mon_inst_urzą_tech_w_bud_wiej_723[05].O1.04

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

SPIS TREŚCI

1. Wprowadzenie

2. Wymagania wstępne

3. Cele kształcenia

4. Przykładowe scenariusze zajęć

5. Ćwiczenia

5.1. Podstawowe pojęcia dotyczące ochrony i kształtowania środowiska

5.1.1. Ćwiczenia

5.2. Podstawy ekologii

5.2.1. Ćwiczenia

5.3. Woda w przyrodzie

5.3.1. Ćwiczenia

5.4. Zasoby wody w Polsce

5.4.1. Ćwiczenia

5.5. Retencja wody

5.5.1. Ćwiczenia

5.6. Ujęcia wód

5.6.1. Ćwiczenia

5.7. Jakość wody

5.7.1. Ćwiczenia

5.8. Metody uzdatniania wody

5.8.1. Ćwiczenia

5.9. Źródła ścieków w środowisku wiejskim

5.9.1. Ćwiczenia

5.10. Zasady oczyszczania i odprowadzania ścieków do odbiorników

5.10.1. Ćwiczenia

5.11. Przydomowe oczyszczalnie ścieków

5.11.1. Ćwiczenia

5.12. Wpływ użytkowanych obiektów budownictwa wiejskiego i produkcji

rolnej na zanieczyszczenia wód w środowisku

5.12.1. Ćwiczenia

5.13. Zasady racjonalnej gospodarki wodą

5.13.1. Ćwiczenia

Ewaluacja osiągnięć ucznia

Literatura

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

1. WPROWADZENIE

Przekazujemy Państwu Poradnik dla nauczyciela, który będzie pomocny w prowadzeniu

zajęć dydaktycznych w szkole kształcącej w zawodzie monter–instalator urządzeń
technicznych w budownictwie wiejskim

W poradniku zamieszczono:

−

wymagania wstępne,

−

wykaz umiejętności, jakie uczeń opanuje podczas zajęć,

−

przykładowe scenariusze zajęć,

−

propozycje ćwiczeń, które mają na celu wykształcenie u uczniów umiejętności
praktycznych,

−

wykaz literatury, z jakiej uczniowie mogą korzystać podczas nauki.
Wskazane jest, aby zajęcia dydaktyczne były prowadzone różnymi metodami ze

szczególnym uwzględnieniem:

−

pokazu z objaśnieniem,

−

tekstu przewodniego,

−

ćwiczeń praktycznych.
Formy organizacyjne pracy uczniów mogą być zróżnicowane, począwszy od samodzielnej

pracy uczniów do pracy zespołowej.

W celu przeprowadzenia sprawdzianu wiadomości i umiejętności ucznia, nauczyciel może

posłużyć się zamieszczonym w rozdziale 6 zestawem zadań testowych, zawierającym różnego
rodzaju zadania.

W tym rozdziale podano również:

−

plan testu w formie tabelarycznej,

−

punktacje zadań i uczenia się,

−

propozycje norm wymagań,

−

instrukcję dla nauczyciela,

−

instrukcję dla ucznia,

−

kartę odpowiedzi,

−

zestaw zadań testowych.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2. WYMAGANIA WSTĘPNE

Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:

−

korzystać z różnych źródeł informacji,

−

posługiwać się podstawowymi pojęciami z zakresu budownictwa,

−

stosować przepisy dotyczące bezpieczeństwa i higieny pracy,

−

stosować przepisy dotyczące ochrony przeciwporażeniowej,

−

stosować przepisy dotyczące ochrony środowiska,

−

organizować stanowisko pracy zgodnie z wymogami ergonomii.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3. CELE KSZTAŁCENIA

W wyniku realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:

−

posłużyć się pojęciami z zakresu ochrony i kształtowania środowiska oraz ekologii,

−

wyjaśnić znaczenie wody w życiu człowieka, w przemyśle oraz rolnictwie,

−

określić zasoby wody w Polsce,

−

określić sposoby retencji wody,

−

scharakteryzować źródła wody występujące w przyrodzie,

−

scharakteryzować rodzaje wód powierzchniowych i podziemnych,

−

rozróżnić rodzaje ujęć wodnych,

−

określić wymagania dotyczące jakości wody przeznaczonej do różnych celów,

−

scharakteryzować zanieczyszczenia wody,

−

scharakteryzować metody i urządzenia do uzdatniania wody,

−

rozróżnić rodzaje zbiorników wody czystej,

−

rozróżnić rodzaje ścieków i określić ich wpływ na środowisko,

−

scharakteryzować zasady oczyszczania i odprowadzania ścieków,

−

rozróżnić rodzaje oczyszczalni ścieków stosowanych w środowisku wiejskim,

−

określić warunki budowy przydomowej oczyszczalni ścieków,

−

ocenić wpływ obiektów budownictwa wiejskiego i produkcji rolniczej na zanieczyszczania
wód w środowisku,

−

zastosować zasady racjonalnej gospodarki wodą w środowisku.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4. PRZYKŁADOWE SCENARIUSZE ZAJĘĆ

Scenariusz zajęć 1

Osoba prowadząca

……………………………………………………………..

Modułowy program nauczania:

Monter–instalator urządzeń technicznych w budownictwie
wiejskim 723[05]

Moduł:

Podstawy zawodu 723[05]. O1

Jednostka modułowa:

Określanie zasad gospodarki wodnej w środowisku

723[05]. O1.04

Temat: Woda w przyrodzie.

Cel ogólny: Określenie znaczenia wody w życiu człowieka i przyrodzie.

Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć:

−

wyjaśnić zasady krążenia wody w przyrodzie,

−

określić właściwości i skład fizyczno-chemiczny wód,

−

określić rodzaje wód występujących w przyrodzie,

−

ocenić znaczenie wody w życiu człowieka, rolnictwie, przemyśle itp.,

−

wyjaśnić na przykładach negatywny wpływ człowieka na stan środowiska i jakość wód,

−

przewidywać lokalne i globalne skutki zmniejszenia zasobów wodnych oraz zmian
w ekosystemach wodnych, spowodowane zanieczyszczeniem wód.

Metody nauczania-uczenia się:

−

pogadanka na temat znaczenia wody w przyrodzie i dla człowieka,

−

dyskusja dydaktyczna

Formy organizacyjne pracy uczniów:

−

indywidualna i grupowa.

Czas:

45 min.

Uczestnicy: uczniowie kształcący się w zawodzie monter-instalator urządzeń technicznych

w budownictwie wiejskim

Środki dydaktyczne:

−

mapa ścienna „Zanieczyszczenia środowiska Polski-klasyfikacja stanu czystości wód
powierzchniowych”,

−

plansza dydaktyczne obrazująca schemat krążenia wody w przyrodzie,

Przebieg zajęć:
1.  Sprawy organizacyjne.
2.  Nawiązanie do tematu, omówienie celów zajęć.
3.  Realizacja tematu:

−

nauczyciel przedstawia i omawia schemat obiegu wody w przyrodzie,

−

nauczyciel wymienia rodzaje wód występujących w przyrodzie,

−

nauczyciel wskazuje różnice w składzie fizyko-chemicznym wód podziemnych
i powierzchniowych stojących i płynących,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

−

nauczyciel przeprowadza pogadankę na temat znaczenia wody w przyrodzie i życiu
człowieka,

−

nauczyciel dzieli uczniów na czteroosobowe zespoły i zleca analizę mapy
„Zanieczyszczenia środowiska Polski – klasyfikacja stanu czystości wód
powierzchniowych”,

−

każdy z zespołów opracowuje na podstawie mapy informacje o jakości wód
powierzchniowych Polski i wielkości zrzutu ścieków do rzek,

−

dodatkowo nauczyciel zleca określenie znaczenia wody w przyrodzie i dla człowieka
oraz określenie wpływu człowieka na jakość i stan wód,

−

nauczyciel kieruje pracą zespołów i pomaga w prawidłowej interpretacji danych,
pomaga w przygotowaniu prezentacji na temat roli wody w środowisku,

−

nauczyciel prosi sprawozdawców o zdanie relacji z pracy zespołów i przedstawienie
wniosków,

4. Uczeń wskazuje mocne i słabe strony swojej pracy. Uczniowie prezentują zagadnienia

przygotowane w zespole, koncentrują uwagę na wypowiedzi lidera.

5. Nauczyciel analizuje wystąpienia uczniów z poszczególnych zespołów uczniowskich,

precyzuje niepełne wypowiedzi.

6. Grupa wspólnie z nauczycielem ocenia lokalne i globalne skutki zmniejszenia zasobów

wodnych oraz zmian w ekosystemach wodnych, spowodowane zanieczyszczeniem wód.

Zakończenie zajęć

Praca domowa

Na podstawie informacji zdobytych podczas zajęć oraz literatury dokonaj podziału wód

występujących w przyrodzie oraz określ ich skład fizyczno-chemiczny. Wyniki swojej pracy
zestaw w formie tabeli.

Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach:

−

anonimowe ankiety ewaluacyjne dotyczące sposobu prowadzenia zajęć i zdobytych
umiejętności.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Scenariusz zajęć 2

Osoba prowadząca

………………………………………….

Modułowy program nauczania:

Monter–instalator

urządzeń

technicznych

w budownictwiewiejskim 723[05]

Moduł:

Podstawy zawodu 723[05]. O1

Jednostka modułowa:

Określanie zasad gospodarki wodnej w środowisku

723[05]. O1.04

Temat: Przydomowe oczyszczalnie ścieków.

Cel ogólny: Kształtowanie umiejętności analizowania stosowania zasad projektowania

przydomowych oczyszczalni ścieków.

Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć:

−

określić warunki stosowania przydomowych oczyszczalni ścieków,

−

rozpoznać rodzaje układów przydomowych oczyszczalni ścieków,

−

wyjaśnić zasadę oczyszczania ścieków w określonych układach technologicznych
przydomowych oczyszczalni ścieków,

−

wymienić zasady sporządzania projektów przydomowych oczyszczalni ścieków,

−

wyszczególnić zasady konstrukcyjne i układ drenów w drenażu rozsączającym,

−

wykonać projekt drenażu rozsączającego,

−

odczytać z projektu parametry i elementy konstrukcyjne drenażu rozsączającego.

Metody nauczania–uczenia się:

−

tekst przewodni,

−

ćwiczenia praktyczne.

Formy organizacyjne pracy uczniów:

−

indywidualna,

−

grupowa.

Czas:

90 min.

Uczestnicy: uczniowie kształcący się w zawodzie monter–instalator urządzeń technicznych

w budownictwie wiejskim

Środki dydaktyczne:

−

układy technologiczne i projekty przydomowych oczyszczalni ścieków,

−

blok rysunkowy formatu A4,

−

ołówki różnej twardości (H, HB, B),

−

przybory kreślarskie,

−

gumka,

Przebieg zajęć:

Zadanie dla ucznia

Przedmiotem zadania jest określenie warunków stosowania przydomowych oczyszczalni

ścieków oraz zapoznanie się z technologią wykonywania rysunków ilustrujących układy
technologiczne przydomowych oczyszczalni ścieków.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

FAZA WSTĘPNA

Czynności organizacyjno-porządkowe, podanie tematu zajęć, zaznajomienie uczniów

z pracą metodą przewodniego tekstu.

FAZA WŁAŚCIWA
INFORMACJE
1.  W jakich warunkach stosuje się przydomowe oczyszczalnie ścieków?
2.  Jakie rozróżniamy rodzaje układów przydomowych oczyszczalni ścieków?
3.  Jakie  są  zasady  oczyszczania  ścieków  w  określonych  układach  technologicznych

przydomowych oczyszczalni ścieków?

4. Jakie są zasady sporządzania projektów przydomowych oczyszczalni ścieków?
5. Jakie zasady konstrukcyjne obowiązują podczas projektowania drenażu rozsączającego?

PLANOWANIE
1.  Ustal, jakie obowiązują zasady przy projektowaniu drenażu rozsączającego.
2.  Ustal, jakie materiały konstrukcyjne wchodzą w skład drenażu rozsączającego.
3.  Ustal, w jaki sposób należy ułożyć system drenów.
4.  Ustal grubość i rodzaj warstwy izolacyjnej.

UZGODNIENIE
1.  Omów wszystkie punkty z fazy planowania z nauczycielem.
2.  Odnieś się do uwag i propozycji nauczyciela.

WYKONANIE
1.  Określ zasady projektowania drenażu rozsączającego.
2.  Wyszczególnij materiały konstrukcyjne wchodzące w skład drenażu rozsączającego.
3.  Wykonaj  projekt  drenażu  rozsączającego  uwzględniając  właściwe  ułożenie  systemu

drenów oraz grubość i rodzaj warstwy izolacyjnej.

4.  Wykonaj zadane i zaplanowane ćwiczenie, pamiętając o zasadach bhp.
5.  Zwróć uwagę na estetykę i dokładność swojej pracy.
6.  Przygotuj się do zaprezentowania swojej pracy. Zespoły uczniów wyznaczają lidera grupy,

który dokonuje prezentacji ćwiczenia.

SPRAWDZANIE
1. Czy prawidłowo został wykonany projekt drenażu rozsączającego, z uwzględnieniem

zasad konstrukcyjnych?

2. Czy rysunek jest czytelny i estetyczny?
3. Czy wszystkie cechy charakterystyczne oraz materiały konstrukcyjne zostały określone?

ANALIZA

Uczniowie wraz z nauczycielem wskazują, które etapy ćwiczenia sprawiły im najwięcej

trudności. Nauczyciel podsumowuje całe ćwiczenie, wskazuje, jakie nowe, ważne umiejętności
zostały wykształcone, jakie wystąpiły nieprawidłowości i jak ich unikać w przyszłości.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5. ĆWICZENIA

5.1.

Podstawowe pojęcia dotyczące ochrony i kształtowania

środowiska

5.1.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Na mapie konturowej gminy, w której mieszkasz zaznacz:

−

występujące surowce energetyczne – kolorem żółtym,

−

zakłady przemysłowe emitujące zanieczyszczenia – czarnymi kropkami,

−

rzeki i jeziora – na niebiesko,

−

zabytki kultury – czerwoną gwiazdką,

−

parki narodowe, rezerwaty i parki krajobrazowe – na zielono.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i techniki wykonania, a także zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) nanieść określonymi kolorami elementy środowiska, wyszczególnione w treści ćwiczenia,

na mapę konturową gminy,

2) uzasadnić swój wybór.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

odbitka kserograficzna administracyjnej mapy konturowej gminy,

−

kolorowe flamastry,

−

literatura z rozdziału 7.

Ćwiczenie 2

Zareklamuj w formie ulotki walory przyrodnicze gminy, w której mieszkasz, aby zachęcić

turystów do jej zwiedzania.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i techniki wykonania, a także zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) opisać walory przyrodnicze na terenie swojej gminy (np. miejsca wypoczynku i rekreacji,

zbiorniki wodne i kąpieliska, zabytki przyrody i kultury),

2) sporządzić ulotki reklamowe na arkuszach papieru,
3) zaprezentować wykonane ćwiczenie.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

ćwiczenia praktyczne.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

arkusze papieru, na których przedstawione zostaną propozycje ulotek reklamujących
walory przyrodnicze gminy,

−

przybory do pisania,

−

literatura z rozdziału 7.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.2. Podstawy ekologii

5.2.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Przejrzyj prasę codzienną z ostatnich 2–3 tygodni i odszukaj artykuły poświęcone

problemom ekologii. Sformułuj i zapisz główne problemy ekologiczne opisane w prasie.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

techniki wykonania, a także zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)  zgromadzić prasę codzienną z ostatnich 2–3 tygodni,
2)  wyszukać w prasie artykuły poświęcone zagadnieniom i problemom ekologii,
3)  sformułować i zapisać w zeszycie wybrane problemy ekologiczne poruszane w prasie,
4)  zaprezentować wykonane ćwiczenie.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

tekstu przewodniego,

−

ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

prasa codzienna z ostatnich 2–3 tygodni,

−

zeszyt,

−

przybory do pisania,

−

literatura z rozdziału 7.

Ćwiczenie 2

Dokonaj pomiaru wybranych czynników abiotycznych środowiska (temperatura

i wilgotność) w ekosystemie leśnym.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i techniki wykonania, a także zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)  dokonać pomiaru temperatury tuż przy glebie przy użyciu termometru,
2)  powtórzyć czynność w głębi lasu, na polanie w lesie i na obrzeżach lasu,
3)  dokonać  pomiaru  wilgotności  tuż  przy  glebie  przy  użyciu  higrometru,  powtarzając

czynność w wyszczególnionych jak wyżej miejscach lasu,

4) uzyskane wyniki pomiarów zestawić w formie tabeli,
5) wnioski z dokonanych obserwacji zapisać w zeszycie.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.3. Woda w przyrodzie

5.3.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Narysuj schemat krążenia zasobów wodnych w przyrodzie i scharakteryzuj proces

wymiany wody pomiędzy różnymi sferami (hydrosfera, atmosfera, litosfera, biosfera).

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i techniki wykonania, a także zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)  wykonać schemat krążenia zasobów wodnych w przyrodzie,
2)  scharakteryzować proces wymiany wody pomiędzy określonymi sferami,
3)  zaprezentować efekty swojej pracy,
4)  dokonać oceny wykonania ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

tekst przewodni,

−

ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

przybory i materiały do rysowania: ołówki i kartki papieru,

−

literatura z rozdziału 7.

Ćwiczenie 2

Dokonaj klasyfikacji wód występujących w przyrodzie oraz określ ich skład fizyczno-

chemiczny. Wyniki swojej pracy zestaw w formie tabeli.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i techniki wykonania, a także zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) wykonać tabelę obrazującą rodzaje wód występujących w przyrodzie oraz ich skład

fizyczno-chemiczny,

2) zaprezentować efekty swojej pracy,
3) uzasadnić sposób wykonania zadania.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

tekst przewodni,

−

ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

przybory i materiały do pisania: długopis i arkusze papieru,

−

literatura z rozdziału 7.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.4. Zasoby wody w Polsce

5.4.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Przejrzyj prasę codzienną z ostatnich 3 tygodni i znajdź artykuły poświęcone

zagadnieniom gospodarowania zasobami wodnymi. Sformułuj i zapisz główne problemy
poruszane na łamach prasy, związane z niewłaściwym korzystaniem z zasobów wodnych.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i techniki wykonania, a także zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zgromadzić prasę codzienną z ostatnich 3 tygodni,
2) wyszukać w prasie artykuły poświęcone zagadnieniom gospodarowania zasobami

wodnymi,

3) sformułować i zapisać problemy poruszane w prasie, dotyczące niewłaściwego korzystania

z zasobów wodnych,

4) zaprezentować efekty swojej pracy.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

tekst przewodni,

−

ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

prasa codzienna z ostatnich 3 tygodni,

−

przybory do pisania,

−

zeszyt,

−

literatura z rozdziału 7.

Ćwiczenie 2

Wykonaj graficzne zestawienie (diagram słupkowy) obrazujące ilości wody (w hm

)

pobieranej na potrzeby gospodarki narodowej i ludności w Polsce w 2004 dla pięciu
wybranych województw.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i techniki wykonania, a także zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) przygotować materiały i przybory do sporządzenia diagramu,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2) wykonać diagram słupkowy przedstawiający pobór wody na potrzeby gospodarki

narodowej i ludności w Polsce w roku 2004 według województw,

3) sprawdzić jakość wykonanej pracy,
4) zaprezentować efekty swojej pracy.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

tekst przewodni,

−

ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

dane Rejonowych Zarządów Gospodarki Wodnej przedstawiające pobór wody na
potrzeby gospodarki narodowej i ludności w Polsce w roku 2004,

−

przybory i materiały do rysowania: ołówki, kolorowe kredki, arkusze papieru
milimetrowego,

−

literatura z rozdziału 7.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.5. Retencja wody

5.5.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Korzystając z danych Regionalnych Zarządów Gospodarki Wodnej sporządź wykres

słupkowy przedstawiający zbiorniki retencyjne na obszarze Polski oraz ich pojemność
(w mln m

). Różnymi kolorami zaznacz słupki obrazujące zbiorniki o największej oraz

najmniejszej pojemności. Posłuż się papierem milimetrowym.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i techniki wykonania, a także zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) przygotować materiały i przybory do sporządzenia wykresu,
2) wykonać wykres korzystając z danych Regionalnych Zarządów Gospodarki,

przedstawiającej zbiorniki retencyjne na obszarze Polski z oznaczeniem ich pojemności,

3) sprawdzić jakość wykonanej pracy,
4) zaprezentować efekty swojej pracy.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

tekst przewodni,

−

ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

dane Regionalnych Zarządów Gospodarki

obrazujące zbiorniki retencyjne na obszarze

Polski oraz ich pojemność (w mln m

−

przybory i materiały do rysowania: ołówki, kolorowe kredki, papier milimetrowy,

−

literatura z rozdziału 7.

Ćwiczenie 2

Opracuj charakterystykę wybranego zbiornika retencyjnego zlokalizowanego w pobliżu

twojego miejsca zamieszkania. Wyniki swojej pracy przedstaw w formie referatu.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i techniki wykonania, a także zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) przygotować w formie referatu charakterystykę wybranego zbiornika retencyjnego,

znajdującego się w twoim rejonie zamieszkania, uwzględniając: lokalizację, powierzchnię,
przeznaczenie, historię zbiornika,

2) zaprezentować efekty swojej pracy – wygłosić referat.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.6. Ujęcia wód

5.6.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Z rysunków przedstawiających rozwiązania konstrukcyjne stosowane w ujmowaniu wód

powierzchniowych i podziemnych, wybierz ten, który przedstawia ujęcie brzegowe wysunięte
w koryto rzeki i scharakteryzuj je.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i techniki wykonania, a także zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) wybrać spośród rysunków ten, który przedstawia ujęcie brzegowe wysunięte w koryto

rzeki,

2) scharakteryzować wybrany rodzaj ujęcia wody w formie pisemnej,
3) zaprezentować wykonane ćwiczenie.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

tekst przewodni,

−

ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

rysunki przedstawiające rozwiązania konstrukcyjne stosowane w ujmowaniu wód,

−

zeszyt,

−

przybory do pisania,

−

literatura z rozdziału 7.

Ćwiczenie 2

Wykonaj rysunek schematyczny ujęcia źródła wstępującego, zaznacz na schemacie

elementy konstrukcyjne ujęcia oraz opisz zasadę jego działania (sposób ujmowania wody).

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i techniki wykonania, a także zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)  przygotować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia zgodnie z zasadami bhp,
2)  dobrać odpowiednie materiały i przybory piśmiennicze,
3)  wykonać rysunek schematyczny ujęcia źródła wstępującego,
4)  wymienić i zaznaczyć na schemacie elementy konstrukcyjne ujęcia,
5)  opisać zasadę ujmowania wody,
6)  zaprezentować efekty swojej pracy.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.7. Jakość wody

5.7.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Przygotuj argumenty (na podstawie analizy artykułów prasowych) o sposobach

i zasadności ochrony zasobów wodnych Polski oraz zaprezentuj je w formie referatu, plakatu
lub reportażu.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i techniki wykonania, a także zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) przejrzeć prasę z ostatnich kilku miesięcy i wyszukać artykuły dotyczące jakości wód na

terenie naszego kraju oraz metod stosowanych w celu ochrony zasobów wodnych,

2)  wyszukać argumenty przemawiające za koniecznością ochrony wód,
3)  przeprowadzić w grupie dyskusję na temat metod i form ochrony wód w Polsce,
4)  przedstawić zebrane opinie w formie referatu, plakatu lub reportażu.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:,

−

tekst przewodni,

−

ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

materiały i przybory piśmiennicze,

−

prasa z kilku ostatnich miesięcy,

−

literatura z rozdziału 7.

Ćwiczenie 2

Wykonaj gazetkę na temat sposobów, metod i form wykorzystywanych w ochronie

zasobów wodnych Polski, w celu poprawienia jakości wód.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i techniki wykonania, a także zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) wyszukać w Internecie lub innych źródłach materiały obrazujące jakość wód w Polsce

oraz informacje na temat metod stosowanych w ochronie wód, dla poprawy ich jakości,

2) wybrać najistotniejsze materiały zgodnie z tematyką ćwiczenia, zebrać w formie gazetki,
3) zaprezentować efekty swojej pracy.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.8. Metody uzdatniania wody

5.8.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Z podanych schematów urządzeń stosowanych w uzdatnianiu wód, wybierz ten, który

przedstawia osadnik poziomy, scharakteryzuj zasadę jego działania z uwzględnieniem
procesów w nim zachodzących.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i techniki wykonania, a także zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) wybrać spośród przedstawionych rysunków urządzeń wykorzystywanych w uzdatnianiu

wód schemat obrazujący osadnik poziomy,

2) określić i scharakteryzować proces wykorzystywany w zasadzie jego działania,
3) zaprezentować wykonane ćwiczenie.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

schematy urządzeń stosowanych w uzdatnianiu wód,

−

zeszyt,

−

przybory do pisania,

−

literatura z rozdziału 7.

Ćwiczenie 2

Wykonaj rysunek schematyczny dowolnego urządzenia wykorzystywanego w procesach

uzdatniania wód.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i techniki wykonania, a także zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)  przygotować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia zgodnie z zasadami bhp,
2)  dobrać materiały i przybory piśmiennicze,
3)  wykonać rysunek schematyczny dowolnego urządzenia służącego uzdatnianiu wód,
4)  sprawdzić jakość wykonanej pracy,
5)  zaprezentować efekty swojej pracy.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.9. Źródła ścieków w środowisku wiejskim

5.9.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Określ i zapisz główne źródła wytwarzania ścieków bytowo-gospodarczych oraz

przemysłowych w miejscowości, w której mieszkasz. Zastanów się, w jaki sposób można
ograniczyć ilość powstających ścieków.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i techniki wykonania, a także zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zastanowić się nad źródłami powstawania ścieków w miejscowości, w której mieszka,
2) sformułować i zapisać wszystkie źródła wytwarzania ścieków, związanych z działalnością

bytowo-gospodarczą i przemysłową człowieka,

3) zaprezentować efekty swojej pracy.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

arkusz papieru formatu A4,

−

flamaster,

−

literatura z rozdziału 7.

Ćwiczenie 2

Dokonaj analizy próbki ścieków bytowo-gospodarczych określając wybrane wskaźniki

fizyczne ścieków (temperatura, zapach, barwa, mętność). Na podstawie badania i interpretacji
wyników pomiaru określ świeżość ścieków poddanych analizie.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i techniki wykonania, a także zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)  dokonać poboru próbki ścieków do analizy w sposób niezagrażający życiu i zdrowiu,
2)  wykonać przy użyciu termometru pomiaru temperatury badanej próbki ścieków,
3)  określić zapach analizowanej próbki ścieków, wskazujący stopień intensywności procesów

rozkładu związków chemicznych,

4) określić na podstawie obserwacji mętność i barwę ścieków,
5) uzyskane wyniki pomiarów i obserwacji zestawić w formie tabeli,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6) dokonać oceny stanu świeżości próbki ścieków poddanej analizie na podstawie

interpretacji wyników pomiaru i obserwacji.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

tekst przewodni,

−

ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

naczynie do pobrania próbki ścieków bytowo-gospodarczych,

−

rękawiczki gumowe,

−

termometr,

−

notatnik i długopis,

−

literatura z rozdziału 7.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.10. Zasady oczyszczania i odprowadzania ścieków do

odbiorników

5.10.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Wykonaj rysunek schematyczny przykładowego urządzenia stosowanego w procesach

mechanicznego oczyszczania ścieków oraz opisz zasadę jego działania.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i techniki wykonania, a także zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)  przygotować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia zgodnie z zasadami bhp,
2)  dobrać odpowiednie materiały i przybory piśmiennicze,
3)  wykonać  rysunek  schematyczny  wybranego  urządzenia  stosowanego  w  mechanicznym

oczyszczaniu ścieków (piaskownika, osadnika),

4)  opisać działanie urządzenia,
5)  sprawdzić jakość wykonanej pracy,
6)  zaprezentować efekty swojej pracy.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

materiały i przybory piśmiennicze,

−

schematy urządzeń stosowanych w procesach mechanicznego oczyszczania ścieków,

−

literatura z rozdziału 7.

Ćwiczenie 2

Wykonaj rysunek schematyczny wybranego urządzenia wykorzystującego biologiczne

procesy oczyszczania ścieków. Opisz technologię oczyszczania ścieków wybraną metodą przy
użyciu określonego urządzenia, wskaż jej wady i zalety.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i techniki wykonania, a także zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) przygotować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia zgodnie z zasadami bhp,
2) dobrać odpowiednie materiały i przybory piśmiennicze,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3) wykonać rysunek schematyczny wybranego urządzenia wykorzystującego biologiczne

procesy oczyszczania ścieków,

4)  przeanalizować technologię oczyszczania ścieków przy użyciu wybranej metody,
5)  wypisać wady i zalety metody,
6)  sprawdzić jakość wykonanej pracy,
7)  zaprezentować efekty swojej pracy.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

materiały i przybory piśmiennicze,

−

schematy urządzeń wykorzystujących biologiczne procesy oczyszczania ścieków,

−

literatura z rozdziału 7.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.11. Przydomowe oczyszczalnie ścieków

5.11.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Wykonaj rysunek schematyczny dowolnego układu technologicznego przydomowej

oczyszczalni ścieków. Opisz technologię oczyszczania ścieków wybraną metodą, wskaż jej
wady i zalety.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i techniki wykonania, a także zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

oczyszczalni ścieków,

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

materiały i przybory piśmiennicze,

−

układy technologiczne przydomowych oczyszczalni ścieków,

−

literatura z rozdziału 7.

Ćwiczenie 2

Wykonaj projekt drenażu rozsączającego wraz z zestawieniem materiałów na jego

wykonanie.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i techniki wykonania, a także zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) przygotować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia zgodnie z zasadami bhp,
2) wykonać projekt drenażu rozsączającego w oparciu o określone zasady konstrukcyjne,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3) wyszczególnić podstawowe materiały konstrukcyjne, takie jak warstwa izolacyjna,

przewód perforowany o określonej średnicy,

4) sprawdzić jakość wykonanej pracy,
5) zaprezentować efekty swojej pracy.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

tekst przewodni,

−

ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

materiały i przybory kreślarskie,

−

materiały i przybory piśmiennicze (długopis, kartki papieru),

−

literatura z rozdziału 7.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.12. Wpływ użytkowanych obiektów budownictwa wiejskiego

i produkcji rolnej na zanieczyszczenia wód w środowisku

5.12.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Na mapie konturowej gminy, w której mieszkasz, otrzymanej od nauczyciela zaznacz:

−

obiekty wytwarzające ścieki bytowo-gospodarcze – kolorem żółtym,

−

zakłady przemysłu rolno-spożywczego – czarnymi kropkami,

−

rzeki i jeziora – na niebiesko,
Zastanów się, w jaki sposób można ograniczyć ilość ścieków z użytkowanych obiektów

na tym terenie.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i techniki wykonania, a także zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)  przeanalizować mapę konturową gminy, w której mieszka,
2)  nanieść określonymi kolorami elementy wyszczególnione w treści ćwiczenia,
3)  zaprezentować efekty swojej pracy.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

tekst przewodni,

−

ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

odbitka kserograficzna administracyjnej mapy konturowej gminy, w której mieszkasz,

−

kolorowe flamastry,

−

literatura z rozdziału 7.

Ćwiczenie 2

Zbadaj wpływ detergentów na rośliny wodne (moczarkę kanadyjską). Przygotuj w tym

celu trzy próbki badane. Do każdej zlewki nalej 200 cm

wody, a następnie dodaj: do zlewki I

0,5 cm

detergentu, do zlewki II 1 cm

detergentu, do zlewki III 2 cm

detergentu. Wymieszaj,

a następnie do każdej zlewki włóż po dwa pędy moczarki kanadyjskiej. W zlewce IV umieść
w czystej wodzie dwa pędy tej samej rośliny. Wszystkie zlewki umieść na parapecie okiennym.
Przez tydzień czasu dokonuj obserwacji, zwracając uwagę na wygląd roślin umieszczonych w
określonych próbkach. Wyniki obserwacji przedstaw w formie tabeli.

Sformułuj wnioski związane z wpływem detergentów używanych w gospodarstwach

domowych na rośliny wodne.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i techniki wykonania, a także zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)  zebrać kilka pędów moczarki kanadyjskiej,
2)  sporządzić cztery próbki do analizy w sposób przedstawiony w treści ćwiczenia,
3)  dokonywać systematycznych obserwacji badanych prób przez tydzień,
4)  wyniki obserwacji przedstawić w formie tabeli,
5)  dokonać oceny wpływu detergentów używanych w gospodarstwach domowych na rośliny

wodne na podstawie interpretacji wyników obserwacji.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

tekst przewodni,

−

ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

4 naczynia do przygotowania badanych prób (zlewki/słoiki o pojemności 250 cm

−

pipeta do odmierzenia określonych objętości detergentu,

−

pędy moczarki kanadyjskiej o długości 5 cm,

−

detergent (np. płyn do mycia naczyń),

−

notatnik i długopis,

−

literatura z rozdziału 7.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.13. Zasady racjonalnej gospodarki wodą

5.13.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Pracując w 3–4 osobowych zespołach zaplanujcie, jakie należy podjąć działania w gminie,

w której mieszkacie, aby ograniczyć ilość zużywanej wody do celów bytowo-gospodarczych,
w rolnictwie i przemyśle.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i techniki wykonania, a także zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zastanowić się nad działaniami zmierzającymi do ograniczenia ilości zużywanej wody

w różnych celach (działalność bytowa człowieka, rolnictwo, przemysł),

2) sformułować i zapisać jak najwięcej propozycji podejmowanych działań w kierunku

racjonalnego korzystania z zasobów wodnych,

3) zaprezentować efekty pracy grupowej.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

arkusz papieru formatu A 0,

−

flamaster,

−

literatura z rozdziału 7.

Ćwiczenie 2

Przygotuj i zaprezentuj referat na temat: „Ochrona wód w Polsce i krajach Unii

Europejskiej”.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i techniki wykonania, a także zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zastanowić się nad metodami i formami ochrony wód stosowanymi w Polsce oraz

w krajach Unii Europejskiej,

2) wyszukać akty prawne regulujące zasady korzystania z zasobów wodnych w naszym kraju

i innych krajach Unii Europejskiej,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3) wymienić metody wykorzystywane w ochronie wód w Polsce i krajach Unii Europejskiej,

określić podobieństwa i różnice w gospodarowaniu zasobami wodnymi, sformułować
i zapisać wnioski,

4) zaprezentować efekty swojej pracy – wygłosić referat.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

tekst przewodni,

−

ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

arkusz papieru,

−

przybory piśmiennicze,

−

zbiór aktów prawnych dotyczących ochrony środowiska przyrodniczego,

−

literatura z rozdziału 7.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6. EWALUACJA OSIĄGNIĘĆ UCZNIA

Przykłady narzędzi pomiaru dydaktycznego

Test dwustopniowy do jednostki modułowej „Określanie zasad gospodarki
wodnej w środowisku”

Test składa się z 25 zadań z których:

−

zadania: 1–19 są z poziomu podstawowego,

−

zadania: 20–25 są z poziomu ponadpodstawowego.

Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt

Za każdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedź lub jej brak

uczeń otrzymuje 0 punktów.

Proponuje się następujące normy wymagań – uczeń otrzyma następujące
oceny szkolne:

−

dopuszczający – za rozwiązanie co najmniej 12 zadań z poziomu podstawowego,

−

dostateczny – za rozwiązanie co najmniej 17 zadań z poziomu podstawowego,

−

dobry – za rozwiązanie 20 zadań, w tym co najmniej 4 z poziomu ponadpodstawowego,

−

bardzo dobry – za rozwiązanie 23 zadań, w tym co najmniej 5 z poziomu
ponadpodstawowego.

Klucz odpowiedzi: 1. a, 2. a, 3. b, 4. d, 5. c, 6. d, 7. d, 8. b, 9. d, 10. c, 11. d, 12.
d, 13. d, 14. a, 15. a, 16. c, 17. a, 18. d, 19. b, 20. c, 21. b, 22. d, 23. d, 24. c, 25.
c.

Plan testu

Nr
zad

Cel operacyjny
(mierzone osiągnięcia ucznia)

Kategorie

celu

Poziom

wymagań

Poprawna

odpowiedź

Rozróżnić rodzaje zasobów przyrody.

Zdefiniować pojęcie populacji.

Określić poziomy organizacji przyrody, wskazać
miejsce bytowania istot żywych.

Rozróżnić rodzaje wód powierzchniowych.

Określić ilość opadów rocznych na terenie
Polski

Określić województwa na obszarze Polski
o największych zasobach własnych wód.

Rozróżnić rodzaje retencji.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Rozróżnić rodzaje ujęć wód powierzchniowych.

Rozróżnić rodzaje ujęć wód podziemnych.

10 Zdefiniować pojęcie dezynfekcji wód.

Ustalić metody uzdatniania wód oraz procesy
fizyczne i chemiczne, w oparciu, o które
sklasyfikowano te metody.

Rozróżnić

rodzaje

urządzeń

stosowanych

w uzdatnianiu wód.

13 Rozróżnić rodzaje ścieków.

Określić i sklasyfikować rodzaje zanieczyszczeń
zawartych w ściekach.

Określić

rodzaje

urządzeń

stosowanych

w kolejnych etapach oczyszczania ścieków.

Rozróżnić

grupy

urządzeń

eliminujących

określone rodzaje zanieczyszczeń ze ścieków.

Określić

rodzaje

urządzeń

stosowanych

w układach

przydomowych

oczyszczalni

ścieków.

Określić zapotrzebowanie na wodę dla różnych
gałęzi przemysłu rolno-spożywczego.

19 Zdefiniować pojęcie eutrofizacji wód.

Ustalić

rodzaje

zabiegów

stosowanych

w uzdatnianiu wód przeznaczonych do spożycia
przez ludzi dla poszczególnych kategorii wód.

Ustalić

całkowitą

pojemność

zbiorników

retencyjnych w Polsce.

Scharakteryzować proces samooczyszczania się
wód.

Ustalić

zasady

lokalizacji

drenażu

rozsączającego,

jako

jednej

metod

oczyszczania ścieków.

Ustalić gatunki roślin wodnych (hydrofitów)
wykorzystywanych w oczyszczaniu ścieków.

Ustalić utwory geologiczne o największych
zasobach wód podziemnych.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Przebieg testowania

Instrukcja dla nauczyciela

1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z co najmniej jednotygodniowym

wyprzedzeniem.

2.  Omów z uczniami cel stosowania pomiaru dydaktycznego.
3.  Zapoznaj uczniów z rodzajem zadań podanych w zestawie oraz z zasadami punktowania.
4.  Omów z uczniami sposób udzielania odpowiedzi (karta odpowiedzi).
5.  Zapewnij uczniom możliwość samodzielnej pracy.
6.  Rozdaj uczniom zestawy zadań testowych i karty odpowiedzi, podaj czas przeznaczony na

udzielanie odpowiedzi.

7. Postaraj się stworzyć odpowiednią atmosferę podczas przeprowadzania pomiaru

dydaktycznego (rozładuj niepokój, zachęć do sprawdzenia swoich możliwości).

8. Kilka minut przed zakończeniem sprawdzianu przypomnij uczniom o zbliżającym się

czasie zakończenia udzielania odpowiedzi.

9.  Zbierz karty odpowiedzi oraz zestawy zadań testowych.
10.  Sprawdź wyniki i wpisz do arkusza zbiorczego.
11.  Przeprowadź  analizę  uzyskanych  wyników  sprawdzianu  i  wybierz  te  zadania,  które

sprawiły uczniom największe trudności.

12. Ustal przyczyny trudności uczniów w opanowaniu wiadomości i umiejętności.
13. Opracuj wnioski do dalszego postępowania, mającego na celu uniknięcie niepowodzeń

dydaktycznych – niskie wyniki przeprowadzonego sprawdzianu.

Instrukcja dla ucznia

1.  Przeczytaj uważnie instrukcję.
2.  Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3.  Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
4.  Test  zawiera  25  zadań  o  różnym  stopniu  trudności.  Są  to  zadania    typu  wielokrotnego

wyboru.

5. Za każdą poprawną odpowiedź możesz uzyskać 1 punkt.
6. Udzielaj odpowiedzi tylko na załączonej karcie odpowiedzi. Dla każdego zadania podane

są cztery możliwe odpowiedzi: a, b, c, d. Tylko jedna odpowiedź jest poprawna; wybierz
ją i zaznacz kratkę z odpowiadającą jej literą znakiem X.

7. Staraj się wyraźnie zaznaczać odpowiedzi. Jeśli się pomylisz i błędnie zaznaczysz

odpowiedź, otocz ją kółkiem i zaznacz odpowiedź, którą uważasz za poprawną.

8. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
9. Kiedy udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudności, wtedy odłóż jego rozwiązanie

na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas.

10. Po rozwiązaniu testu sprawdź, czy zaznaczyłeś wszystkie odpowiedzi na KARCIE

ODPOWIEDZI.

11. Na rozwiązanie testu masz 45 min.

Powodzenia!

Materiały dla ucznia:

−

instrukcja,

−

zestaw zadań testowych,

−

karta odpowiedzi.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

1. Do zasobów odnawialnych przyrody należą

a)  woda, powietrze, flora, fauna, gleby.
b)  gaz ziemny, węgiel kamienny, gleby, flora,.
c)  drewno, żywność, surowce skalne, gaz ziemny.
d)  ropa naftowa, węgiel kamienny i brunatny, rudy metali.

2. Osobniki należące do jednego gatunku, zamieszkujące określony obszar, powiązane ze

sobą wzajemnymi zależnościami tworzą
a)  populację.
b)  biocenozę.
c)  ekosystem.
d)  krajobraz ekologiczny.

3. Ekosystemy i krajobrazy przyrodnicze (lądowe i morskie), tworzące żywą otoczkę Ziemi,

określane są jako
a)  litosfera.
b)  biosfera.
c)  atmosfera.
d)  hydrosfera.

4. Wody śródlądowe stojące to

a)  rzeki, morza, stawy.
b)  potoki, stawy, strumienie.
c)  jeziora, potoki, rowy melioracyjne.
d)  stawy, sztuczne zbiorniki retencyjne, jeziora.

5. Łącznie spada na lądy 119 000 km

deszczu w ciągu roku, z czego na obszar Polski

przypada
a) 1000 km

b) 150 km

c) 189 km

d) 119 km

6. Największe zasoby własne wody w Polsce posiada województwo

a)  pomorskie.
b)  małopolskie.
c)  świętokrzyskie.
d)  warmińsko-mazurskie.

7. Retencję powstającą na skutek zatrzymywania się wody w zagłębieniach terenu w postaci

kałuż nazywamy
a)  gruntową.
b)  jeziorową.
c)  lodowcową.
d)  powierzchniową.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

8. Ujęcia wód powierzchniowych budowane na rzekach o dużych prędkościach przepływu,

składające się z zatoki na brzegu i czerpni typu brzegowego to ujęcie
a)  progowe.
b)  zatokowe.
c)  brzegowe wysunięte w koryto rzeki.
d)  nurtowe z przewodem grawitacyjnym.

9. Ujmowanie wód podziemnych prowadzi się za pomocą

a)  ujęć progowych.
b)  ujęć wieżowych.
c)  ujęć brzegowych.
d)  studni pionowych wierconych.

10. Proces niszczenia mikroorganizmów obecnych w wodzie do picia przy użyciu chloru,

ozonu lub promieni UV nosi nazwę
a)  filtracji.
b)  koagulacji.
c)  dezynfekcji.
d)  sedymentacji.

11. Proces rozdzielania ciał stałych od cieczy pod działaniem siły ciężkości, powodującej

opadanie cząstek fazy stałej o gęstości większej od gęstości cieczy to
a)  flotacja.
b)  filtracja.
c)  koagulacja.
d)  sedymentacja.

12. Urządzenie służące do napowietrzania wody to

a)  filtr.
b)  akcelator.
c)  osadnik poziomy.
d)  aerator ciśnieniowy.

13. Ścieki powstające w wyniku działalności gospodarczej człowieka w gospodarstwach

domowych to ścieki
a)  opadowe.
b)  deszczowe.
c)  przemysłowe.
d)  bytowo-gospodarcze.

14. Wirusy i bakterie zawarte w ściekach, będące czynnikami chorobotwórczymi dla

człowieka, należą do grupy zanieczyszczeń
a)  biologicznych.
b)  fizycznych.
c)  chemicznych organicznych.
d)  chemicznych nieorganicznych.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

15. Mechaniczne sposoby oczyszczania ścieków wykorzystują urządzenia o nazwie

a)  piaskowniki.
b)  osadniki wtórne.
c)  komory osadu czynnego.
d)  złoża biologiczne zraszane.

16. Substancje tłuszczowe i oleje usuwane są podczas procesu oczyszczania ścieków

w urządzeniach zwanych
a)  kratami.
b)  mikrositami.
c)  odtłuszczaczami.
d)  osadnikami z osadem czynnym.

17. Podstawowym urządzeniem w przydomowych oczyszczalniach ścieków, w którym

przebiegają procesy wstępnego oczyszczania ścieków jest
a)  osadnik gnilny.
b)  studnia chłonna.
c)  złoże biologiczne.
d)  piaskownik napowietrzany.

18. Największe jednostkowe zapotrzebowanie na wodę dla przemysłu rolno-spożywczego

wykazują
a)  piekarnie.
b)  mleczarnie.
c)  drożdżownie.
d)  rzeźnie kur i kaczek.

19. Wzrost żyzności wód na skutek dostających się do nich ze spływami powierzchniowymi

substancji biogennych-związków azotu i fosforu to zjawisko
a)  hydrolizy.
b)  eutrofizacji.
c)  denudacji.
d)  rekultywacji.

20. Woda przeznaczona do spożycia przez ludzi wymagająca prostego uzdatniania fizycznego,

w szczególności filtracji oraz dezynfekcji zaliczana jest do kategorii
a)  A2.
b)  A5.
c)  A1.
d)  A3.

21. Całkowita pojemność zbiorników retencyjnych w Polsce wynosi

a) 0,5 km

b) 3,6 km

c) 220 km

d) 1350 km

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko..............................................

Określanie zasad gospodarki wodnej w środowisku

Zakreśl poprawną odpowiedź.

zadania

Odpowiedź

Punkty

Razem:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Test 2

Test dwustopniowy do jednostki modułowej „Określanie zasad gospodarki
wodnej w środowisku”

Test składa się z 5 zadań wielokrotnego wyboru, z których:

−

zadania: 1–19 są z poziomu podstawowego,

−

zadania: 20–25 są z poziomu ponadpodstawowego.

Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt

Za każdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedź lub jej brak

uczeń otrzymuje 0 punktów.

Proponuje się następujące normy wymagań – uczeń otrzyma następujące
oceny szkolne:

−

dopuszczający – za rozwiązanie co najmniej 12 zadań z poziomu podstawowego,

−

dostateczny – za rozwiązanie co najmniej 17 zadań z poziomu podstawowego,

−

dobry – za rozwiązanie 20 zadań, w tym co najmniej 4 z poziomu ponadpodstawowego,

−

bardzo dobry – za rozwiązanie 23 zadań, w tym co najmniej 5 z poziomu
ponadpodstawowego.

Klucz odpowiedzi: 1. a, 2. c, 3. b, 4. c, 5. c, 6. c, 7. b, 8. c, 9. a, 10. b, 11. c,
12. a, 13. d, 14. d, 15. a, 16. d, 17. b, 18. b, 19. c, 20. d, 21. a, 22. c, 23. b, 24. a,
25. a.

Plan testu

Nr
Zad.

Cel operacyjny (mierzone osiągnięcia
ucznia)

Kategorie

celu

Poziom

wymagań

Poprawna

odpowiedź

Rozróżnić rodzaje zasobów przyrody.

Zdefiniować pojęcie ekologii.

Rozróżnić pojęcie środowiska.

Rozróżnić

rodzaje

wód

powierzchniowych.

Określić

ilość

rocznych

zasobów

wodnych Polski.

Określić województwa na obszarze
Polski

najmniejszych

zasobach

własnych wód.

Rozróżnić rodzaje retencji.

Rozróżnić

rodzaje

ujęć

wód

powierzchniowych.

Rozróżnić

rodzaje

ujęć

wód

podziemnych.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Zdefiniować pojęcie dezynfekcji wód.

Ustalić  metody  uzdatniania  wód  oraz
procesy  fizyczne  i  chemiczne,  w
oparciu,  o  które  sklasyfikowano  te
metody.

Rozróżnić

rodzaje

urządzeń

stosowanych w uzdatnianiu wód.

Określić wskaźniki wykorzystywane w
identyfikacji poszczególnych rodzajów
zanieczyszczeń zawartych w ściekach.

Określić

sklasyfikować

rodzaje

zanieczyszczeń zawartych w ściekach.

Rozróżnić

rodzaje

urządzeń

stosowanych w kolejnych etapach
oczyszczania ścieków.

Rozróżnić

grupy

urządzeń

eliminujących

określone

rodzaje

zanieczyszczeń ze ścieków.

Określić skład błony biologicznej.

Zdefiniować pojęcie hydrofity.

Zdefiniować pojęcie eutrofizacji wód.

Scharakteryzować

roczne

zasoby

wodne

Scharakteryzować dezynfekcję

Ustalić

wskaźniki

wykorzystywane

w identyfikacji

poszczególnych

rodzajów zanieczyszczeń zawartych
w ściekach.

Scharakteryzować parametry i czynniki
sprzyjające

wykorzystaniu

studni

chłonnych,

jako

jednej

metod

oczyszczania ścieków.

Ustalić przebieg i efekty procesów
zachodzących w środowisku wodnym
w przypadku niedoboru tlenu.

Scharakteryzować pojęcie koagulanty

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Przebieg testowania

Instrukcja dla nauczyciela

1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z co najmniej jednotygodniowym

wyprzedzeniem.

udzielanie odpowiedzi.

7.  Postaraj się stworzyć odpowiednią atmosferę podczas przeprowadzania pomiaru
8.  dydaktycznego (rozładuj niepokój, zachęć do sprawdzenia swoich możliwości).
9.  Kilka  minut  przed  zakończeniem  sprawdzianu  przypomnij  uczniom  o  zbliżającym  się

czasie zakończenia udzielania odpowiedzi.

10.  Zbierz karty odpowiedzi oraz zestawy zadań testowych.
11.  Sprawdź wyniki i wpisz do arkusza zbiorczego.
12.  Przeprowadź  analizę  uzyskanych  wyników  sprawdzianu  i  wybierz  te  zadania,  które

sprawiły uczniom największe trudności.

13. Ustal przyczyny trudności uczniów w opanowaniu wiadomości i umiejętności.
14. Opracuj wnioski do dalszego postępowania, mającego na celu uniknięcie niepowodzeń

dydaktycznych – niskie wyniki przeprowadzonego sprawdzianu.

Instrukcja dla ucznia

wyboru.

5. Za każdą poprawną odpowiedź możesz uzyskać 1 punkt.
6. Udzielaj odpowiedzi tylko na załączonej karcie odpowiedzi. Dla każdego zadania podane

są cztery możliwe odpowiedzi: a, b, c, d. Tylko jedna odpowiedź jest poprawna; wybierz
ją i zaznacz kratkę z odpowiadającą jej literą znakiem X.

