146.rtf

brzmienie od 2002-01-01

Ustawa o planowaniu rodziny, ochronie płodu ludzkiego i warunkach

dopuszczalno

ci przerywania ci

ąŜ

z dnia 7 stycznia 1993 r. (Dz.U. Nr 17, poz. 78)

[Preambuła]

[1]

Uznaj

ycie jest fundamentalnym dobrem człowieka, a troska o

ycie i zdrowie

nale

y do podstawowych obowi

zków pa

stwa, społecze

stwa i obywatela; uznaj

c prawo ka

dego do

odpowiedzialnego decydowania o posiadaniu dzieci oraz prawo dost

pu do informacji, edukacji,

poradnictwa i

rodków umo

liwiaj

cych korzystanie z tego prawa, stanowi si

, co nast

puje:

Art. 1. [Prawo do

ycia]

[2]

Prawo do

ycia podlega ochronie, w tym równie

w fazie prenatalnej w

granicach okre

lonych w ustawie.

Art. 2. [Opieka medyczna, socjalna i prawna] 1.

[3]

Organy administracji rz

dowej oraz samorz

terytorialnego, w zakresie swoich kompetencji okre

lonych w przepisach szczególnych, s

obowi

zane do

zapewnienia kobietom w ci

ąŜ

y opieki medycznej, socjalnej i prawnej w szczególno

ci poprzez:

1) opiek

prenataln

nad płodem oraz opiek

medyczn

nad kobiet

w ci

ąŜ

2) pomoc materialn

i opiek

nad kobietami w ci

ąŜ

y, znajduj

cymi si

w trudnych warunkach

materialnych, na zasadach okre

lonych w ustawie z dnia 29 listopada 1990 r. o pomocy

społecznej (Dz.U. z 1998 r. Nr 64, poz. 414, Nr 106, poz. 668, Nr 117, poz. 756 i Nr 162, poz.
1118 i 1126, z 1999 r. Nr 20, poz. 170, Nr 79, poz. 885 i Nr 90, poz. 1001, z 2000 r. Nr 12, poz.
136 i Nr 19, poz. 238 oraz z 2001 r. Nr 72, poz. 748, Nr 88, poz. 961, Nr 89, poz. 973, Nr 111,
poz. 1194, Nr 122, poz. 1349 i Nr 154, poz. 1792),

3) dost

p do szczegółowych informacji na temat uprawnie

, zasiłków i

wiadcze

przysługuj

cych

kobietom w ci

ąŜ

y, matkom, ojcom oraz ich dzieciom oraz do informacji dotycz

cych instytucji i

organizacji pomagaj

cych w rozwi

zywaniu problemów psychologicznych i społecznych, a tak

zajmuj

cych si

sprawami przysposobienia.

2. Organy administracji rz

dowej oraz samorz

du terytorialnego, w zakresie swoich kompetencji

okre

lonych w przepisach szczególnych, s

zobowi

zane zapewni

obywatelom swobodny dost

p do

metod i

rodków słu

Ŝą

cych dla

wiadomej prokreacji.

2a.

[4]

Organy administracji rz

dowej oraz samorz

du terytorialnego, w zakresie swoich kompetencji

okre

lonych w przepisach szczególnych, s

zobowi

zane zapewni

swobodny dost

p do informacji i

bada

prenatalnych, szczególnie wtedy, gdy istnieje podwy

szone ryzyko b

podejrzenie wyst

pienia

wady genetycznej lub rozwojowej płodu albo nieuleczalnej choroby zagra

cej

yciu płodu.

3. Szkoła ma obowi

zek udzieli

uczennicy w ci

ąŜ

y urlopu oraz innej pomocy niezb

dnej do uko

czenia

przez ni

edukacji, w miar

liwo

ci nie powoduj

c opó

nie

w zaliczaniu przedmiotów. Je

eli ci

ąŜ

poród lub połóg powoduje niemo

liwo

ść

zaliczenia w terminie egzaminów wa

nych dla ci

gło

ci nauki,

szkoła zobowi

zana jest do wyznaczenia dodatkowego terminu egzaminu dogodnego dla kobiety, w

okresie nie dłu

szym ni

6 miesi

cy.

4. Zakres i formy oraz tryb udzielania pomocy, o której mowa w ust. 1 i 2, okre

la, w drodze

rozporz

dzenia, Rada Ministrów.

Art. 3. [Współdziałanie i pomoc] 1. Organy administracji rz

dowej oraz samorz

du terytorialnego

współdziałaj

i udzielaj

pomocy Ko

ciołowi Katolickiemu, innym ko

ciołom i zwi

zkom wyznaniowym

oraz organizacjom społecznym, które organizuj

opiek

nad kobietami w ci

ąŜ

y, jak równie

organizuj

rodziny zast

pcze lub udzielaj

pomocy w przysposabianiu dzieci.

