Niektóre krzywe na płaszczyźnie R
2
(notatki z wykładu)
1. Okrąg o promieniu r i środku
)
,
(
0
0
y
x
S
=
ma równanie kanoniczne:
2
2
2
)
(
)
0
0
(
r
y
y
x
x
=
−
+
−
.
Okrąg o promieniu r i środku
)
,
(
0
0
y
x
S
=
można też zapisać w postaci
parametrycznej:
+
=
+
=
>
∈<
π
2
;
0
,
sin
cos
0
0
t
t
r
y
y
t
r
x
x
Postać parametryczną najwygodniej jest stosować przy opisie fragmentów okręgów. Np. łuki
2
1
i
l
l
przedstawione na rysunku powyżej mają postać parametryczną:
=
=
>
∈<
,
;
2
,
sin
2
cos
2
:
1
π
π
t
t
y
t
x
l
=
=
>
∈<
.
2
;
,
sin
cos
:
2
π
π
t
t
y
t
x
l
Zadanie. Zapisać ogólne równanie okręgu:
0
1
4
2
2
2
=
−
+
+
−
y
y
x
x
w postaci kanonicznej i w
postaci parametrycznej.
2. Elipsa o środku
)
0
,
0
(
=
S
i półosiach
a
i b ma równanie
kanoniczne:
1
2
2
2
2
=
+
b
y
a
x
,
i następującą postać parametryczną:
=
=
>
∈<
.
2
;
0
,
sin
cos
π
t
t
b
y
t
a
x
)
0
,
(
),
0
,
(
2
1
c
F
c
F
−
=
=
to ogniska elipsy; c to połowa odległości między ogniskami. Jeżeli a jest
dużą półosią elipsy, b małą półosią elipsy, to zachodzą zależności:
2
2
2
c
b
a
+
=
;
a
r
r
2
2
1
=
+
.
(
2
1
, r
r
to odległości dowolnego punktu elipsy od ognisk
1
F
i
2
F
).
Określa się też mimośród
a
c
e
=
, który jest miarą „ściśnięcia” elipsy. Dla elipsy mamy
1
<
e
.
3. Hiperbola o środku
)
0
,
0
(
=
S
i półosi rzeczywistej
a
oraz
półosi urojonej b ma równanie kanoniczne:
1
2
2
2
2
=
−
b
y
a
x
,
)
0
,
(
),
0
,
(
2
1
c
F
c
F
−
=
=
to ogniska hiperboli;
a
r
r
2
2
1
=
−
;
mimośród
1
>
=
a
c
e
.
4. Parabola.
Parabolą nazywamy zbiór punktów równoodległych od punktu F
(ogniska) i prostej (zwanej kierownicą).
Jeżeli
)
0
,
(
2
p
F
=
, to kierownica ma równanie
2
p
x
−
=
,
a równanie paraboli ma wtedy postać
px
y
2
2
=
.
Niektóre powierzchnie w przestrzeni R
3
.
1. Powierzchnia sferyczna (sfera) o promieniu r i środku
)
,
,
(
0
0
0
z
y
x
S
=
ma równanie kanoniczne:
2
2
2
2
)
(
)
(
)
0
0
0
(
r
z
z
y
y
x
x
=
−
+
−
+
−
.
Natomiast w przypadku środka w punkcie
)
0
,
0
,
0
(
mamy równanie
2
2
2
2
r
z
y
x
=
+
+
.
Taką sferę możemy zapisać też w postaci parametrycznej (dwoma
parametrami są tu odpowiednie kąty):
≤
≤
≤
≤
=
=
=
.
0
,
2
0
,
cos
,
sin
sin
,
sin
cos
π
θ
π
ϕ
θ
θ
ϕ
θ
ϕ
r
z
r
y
r
x
Jeśli
M jest dowolnym punktem sfery, to kąt
ϕ
jest kątem między
rzutem wektora
M
O
r
na płaszczyznę Oxy a osią Ox , kąt
θ
jest kątem
między wektorem
M
O
r
a osią Oz .
Półsferę o środku
)
0
,
0
,
0
(
i promieniu
r dla
0
≥
z
(jak na rysunku
obok) możemy opisać równaniem
2
2
2
y
r
z
x
−
−
=
otrzymanym z postaci kanonicznej sfery.
Taka półsfera ma równania parametryczne jak dla sfery przy kącie
θ
z
zakresu
>
<
2
;
0
π
.
Elipsoida o środku w punkcie
)
0
,
0
,
0
(
o półosiach odpowiednio
c
b
a
,
,
ma
postać kanoniczną
1
2
2
2
2
2
2
=
+
+
c
z
b
y
a
x
.
Przykłady różnych powierzchni.
Paraboloida obrotowa:
2
2
y
z
x
+
=
Powierzchnia stożkowa (stożek obrotowy),
której tworząca jest nachylona do płasz-
czyzny xOy pod kątem
4
π
, a wierzchołek
znajduje się w punkcie
)
0
,
0
,
0
(
:
2
2
2
y
z
x
+
=
Powierzchnia stożkowa o
równaniu
2
2
y
a
z
x
+
−
=
Powierzchnia walcowa
(walec obrotowy):
2
2
2
r
x
y
=
+
(oś obrotu pokrywa się z osią
Oz
).
Powierzchnia walcowa – walec
paraboliczny (kierownicą jest tu
parabola, a tworzące są równoległe
do osi Oy):
2
4
x
z
−
=
.
Powierzchnia walcowa – (część
walca obrotowego) o równaniu:
2
1
2
y
z
−
−
=
(kierownicą jest tu półokrąg, a
tworzące są równoległe do osi
Ox).