PODSTAWY CHEMII 

 
kierunek: BIOLOGIA  
rok: I 
rodzaj zajęć: laboratorium 
 

Zajęcia laboratoryjne odbywają się zgodnie z planem i obejmują 10 spotkań trwających 2h 15min (3 godziny dydaktyczne) 

 
 
 

Realizowane bloki tematyczne 

 
Analiza jakościowa 
1. Analiza kationów - reakcje charakterystyczne dla wybranych kationów i ich wykrywanie w 
mieszaninie. 
2. Analiza anionów - reakcje charakterystyczne dla wybranych anionów i ich wykrywanie w 
mieszaninie. 
Analiza ilościowa 
3. Alkacymetria – oznaczanie węglanu sodu 
4. Alkacymetria – oznaczanie kwasu octowego 
5. Manganometria - oznaczanie żelaza (Fe

2+

) 

6. Jodometria – oznaczanie miedzi (Cu

2+

) 

7. Bufory 
8. Kolorymetria – oznaczanie żelaza (Fe

2+

) 

 
 

Ćwiczenia są szczegółowo opisane w skrypcie: 
Zofia Szponar, Tomasz Pluciński, „Obliczenia z chemii ogólnej i analitycznej dla biologów”, Wydawnictwo UG, 
Gdańsk 1999 (starsze wydania nie zawierają opisu wszystkich ćwiczeń) 

 
 

 

ANALIZA KATIONÓW 

Analiza  kationów  ograniczona  jest  do  wybranych  kationów  z  grupy  analitycznej  (wg  podziału 
Freseniusa) IV i V: Ba

2+

, Ca

2+

(IV grupa) i Mg

2+

, K

+

, NH

4

+

 (V grupa). 

Przed  przystąpieniem  do  właściwej  analizy  jakościowej  (wykrywania  w  mieszaninie)  tych 
kationów, należy zapoznać się z ich reakcjami charakterystycznymi. 
 

I. Wykonanie reakcji charakterystycznych dla wybranych kationów 

Przeprowadź reakcje charakterystyczne dla poszczególnych kationów stosując odczynniki 
przedstawione w tabeli. Obserwuj zachodzące zmiany. Zapisz dokonane obserwacje i przedstaw 
równania zachodzących reakcji chemicznych. 
 

 

Kationy 

odczynnik 

Ba

2+

 

Ca

2+

 

Mg

2+

 

K

+

 

NH

4

+

 

(NH

4

)

2

CO

3

 + NH

4

Cl +  NH

3 

(odczynnik grupowy IV grupy analitycznej) 

X 

X 

X 

X 

X 

powstałe osady + 2M CH

3

COOH 

X 

X 

 

 

 

K

2

CrO

4

 

X 

X 

 

 

 

NaOH 

X 

X 

X 

 

X 

Na

2

HPO

4

 

X 

X 

X 

 

 

Na

3

Co(NO

2

)

6

 

 

 

 

X 

X 

barwienie płomienia 

X 

X 

 

X 

 

NaClO

4

 

 

 

 

X 

X 

magnezon 

 

 

X 

 

 

 
Ogólne zasady przeprowadzania reakcji charakterystycznej: 
Do probówki zawierającej 1 cm

3

 roztworu soli zawierającej badany kation dodajemy kroplami 

roztworu wskazanego odczynnika. Obserwujemy zachodzące zmiany. 
 
Sporządzanie odczynnika grupowego IV grupy: 
Zmieszaj 5 objętości roztworu węglanu amonu z 1 objętością chlorku amonu. Dodaj kilka kropel 
amoniaku. Sprawdź, czy sporządzony przez Ciebie roztwór jest właściwy. W tym celu odlej 1 cm

3

 

odczynnika i dodaj do niego kilka kropel roztworu chlorku magnezu. Jeśli NIE POJAWI się 
zmętnienie bądź osad odczynnik jest wykonany PRAWIDŁOWO. 
 