7. Staraj się wyraźnie zaznaczać odpowiedzi. Jeśli się pomylisz i błędnie zaznaczysz

odpowiedź, otocz ją kółkiem i zaznacz odpowiedź, którą uważasz za poprawną.

8. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
9. Kiedy udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudności, wtedy odłóż jego rozwiązanie

na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas.

10. Po rozwiązaniu testu sprawdź, czy zaznaczyłeś wszystkie odpowiedzi na KARCIE

ODPOWIEDZI.

11. Na rozwiązanie testu masz 45 min.

Powodzenia!

Materiały dla ucznia:

−

instrukcja,

−

zestaw zadań testowych,

−

karta odpowiedzi.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

1. Do zasobów nieodnawialnych przyrody należą:

a)  gaz ziemny, węgiel kamienny, rudy metali.
b)  ropa naftowa, węgiel brunatny, powietrze.
c)  flora i fauna, żywność, gaz ziemny.
d)  woda, surowce skalne, gleby.

2. Strukturą i funkcjonowaniem przyrody zajmuje się nauka zwana

a)  histologią.
b)  genetyką.
c)  ekologią.
d)  biocenozą.

3. Wszystkie elementy materialne, zjawiska i energie, od których zależy funkcjonowanie

organizmu nazywamy
a)  krajobrazem ekologicznym.
b)  środowiskiem.
c)  biosferą.
d)  hydrosferą.

4. Wody powierzchniowe płynące to:

a)  stawy, sztuczne zbiorniki retencyjne, jeziora.
b)  jeziora, potoki, rowy melioracyjne.
c)  rzeki, strumienie, potoki.
d)  potoki, stawy, morza.

5. Roczne zasoby wodne Polski wynoszą

a) 2000 km

b) 360 km

c) 56 km

d) 3000 m

6. Najmniejsze zasoby własne wody, spośród wymienionych poniżej województw w Polsce,

posiada województwo
a)  warmińsko-mazurskie.
b)  mazowieckie.
c)  małopolskie.
d)  podlaskie.

7. Retencję powstającą na skutek zatrzymywania się wody opadowej w postaci stałej,

w narastającej warstwie lodowca nazywamy
a)  powierzchniową.
b)  lodowcową.
c)  jeziorową.
d)  gruntową.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

8. Ujęcia wód powierzchniowych budowane na rzekach średnich i dużych, kiedy głębokość

przy brzegu jest niewielka, a składające się z czerpni i studni zbiorczej na brzegu rzeki, do
której woda doprowadzana jest grawitacyjnie, to ujęcia
a)  progowe.
b)  zatokowe.
c)  nurtowe z przewodem grawitacyjnym.
d)  brzegowe wysunięte w koryto rzeki.

9. Ujmowanie wód podziemnych prowadzi się za pomocą

a)  studni poziomych w postaci ujęć drenażowych.
b)  ujęć wieżowych.
c)  progów dennych.
d)  ujęć brzegowych.

10. Proces niszczenia mikroorganizmów obecnych w wodzie do picia przy użyciu chloru,

ozonu lub promieni UV nosi nazwę
a)  sedymentacji.
b)  dezynfekcji.
c)  koagulacji.
d)  filtracji.

11. Proces separacji fazy stałej od fazy ciekłej, polegający na unoszeniu cząstek o gęstości

mniejszej od gęstości cieczy, przy zastosowaniu powietrza to
a)  napowietrzanie.
b)  dezynfekcja.
c)  flotacja.
d)  filtracja.

12. Urządzenie służące do prowadzenia procesu sedymentacji podczas uzdatniania wody to

a)  osadnik odśrodkowy.
b)  aerator ciśnieniowy.
c)  akcelator.
d)  filtr.

13. Zanieczyszczenia typu chemicznego zawarte w ściekach określane są przy pomocy

następujących wskaźników:

a)  mętność, badania mikrobiologiczne.
b)  temperatura, BZT.
c)  barwa, ChZT.
d)  BZT, ChZT.

14. Mikroorganizmy chorobotwórcze zawarte w ściekach należą do grupy zanieczyszczeń

a)  chemicznych nieorganicznych.
b)  chemicznych organicznych.
c)  biologicznych.
d)  fizycznych.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

15. Biologiczne sposoby oczyszczania ścieków wykorzystują urządzenia o nazwie

a)  komory osadu czynnego.
b)  piaskowniki.
c)  odtłuszczacze.
d)  osadniki.

16. Cedzenie, polegające na usuwaniu grubszych zanieczyszczeń podczas procesu

oczyszczania ścieków przebiega w urządzeniach zwanych
a)  osadnikami z osadem czynnym.
b)  piaskownikami poziomymi.
c)  osadnikami gnilnymi.
d)  mikrositami.

17. Błona biologiczna wytwarzająca się na złożu biologicznym zraszanym lub spłukiwanym

utworzona jest z:
a)  roślin wodnych.
b)  bakterii, grzybów, glonów.
c)  mniejszych drzew i krzewów.
d)  wirusów, porostów, metali ciężkich.

18. Rośliny wodne wykorzystywane w przydomowych oczyszczalniach ścieków określamy

mianem
a)  hieroglify.
b)  hydrofity.
c)  ksylofity.
d)  patogeny.

19. Wzrost żyzności wód na skutek dostających się do nich ze spływami powierzchniowymi

substancji biogennych–związków azotu i fosforu to zjawisko
a)  hydrolizy.
b)  denudacji.
c)  eutrofizacji.
d)  samooczyszczania się.

20. Roczne zasoby wodne Polski w przeliczeniu na jednego mieszkańca wynoszą

a) 0,5 m

/rok.

b) 120 m

/rok.

c) 220 m

/rok.

d) 1450 m

/rok.

21. Do najczęściej stosowanych utleniaczy w technologii uzdatniania wód należą

a)  chlor i ozon.
b)  ozon i chlorek sodu.
c)  nadmanganian potasu i kwas azotowy (V).
d)  dwutlenek chloru i dwutlenek węgla.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

22. Zanieczyszczenia typu fizycznego zawarte w ściekach określane są przy pomocy

następujących  wskaźników:
a)  temperatura, BZT, przewodnictwo elektrolityczne.
b)  mętność, zawartość zawiesin, badania mikrobiologiczne.
c)  zapach, mętność, barwa, temperatura.
d)  barwa, ChZT, BZT, zapach.

23. Studnie chłonne w procesach oczyszczania ścieków stosuje się wówczas, gdy ilość

ścieków w ciągu doby nie przekracza
a) 60 m

/d.

b) 5 m

/d.

c) 1,5 m

/d.

d) 1000 cm

/d.

24. W przypadku niedoboru tlenu w środowisku wodnym następują procesy gnicia i rozkładu

substancji organicznych, podczas których wydzielany  jest w dużych ilościach
a)  siarkowodór.
b)  dwutlenek węgla.
c)  kwas fosforowy (V).
d)  nadtlenek wodoru .

25. Procesy oczyszczania ścieków metodami chemicznymi polegają na dodawaniu do ścieków

substancji chemicznych np. soli żelaza lub glinu ogólnie określanych mianem
a)  koagulanty.
b)  kooperanty.
c)  katalizatory.
d)  inhibitory.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko.................

Określanie zasad gospodarki wodnej w środowisku

Zakreśl poprawną odpowiedź.

zadania

Odpowiedź

Punkty

Razem: