w w w . e l e k t r o . i n f o . p l
n r 4 / 2 0 0 5
o c h r o n a p r z e c i w p o r a ż e n i o w a
52
o c h r o n a p r z e c i w p o r a ż e n i o w a
ochrona przeciwporażeniowa
w gospodarstwach rolnych
i ogrodniczych
zasilanych z agregatów prądotwórczych
mgr inż. Zdzisław Strzeżysz – WIGE Warszawa, mgr inż. Julian Wiatr
I
nstalacje odbiorcze w gospodar-
stwach rolnych i ogrodniczych na-
leży projektować zgodnie z zalecenia-
mi normy PN-IEC 60364-7-705 Insta-
lacje elektryczne w obiektach budow-
lanych. Instalacje elektryczne w go-
spodarstwach rolniczych i ogrodni-
czych. Wymagania normy są bardzo
ostre i zachowanie ich przy zasilaniu
z sieci jest dość trudne do zrealizo-
wania. Podczas zasilania z agregatu
mogą pojawić się dodatkowe proble-
my z zachowaniem skutecznej ochro-
ny przeciwporażeniowej przez samo-
czynne wyłączenie. Zagadnienia
ochrony przeciwporażeniowej w go-
spodarstwach rolnych i ogrodniczych
były już wielokrotnie omawiane
przez dr. inż. Lecha Danielskiego
i dr. inż. Witolda Jabłońskiego z Poli-
techniki Wrocławskiej, autorzy ogra-
niczyli się jednak tylko do zagadnień
właściwej współpracy agregatu z sie-
cią elektroenergetyki oraz ochrony
przeciwporażeniowej na styku agre-
gatu z Rozdzielnicą Główną Niskiego
Napięcia.
Elektroenergetyczne sieci niskie-
go napięcia na terenach wiejskich
w większości przypadków zostały
wybudowane w okresie powszech-
nej elektryfikacji wsi, gdy przewidy-
wało się niewielkie obciążenie w bu-
dynkach gospodarstw wiejskich, co
powoduje teraz konieczność moder-
nizacji tych sieci w celu przystosowa-
nia ich do rzeczywistych obciążeń.
Mając na uwadze rodzaj zabudowy
wiejskiej, zasilanie poszczególnych
budynków jest realizowane w ukła-
dzie magistralnym. Dyslokacja sta-
cji transformatorowych SN / nN jest
uzależniona od stopnia zurbanizowa-
nia terenu i na ogół rzadka. Wszyst-
ko to powoduje, że wykonanie zasi-
lania dwustronnego, które umożliwi-
łoby zapewnienie ciągłości zasilania
dla gospodarstw hodowlanych lub
ogrodniczych stwarza wiele trudno-
ści zarówno technicznych, jak też eko-
nomicznych. Zasilanie jednostronne
w przypadku gospodarstw hodowla-
nych ma zbyt małą niezawodność,
a każda przerwa w dostawie energii
elektrycznej z systemu elektroenerge-
tycznego stwarza zagrożenie powsta-
nia dużych strat, na które narażony
jest właściciel gospodarstwa hodow-
lanego lub ogrodniczego.
W celu poprawienia istniejących
warunków zasilania w wielu gospo-
darstwach hodowlanych oraz ogrod-
niczych (uprawa w szklarniach) stosu-
je się, jako awaryjne źródło zasilania,
zespoły spalinowo-elektryczne, które
są uruchamiane w przypadku przerw
w dostawie energii elektrycznej z sys-
temu elektroenergetycznego.
Rozwiązanie takie jest popraw-
ne pod warunkiem spełnienia pod-
stawowych zasad współpracy zespo-
łu spalinowo-elektrycznego z siecią
elektroenergetyczną oraz zachowania
ochrony przeciwporażeniowej w za-
silanych odbiornikach energii elek-
trycznej, zarówno przy zasilaniu z sie-
ci elektroenergetycznej, jak i zespołu
spalinowo-elektrycznego.
Praktyka pokazuje, że właściciele
gospodarstw instalują zespoły spa-
linowo-elektryczne bez uzgodnie-
nia z właścicielem sieci elektroener-
getycznej oraz bez sprawdzenia wa-
runków zasilania odbiorników z awa-
ryjnego źródła zasilania (często insta-
lowany zespół spalinowo-elektryczny
nie pokrywa zapotrzebowanej mocy
przez odbiorniki).
ochrona
przeciwporażeniowa
Zespół spalinowo-elektryczny
(agregat) w stosunku do systemu
elektroenergetycznego jest źródłem
„miękkim”, w którym impedancja
obwodu zwarciowego ulega szybkim
zmianom w czasie zwarcia. Problem
zmiany impedancji obwodu zwarcio-
wego na zaciskach generatora zespo-
łu wyjaśnia rysunek 1 i 2. Zmiana
rozkładu strumienia magnetycznego
stojana zachodząca w czasie trwania
zwarcia powoduje, że strumienie ma-
gnetyczne stojana oraz wzbudzenia
w stanie ustalonym zwarcia skiero-
wane są w kierunkach przeciwnych.
Rys. 1 Schematyczny przekrój przez
maszynę synchroniczną [1]
Rys. 2 Przebiegi wypychanego poza wirnik strumienia stojana w czasie zwarcia:
a) stan podprzejściowy, b) stan przejściowy, c) stan ustalony zwarcia [2]
Rys. 3 Charakterystyka prądu zwarciowego w funkcji czasu dla różnych typów
agregatów (impedancja zewnętrzna bliska zeru): 1) PAD-30-3 / 400,
2) PAD-16-3 / 400, 3) PAD-8-3 / 400, PAB-4-3 / 400 [3]
e.i-04-2005.indb 52
e.i-04-2005.indb 52
2005-03-21 15:45:48
2005-03-21 15:45:48
w w w . e l e k t r o . i n f o . p l
n r 4 / 2 0 0 5
53
Strumień wzbudzenia ulega osłabie-
niu, co jest jednoznaczne ze wzrostem
reaktancji zwarciowej generatora. Po-
nieważ strumień magnetyczny stoja-
na przechodzi przez drogę o zmienia-
jącej się oporności magnetycznej, ge-
nerator stanowi źródło o zmiennej re-
aktancji obwodu zwarciowego (reak-
tancja uzwojenia zależy od oporności
magnetycznej drogi strumienia, która
w generatorze w czasie zwarcia ulega
zmianie) [1].
Zmiany te powodują trudności
w zachowaniu warunku samoczyn-
nego wyłączenia zasilania. Problemy
te uwypuklają się szczególnie w ze-
społach starego typu, wycofywanych
z eksploatacji w Siłach Zbrojnych.
Przebiegi prądów zwarciowych na za-
ciskach generatora w wybranych ze-
społach wycofywanych z wojska zo-
stały przedstawione na rysunku 3.
W nowoczesnych zespołach spa-
linowo-elektrycznych producent za-
pewnia (wskutek działania ukła-
dów automatyki) utrzymanie prądu
zwarciowego na zaciskach generato-
ra o wartości 3
⋅I
n
przez 10 s (warto-
ści te stanowią górną granicę przekro-
czenia, które spowoduje przegrzanie
izolacji uzwojeń generatora). Z tego
względu do obliczeń skuteczności sa-
moczynnego wyłączenia można przyj-
mować wartość reaktancji zwarciowej
generatora X
k1G
(na jego zaciskach)
wyliczoną ze wzoru:
X
X
U
S
k G
nG
nG
nG
1
2
0 33
0 33
=
⋅
=
⋅
,
,
Wynika to z następującego rozu-
mowania:
Z
X
U
I
U
U
I
U
I
U
const I
I
X
G
G
nG
nG
nG
nG
nG
k G
nG
k
≈
=
⋅
⋅
=
=
⋅
⋅
=
=
= ⋅
⇒
2
0
0
0
1
3
3
3
3
;
1
1
0
1
3
0 33
G
nG
k G
U
I
X
=
=
⋅
=
⋅
,
gdzie:
U
nG
– napięcie znamionowe genera-
tora zespołu spalinowo-elektryczne-
go, w [kV],
S
nG
– moc znamionowa generatora
zespołu spalinowo-elektrycznego,
w [MVA].
Na rysunku 3 przedstawiono
uproszczone charakterystyki zmien-
ności reaktancji zwarciowej w genera-
torze oraz zmienności prądu zwarcio-
wego na zaciskach generatora.
Dla generatora o mocy S=100 kVA
bez regulacji zwarciowej prądu
wzbudzenia (x
”
d
=4,5 %; x
’
d
=35 %;
x
d
=300 %): X
G
=1,6
Ω; I
"
k
=3211,3 A;
I
’
k
=412,88 A; I
k
=48,17 A wartość usta-
loną prąd zwarciowy uzyskuje bardzo
szybko, wskutek czego spełnienie wa-
runku samoczynnego wyłączenia jest
praktycznie niemożliwe. Przy zasto-
sowaniu zwarciowego regulatora prą-
du wzbudzenia, przez 10 s impedancja
na jego zaciskach wyniesie 0,33
⋅X
nG
,
natomiast prąd zwarcia jednofazowe-
go (konieczny dla oceny samoczynne-
go wyłączenia) wyniesie:
I
U
X
A
k
k G
1
0
1
0 8
0 8 230
0 528
384 48
=
⋅
=
⋅
=
,
,
,
,
przy I
n
=144,34 A i nastawie wy-
łącznika głównego wynoszącej
2
⋅I
n
=288,68 A, zapewni samoczynne
wyłączenie w wymaganym czasie.
Częstym błędem popełnianym
przez mniej doświadczonych projek-
tantów jest przyjmowanie impedan-
cji zwarciowej generatora na podsta-
wie impedancji transformatora o mo-
cy równej mocy generatora zespołu
spalinowo-elektycznego. Dla porów-
nania tych wartości w tabeli 1 zostały
przedstawione impedancje wybranych
transformatorów oraz generatorów.
Porównując dane przedstawione
w tabeli 1 widać, jak duże rozbież-
ności występują w wartościach im-
pedancji zwarciowych obydwu źró-
deł (transformator zachowuje prak-
tycznie stałą wartość impedancji
zwarciowej w czasie trwania zwar-
cia). W przypadku, gdy zespół spa-
linowo-elektryczny jest oddalony
o kilkanaście metrów od zasilanej
rozdzielnicy, wartość impedancji ob-
wodu zwarciowego w dalszym ciągu
rośnie i powoduje dalsze zmniejsza-
nie się prądów zwarciowych. Znaczna
wartość reaktancji obwodu zwarcio-
wego zasilanego przez generator ze-
społu spalinowo-elektrycznego może
być powodem nieskutecznej ochro-
ny przeciwporażeniowej w instala-
cji, w której zastosowano samoczyn-
ne wyłączenie. Obwód zwarciowy dla
potrzeb ochrony przeciwporażenio-
wej przedstawia rysunek 5.
układy sieci
– praca agregatu
Spośród trzech układów sieci: TT,
IT i TN (TN-C; TN-C-S i TN-S), do za-
silania obiektów budowlanych najbar-
dziej nadaje się układ TN-S lub TN-C-S.
Moc
transformatora
lub generatora
Impedancja
transformatora
na jego
zaciskach
Z
KT
=U
Kr
(U
2
n
/ S
n
)
Reaktancja generatora na jego zaciskach
przyjmowana dla obliczania skuteczności
samoczynnego wyłączenia (rezystancja
uzwojeń stanowi zaledwie 0,03
⋅
X
G
i może zostać pominięta
w obliczeniach praktycznych)
X
k1G
=0,33 (U
2
n
/ S
n
)
[kVA]
[
Ω
]
[
Ω
]
100
160
250
400
500
0,072
0,045
0,028
0,018
0,014
0,528
0,330
0,211
0,132
0,106
Tab. 1 Zestawienie impedancji transformatora i generatora o tej samej mocy [11]
U
o
[V]
Czas wyłączenia [s]
120
230
277
400
>
400
0,8
0,4
0,4
0,2
0,1
Tab. 2 Maksymalne czasy wyłączenia
w układzie TN [8]
Rys. 4 Unormowane charakterystyki generatora z układem regulacji prądu wzbu-
dzenia: a) zmienności reaktancji zwarciowej generatora:
X
X
f T
k G
nG
k
1
100
⋅
=
%
( )
b) zmienności prądu zwarciowego generatora przy zwarciu na jego zaciskach:
I
I
f T
k G
nG
k
1
100
⋅
=
( )
%
Rys. 5 Schemat jednofazowego obwodu zwarcia w instalacji zasilanej z agregatu [7]
e.i-04-2005.indb 53
e.i-04-2005.indb 53
2005-03-21 15:45:50
2005-03-21 15:45:50
w w w . e l e k t r o . i n f o . p l
n r 4 / 2 0 0 5
o c h r o n a p r z e c i w p o r a ż e n i o w a
54
Układ IT może być stosowany tylko
w ograniczonym zakresie (np. blok
operacyjny lub OIOM w szpitalu itp.).
Warunek samoczynnego wyłączenia
w sieci TN należy uznać za spełnio-
ny, jeżeli:
Z
U
I
Z
X
X
X
R
R
S
o
a
S
k G
L
PE
L
PE
≤
=
+
+
+
+
(
)
(
)
1
2
2
gdzie:
Z
s
– impedancja pętli zwarciowej
obejmującej źródło zasilania, prze-
wód roboczy (aż do punktu zwarcia)
i przewód ochronny miedzy punktem
zwarcia a źródłem,
I
a
– prąd powodujący samoczynne za-
działanie urządzenia wyłączającego,
w czasie zależnym od napięcia zna-
mionowego U
o
podanego w tabeli 2,
X
L
– reaktancja przewodu fazowego
linii zasilającej,
R
L
– rezystancja przewodu fazowego
linii zasilającej,
X
PE (PEN)
– reaktancja przewodu ochron-
nego lub ochronno-neutralnego zależ-
nie od typu sieci TN-C lub TN-C,
R
PE (PEN)
– rezystancja przewodu
ochronnego lub ochronno-neutral-
nego zależnie od typu sieci TN-C lub
TN-C,
R
k1G
w generatorach nN może w obli-
czeniach zostać pominięty ze względu
na stosunek:R
G
/X
G
= 0,03 (w dokład-
nych obliczeniach należy uwzględnić
wartość R
G
.
Czas ten może być dłuższy od po-
danego w tabeli 2, ale nie może prze-
kraczać 5 s:
w obwodach rozdzielczych,
w obwodach zasilających jedy-
nie urządzenia stacjonarne, je-
żeli inne obwody odbiorcze (dla
których czas wyłączenia poda-
ny w tabeli 2) są przyłączone do
rozdzielnicy lub do obwodu roz-
dzielczego w sposób spełniają-
cy jeden z poniższych warunków:
a) impedancja przewodu ochronne-
go ZPE między rozdzielnicą i punk-
tem, w którym przewód ochrony
jest przyłączony do głównej szyny
uziemiającej, nie przekracza warto-
ści określonej wzorem:
Z
Z
U
PE
S
o
≤ ⋅
50
b) w rozdzielnicy znajdują się po-
łączenia wyrównawcze przyłączo-
ne do tych samych części prze-
wodzących obcych, co połączenia
wyrównawcze.
Jeżeli uzyskanie wymaganych cza-
sów wyłączeń jest niemożliwe przy
zastosowaniu urządzeń ochronnych
przetężeniowych, należy wykonać
połączenia wyrównawcze dodatko-
we. Alternatywnie ochrona powinna
być zapewniona za pomocą urządze-
nia ochronnego różnicowoprądowe-
go [8]. Przy zasilaniu z agregatu uzy-
skanie skutecznej ochrony przeciw-
porażeniowej przy zastosowaniu tyl-
ko urządzeń przetężeniowych może
być nieskuteczne. Konieczne zatem
wydaje się zastosowanie urządzeń
różnicowoprądowych w instala-
cji odbiorczej. W instalacji zasilają-
cej gniazda, które przeznaczone są
do zasilania odbiorników ręcznych,
należy stosować wyłączniki różni-
cowoprądowe o czułości nie więk-
szej niż 30 mA.
W gospodarstwach rolnych wy-
budowanych przed 1990 rokiem wy-
stępuje instalacja w układzie TN-C,
która eliminuje możliwość zasto-
sowania wyłączników różnicowo-
prądowych w celu poprawy istnie-
jącego stanu bezpieczeństwa w in-
stalacji elektrycznej. W takich go-
spodarstwach, w przypadku ko-
nieczności zainstalowania awa-
ryjnego źródła zasilania w postaci
zespołu spalinowo-elektrycznego,
może okazać się konieczna przebu-
dowa instalacji odbiorczej i wyko-
nania jej w systemie TN-C-S, który
umożliwia instalowanie wyłączni-
ków różnicowoprądowych. Popra-
wienie warunków ochrony prze-
ciwporażeniowej w instalacji zasi-
lanej z generatora zespołu spalino-
wo-elektrycznego nie zwalnia z za-
pewnienia warunków ochrony po-
żarowej w eksploatowanej instala-
cji. Należy pamiętać o zachowaniu
warunku długotrwałej obciążalno-
ści i przeciążalności prądowej prze-
wodów, która wyraża się następują-
cymi wzorami:
I
I
I
I
k I
B
n
Z
Z
n
≤ ≤
≥
⋅
2
1 45
,
gdzie:
I
B
– prąd obciążenia obwodu, w [A],
I
n
– prąd znamionowy zabezpiecze-
nia obwodu, w [A],
I
z
– wymagana minimalna długotrwa-
ła obciążalność przewodu zabezpie-
czanego obwodu, w [A],
k
2
– współczynnik krotności prądu
znamionowego zabezpieczenia za-
pewniający jego zadziałanie w okre-
ślonym czasie przyjmowany jako:
1,6 – 1,9 dla bezpieczników topiko-
wych, 1,45 dla wyłączników instala-
cyjnych bez względu na typ ich cha-
rakterystyki.
Niespełnienie tego warunku spo-
woduje nagrzewanie się kabli lub
przewodów do wartości niedopusz-
czalnej, która może zainicjować za-
palenie się izolacji. Jako zabezpiecze-
nie ppoż. zaleca się również stosowa-
nie wyłącznika różnicowoprądowego
o czułości nie większej niż 300 mA
(w wielu publikacjach jest podawa-
na wartość 500 mA – jest to wartość
nieprawidłowa; badania prowadzone
przez dr. inż. Ryszarda Chybowskie-
go w SGSP wykazały, że prąd upływu
o wartości powyżej 300 mA może spo-
wodować zapłon kurzu osiadającego
na przewodach).
W układzie sieci TN, dla ochrony
od porażeń stosuje się połączenie
części przewodzących dostępnych
z przewodem ochronnym PE lub
ochronno-neutralnym PEN. W sie-
ciach tych wymaga się uziemienia
punktu neutralnego transformatora
(generatora) oraz przewodu ochron-
no-neutralnego. Sieć elektroenerge-
tyczna w układzie TN musi speł-
niać wymagania przedstawione na
rysunku 6
(w przypadku sieci kablo-
wych należy uziemić przewody PEN
w każdym złączu).
W przypadku uziemienia punk-
tu neutralnego generatora można
przyjmować warunki jak dla trans-
formatora (rys. 5) pod warunkiem,
że zasilanych jest z niego kilka osob-
nych budynków posiadających osob-
ne uziemienia w złączach. W innym
przypadku rezystancja uziemienia
punktu neutralnego generatora
R
BG
≤5 Ω. Rozdział przewodu PEN
na przewód N oraz PE należy wy-
konać w złączu, w którym zgodnie
z wymaganiami ZE instalowany jest
licznik zużytej energii elektrycznej.
W przypadku, gdy w budynku ist-
nieje punkt rozdziału przewodów PE
i N, należy go uziemić. Natomiast,
gdy budynek wznoszony jest od pod-
staw i projekt przewiduje uziemie-
nie fundamentowe, przewody PE
należy uziemić przez Główną Szy-
nę Uziemiającą (GSU) zainstalowa-
ną w budynku [11]. Przedstawio-
ne wymagania dotyczą tylko zasi-
lania obiektów stacjonarnych. Za-
silanie urządzeń polowych podlega
odmiennym przepisom i przedsta-
wionych wymagań nie należy utoż-
samiać z zasilaniem elektroenerge-
tycznych urządzeń polowych.
Rys. 6 Uziemienia ochronne w sieci TN [12]
e.i-04-2005.indb 54
e.i-04-2005.indb 54
2005-03-21 15:45:52
2005-03-21 15:45:52
w w w . e l e k t r o . i n f o . p l
n r 4 / 2 0 0 5
55
układy współpracy
agregatu z siecią
elektroenergetyczną
Niemniej ważnym zagadnieniem
jest zapewnienie właściwej współpra-
cy agregatu z siecią elektroenergetycz-
ną. Agregat stanowi w tym przypadku
źródło awaryjne, które nie może dostar-
czać energii do sieci elektroenergetycz-
nej. Powoduje to konieczność projekto-
wania układów uniemożliwiających pra-
cę równoległą źródeł lub wsteczne poda-
nie napięcia do sieci, podczas gdy została
ona wyłączona. W przypadku agregatów
uruchamianych ręcznie należy stosować
ręczne przełączniki (rys. 7).
Natomiast zespoły wyposażone
w układy samorozruchu i samozatrzy-
mania należy wyposażyć w układy au-
tomatyki SZR z blokadą mechaniczną
i elektryczną. Przykład takiego układu
został przedstawiony na rysunku 8.
W przypadku agregatów wyposa-
żonych w automatykę samorozruchu
i samozatrzymania należy pamiętać,
że część układów automatyki zain-
stalowana jest w zespole i w przy-
padku pozostawania zespołu w wa-
runkach gotowości do pracy wyma-
ga ona zasilania z sieci elektroenerge-
tycznej (grzałki, detektor zaniku faz
itp.). Obwody te należy zabezpieczyć
od przeciążeń, przepięć oraz porażeń
i wykonać w układzie TN-S. Ze wzglę-
du na pewność zasilania nie należy
do ich zabezpieczania stosować wy-
łączników różnicowoprądowych.
Przekroje przewodów należy dobie-
rać tak, by został zachowany warunek
samoczynnego wyłączenia z PN-IEC
60364-4-41 oraz PN-IEC 60364-4-43
(wzór: 2, 4, 5).
Dokonując doboru aparatów elek-
trycznych, zarówno w układzie SZR,
jak i ręcznego przełącznika, należy
uwzględnić największe wartości prą-
dów zwarciowych obliczone osobno do
zasilania z sieci elektroenergetycznej
oraz agregatu [4]. Oznacza to koniecz-
ność wyznaczenia prądów zwarć syme-
trycznych oraz prądów udarowych dla
każdego źródła osobno. Należy rów-
nież pamiętać, że podstawą opraco-
wania projektu zasilania awaryjnego
są warunki techniczne „wpinki” agre-
gatu wydane przez zakład energetycz-
ny, na terenie którego będzie instalo-
wany agregat.
Natomiast eksploatacja agregatu
może być prowadzona przez osoby
posiadające świadectwa kwalifikacyj-
ne grupy I, obejmujące swoim zakre-
sem agregaty niskiego napięcia o mo-
cy równej lub większej niż zainsta-
lowany zespół spalinowo-elektrycz-
ny (dotyczy tylko agregatów o mo-
cy większej niż 50 kW – eksploatacja
agregatów o mocy do 50 kW nie wy-
maga świadectw kwalifikacyjnych).
Eksploatację należy prowadzić na
podstawie instrukcji współpracy ru-
chowej agregatu z siecią elektroener-
getyczną, którą należy uzgodnić w za-
kładzie energetycznym wydającym
warunki „wpinki”.
W przypadku zastosowania ukła-
du automatyki SZR sieć / agregat na-
leży również opracować program pra-
cy tej automatyki. Przykładowe roz-
wiązanie układu automatyki SZR oraz
program jego pracy przedstawiają ry-
sunki 9
i 10 (www.elektro.info.pl).
Układy współpracy agregatu z siecią
elektroenergetyczną należy zawsze
instalować za układem pomiarowym
ze względu na to, że agregat stanowi
własność użytkownika.
badania agregatów
Do podstawowych badań stoso-
wanych przy ocenie bezpieczeństwa
elektrycznego agregatów prądotwór-
czych należy zaliczyć następujące po-
miary:
rezystancji izolacji,
wytrzymałości elektrycznej izolacji,
prądu upływu,
czasu i progu działania zabezpie-
czeń,
rezystancji przejścia pomiędzy do-
stępnymi częściami metalicznymi,
rezystancji uziemienia,
impedancji pętli zwarcia.
wyznaczenie impedancji
pętli zwarcia
Pomiar impedancji pętli zwarcia
jest trudny do praktycznego wyko-
nania z uwagi na zmieniającą się
w czasie zwarcia reaktancję genera-
tora i brak dostępnych na rynku przy-
Rys. 7 Ręczny przełącznik sieć / agregat
Rys. 8 Układ automatyki SZR sieć / agregat
rządów pomiarowych pozwalających
na wykonanie takiego pomiaru. Osza-
cowanie skuteczności samoczynnego
wyłączenia zabezpieczeń w instalacji
zasilanej przez agregat prądotwórczy
jest możliwe w obliczeniach i ma cha-
rakter przybliżony. Częstym błędem
popełnianym przez osoby wykonują-
ce pomiary jest pomiar skuteczności
samoczynnego wyłączenia w odbior-
nikach zasilanych z agregatu za po-
mocą powszechnych mierników im-
pedancji pętli zwarciowej. Miernik
taki wymusza przepływ niewielkiego
prądu zwarciowego o wartości 5-40 A
(w zależności od typu miernika).
Taka wartość prądu pomiaro-
wego jest zadowalająca przy zasila-
niu ze źródła o niezmiennych para-
metrach (system elektroenergetycz-
ny), natomiast przy pomiarze obwo-
du zwarciowego ze źródła o zmien-
nych parametrach wyniki pomia-
ru uzyskane przy pomiarze przyrzą-
dami powszechnie stosowanymi są
nie do przyjęcia. Popełniany błąd
może wynosić nawet 800 %. Pozosta-
łe pomiary omówiono szczegółowo
w [4] i w artykule zostały pominięte.
Artykuł powstał na podstawie
referatu wygłoszonego przez auto-
rów na II Ogólnopolskiej Konfe-
rencji Elektroenergetyka na Tere-
nach Wiejskich, która odbyła się
w dniach 23-25 listopada 2004 r.
w Jachrance koło Warszawy.
Od redakcji
: Literatura do artyku-
łu na www.elektro.info.pl.
e.i-04-2005.indb 55
e.i-04-2005.indb 55
2005-03-21 15:45:53
2005-03-21 15:45:53