ATRAKCYJNOŚĆ INTERPERSONALNA 

KOGO LUBIMY 

Wykład VII 

•  Piękno nie jest właściwością przedmiotów samych przez się, istnieje 

jedynie w umyśle, który je ogląda, każdy umysł dostrzega inne piękno. 

David Hume (angielski filozof)  

 

TEORIE ATRAKCYJNOŚCI. DLACZEGO LUBIMY INNYCH? 

1.  Podejście społeczno-behawioralne (Byrne i Clore, 1971) afektywno – 

wzmocnieniowy (+ -) model atrakcyjności  

Atrakcyjni są ci, z którymi relacje są nagradzające, których kojarzymy z 
nagrodami nie lubimy osób skojarzonych z karami (warunkowanie klasyczne).  

•  Nagrody bezpośrednie: dostarczanie uwagi, wsparcia emocjonalnego, 

finansowego, statusu, informacji  

•  Nagrody pośrednie: dobre samopoczucie w towarzystwie osoby pięknej, 

inteligentnej, wesołej, dowcipnej  

•  Choć badanie Sigall i Aronson, 1969 wskazuje, że badani (mężczyźni) 

najbardziej nie lubili ładnej kobiety udzielającej ocen negatywnych i 
jednocześnie najbardziej lubianą była kobieta ładna udzielająca pochwał 

•  Trudno zatem stwierdzić co silniej, który z tych czynników działa jako 

nagroda czy kara: atrakcyjność wysoka vs niska czy pochwała vs nagany 

•  WADA TEORII KAR I NAGRÓD: ogólnikowość i niemożność przewidzenia z 

góry co zadziała jako nagroda a co jako kara 

2.  Teorie zgodności  

 

Atrakcyjni są ci, którzy zapewniają nam harmonię pomiędzy  różnymi 

wyznawanymi przez nas poglądami i postawami, czy poglądami i zachowaniem.  

Zgodnie z przewidywaniami tych teorii lubimy ludzi, którzy: 

•  Zapewniają bądź przywracają zgodność w obrębie systemu naszych 

przekonań-  wyznają poglądy podobne do naszych i w ten sposób 
dostarczają nam wsparcia. Najsilniejszy wyznacznik atrakcyjności to 
podobieństwo poglądów. 

•  Lubimy tych którym czynimy dobro i nie lubimy tych którym czynimy zło  

(dysonans)  

3.  Podejście poznawczo-społeczne (np. Berscheid i Reis, 1998): 

1.  Atrakcyjni są ci, których znamy (efekt bliskości i efekt ekspozycji) 



 

Bliskość przestrzenna (fizyczna) jest najlepszym predyktorem 
prawdopodobieństwa nawiązania bliskiej znajomości.   



 

Najwięcej interakcji społecznych odbywa się między osobami, 
które znajdują się w tym samym miejscu w tym samym czasie 
(studia). 

Festinger i in. (1950):  



 

Bliskość miejsca zamieszkania na kampusie uniwersyteckim była 

najważniejszym czynnikiem mającym wpływ na powstawanie związków 
interpersonalnych  



 

Mieszkanie w tym samym budynku, w pobliżu miejsc często 

odwiedzanych, np. w pobliżu skrzynki pocztowej, budki telefonicznej, 
zwiększa prawdopodobieństwa przypadkowego spotkania. 



 

Badania eksperymentalne Zajonca (1989): Im częściej bodziec jest 

eksponowany, tym bardziej go lubimy 



 

Badanie Moreland i Beach (1992): Osoby podstawione (3 rzekome 

studentki) uczęszczały na wykład 5, 10 i 15 razy; 



 

Oceniano różne cechy osobowości na skalach na podstawie fotografii 

(dodano fotografię studentki, która nie pojawiła się ani razu). Efekt 
lubienia i atrakcyjności wprost proporcjonalny do czasu ekspozycji (liczby 
wykładów) 



 

Ograniczenia efektu ekspozycji:  



 

Powtarzana ekspozycja może spowodować wzrost antypatii, jeśli obiekt 

na początku wzbudzał uczucia negatywne. 



 

Efekt nadmiernej ekspozycji – bodziec zbyt często eksponowany 

przestaje wzbudzać sympatię. 

2.  Atrakcyjne są osoby urodziwe.  

Podejście ewolucyjne (Buss, 1994): Atrakcyjni są ci, którzy zapewniają 
możliwość poczęcia, urodzenia i zapewnienia opieki potomstwu. 