2. Zakres, formy oraz tryb udzielania pomocy, o której mowa w ust. 1, okre

la, w drodze rozporz

dzenia,

Rada Ministrów.

Art. 4. [Programy nauczania] 1.

[5]

Do programów nauczania szkolnego wprowadza si

wiedz

yciu

seksualnym człowieka, o zasadach

wiadomego i odpowiedzialnego rodzicielstwa, o warto

ci rodziny,

ycia w fazie prenatalnej oraz metodach i

rodkach

wiadomej prokreacji.

[6]

(skre

lony)

[7]

Minister wła

ciwy do spraw o

wiaty i wychowania ustali, w drodze rozporz

dzenia, sposób

nauczania szkolnego i zakres tre

ci, o których mowa w ust. 1, zawartych w podstawie programowej

kształcenia ogólnego oraz wprowadzi do systemu dokształcania i doskonalenia nauczycieli tematyk

okre

lon

w ust. 1.

Art. 4a. [Aborcja]

[8]

[9]

Przerwanie ci

ąŜ

y mo

e by

dokonane wył

cznie przez lekarza, w przypadku

gdy:

1) ci

ąŜ

a stanowi zagro

enie dla

ycia lub zdrowia kobiety ci

ęŜ

arnej,

2) badania prenatalne lub inne przesłanki medyczne wskazuj

na du

e prawdopodobie

stwo

ęŜ

kiego i nieodwracalnego upo

ledzenia płodu albo nieuleczalnej choroby zagra

cej jego

yciu,

3) zachodzi uzasadnione podejrzenie,

e ci

ąŜ

a powstała w wyniku czynu zabronionego,

4) (utracił moc)

2. W przypadkach okre

lonych w ust. 1 pkt 2 przerwanie ci

ąŜ

y jest dopuszczalne do chwili osi

gni

cia

przez płód zdolno

ci do samodzielnego

ycia poza organizmem kobiety ci

ęŜ

arnej; w przypadku

okre

lonym w ust. 1 pkt 3 lub 4, je

eli od pocz

tku ci

ąŜ

y nie upłyn

ło wi

cej ni

12 tygodni.

3. W przypadkach, o których mowa w ust. 1 pkt 1 i 2, przerwania ci

ąŜ

y dokonuje lekarz w szpitalu.

4. Do przerwania ci

ąŜ

y wymagana jest pisemna zgoda kobiety. W przypadku małoletniej lub kobiety

ubezwłasnowolnionej całkowicie wymagana jest pisemna zgoda jej przedstawiciela ustawowego. W
przypadku małoletniej powy

ej 13 roku

ycia wymagana jest równie

pisemna zgoda tej osoby. W

przypadku małoletniej poni

ej 13 roku

ycia wymagana jest zgoda s

du opieku

czego, a małoletnia ma

prawo do wyra

enia własnej opinii. W przypadku kobiety ubezwłasnowolnionej całkowicie wymagana jest

tak

e pisemna zgoda tej osoby, chyba

e na wyra

enie zgody nie pozwala stan jej zdrowia psychicznego.

W razie braku zgody przedstawiciela ustawowego, do przerwania ci

ąŜ

y wymagana jest zgoda s

opieku

czego.

5. Wyst

pienie okoliczno

ci, o których mowa w ust. 1 pkt 1 i 2, stwierdza inny lekarz ni

dokonuj

przerwania ci

ąŜ

y, chyba

e ci

ąŜ

a zagra

a bezpo

rednio

yciu kobiety. Okoliczno

ść

, o której mowa w ust.

1 pkt 3, stwierdza prokurator.
6. W przypadku, o którym mowa w ust. 1 pkt 4, kobieta składa pisemne o

wiadczenie, a ponadto

wiadczenie o odbytej konsultacji u lekarza podstawowej opieki zdrowotnej, innego ni

dokonuj

przerwania ci

ąŜ

y, lub u innej wybranej przez siebie uprawnionej osoby. Przerwanie ci

ąŜ

y mo

e by

dokonane, je

eli kobieta podtrzymuje zamiar przerwania ci

ąŜ

y po upływie 3 dni od konsultacji.