Wykonanie próby barwienia płomienia: 
Zanurz platynowy drucik umieszczony w oprawce w roztworze stężonego kwasu solnego, a 
następnie wyprażaj w płomieniu przez kilka chwil. Czynność powtarzaj tak długo, aż płomień 
będzie bezbarwny. Następnie zanurz drucik w badanej próbce i umieść go płomieniu. Obserwuj 
barwę płomienia. 
 
Wykrywanie magnezu za pomocą magnezonu: 

Do 1 cm

3

 roztworu zawierającego jony magnezu dodać kilka (2 – 5) kropli roztworu magnezonu 

(unikać nadmiaru). Następnie roztwór należy zalkalizować (dodać roztworu wodorotlenku sodu). W 
obecności dużej ilości jonów magnezu powstaje niebieski osad. 
 

II. Wykrywanie kationów w próbce 

Na podstawie znajomości efektów przeprowadzonych w części I reakcji należy zidentyfikować 
zawarte w mieszaninie kationy. 
 
Schemat przedstawiający tok analizy kationów: 

 

 
Tok analizy składa się z następujących etapów (przedstawionych graficznie na schemacie): 
 
1. Identyfikacja jonu amonowego 
Próbę wykonujemy w oddzielnej probówce. Po dodaniu roztworu mocnego wodorotlenku (np. 
NaOH) i ogrzaniu roztworu do wrzenia wydziela się amoniak o charakterystycznym zapachu. 
Zawartość probówki wąchamy kierując powietrze ręką w kierunku nozdrzy (nie wąchamy 
bezpośrednio!). 
 
2. Reakcja z odczynnikiem grupowym IV grupy analitycznej. 



 Do kilku cm

3

 badanej próbki dodajemy taką samą objętość odczynnika. Dokładnie mieszamy. 

Jeśli pojawia się osad probówkę można wstawić do łaźni wodnej (zlewka z gotującą się wodą) 
na kilka minut, aby ułatwić tworzenie się gruboziarnistego osadu. 



 

Otrzymaną zawiesinę rozdzielamy poprzez wirowanie.  



 

Po odwirowaniu należy sprawdzić, czy wszystkie jony wapnia i/lub baru zostały wytrącone. W 
tym celu do klarownego roztworu znajdującego się nad osadem dodajemy kilka kropel 
odczynnika grupowego. W razie pojawienia się zmętnienia należy dodać jeszcze kilka kropel 
odczynnika, wymieszać i odwirować. Czynności związane ze sprawdzaniem całkowitości 
wytrącania powtarzamy tak długo, aż osad przestanie się wytrącać. 

3. Oddzielenie powstałego osadu od przesączu. 
Dekantujemy ciecz z nad osadu. Dokonujemy analiz rozdzielonych części (przesączu i osadu). 
 
4. Rozpuszczenie osadu 
Do osadu dodajemy kwasu octowego (rozpuszczamy osad). Podczas tej czynności dokładnie 
mieszamy zawartość probówki, aby uniknąć dodania nadmiaru tego kwasu, który utrudnia dalszą 
analizę. Po otrzymaniu klarownego roztworu przeprowadzamy reakcje charakterystyczne dla 
jonów: baru i wapnia (np. prowadzimy reakcję z chromianem(VI) potasu, powstający osad 
odwirowujemy, sprawdzamy całkowitość wytrącenia, oddzielamy od przesączu. W przesączu 
sprawdzamy obecność jonów wapnia). 
 
 
5. Badanie przesączu (pozostałego po oddzieleniu jonów wapnia i baru) na obecność pozostałych 
jonów: magnezu i potasu. 



 

Jeśli w badanej mieszaninie nie występuje jon amonowy można wykorzystać do wykrywania jonu 
potasowego reakcję z Na

3

Co(NO

2

)

6

 (heksaazotynokobaltanem sodu). 