Ważniejsze dla ♂ niż dla ♀  

Ważniejsze dla ♀ niż dla ♂ 

•   płodność: młodość, atrakcyjność 

fizyczna 

•   wierność fizyczna 

•   zdolność i gotowość 

inwestowania 

•   wierność psychiczna 

•   dobre geny (gł. do związku 

krótkotrwałego  

 

ATRAKCYJNOŚĆ FIZYCZNA JAKO CECHA OBIEKTYWNA  

(BADANIA MIĘDZYKULTUROWE) 

Czyli Hume nie miał racji 

Wysoka zgodność opinii co do ocen atrakcyjności przedstawicieli różnych 
kultur, również co do tego, co konstytuuje atrakcyjne ciało: 



 

U kobiet talia jest o 1/3 węższa niż biodra; u mężczyzn tors w kształcie 

litery V. 



 

Zidentyfikowano rysy twarzy powszechnie kojarzone z urodą:  

–  U kobiet duże oczy, wydatne kości policzkowe, mały nos; u 

mężczyzn – wydatna szczęka; 

–  Najbardziej atrakcyjne są twarze nie odbiegające od twarzy 

przeciętnej; 

–  Wyjaśnienie: przeciętność jest prototypowa = osoba bardziej 

znajoma, albo przeciętność jest symetryczna = osoba zdrowa – 
dobry skład genów (bardziej pożądana dla celów reprodukcyjnych) 

W OBRĘBIE JEDNEJ KULTURY ISTNIEJE PODZIELANY „KANON 

ATRAKCYJNOŚCI” 

•  Oceny te nie zależą od płci (ocenianych i oceniających), ani wieku, ani 

żadnych innych cech demograficznych. 

•  Jeżeli ktoś się podoba w Ustce to będzie się podobał także w Zakopanem 

(r – 0.90) obie te grupy posługują się podobnymi kryteriami piękna. Czy 
tylko kultura? 

•  Badania na niemowlętach wskazują, że już 2 miesięczne dzieci dłużej 

patrzą na twarz atrakcyjną niż nieatrakcyjną, a nieco starsze dzieci 
chętniej bawią się z osobami o takiej twarzy (Hoss i Langlois, 2003).  

•  Atrakcyjne to najbardziej typowe (uśrednione) zbliżone do prototypu, 

najbardziej symetryczne twarze i najbardziej „oznaczone” płciowo: 
męskość – kobiecość (Langlois i Roggman, 1990) 

•  Prototyp ludzkiej twarzy jest wrodzony, ludzie rodzą się ze zdolnością do 

jego rozpoznawania  i modyfikacji (Slater, 2000) 

 

ATRAKCYJNOŚĆ FIZYCZNA JAKO CECHA SUBIEKTYWNA 

(BADANIA MIĘDZYKULTUROWE) 

Czyli Hume miał trochę racji;)  

•  Na ocenę atrakcyjności fizycznej mają wpływ kultura, czas i czynniki 

sytuacyjne. 

–  Ludzie z różnych kultur w różny sposób podnoszą swoją 

atrakcyjność (operacje plastyczne, fryzury, ozdabianie różnych 
części ciała, diety). 

–  Kobiety o obfitych kształtach uważane są za bardziej atrakcyjne w 

krajach, gdzie jest mało żywności (wskaźnik zdolności do 
przeżycia). 

–  Standardy piękna (ciała i twarzy) zmieniają się w czasie (por. 

obrazy pięknych kobiet w różnych epokach, modelki w żurnalach 
mody). 

–  Czynniki sytuacyjne: 

•  Osoby zakochane oceniają inne osoby płci przeciwnej jako 

mniej atrakcyjne (Johnson i Rusbult, 1989) 

•  Mężczyźni po obejrzeniu zdjęć w Playboyu oceniają kobiety 

przeciętne jako mniej atrakcyjne (Kenrick i in. 1989) – efekt 
kontrastu. 

 

 

KORZYŚCI I SZKODY POSIADANIA URODY 

•  Plusy:  

–  Osoby atrakcyjne fizycznie są bardziej popularne, mają więcej 

doświadczeń seksualnych i więcej umiejętności społecznych, 

–  ale atrakcyjność nie zapewnia automatycznie zdrowia, szczęścia 

czy wysokiej samooceny. 

•  Minusy: 

–  Nie są pewne, czy pozytywne oceny są determinowane ich urodą 

czy właściwościami wewnętrznymi (nie mogą wykorzystać tych 
informacji do budowania pozytywnej samooceny, Major i in. 
1984). 

–  Doświadczają presji, aby podtrzymywać swoją atrakcyjność bez 

względu na wiek i inne okoliczności (skutki: zdrowy styl życia, albo 
– bulimia, anoreksja, liczne operacje plastyczne).  

–  Nie ma korelacji między urodą w młodości a zdrowiem 

psychicznym w wieku średnim; ładne studentki łatwiej wychodziły 
za mąż, ale nie koniecznie szczęśliwie (Berscheid i in. 1972).      

JAK ZWIĘKSZYĆ LUBIENIE – DZIAŁANIE KOMPLEMENTÓW 

•  Osoba komplementowana jest niepewna własnej wartości albo ogólnie 

albo przynajmniej w dziedzinie, której komplement dotyczy 

•  A więc komplementuj te cechy, które dana osoba chciałaby mieć, ale nie 

jest pewna czy je ma (aspiracyjnie) 

•  Komplementy oczywiste są spostrzegane jako banał (laureatka Nobla 

(Herta Muller – pisarka) – (Miss Świata) 

•  Wiarygodność komplementu: pochlebstwo nie powinno wyglądać na 

pochlebstwo: nie działa gdy jest oczywiste, że komplementowany nie 
posiada przypisywanych cech i gdy los odbiorcy komplementu zależy od 
nadawcy  

 

WZAJEMNE PODOBIEŃSTWO 

•  Ludzie mają tendencję do utrzymywania kontaktów z osobami 

podobnymi do siebie ze względu  

–  na cechy demograficzne (wiek, wykształcenie, rasa, religia, poziom 

inteligencji, status społeczno-ekonomiczny – badania Newcomba, 
1961); 

–  na podzielane opinie, wartości, zainteresowania (badania Byrne’a, 

1997, dotyczące podobieństwa postaw); 

–  na stopień atrakcyjności fizycznej (Berscheid i in. 1971 –”być w tej 

samej lidze”).    

Podobieństwo jest silnym wyznacznikiem lubienia, sympatii  (zawierania 
przyjaźni)  

–  Podobieństwo pod każdym względem, ale najsilniej pod względem 

poglądów (poglądy podobne do naszych to przecież poglądy 
sensowne) 

–  Zalety, które my mamy i mają też inni zbliżają (cóż za zacny 

człowiek) 

–  Nasze oczekiwanie: ludzie podobni będą też nas bardziej lubili – 

wzajemność – samo oczekiwanie, że ktoś będzie nas bardziej lubił 
rodzi sympatię do niego 

–  Pragnienie zachowania odrębności (zbyt duże podobieństwo 

zagraża temu pragnieniu). Krzywoliniowość Snyder i Fromkin 
(1980) lubimy osoby umiarkowanie do nas podobne. NIE LUBIMY 
OSÓB NIEPODOBNYCH I SKRAJNIE PODOBNYCH 

–  Podobieństwo na poziomie gestów, mimiki bardzo silnie wzmacnia 

więzi budowane między ludźmi  

EFEKT KAMELEONA 

 

•  Nieświadomy efekt kameleona (lubimy naśladujących i tych których sami 

naśladujemy) 

•  Naśladownictwo wzmaga się gdy zapowiada się działania wymagające 

współpracy (wzrost dwukrotny) 

•  Aktywizacja na poziomie nieświadomym (podprogowo wyświetlane 

słowa: przyjaciel, partner, wspólnie) również znacząco (prawie 
dwukrotnie) podnosi naśladownictwo i lubienie 

•  W negocjacjach okazuje się, że osoby naśladujące partnera uzyskują 

korzystniejsze dla siebie wyniki, ponieważ mimikra rodzi zaufanie  

•  Badanie Psychological Science – Jeremy Bailenson, Nick Yee (2005) 

Uniwersytet w Stanford -  

•  Naukowcy sprawdzali czy badani nawiązują również lepsze relacje z 

rozmówcami wirtualnymi, jeśli ci naśladują tylko ich ruchy  głową 

•  Badany zakładał specjalne okulary i słuchawki i udzielał odpowiedzi za 

pomocą joysticka. Zadaniem badanego była ocena jakości animacji oraz 
jakości argumentacji wypowiadanej przez animowaną postać 
przekonującą do pomysłu noszenia przez studentów identyfikatorów.  

•  Połowa badanych widziała postać, której ruchy głową w trakcie 

wysłuchiwania przekazu, były odwzorowaniem ruchów wykonywanych 
przez badanego (z czterosekundowym opóźnieniem). Pozostali badani 
widzieli nagranie ruchów głowy poprzedniego uczestnika, więc nie było 
to odwzorowaniem ich własnych ruchów.  

•  Animowany avatar odwzorowujący ruchy badanego był oceniany jako 

skuteczniejszy mówca niż ten, który przechylał głowę w sposób nie 
skoordynowany z ruchami badanego. Zdecydowana większość badanych 
nie zdawała sobie sprawy z tego, że elektroniczna postać odwzorowuje 
ich ruchy,  

•  Badani znacząco lepiej oceniali zarówno wrażenie jakie wywarła na nich 

wirtualna postać oraz, co ciekawe,  zdecydowanie bardziej zgadzali się z 
wypowiadanym tekstem, jeśli ta naśladowała ich ruchy głową. 

EFEKT RESPONSYWNOŚCI W LUBIENIU  

•  Responsywność  - inna osoba jest responsywna w kontakcie o ile, to co 

mówi i robi stanowi odpowiedź na nasze działania.  

•   Responsywność to komunikacja w odpowiedzi na nasze komunikaty, 

więcej działań w odpowiedzi na nasze działania, im bardziej 
rozbudowane są komunikaty wobec nas (PROBLEM: Ty mnie znowu nie 
słuchasz….) 

•   Małżenstwa udane = większa responsywność. Małżeństwa nieudane 

odznaczają się brakiem responsywności. 

•   responsywność – poczucie kontroli -  brak reakcji bywa bardziej bolesny 

od krytyki  

ILE WAŻĄ WADY I ZALETY W OCENIE ATRAKCYJNOŚCI I LUBIENIA  

•  Oczywiście lubimy bardziej tych, którzy mają więcej zalet 

•  Wady ważą więcej w ocenie drugiej osoby – efekt negatywności – silne 

uzależnienie oceny globalnej od negatywnej, a nie pozytywnej informacji, 
na podstawie której jest ona formułowana  

•  Wystąpienie efektu jest uzależnione od treści  informacji  będących 

podstawą oceny. W szczególności w dziedzinie : moralność i sprawność 

•  Człowiek w kontaktach z innymi maksymalizuje własne zyski, dlatego 

moralność drugiej osoby waży więcej niż jej sprawność 

•  W sprawności pozytywy, a nie negatywy są diagnostyczne bardziej bo….?  

•  …….np. w trakcie rozmowy kwalifikacyjnej ktoś wypada słabo nie tylko 

dlatego, że nie ma zdolności, ale motywacja, oceniający, samopoczucie, 
profil poszukiwanego kandydata  

•  Jeśli wypada dobrze wśród 60 innych kandydatów tzn. że zdolny  

•  W dziedzinie moralności odkrycie zachowań negatywnych waży dużo 

więcej niż w dziedzinie sprawności (powoduje wycofanie z relacji), 
bo….jest to ryzykowne i pozwala uniknąć szkód 

•   Do pewnego stopnia takie zachowania są adaptacyjne, ale na dłuższą 

metę mogą prowadzić do zaniku kontaktów społecznych, wszak 
większość ludzi ma nie tylko zalety  

•   Aby utrzymywać kontakty społeczne WARTO czasami ujawniać efekt 

pozytywności, czyli że niekiedy osoba dwuznaczna zasługuje na ocenę 
dodatnią; pod warunkiem, że koszty cudzych wad są dla nas niewielkie 

PIĘKONO I STEREOTYPY 

•  Piękno i atrakcyjność tworzy silny stereotyp (zwłaszcza w USA) 

polegający na przeświadczeniu, że pozytywne cechy idą w parze z urodą 
„piękne jest dobre” 

•  Jest to złudzenie, badania nie potwierdzają różnic (osobowościowych, 

samooceny) między atrakcyjnymi a nieatrakcyjnymi osobami (Feingold, 
1992) 

•  Różnice: umiejętności społeczne: osoby ładne są śmielsze i skuteczniejsze 

w kontaktach z innymi.  

•  Stereotyp jest silnie utrwalony prawdopodobnie na skutek 

samospełniającego się proroctwa (oczekiwanie, że osoba piękna 
jest dobra, inteligentna, uczciwa, powoduje, że osoba ta tak jest 
spostrzegana). 

METAANLIZA BADAŃ  NAD ATRAKCYJNOSCIĄ 

•  Metaanliza badań (Eagly, 1992) n = 76 BADAŃ 

•  Atrakcyjność wywiera najsilniejszy wpływ na ocenę umiejętności 

społecznych i na ocenę globalną 

•  Słabszy wpływ na ocenę przystosowania, asertywności i zdolności 

intelektualnych 

•  Prawie żaden na ocenę moralności i troski o innych  

•  Ludzie atrakcyjni oceniani są jako bardziej próżni, zarozumiali i niewierni 

swoim partnerom