7. Celem konsultacji, o której mowa w ust. 6, jest w szczególno

ci ustalenie sytuacji zdrowotnej i

yciowej

kobiety, pomoc w rozwi

zaniu jej problemów, mi

dzy innymi poprzez wskazanie dost

pnych form pomocy

przysługuj

cych kobietom w zwi

zku z ci

ąŜą

i po urodzeniu dziecka, poinformowanie kobiety o ochronie

prawnej

ycia w fazie prenatalnej, o aspektach medycznych ci

ąŜ

y oraz przerwania ci

ąŜ

y, a tak

rodkach i metodach antykoncepcyjnych. Za zgod

kobiety w konsultacji mo

e wzi

ąć

udział jej partner,

członkowie rodziny lub inna bliska osoba.
8. Do prywatnych gabinetów lekarskich, w których dokonuje si

przerwania ci

ąŜ

y, w zakresie wymaga

jakim powinny odpowiada

pod wzgl

dem fachowym i sanitarnym pomieszczenia i urz

dzenia gabinetu

prywatnego, oraz w zakresie dotycz

cym dokumentacji medycznej i sprawowania kontroli nad tymi

gabinetami stosuje si

odr

bne przepisy.

9. Minister Zdrowia i Opieki Społecznej po zasi

gni

ciu opinii Naczelnej Rady Lekarskiej okre

li, w

drodze rozporz

dzenia, kwalifikacje zawodowe lekarzy, uprawniaj

ce do dokonania przerwania ci

ąŜ

oraz kwalifikacje lekarzy, o których mowa w ust. 5.
10.

[10]

Minister Zdrowia i Opieki Społecznej w porozumieniu z ministrem wła

ciwym do spraw

zabezpieczenia społecznego okre

li, w drodze rozporz

dzenia, kwalifikacje innych ni

lekarz osób

uprawnionych do przeprowadzania konsultacji, o których mowa w ust. 6, sposób tworzenia list osób
konsultuj

cych oraz sposób i tryb przeprowadzania konsultacji.

Art. 4b. [Bezpłatno

ść

]

[11]

Osobom obj

tym ubezpieczeniem społecznym i osobom uprawnionym na

podstawie odr

bnych przepisów do bezpłatnej opieki leczniczej przysługuje prawo do bezpłatnego

przerwania ci

ąŜ

y w publicznym zakładzie opieki zdrowotnej.

Art. 4c. [Tajemnica]

[12]

1. Osoby wykonuj

ce czynno

ci wynikaj

ce z ustawy s

obowi

zane do

zachowania w tajemnicy wszystkiego, o czym powzi

ły wiadomo

ść

w zwi

zku z wykonywaniem tych

czynno

ci, stosownie do odr

bnych przepisów.

2. W razie zawinionego ujawnienia wiadomo

ci, o których mowa w ust. 1, s

d mo

e przyzna

osobie

poszkodowanej odpowiedni

sum

tytułem zado

ść

uczynienia pieni

ęŜ

nego za doznan

krzywd

Art. 5. W ustawie z dnia 28 pa

dziernika 1950 r. o zawodzie lekarza (Dz.U. Nr 50, poz. 458 i Nr 53, poz.

489, z 1956 r. Nr 12, poz. 61 oraz z 1989 r. Nr 30, poz. 158) w art. 15 w ust. 2 skre

la si

pkt 4.

Art. 6. W Kodeksie cywilnym wprowadza si

nast

puj

ce zmiany:

1) w art. 8: a) dotychczasow

tre

ść

oznacza si

jako § 1,

b) dodaje si

§ 2 w brzmieniu:

,, § 2. Zdolno

ść

prawn

ma równie

dziecko pocz

te; jednak

e prawa i zobowi

zania

maj

tkowe uzyskuje ono pod warunkiem,

e urodzi si

ywe. ",

2) po art. 446 dodaje si

art. 446

w brzmieniu:

,, Art. 446

. Z chwil

urodzenia dziecko mo

Ŝą

naprawienia szkód doznanych przed

urodzeniem. "

Art. 7. W Kodeksie karnym wprowadza si

nast

puj

ce zmiany:

1) po art. 23a dodaje si

art. 23b w brzmieniu:

,, Art. 23b.
§ 1. Dziecko pocz

te nie mo

e by

przedmiotem działa

innych ni

te, które słu

Ŝą

ochronie

ycia i

zdrowia jego lub jego matki, z wyj

tkiem działa

okre

lonych w §2.

§ 2. Dopuszcza si

badania przedurodzeniowe nie zwi

kszaj

ce wyra

nie ryzyka

poronienia, w przypadku gdy: 1) dziecko pocz

te nale

y do rodziny obci

ąŜ

onej

genetycznie,

2) istnieje podejrzenie wyst

powania choroby genetycznej mo

liwej do wyleczenia,

zaleczenia b

ograniczenia jej skutków w okresie płodowym,

3) istnieje podejrzenie ci

ęŜ

kiego uszkodzenia płodu.

",
2) po art. 149 dodaje si

art. 149a i 149b w brzmieniu:

,, Art. 149a.
§ 1. Kto powoduje

mier

dziecka pocz

tego, podlega karze pozbawienia wolno

ci do lat 2.

§ 2. Nie podlega karze matka dziecka pocz

tego.

§ 3. Nie popełnia przest

pstwa okre

lonego w § 1 lekarz, podejmuj

cy to działanie w

publicznym zakładzie opieki zdrowotnej, w przypadku gdy: 1) ci

ąŜ

a stanowiła zagro

enie

dla

ycia lub powa

ne zagro

enie dla zdrowia matki, stwierdzone orzeczeniem dwóch

lekarzy innych ni

lekarz podejmuj

cy działanie, o którym mowa w § 1, przy czym

orzeczenie to nie jest niezb

dne w przypadku natychmiastowej konieczno

ci uchylenia

zagro

enia dla

ycia matki,

2) gdy

mier

dziecka pocz

tego nast

piła wskutek działa

podj

tych dla ratowania

ycia

matki albo dla przeciwdziałania powa

nemu uszczerbkowi na zdrowiu matki, którego

niebezpiecze

stwo zostało potwierdzone orzeczeniem dwóch innych lekarzy,

3) badania prenatalne, potwierdzone orzeczeniem dwóch lekarzy innych ni

lekarz

podejmuj

cy działanie, o którym mowa w § 1, wskazuj

na ci

ęŜ

kie i nieodwracalne

uszkodzenie płodu,

4) zachodzi uzasadnione podejrzenie, potwierdzone za

wiadczeniem prokuratora,

e ci

ąŜ

powstała w wyniku czynu zabronionego.

§ 4. W szczególnie uzasadnionych przypadkach s

d mo

e odst

od wymierzenia kary wobec

sprawcy przest

pstwa okre

lonego w § 1.

Art. 149b. Kto stosuj

c przemoc wobec kobiety ci

ęŜ

arnej powoduje

mier

dziecka pocz

tego albo

w inny sposób powoduje

mier

dziecka pocz

tego bez zgody kobiety ci

ęŜ

arnej lub przemoc

gro

bezprawn

albo podst

pem doprowadza matk

dziecka pocz

tego do pozbawienia

ycia

tego dziecka, podlega karze pozbawienia wolno

ci od 6 miesi

cy do lat 8. ",

3) skre

la si

art. 153 i 154,

4) po art. 156 dodaje si

art. 156a w brzmieniu:

,, Art. 156a.
§ 1. Kto powoduje uszkodzenie ciała dziecka pocz

tego lub rozstrój zdrowia zagra

cy jego

yciu,

podlega karze ograniczenia wolno

ci do lat 2.

§ 2. Nie popełnia przest

pstwa lekarz, je

eli uszkodzenie ciała lub rozstrój zdrowia dziecka

pocz

tego s

nast

pstwem działa

leczniczych, koniecznych dla uchylenia niebezpiecze

stwa

gro

Ŝą

cego zdrowiu i

yciu kobiety ci

ęŜ

arnej lub dziecka pocz

tego.

§ 3. Nie podlega karze matka dziecka pocz

tego, która dopuszcza si

czynu okre

lonego w § 1. ",

5) w art. 157: a) § 1 otrzymuje brzmienie:
,, § 1. Je

eli nast

pstwem czynu okre

lonego w art. 156 § 1 jest

mier

człowieka, sprawca

podlega karze pozbawienia wolno

ci od roku do lat 10. ",

b) dodaje si

nowy § 2 w brzmieniu:

,, § 2. Tej samej karze podlega sprawca czynu okre

lonego w art. 149a § 1, art. 149b lub

156a § 1, je

eli nast

pstwem tego czynu jest

mier

matki dziecka pocz

tego. ",

c) dotychczasowy § 2 otrzymuje oznaczenie § 3.

Art. 8. W ustawie z dnia 8 marca 1990 r. o samorz

dzie terytorialnym (Dz.U. Nr 16, poz. 95, Nr 32, poz.

191, Nr 34, poz. 199, Nr 43, poz. 253 i Nr 89, poz. 518, z 1991 r. Nr 4, poz. 18 i Nr 110, poz. 473 oraz z
1992 r. Nr 85, poz. 428 i Nr 100, poz. 499) w art. 7 w ust. 1 dodaje si

pkt 16 w brzmieniu:

,, 16) zapewnienia kobietom w ci

ąŜ

y opieki socjalnej, medycznej i prawnej. "

Art. 9. [Sprawozdania dla Sejmu]

[13]

Rada Ministrów przedkłada Sejmowi corocznie, w terminie do

dnia 31 lipca, sprawozdanie z wykonywania ustawy oraz o skutkach jej stosowania.

Art. 10. [Derogacja] Traci moc ustawa z dnia 27 kwietnia 1956 r. o warunkach dopuszczalno

przerywania ci

ąŜ

y (Dz.U. Nr 12, poz. 61 i z 1969 r. Nr 13, poz. 95).

Art. 11. [Wej

cie w

ycie] Ustawa wchodzi w

ycie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia.