UNIWERSYTET PRZYRODNICZY

Wydział Medycyny Weterynaryjnej

KATEDRA BIOCHEMII I FIZJOLOGII ZWIERZĄT

Zakład Biochemii

20-033 Lublin, ul. Akademicka 12

tel. [phone]

09-05-15 www.biochfiz.up.lublin.pl Wersja 1. 15.05.09

- 1 z 3 -

Płyny ustrojowe

mleko i

ż

ół

ć

cz

ęść

teoretyczna

Mleko wydzielina gruczołu mlekowego jest roztworem wodnym substan-

cji organicznych i nieorganicznych. Skład chemiczny mleka wykazuje du

ż

e

ró

ż

nice gatunkowe i osobnicze w zale

ż

no

ś

ci od rasy okresu laktacji, po-

karmu.

ś

ółtawy odcie

ń

jego białego zabarwienia zale

ż

y od zawarto

ś

ci

barwników z grupy flawin i karotenoidów. G

ę

sto

ść

mleka zwierz

ą

t waha

si

ę

w granicach 1,02 – 1,036 g/cm3 i zale

ż

y od zawarto

ś

ci tłuszczu. pH

zbli

ż

one jest do oboj

ę

tnego/ 6,6 / i zale

ż

y głównie od zawarto

ś

ci bia-

łek, w

ę

glowodanów i fosforanów.

Do głównych składników mleka nale

żą

: woda, białka, aminokwasy, lak-

toza, lipidy, kwasy tłuszczowe, cytryniany, witaminy /A, B, PP, C, D
,E, K /.Składniki mineralne to jony: wapniowe, sodowe, potasowe, fosfo-
ranowe, chlorkowe, siarczanowe i w

ę

glanowe. Swoistymi białkami mleka s

ą

kazeiny nale

żą

ce do fosfoproteidów oraz laktoalbuminy i laktoglobuliny.

Białkami mleka o charakterze enzymatycznym s

ą

: fosfataza kwa

ś

na i zasa-

dowa, lipaza, alfa amylaza, lizozym, peroksydaza. W skład tłuszczów
mleka wchodzi około 150 kwasów tłuszczowych, z czego 60 % to kwasy na-
sycone, 98% tłuszczowców mleka to triacyloglicerole wyst

ę

puj

ą

ce w po-

staci małych kuleczek otoczonych błonami białkowymi. W

ę

glowodanami mle-

ka s

ą

: laktoza, glukoza, glikozamina, N-acetyloglukozamina.

ś

ół

ć

ma charakter wydaliny jak i wydzieliny ustrojowej. Ma gorzki

smak pochodz

ą

cy od kwasów

ż

ółciowych.Z

ż

ółci

ą

opuszczaj

ą

organizm ró

ż

ne

zwi

ą

zki , które b

ą

d

ź

s

ą

produktami przemiany materii / np. barwniki

ż

ółciowe /, b

ą

d

ź

s

ą

dla niego obce /

ś

rodki terapeutyczne /. Z

ż

ółci

ą

wydalane s

ą

niektóre mikroelementy, jak np. jod. Jako wydzielina

ż

ół

ć

stymuluje procesy trawienia i wchłaniania tłuszczy. Odczyn

ż

ółci jest

słabo alkaliczny, w granicach 7,4-8,0 . Zbiera ona si

ę

w p

ę

cherzyku

ż

ółciowym sk

ą

d pod wpływem cholecystokininy p

ę

cherzyk jest opró

ż

niany i

ż

ół

ć

przechodzi do jelita. Głównymi składnikami

ż

ółci s

ą

barwniki

ż

ół-

ciowe, sole kwasów

ż

ółciowych, cholesterol, tłuszcze oraz małe ilo

ś

ci

białka. Barwniki

ż

ółciowe / bilirubina i biliwerdyna / powstaj

ą

jak

produkty katabolizmu w układzie siateczkowo-

ś

ródbłonkowym, głównie w

w

ą

trobie i

ś

ledzionie. St

ą

d dostaj

ą

si

ę

do krwi, w której przenoszone

s

ą

w postaci kompleksów z albumin

ą

. Z układu kr

ąż

enia w postaci wolnej

przechodz

ą

do komórek w

ą

troby. Tam zwi

ą

zane zostaj

ą

zostaj

ą

z kwasem

glukuronowym . Barwniki

ż

ółciowe , które w jelicie nie ulegaj

ą

wchło-

ni

ę

ciu, zostaj

ą

pod wpływem enzymów bakteryjnych przekształcone w

barwniki kału. Najobficiej wyst

ę

puj

ą

cymi kwasami

ż

ółciowymi s

ą

: kwas

cholowy, kwas deoksycholowy a w mniejszej ilo

ś

ci kwas litocholowy i

chenodeoksycholowy. Powstaj

ą

one w wyniku degradacji bocznego ła

ń

cucha

cholesterolu. W

ż

ółci wyst

ę

puj

ą

one w formie poł

ą

cze

ń

z glicyn

ą

lub

UNIWERSYTET PRZYRODNICZY

Wydział Medycyny Weterynaryjnej

KATEDRA BIOCHEMII I FIZJOLOGII ZWIERZĄT

Zakład Biochemii

20-033 Lublin, ul. Akademicka 12

tel. [phone]

09-05-15 www.biochfiz.up.lublin.pl Wersja 1. 15.05.09

- 2 z 3 -

tauryn

ą

. Ze wzgl

ę

du na alkaliczny charakter

ż

ółci kwasy

ż

ółciowe wy-

st

ę

puj

ą

jako glikocholany lub taurocholany sodu lub potasu. Kwasy

ż

ół-

ciowe podlegaj

ą

wielokrotnej recylkulacji. Polega ona na wchłoni

ę

ciu

kwasów

ż

ółciowych w dalszych cz

ęś

ciach jelita , przeniesieniu do w

ą

tro-

by i ponownym wydzieleniu. Ten proces okre

ś

lany jest jak kr

ąż

enie w

ą

-

trobowo-jelitowe

ż

ółci. Podstawowymi funkcjami kwasów

ż

ółciowych jest:

−

stymuluj

ą

produkcj

ę

ż

ółci

−

aktywuj

ą

lipazy trzustkowe w jelicie cienkim

−

emulguj

ą

tłuszcze w jelicie cienkim

−

bior

ą

udział w absorpcji kwasów tłuszczowych

−

stymuluj

ą

wchłanianie witamin rozpuszczalnych w tłuszczach

−

utrzymuj

ą

cholesterol w

ż

ółci w stanie rozpuszczonym

Materiały uzupełniaj

ą

ce

ś

Ół

ć

1.

Roma

ń

ski Krzysztof. Rola i działanie kwasów

ż

ółciowych w organi-

zmie.

ś

ycie Weterynaryjne,2007,82(10),str.837

2.

Roma

ń

ski Krzysztof. Mechanizmy wytwarzania

ż

ółci u ssaków ze

szczególnym uwzgl

ę

dnieniem roli kwasów

ż

ółciowych.

ś

ycie Wetery-

naryjne,2008,83(10).str.823

3.

Roma

ń

ski Krzysztof. Nerwowo-hormonalna kontrola procesów zwi

ą

za-

nych z powstawaniem

ż

ółci.

4.

Cz

ęść

I. Rola układu nerwowego i neuropeptydów.

ś

ycie Weteryna-

ryjne,2008,83(11),str.901

5.

Cz

ęść

II. Rola hormonów grupy sekretynowej.

ś

ycie Weterynaryj-

ne,2008,83(12),str.1005

6.

Cz

ęść

III. Rola insuliny i somatostatyny.

ś

ycie Weterynaryj-

ne,2009,84(1),str.35

7.

Cz

ęść

IV. Rola hormonów grupy gastryno-cholecystokininowej.

ś

y-

cie Weterynaryjne,2009,84(2),str.133

8.

Cz

ęść

V. Rola hormonów wpływaj

ą

cych na metabolizm komórkowy.

ś

y-

cie Weterynaryjne,2009,84(3),str.205

9.

Cz

ęść

VI. Wpływ hormonów tkankowych i wpływaj

ą

cych na gospodark

ę

wodno-elektrolitow

ą

.

ś

ycie Weterynaryjne,2009,84(4),str.303

10.

Roma

ń

ski Krzysztof. Podstawowe zaburzenia kr

ąż

enia jelitowo-

w

ą

trobowego.

ś

ycie Weterynaryjne,2008,83(4),str.292

Mleko

11.

Roma

ń

ski Krzysztof. Rola i działanie kwasów

ż

ółciowych w or-

ganizmie.

ś

ycie Weterynaryjne,2007,82(10),str.837

12.

Barłowska Joanna, Litwi

ń

czuk Zygmunt. Wła

ś

ciwo

ś

ci od

ż

ywcze i

pozdrowotne

tłuszczu

mleka.

Medycyna

Weterynaryj-

na,2009,65(3),str.171

13.

Król Jolanta, Litwi

ń

czuk Anna, Zarajczyk Aneta, Litwi

ń

czuk

Zygmunt. Alfa-laktoalbumina i beta-laktoglobulina jako zwi

ą

zki

biologicznie czynne frakcji białkowej mleka. Medycyna Weteryna-
ryjna, 2008,64(12),str.1375

UNIWERSYTET PRZYRODNICZY

Wydział Medycyny Weterynaryjnej

KATEDRA BIOCHEMII I FIZJOLOGII ZWIERZĄT

Zakład Biochemii

20-033 Lublin, ul. Akademicka 12

tel. [phone]

09-05-15 www.biochfiz.up.lublin.pl Wersja 1. 15.05.09

- 3 z 3 -

14.

Barłowska Joanna, Litwi

ń

czuk Zygmunt. Genetyczne i

ś

rodowi-

skowe uwarunkowania profilu kwasów tłuszczowych mleka. Medycyna
Weterynaryjna,2009,65(5),str.310

15.

Ni

ż

nikowski Roman, Popielarczyk Dominik, Strzelec Ewa, Wój-

towski Jacek, Danków Romualda, Pikul Jan., Kuczy

ń

ska Beata.

Skład chemiczny siary owczej w czasie pierwszych 6 godzin lakta-
cji oraz wpływ jej pozyskiwania na wybrane wska

ź

niki u

ż

ytkowo

ś

ci

jagni

ą

t. Medycyna Weterynaryjna,2007,63(2),str.224

16.

Pomorska-Mól Małgorzata, Markowska-Daniel Iwona. Siara jako

ź

ródło odporno

ś

ci humoralnej oraz komórkowej dla prosi

ą

t ose-

sków. Medycyna Weterynaryjna,2008,65(4),str.237