 

Podczas wykrywania jonów magnezu za pomocą wodorofosforanu(V) sodu należy pamiętać, że 
podobną reakcję dają jony wapnia oraz baru. Jeśli nie zostały one starannie oddzielone za pomocą 
odczynnika grupowego próba będzie dawała fałszywe wyniki. 



 Mocne wodorotlenki z roztworu zawierającego sól magnezu wytrącają biały osad wodorotlenku 

magnezu. Osad ten jednak nie powstanie gdy w roztworze znajdują się jony amonowe i amoniak 
(pochodzące od odczynnika grupowego). 

 
 
 

 

 

ANALIZA ANIONÓW 

Analiza dotyczy następujących anionów: Cl

-

, I

-

, CO

3

2-

, C

2

O

4

2-

, PO

4

3-

, SO

4

2-

, NO

3

 -

. 

 

I. Wykonanie reakcji charakterystycznych dla wybranych anionów 

Przeprowadź reakcje charakterystyczne dla poszczególnych anionów wykorzystując odczynniki 
przedstawione w tabeli. Obserwuj zachodzące zmiany. Zapisz dokonane obserwacje i przedstaw 
równania zachodzących reakcji chemicznych. 
 
 

odczynnik 

aniony 

 

 

Cl

-

 

 

I

-

 

 

CO

3

2-

 

 

C

2

O

4

2-

 

 

PO

4

3-

 

 

SO

4

2-

 

 

NO

3

 -

 

AgNO

3

 

osady podzielić na 2 części, do każdej dodać: 

a) NH

3

     b) 2M HNO

3

 

X 

 

X 

X 

 

X 

X 

 

X 

X 

 

X 

X 

 

X 

X 

 

X 

 
 
 

Ba(NO

3

)

2

 

 

osady powstałych soli zadać 

2M HNO

3

 

X 

 
 

X 

 
 

X 

 

X 

X 

 

X 

X 

 

X 

X 

 

X 

 

2M HCl 

 

 

X 

 

 

 

 

2M HCl + H

2

O

2

 w obecności skrobi 

 

X 

 

 

 

 

 

2M HCl + H

2

O

2

 + CHCl

3

 

 

X 

 

 

 

 

 

1M H

2

SO

4

 + KMnO

4

 

X 

X 

 

X 

 

 

 

mieszanina magnezowa 

 

 

X 

X 

X 

 

 

(NH

4

)

2

MoO

4 

+ HNO

3 

 

 

 

 

X 

 

 

2M HCl + KI + skrobia + magnez 

 

 

 

 

 

 

X 

 
Ogólne zasady przeprowadzania reakcji charakterystycznej: 
Do probówki zawierającej 1 cm

3

 roztworu soli zawierającej badany anion dodajemy kroplami 

roztworu wskazanego odczynnika. Obserwujemy zachodzące zmiany. 
 
Reakcje anionów z jonami srebra 
Do poszczególnych roztworów zawierających badany anion (1 cm

3

) dodajemy kroplami roztworu 

azotanu(V) srebra. Obserwujemy barwy ewentualnych osadów i badamy ich rozpuszczalność w 
amoniaku oraz w kwasie azotowym(V) – po uprzednim rozdzieleniu osadu na dwie części. 

 

 
Reakcje anionów z jonami baru 
Do poszczególnych roztworów zawierających badany anion (1 cm

3

) dodajemy kroplami roztworu 

azotanu(V) baru. Obserwujemy wytrącanie ewentualnych osadów, a następnie badamy ich 
rozpuszczalność w kwasie azotowym(V). Zapisujemy otrzymane wyniki. 
 
Badanie odczynu roztworów soli 
Zanurzamy papierek wskaźnikowy kwasowo – zasadowy w roztworze soli (zawierającej badany 
anion i kation pochodzący od mocnego wodorotlenku).  
Aniony, pochodzące od słabych kwasów, w roztworze wodnym ulegają hydrolizie z wytworzeniem 
jonów wodorotlenkowych. 
 
