background image

 

1

Spis treści: 

2. Minerały: definicje minerałów i skał, postać krystalograficzna, właściwości fizyczne minerałów  

3. Twardość (skala Mohsa),  

4. łupliwość, przełam, barwa, rysa, połysk,  

5. SKAŁY MAGMOWE,  grupa: piroksenów, amfiboli, łyszczyków,  

6. skaleni, skaleniowców, krzemionki,  grupa oliwinów.  

7. minerały poboczne skał magmowych, klasyfikacja skał magmowych, STRUKTURA 

8. Tekstura, KLASA: perydotytu, gabra i bazaltu, diorytu i andezytu, sjenitu i trachitu,  

9. klasa: granitu i ryolitu. Kartografia geologiczna: mapa geologiczna,  

10. ZASADY SPORZĄDZANIA PRZEKROJÓW GEOLOGICZNO-INŻYNIERYJNYCH, Zaburzenia ciągłe – fałd 

11. Zaburzenia nieciągłe – uskok 

12. Karta dokumentacyjna, Warunki i formy ułożenia niezaburzonych gruntów osadowych, 

13. Procesy gruntotwórcze: osady lodowcowe 

14. Osady aluwialne (typy erozji, kaptaż, procesy endo- i egzogeniczne) 

15. Tarasy rzeczne: transport rzeczny, transgresja i regresja morza, metoda refulowania gruntów, 
Osady Eoliczne: Deflacja, Korazja, Grunty eoliczne, rzeczne, naprężenia konsolidujące,  

16. lessy, Obieg wody w przyrodzie. STATECZNOŚĆ ZBOCZY:  

17. osuwisko  Rodzaje osuwisk, elementy osuwiska 

18. kategorie osuwisk, Pełzanie, zsuwy, osuwiska klasyczne, spływy, obrywy i osypy, Zbocze,  

19. USTALENIE KATEGORII GEOLOGICZNYCH: Projektowanie 

20. Dokumentowanie. Złożność budowy geologicznej,  

21. Warunki geotechniczne, Kategorie geotechniczne, Dokumentacja geotechniczna, Programowanie 
badań geotechnicznych, I Kategoria geotechniczna 

22.  II kat. geotechniczna, III kat. geotechniczna,  

23. Badania geotechniczne, 

24. Punkty Badawcze

 

3

-

 

ogniotrwałość 

2. właściwości kierunkowe (zależne od kierunku badań): 

-

 

twardość 

-

 

łupliwość 

-

 

przełam 

-

 

przewodność cieplna 

-

 

wł. optyczne 

 
Twardość – opór jaki stawia minerał zewnętrznemu działaniu mechanicznemu, zarysowaniu 
bądź  ścieraniu.  Cecha  stała  i  charakterystyczna  dla  każdego  minerału.  Twardość  względna 
określana przez rys powierzchni minerału minerałami wzorcowymi tworzącymi skalę Mohsa. 
 

Skala Mohsa 

1.

 

talk 

2.

 

gips 

3.

 

kalcyt 

4.

 

fluoryt 

5.

 

apatyt 

6.

 

ortoklaz 

7.

 

kwarc 

8.

 

topaz 

9.

 

korund 

10.

 

diament 

 
Talk
– można go zarysować aluminium lub paznokciem. 
Gips  –  można  go  zarysować  paznokciem.  Dwa  zrośnięte  kryształy  tworzą  „jaskółczy  ogon”. 
Ma  stały  kąt  łamania  światła.  Rozkładając  się  daje  początek  siarce.  Czasami  ma  kolor 
miodowy.  Alabaster  –  szlachetna  odmiana  gipsu  o  białej  barwie  chętnie  stosowana  w 
rzeźbiarstwie. 
Kalcyt  –  można  go  zarysować  drutem  miedzianym.  burzy  z  kwasem  solnym  tworząc  CO

2

Występuje w wapieniach, w morzach i miejscach wypływów gejzerów. Wrażliwy na działanie 
czynników atmosferycznych i chemicznych. Wykorzystywany do produkcji cementu. 
Fluoryt  –  można  go  zarysować  nożem.  Ma  fioletowy  kolor,  przez  co  często  mylony  jest  z 
bardzo twardym minerałem - ametystem. 
Apatyt  (scorzalit)  –  można  go  zarysować  nożem.  Wykorzystywany  jest  w  rolnictwie  jako 
nawóz. Ma pochodzenie częściowo organogeniczne (z guana). Miodowy. 
Ortoklaz  –  można  go  zarysować  stalą  nierdzewną  lub  narzędziową.  Rysa  biała.  Może  być 
różowy  lub  mięsisto  czerwony  (od  hematytu),  niekiedy  zielony  –  wtedy  nosi  nazwę 
amazonitu. 
Kwarc – ma bardzo wiele odmian. Wymiary do 1 m. Kryształ górski – bezbarwny, ametyst – 
fioletowy, cytryn – żółty, morion – czarny. 
Topaz –  ma białą rysę. 
Korund – ma zastosowanie w przemyśle. Odmiany: rubin, szafir. 

 

5

-

 

półmetaliczny, 

-

 

diamentowy, 

-

 

szklisty, 

-

 

tłusty, 

-

 

jedwabisty, 

-

 

perłowy. 

 
Inne: kruchość, kowalność, smak, zapach. 
 
 

SKAŁY MAGMOWE 

MINERAŁY SKAŁOTWÓRCZE SKAŁ MAGMOWYCH 

 

Krystalizująca  się  magma  tworzy  minerały.  Minerały  skałotwórcze  skał  magmowych  to 

takie,  które  biorą  udział  w  budowie  tych  skał.  Można  je  też  spotkać  w  innych  skałach. 
Większość  tych  minerałów  w  mniejszej  lub  większej  ilości  jest  też  w  skałach  osadowych  i 
metamorficznych. Wśród minerałów skałotwórczych skał magmowych wyróżniamy: 

-

 

minerały główne – ich udział decyduje o przynależności klasyfikacyjnej skały 

-

 

minerały  poboczne  –  pospolite  w  skałach  magmowych,  ale  w  małej  ilości  więc  nie 
odgrywają istotnej roli w ich klasyfikacji poza sporadycznymi przypadkami 

-

 

minerały akcesoryczne – występują sporadycznie, np. granaty 

Minerały  skałotwórcze  skał  magmowych  dzielimy  na  minerały  saliczne  (jasne)  i  maficzne 
(ciemne). 
 
Główne minerały skałotwórcze skał magmowych: 
1. grupa piroksenów 
 

Obejmuje  rozmaite  kryształy  mieszane  o  bardzo  zmiennym  składzie  chemicznym. 

Zawiera jony Mg, Fe i grupę krzemianów w postaci Si

2

O

6

. Krystalizują w układzie rombowym, 

pokrój słupkowy. Dobrze wykształcone okazy w przekroju prostopadłym do wydłużenia są 8-
boczne.  Przedstawiciele:  enstatyt,  bronzyt,  hipersten  (pirokseny  rombowe)  oraz  augit 
(piroksen 1-skośny). Barwa czarna; połysk szklisty, jedwabisty lub perłowy. Kryształy są małe, 
kilka  mm,  rzadziej  kilka  cm.  Może  być  mylony  z  amfibolami,  zwłaszcza  z  hornblendą. 
Występuje w skałach zasadowych i obojętnych. 
2. grupa amfiboli 

Głównym  przedstawicielem  jest  hornblenda  -  kolor  czarny,  rysa  biała,  pokrój 

słupkowy lub długosłupkowy, sześciokątny. 
3. grupa łyszczyków (miki) 
 

Przechodzą  w  czasie  w  minerały  wtórne  (ilaste).  Wyróżniamy  ciemne  (biotyt  – 

podobny  do  amfiboli;  wietrzejąc  przechodzi  w  kolor  miedziano  –  złoty,  tzw.  złoto  głupców) 
i  jasne  (muskowit  –  do  2  m

2

).  Mają  doskonałą  łupliwość,  twardość  2-3,  połysk  perłowy 

(szklisty). Grupa łyszczyki obejmuje głównie uwodnione glinokrzemiany potasu lub kationu 2 
bądź  3  wartościowego.  Typową  miką  jest  muskowit  Al

2

(OH)

4

[AlSi

3

O

10

]  oraz  biotyt 

K(Mg,Mn)

3

(OH)[AlSi

3

O

10

].  Mają  one  6-ciokątne  blaszki,  łupliwość  doskonała  (blaszkowa,  w 

 

7

MINERAŁY POBOCZNE SKAŁ MAGMOWYCH 

-

 

magnetyt  (FeOFe

2

O

3

)  –  wytwarza  pole  magnetyczne,  rysa  czarna,  daje  skale  czarne 

zabarwienie, 

-

 

hematyt (Fe

2

O

3

) – rysa wiśniowa lub czerwona, barwa czarna lub wiśniowo – czarna; 

zabarwia całą skałę na różowo i czerwono. Twardość 5,5 – 6. Odmianą jest śmietana 
hematytowa  o  twardości  1  –  główny  składnik  farb  występujący  w  Rudkach  (Góry 
Świętokrzyskie), 

-

 

piryt  (FeS

2

)  –  barwa  mosiężno  –  żółta,  rysa  czarna,  daje  skale  zabarwienie  czarne. 

Połysk metaliczny, twardość 6, 

-

 

cyrkon, rutyn, apatyt, ilmenit – rozpoznawane są pod mikroskopem.  

 
 
Minerały akcesoryczne skał magmowych: 

-

 

granat 

-

 

turmalin 

-

 

itp. 

 
 

KLASYFIKACJA SKAŁ MAGMOWYCH 

 

 

Istnieje  szereg  klasyfikacji  skał  magmowych  w  oparciu  o  kryteria  chemizmu,  składu 

mineralnego,  cech  strukturalnych  i  teksturalnych.  Dla  celów  praktycznych  w  inżynierii 
środowiska można użyć uproszczonej systematyki deLepperent’a zmodyfikowanej przez prof. 
Bolewskiego.  Klasyfikacja  ta  zakłada  analizę  na  podstawie  minerałów  głównych  i  form 
występowania skał.  
 
Struktura  –  wykształcenie  składników  skały;  na  pojęcie  to  składa  się  zespół  cech  skały 
zależnych  od  stopnia  wykrystalizowania  jej  składników,  wielkości  poszczególnych  ziarn 
minerału i kształtu ziarn.  
Podział struktury ze względu na stopień krystalizacji wyróżniamy:  

-

 

strukturę  pełnokrystaliczną  (holokrystaliczną)  –  wszystkie  składniki  skały  są 
składnikami krystalicznymi. Typowa dla skał głębinowych. 

-

 

Strukturę  częściowokrystaliczną  (hipokrystaliczną)  –  obok  składników  krystalicznych 
występuje szkliwo. 

-

 

Strukturę szklistą (hialinową) – charakterystyczna dla skał wylewnych wulkanicznych. 
Brak tu minerałów krystalicznych, gdyż wskutek nagłego ochłodzenia magma zastyga 
w  postaci  szkliwa  będąc  stopem  przechłodzonym.  Stan  szkliwa  jest  stanem 
nietrwałym. 

Podział struktury ze względu na wielkość składników: 

-

 

jawnokrystaliczna – ziarna o wymiarach >0,2 mm; wszystkie składniki widoczne gołym 
okiem.  

background image

 

9

oligoklaz.  Trachit  –  struktura  porfirowa;  ciasto  skalne  czerwone,  beżowe  lub  prawie  białe. 
Widoczne są w nim dwa kryształy: skaleni i czarnego biotytu.  
 
Klasa granitu i ryolitu 
Łączy  je  wspólna  cecha  –  udział  kwarcu  w  budowie  (powyżej  10%).  Struktura 
pełnokrystaliczna,  równoziarnista  lub  czasem  nierównoziarnista.  Skały  żyłowe  nazywane  są 
pegmatytami  –  struktura  wielkoziarnista  i  gruboziarnista.  Występują  tu  skalenie,  łyszczyki, 
kwarc,  czasem  pirokseny  i  amfibole.  Dominuje  szary  plagioklaz.  Do  skał  wylewnych 
zaliczamy:  smołowiec  (czarny),  perlit  (szkliwo  o  strukturze  kuleczkowej),  obsydian  (szkliwo 
ubogie w wodę), pumeks (szkliwo o strukturze gąbczastej). 
 
 
 

KARTOGRAFIA GEOLOGICZNA 

 

Mapa  geologiczna  –  zmniejszony  w  określonej  skali,  uproszczony  obraz  faktów 
geologicznych,  występujących  na  jakimś  obszarze,  uzyskany  przez  rzutowanie  pionowe  na 
płaszczyznę poziomą. Mapa powstaje w wyniku zdjęcia geologicznego terenu, tj. naniesienia 
na  podkład  topograficzny  wszelkiego  rodzaju  danych  geologicznych  i  ich  późniejszego 
przetworzenia. Sporządzane są one głównie w skali 1 : 50.000 (ew. 1 : 2.000 lub 1 : 500). 
Wyróżniamy następujące rodzaje map geologicznych: 

-

 

hydrogeologiczne, 

-

 

geologiczno-inżynierskie, 

-

 

surowców geologicznych, 

-

 

zakryte, 

-

 

określonych utworów geologicznych. 

 
 

Mapa zawiera: tytuł, numer arkusza, numer edycji, datę, nazwę, autorów, podziałkę liniową 
i  liczbową,  informacje  dotyczące  treści  mapy;  mapa  wpisana  jest  we  współrzędne 
geograficzne (co 5’). 
Treść mapy geologicznej przedstawia się za pomocą barw, symboli, znaków umownych. 
W Polsce najczęściej stosuje się barwy podane w tabeli. 
Przebieg  granic  na  mapach  i  planach  jest  graficznym  odwzorowaniem  w  skali  mapy  linii 
intersekcyjnych
,  czyli  krawędzi  przesunięcia  się  powierzchni  granicznych  utworów 
geologicznych z powierzchnią warstwy. Warstwy geologiczne charakteryzują się zwykle stałą 
miąższością  oraz  mają  strop  i  spąg.  Warstwa  ograniczona  jest  od  góry  stropem,  a  od  dołu 
spągiem.  
Miąższość warstwy – odległość mierzona prostopadle między stropem a spągiem warstwy.    
Wychodnia  warstwy  –  obszar  zawarty  między  liniami  intersekcyjnymi  stropu  i  spągu  danej 
warstwy na mapie i w terenie. 
Bieg  warstwy  –  kat  zawarty  między  kierunkiem  północnym,  a  linią  biegu  mierzony  zgodnie 
z ruchem wskazówek zegara. 

 

11

3. fałd leżący 
4. synklina 
5. antyklina

 

 

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

 
 
 
 
 
 
 

 
Zaburzenia nieciągłe – uskok 

 
1 skrzydło wiszące 
2 skrzydło zrzucone 
3 pozioma powierzchnia terenu 
4 powierzchnia uskoku 

a)

 

zrzut lub rozstęp pionowy 

b)

 

rozstęp poziomy 

c)

 

ślizg,  α  kat zapadu uskoku 

 

13

-

 

osady  chemiczne  –  powstałe  wskutek  procesów  chemicznych,  zależnych  od 
głębokości morza i odległości od brzegu. 

 
 

PROCESY GRUNTOTWÓRCZE 

 
1.  Osady  lodowcowe  (
nazywane  dyluwiami)  pokrywają  rozległe  tereny  północnej  i 
środkowej  Polski.  Występują  na  powierzchni  lub  pod  cienką  pokrywą  młodszych  osadów; 
bardzo  często  są  podłożem  budowlanym.  Najbardziej  charakterystycznymi  osadami  
polodowcowymi  są  moreny,  które  wyróżniają  się  znaczną  nieregularnością  układów  oraz 
bardzo  skomplikowanymi    warunkami  hydrogeologicznymi.  Odnosi  się  to  do  obszarów 
moren  czołowych  na  Pomorzu  i  Mazurach  jako  pozostałości  po  ostatnim  zlodowaceniu. 
Każde zlodowacenie pozostawiło po sobie w zasadzie następujące utwory: 

1)

 

pokład gliny morenowej oraz leżącą na nim serię piaszczysto-żwirową warstw 
wodno-lodowcową, 

2)

 

żwirowo-głazową morenę czołową, 

3)

 

rozległe piaszczyste stożki sandrowe, 

4)

 

iły zastoiskowe, 

5)

 

miejscami iły zastoiskowe/warwowe. 

Materiał  moreny  składa  się  z  piasków,  żwirów  i  głazów  oraz  gliny  pomieszanych  ze  sobą  i 
przeważnie nie warstwowanych. Nieraz spotyka się w morenach duże odłamy oderwane od 
podłoża lodowca i tkwiące wśród utworów młodszych. 
 
Osady: 
-  gliny  zwałowe  są  nie  warstwowane  w  profilu  geologicznym,  bardzo  urozmaicone, 
odznaczają się większą regularnością aniżeli osady moren czołowych. 
-  bruk morenowy   powstaje z  rozmycia   moreny , jest  to nagromadzenie  większych  głazów 
na  stropie  warstwy    podłoża,  w  wielu  przypadkach  utrudnia  prowadzenie  prac 
fundamentowych i wykopów. 
Miąższość  osadów  osiąga  w  Polsce  200  m,  w  okolicach  na  północ  od  Bydgoszczy  nawet  do 
120 m. 
 
Do 

osadów 

pochodzenia 

lodowcowego 

zaliczamy 

utwory 

rzeczno-lodowcowe 

(fluwioglacjalne). Wyróżniają się one większą regularnością niż utwory morenowe , a spośród 
najważniejszych utworów fluwioglacjalnych można wymienić: 
-  sandry  -  napływowe  stożki  gruntów  piaszczystych  naniesionych  przez  wody  roztopowe 
wypływające spośród lodowców. Są one prawie poziomo warstwowane lub wyklinowują się. 
- iły warwowe - utworzone z na przemian ległych jaśniejszych warstewek pyłu osadzonego w 
jeziorze w czasie lata oraz ciemniejszych warstewek iłu osadzonego w zimie. Warstewki te są 
bardzo cienkie od ułamka mm do kilku cm. 
 
 

 

15

-

 

torf pośredni – drzewny, 

-

 

torf wysoki – sfangowy. 

 
 

TARASY RZECZNE 

 
Transport rzeczny: 
Materiał może być transportowany przez rzekę w stanie zawiesin, poruszać skokowo lub być 
wleczony po dnie w zależności  od prędkości nurtu. Powstaje taras akumulacyjny. Powoduje 
to  etapowe  rzeźbienie  podłoża,  przez  które  przepływa  rzeka.  Powstaje  taras  erozyjny  – 
wewnątrz  płynie  rzeka.  Znowu  następuje  nanoszenie  materiału  i  mamy  do  czynienia  z 
tarasem akumulacyjnym. I tak dalej na zmianę. 
 
Rzeka  ma  charakter  infiltracyjny  gdy  oddaje  nadmiar  wody  do  podłoża.  Jeśli  rzeka  zbiera 
wody powierzchniowe i podziemne oraz stabilizuje je na swoim poziomie to mówimy, że ma 
ona charakter drenujący
 
Transgresja morza – jego wchodzenie w głąb lądu. 
Regresja morza – jego cofanie się. 
 
Metoda refulowania gruntów: 
Hydrodynamiczne  urabianie  piasku  pochodzącego  z  rewy;  woda  opada  a  grunt  osiada. 
Grunty refulowane są wzmacniane metodą wybuchów. 
 
Części skały macierzystej: dyluwium, oluwium, eluwium, koluwium, iluwium. 
 
 

OSADY EOLICZNE 

 
Zaliczamy do nich wydmy oraz lessy. Głównym czynnikiem powodującym ich powstanie jest 
wiatr.  Procesy  korozji  i  deflacji  odgrywają  także  dużą  rolę.  Deflacja  to  proces  wywiewania 
najdrobniejszych  części  minerałów  skał  z  podłoża.  Korazja  to  niszczenie  powierzchni  skał  w 
wyniku uderzania unoszonych przez wiatr części mineralnych. 
 
Grunty eoliczne – powierzchnia matowa. Piasek pochodzenia eolicznego ma najdrobniejsze 
frakcje,  ziarna  matowe  i  obtoczone.  Tworzy  riplemarki  -  charakterystyczne  formy  powstałe 
na  powierzchni  pokrytej  piaskiem  w  wyniku  akumulacyjnej  działalności  wiatru.  Swoim 
kształtem przypominają równomiernie rozmieszczone zmarszczki.) 
Grunty rzeczne – powierzchnia gładka. 
 
Naprężenia konsolidujące: 
Pokazać  podobieństwa  i  różnice  pomiędzy  wpływem  lodowca  i  wydmy  na  podłoże  -> 
lodowiec oddziałuje także poprzez wodę. 

background image

 

17

Naruszenie równowagi może powstać z nagłym osunięciem mas gruntu. Takie naruszenie 
równowagi nazywamy osuwiskiem
Są  najczęstszymi  przypadkami  i  powstają  w  różnych  miejscach  skłonu  w  warunkach 
wzrostu obciążenia  na zbocze lub też zmniejszenia się jego wewnętrznej wytrzymałości. 
Wzrost  obciążeń  może  mieć  miejsce  przy  zabudowie  zbocza,  przy  wzroście  ciężaru 
objętościowego  mas  gruntowych,  w  wyniku  np.  nawodnienia  bądź  obniżenia  poziomu 
wód gruntowych (wzrost strefy kapilarnej). 
 
Przy  nasycaniu  gruntów  wodą  obserwujemy  zmianę  ciężaru  objętościowego. 
Zmniejszenie  wytrzymałości  w  warunkach  naturalnych  zbocza  następuje  w  wyniku 
spadku  wartości  liczbowych,  jego  parametrów  mechanicznych  np.  kąta  tarcia  wew.  I 
spójności lub np. w wyniku nawilgocenia 
 
Można wydzielić przypadki osuwiska: 
a)

 

z obrotem - z krzywoliniową powierzchnią poślizgu, potocznie zwane osuwiskiem 

b)

 

z poślizgiem - wzdłuż powstałej powierzchni poślizgu, potocznie zwane osuwiskiem z 
suwem 

c)

 

ze spływem - błotne potoki gruntu przesyconego wodą, potocznie zwane spływem ze 
skarpy 

 
Rodzaje osuwisk: 

a)

 

osuwisko  delapsywne  -  podmycie  podstawy  przez  wody  (tzw.  abrazja  brzegowa); 
walcowa powierzchnia poślizgu, 

b)

 

osuwisko  detruzywne  -  pionowe  rozwarstwienie  gruntu,  jeżeli  w  szczeliny  dostanie 
się woda to następuje spływ całej masy osuwiskowej, 

c)

 

osuwisko  deluwialne  -  materiał  „przyklejony”  na  powierzchni,  przyczyną  spływu 
masy np. woda opadowa powodująca  poślizg (na zasadzie suchego mydła polanego 
wodą) w związku z czym powierzchnia osuwiska wytarza się samoistnie; impulsem do 
poślizgu może być przekroczenie fali dźwiękowej przez samoloty. 

  Przy niewielkiej powierzchni nachylenia zbocza, masy przesuwają się  w dół 

a)

 

przemieszczenia w osuwisku o wklęsłej powierzchni, 

b)

 

osuwisko  zwarte  (asekwentne)  -  powierzchnia  poślizgu  kołowo  -  walcowa, 
wytwarza się samoistnie. W górnej części powstają rysy i pęknięcia, 

c)

 

osuwisko detrytyczne - powstają na pogórzu.  

 
No osuwisko konsekwentne? no nie wiecie? to takie, które powstaje w skutek 
przemieszczania się mas skalnych po powierzchni strukturalnej, mamy osuwiska 
konsekwentno-strukturalne, konsekwentno-szczelinowe i konsekwentno-zwietrzelinowe, 
których już mi się nie chce opisywać, no chyba, że mnie ładnie poprosicie   
Elementy osuwiska:  
- nisza osuwiskowa  
- język osuwiskowy  
- pierwotna powierzchnia zbocza  

 

19

- korpus- pomiędzy podstawą zbocza a koroną. 
 
Elementy geometryczne zbocza: 
- strefa zasięgu osuwiska – od korony do podnóża, 
- obszar oderwania - od pierwszej  rysy i szczeliny do byłej krawędzi górnej, 
- koluwia - wszystko co „zjechało”, 
- jęzory koluwialne - część materiałów wypchnięta do góry, 
- jeziorka z roślinnością bagienną powstają na granicy jęzorów koluwialnych. 
 
 

USTALENIE KATEGORII GEOLOGICZNYCH 

 
Obejmuje dwa zasadnicze etapy, do których zaliczamy: 

a)

 

projektowanie, 

b)

 

dokumentowanie. 

 
 
Projektowanie: 
1. określenie celu badań 
2.  analiza materiałów archiwalnych i literatury 
3.analiza zdjęć lotniczych i satelitarnych 
4. przegląd terenu 
5. projekt prac geologicznych 
6. określenie zakresu badań 

 

21

 

Warunki geotechniczne: 

-

 

proste - jednorodne genetycznie, poziom wody poniżej posadowienia, 

-

 

złożone - niejednorodne, nieciągłe warstwy, poziom wody w poziomie 
posadowienia, brak osuwisk, 

-

 

skomplikowane - niekorzystne zjawiska, obszary delt. 

 

KATEGORIE GEOTECHNICZNE 

Kategoria geotechniczna – określa zagrożenie bezpieczeństwa obiektu wynikające ze stopnia 
skomplikowania  projektowanej konstrukcji, jej  fundamentów  i  oddziaływań oraz warunków 
geotechnicznych,  mająca  wpływ  na  zaprogramowanie  rodzaju  i  zakresu  badań 
geotechnicznych, obliczeń projektowanych i kontroli konstrukcji. 
 

DOKUMENTACJA GEOTECHNICZNA 

Dokumentacja powstała na podstawie zespołu czynności badawczych, wykonywanych w celu 
określenia  rodzaju,  właściwości,  cech  wytrzymałościowych  i  odkształcalności  gruntów,  och 
zmienności, poziomu wody gruntowej oraz stateczności wykopów i nasypów. 
 
Najczęściej uwzględnia się następujące elementy zjawiska: 

-

 

odkształcenie współpracującego układu konstrukcja – podłoże, 

-

 

zmiany warunków wodnych, 

-

 

skurcz i pęcznienie, 

-

 

powierzchniowe ruchy mas ziemnych (osuwiska, zsuwy, pełzanie, itp.), 

-

 

osiadanie zapadowe, 

-

 

zmiany termiczne w gruncie, 

-

 

szkody górnicze, 

-

 

skutki technologiczne robót (wpływ wibracji, konsolidacji, itp.). 

 

PROGRAMOWANIE BADAŃ GEOTECHNICZNYCH 

Ustalanie kategorii geotechnicznych. 
Opracowanie programu badań geotechnicznych zależy od ustalenia kategorii geotechnicznej. 
Program opracowuje się na podstawie materiałów archiwalnych, wizji lokalnych oraz danych 
o budowli. 
 
 

KATEGORIE GEOTECHNICZNE: 

a)

 

kategoria I 

Obejmuje  proste  konstrukcje  w  niewielkich  obiektach  budowlanych  i  prostych  warunkach 
gruntowych, dla których wystarcza jakościowe określenie właściwości gruntów. 
Badania  kategorii  I  można  stosować  jedynie  przy  wstępnie  rozpoznanych  warunkach  gruntowych, 
niewielkich obiektach i gdy zagrożenie życia i mienia jest małe. 
Stosowanie kategorii I jest możliwe tylko w przypadkach zwykłych konstrukcji, gdy występują proste 
warunki  gruntowe,  przy  czym  uwzględniać  należy  doświadczenia  uzyskane  z  obserwacji  sąsiednich 
budowli. 

 

23

-

 

przejścia komunikacyjne pod drogami o dużym natężeniu ruchu, 

-

 

duże mosty, wiadukty, estakady, 

-

 

fundamenty maszyn o znacznym obciążeniu dynamicznym, 

-

 

skomplikowane konstrukcje nabrzeżne, 

-

 

obiekty zakładów stosujących niebezpieczne substancje chemiczne, 

-

 

głębokie wykopy wykonywane w pobliżu budowli, 

-

 

konstrukcje osłonowe reaktorów jądrowych itp., 

-

 

tunele  w  skałach  miękkich  i  spękanych  obciążone  wodami  naporowymi  lub 
wymagające szczelności. 

 

BADANIA GEOTECHNICZNE 

Z  badań  geotechnicznych  należy  dostarczyć  odpowiednich  danych  dotyczących  warunków  wodno-
gruntowych  w  obrębie  i  otoczeniu  terenu  przeznaczonego  pod  zabudowę,  niezbędnych  do 
właściwego  wyznaczenia  podstawowych  właściwości  podłoża  gruntowego  i  wiarygodnego 
oszacowania wartości charakterystycznych parametrów podłoża gruntowego, które zostaną użyte w 
obliczeniach projektowych. 
Warunki  gruntowe,  które  mogą  mieć  wpływ  na  podjęcie  decyzji  co  do  kategorii  geotechnicznej, 
powinny  być  określone  możliwie  najwcześniej,  ponieważ  rodzaj  i  zakres  badań  jest  związany  z 
kategorią  geotechniczną  konstrukcji.  Aby  umożliwić  sprawdzenie  założeń  projektowych,  badania 
powinny obejmować wizję terenu budowy nie później niż w czasie badań terenowych. 
Aby upewnić się, że badania obejmują właściwą strefę podłoża, szczególną uwagę należy zwrócić na 
następujące cechy geologiczne: 

-

 

profil gruntu, 

-

 

kawerny krasowe i wykopy wykonane przez człowieka, 

-

 

procesy niszczące skały, grunty i materiały nasypowe, 

-

 

warunki hydrogeologiczne, 

-

 

uskoki, spękania i inne nieciągłości, 

-

 

pełzanie gruntów i mas skalnych, 

-

 

występowanie gruntów i skał pęczniejących i zapadowych, 

-

 

obecność odpadów lub innych produktów działalności ludzkiej. 

Należy wziąć pod uwagę historię działki i jej okolic. Badaniami należy objąć przynajmniej te utwory, 
które  zostały  ocenione  jako  istotne  dla  problemu,  i  poniżej  których  podłoże  nie  ma  już  istotnego 
wpływu na realizację konstrukcji. 
Inne  skutki  oddziaływania  czasu  i  środowiska  na  wytrzymałość  i  inne  właściwości  materiałów,  np. 
nory powstałe na skutek działania zwierząt: 

-

 

trzęsienia ziemi, 

-

 

ruchy  podłoża  w  wyniku  obniżania  spowodowane  robotami  górniczymi  lub  innymi 
przyczynami, 

-

 

wrażliwość konstrukcji na deformację, 

-

 

wpływ nowej konstrukcji na istniejące konstrukcje i instalacje.