podstawie tej numeracji opisuje się dowody 
księgowe stanowiące podstawę danego 
zapisu.

background image

2014-05-20

7

Kolumny 

2. Data księgowania wydatku wynikająca z 
dokumentu, który jest podstawą wpisu. 
Zwykle jest to data poniesienia wydatku, 
otrzymania towaru lub uzyskania przychodu, 
zestawienia sprzedaży.

3. Numer dowodu, na podstawie którego dokonujemy 

wpisu. W przypadku faktur wpisujemy nr zgodny z 

widniejącym na dokumencie zakupu czy też sprzedaży 

(czyli przyjęty przez daną jednostkę). Faktury 

sprzedażowe mogą mieć różny schemat numerowania, 

np. nr porządkowy/miesiąc/rok lub nr porządkowy/rok. 

Należy pamiętać, iż przyjęty schemat numerowania 

powinien obowiązywać przez cały rok podatkowy. 

Istotne jest również, aby numery na dokumentach 

sprzedażowych były nadawane kolejno bez przerw. 

Błędem jest bowiem sytuacja, w której jedna z faktur 

ma nr 3/2013 a kolejna 5/2013. Nie mogą więc 

powstawać luki.

4. W tej kolumnie wpisuje się nazwę podmiotu 
gospodarczego, z którym przeprowadzamy 
transakcję. W przypadku firmy - nazwę firmy, w 
przypadku osoby fizycznej - imię i nazwisko. Ta 
kolumna może pozostać pusta w przypadku 
sprzedaży bezrachunkowej.

5. Zawiera adresy kontrahentów, z którymi 
prowadzone są transakcje kupna lub sprzedaży.

6. Uwzględnia rodzaj przychodu lub wydatku. 

background image

2014-05-20

8

7. Ujmuje wartość sprzedaży towarów 
handlowych i usług.

8 Pozostałe przychody .

9. Sumuje kwoty kolumny 7 i 8.

10 . Obejmuje wartość zakupionych towarów handlowych i 

materiałów według ich cen zakupu.

11. Ujmuje koszty uboczne związane z zakupem np. koszty 

transportu, załadunku czy ubezpieczenia towaru podczas 

transportu.

12. Zawiera wartość wypłaconych pracownikom wynagrodzeń 

brutto (w gotówce i w naturze). Dotyczy zarówno pracowników 

zatrudnionych na umowę o pracę (podstawa dokumentacji - lista 

płac) oraz wynagrodzeń osób zatrudnionych na podstawie umów 

cywilnoprawnych (rachunek). Nie są tutaj ujmowane części 

wydatków ponoszone przez pracodawcę na ubezpieczenia 

społeczne pracowników (stanowią one pozostałe koszty - kolumna 

nr 13). 

13. Pozostałe koszty, czyli te nie ujęte w kolumnie 11 i 12. Zaliczą się 

do nich m.in. wydatki za media, amortyzacja czy wydatki związane z 

eksploatacją auta używanego dla celów prowadzonej działalności.

14. Łączne kwoty z kolumny 12 i 13.

15. Występuje jako kolumna wolna, w której 
podatnik ma możliwość wpisać inne zaszłości 
gospodarcze nie przyporządkowane do żadnej 
z pozostałych kolumn.

16. Zatytułowana Uwagi - pozwala na 
zamieszenie informacji dodatkowych 
dotyczących wpisu w danym wierszu np. 
informacje o opakowaniach zwrotnych.

background image

2014-05-20

9

Dodatkowe ewidencje

ewidencję środków trwałych oraz wartości 

niematerialnych i prawnych,

ewidencję wyposażenia,

imienne karty przychodów pracowników,

ewidencję sprzedaży (do jej prowadzenia zobowiązani 

są podatnicy, którzy prowadzą przedsiębiorstwo 
wielozakładowe, zlecili prowadzenie księgi biuru 
rachunkowemu, dokonują zapisów w terminie do 20 
dnia danego miesiąca),

ewidencję kupna i sprzedaży wartości dewizowych -
przy działalności kantorowej,

ewidencję pożyczek i zastawionych rzeczy - przy 
działalności lombardowej.

Ewidencja środków trwałych i WniP

Ewidencja ta powinna zawierać co najmniej następujące dane:

l liczbę porządkową,

l datę nabycia składnika majątku,

l datę przyjęcia do używania,

l określenie dokumentu stwierdzającego nabycie,

l określenie środka trwałego lub wartości niematerialnej i prawnej,

l symbol Klasyfikacji Środków Trwałych,

l wartość początkową,

l stawkę amortyzacyjną,

l kwotę odpisu amortyzacyjnego za dany rok podatkowy, 

narastająco za okres dokonywania tych odpisów,

l zaktualizowaną wartość początkową i zaktualizowaną kwotę 

odpisów amortyzacyjnych,

l wartość ulepszenia zwiększającą wartość początkową,

l datę likwidacji oraz jej przyczynę albo datę zbycia.

Ewidencja wyposażenia

Ewidencja wyposażenia powinna zawierać co najmniej 

następujące dane:

1)  numer kolejny wpisu,

2)  datę nabycia,

3)  numer faktury lub rachunku,

4)  nazwę wyposażenia,

5)  cenę zakupu wyposażenia lub koszt wytworzenia,

6)  numer pozycji, pod którą wpisano w księdze koszt 

związany z nabyciem wyposażenia,

7)  datę likwidacji (w tym również datę sprzedaży lub 

darowizny) oraz przyczynę likwidacji wyposażenia.

.

background image

2014-05-20

10

Karta przychodów pracowników

§ 5 ust. 2 określa minimalne elementy, jakie powinna ona zawierać. Są to 
następujące dane:

1)  imię i nazwisko pracownika,

2)  Numer Identyfikacji Podatkowej,

3)  numer Powszechnego Elektronicznego Systemu Ewidencji Ludności (PESEL),

4)  miesiąc, w którym nastąpiła wypłata,

5)  sumę osiągniętych w danym miesiącu przychodów brutto (w gotówce i w 
naturze),

6)  koszty uzyskania przychodu,

7)  składkę na ubezpieczenia społeczne (emerytalne, rentowe, chorobowe),

8)  podstawę obliczenia zaliczki w danym miesiącu,

9)  razem dochód narastająco od początku roku,

10)  kwotę należnej zaliczki na podatek dochodowy obliczonej zgodnie z 
przepisami ustawy o podatku dochodowym,

11)  składkę na powszechne ubezpieczenie zdrowotne,

12)  należną zaliczkę na podatek dochodowy,

13)  datę przekazania zaliczki na rachunek urzędu skarbowego, którym kieruje 
właściwy naczelnik urzędu skarbowego