Reakcja z manganianem(VII) potasu 
Do roztworów zawierających badany jon (o objętości maksymalnie 1 cm

3

) dodajemy kilka kropel 

rozcieńczonego kwasu siarkowego(VI), a następnie 1 – 2 krople (unikać nadmiaru) roztworu 
manganianu(VII) potasu. 
Jeśli trzeba ogrzewamy do pożądanej temperatury. Zanik fioletowej barwy jest wynikiem 
pozytywnym.  
Jony jodkowe reagują na zimno (roztwór barwi się na kolor brunatny od powstającego jodu). 
Jony szczawianowe reagują po ogrzaniu do 50°C. 
Jony chlorkowe reagują dopiero po kilkuminutowym ogrzewaniu w temperaturze 100°C. 
Powstający chlor można poznać po charakterystycznym zapachu. 
 
Wykrywanie jonu azotanowego(V) 
Roztwór zawierający jony azotanowe(V) zakwaszamy kwasem solnym, dodajemy roztworu jodku 
potasu oraz skrobi. Do bezbarwnej mieszaniny wrzucamy kawałek magnezu. Pojawia się 
niebieskie/granatowe zabarwienie. 
 

II. Wykrywanie anionów w próbce 

Na podstawie znajomości efektów przeprowadzonych w części I reakcji należy zidentyfikować 
zawarte w mieszaninie aniony. 
 
Wytrącanie osadów – ogólny tok postępowania 
Do badanej próbki dodajemy odczynnika strącającego. Jeśli nastąpiło zmętnienie lub wytrącił się 
osad zawartość probówki odwirowujemy. 
Następnie sprawdzamy całkowitość wytrącenia przez kolejne dodanie odczynnika strącającego. W 
razie pojawienia się osadu ponownie odwirowujemy zawartość probówki. Powtarzamy powyższe 
czynności do momentu, aż przestanie pojawiać się zmętnienie po dodaniu kolejnej porcji 
odczynnika strącającego. 
 
 
Rozpuszczanie osadów – ogólne uwagi 
Podczas badania, czy dany osad rozpuszcza się w jakimś odczynniku zawsze należy mieszać 
zawartość probówki w trakcie dodawania tego odczynnika. 
 

Reakcja mieszaniny anionów z roztworem manganianu(VII) potasu 
Obecność jonów jodkowych uniemożliwia wykrycie jonów szczawianowych. Dlatego w pierwszej 
kolejności należy je usunąć z badanej mieszaniny. W tym celu do badanego roztworu dodajemy 
roztworu azotanu(V) baru. Powstałe w tej reakcji osady nierozpuszczalnych soli baru (w tym 
szczawianu baru) należy strącić całkowicie, następnie po ostatnim wirowaniu zdekantować i 
kilkakrotnie przemyć destylowaną wodą, aby dokładnie oddzielić jony jodkowe (i przy okazji 
chlorkowe), które nie tworzą osadów z jonami baru. 
Przemywanie osadów 
Po odwirowaniu zawartość probówki dekantujemy (zlewamy) roztwór z nad osadu. Dolewamy 
wody destylowanej, mieszamy, odwirowujemy i powtarzamy te czynności kilka razy. 
 
Po ostatnim płukaniu i wirowaniu dekantujemy mieszaninę, osad rozpuszczamy i prowadzimy 
reakcję z manganianem(VII) potasu. 
 

 

ALKACYMETRIA 

 

Jeśli  dwie  substancje  A  i  B  reagują  ze  sobą  w  stosunkach  stechiometrycznych  (ściśle  ustalonych),  to  na  podstawie 
znajomości  ilości  substancji  B  zużytej  do  reakcji  z  A  można  obliczyć,  ile  substancji  A  wzięło  udział  w  reakcji.  To 
zjawisko wykorzystuje się w analizie miareczkowej do badania zawartości (oznaczania) substancji w próbkach. Analiza 
ta  polega  na  tym,  że  do  roztworu  zawierającego  oznaczaną  substancję  (A)  wprowadza  się  niewielkimi  porcjami 
(miareczkami)  równoważną  chemicznie  ilość  drugiej  substancji  (B)  (w  postaci  roztworu  o  znanym  stężeniu  tzw. 
roztworu mianowanego lub titranta). Po skończonym badaniu mierzy się dokładną objętość zużytego w reakcji roztworu 
mianowanego  i  oblicza  ilość  zużytej  substancji  (B).  Następnie  na  podstawie  stechiometrii  reakcji  oblicza  się  ilość 
oznaczanej substancji (A).Moment, w którym do oznaczanego roztworu została wprowadzona równoważna chemicznie 
ilość  drugiej  substancji  nazywa  się  punktem  równoważnikowym  (PR).  Aby  ten  moment  uwidocznić  dla  badającego 
stosuje się np. wskaźniki (najczęściej są to substancje, które zmieniają barwę w chwili zakończenia reakcji pomiędzy 
roztworem miareczkowanym a mianowanym). Alkacymetria jest jedną z metod (analiz) miareczkowych. Opiera się ona 
na  rekcji  kwas  –  zasada.  Obejmuje  oznaczanie  wodorotlenków  za  pomocą  mianowanych  roztworów  kwasów  lub 
oznaczanie kwasów przy użyciu roztworów wodorotlenków o znanym stężeniu. 

 

Ogólne zasady miareczkowania 

 
1. Przygotowanie biurety 

Przyrządem do odmierzania objętości titranta jest biureta – wąska rura szklana zaopatrzona w 
podziałkę i kranik u dołu, przez który małymi porcjami jest wypuszczany roztwór mianowany. 
Objętość cieczy wylanej z biurety oblicza się na podstawie różnicy początkowego i końcowego 
poziomu cieczy  (w przypadku bezbarwnych cieczy odczytuje się położenie menisku dolnego  – 
oko odczytującego musi znaleźć się na poziomie menisku). 

1.1. 

Umycie biurety 

1.2.Przepłukanie biurety 2 – 3 razy małymi porcjami (kilka cm

3

) roztworu mianowanego (za 

każdym razem należy wypuścić roztwór możliwie całkowicie) 

1.3.Ustawienie biurety w statywie dokładnie w położeniu pionowym 
1.4.Napełnienie biurety titrantem powyżej poziomu zerowego (można użyć lejka) 
1.5.Wypuszczenie przez kranik ewentualnych pęcherzyków powietrza 
1.6. 

Dopełnienie biurety titrantem do poziomu zerowego 

2. Miareczkowanie 
Podczas  badania  należy  wypuszczać  kroplami  roztwór  mianowany  z  biurety  do  oznaczanego 
roztworu (stale go mieszając) aż zostanie osiągnięty punkt równoważnikowy. Należy wykonać co 
najmniej  trzy  miareczkowania.  Wszystkie  miareczkowania  wykonuje  się  przy  jednorazowym 
napełnieniu  biurety.  Po  zakończeniu  każdego  miareczkowania  odczytujemy  objętość  zużytego 
titranta.  
3. Obliczenia 
Na podstawie znajomości objętości zużytego roztworu mianowanego oraz jego stężenia obliczamy 
ilość  zużytego  titranta.  Korzystając  z  równania  reakcji  chemicznej  obliczamy  ilość  badanej 
substancji (stosownie do wymagań może to być jej stężenie lub ilość wyrażona w gramach). 
 
Współmierność kolby i pipety 
Kolba  miarowa  i  pipeta  są  używane  razem  (próbka  jest  rozcieńczana  w  kolbie  do  określonej 
objętości,  a  następnie  określona  część  gotowego  roztworu  jest  pobierana  za  pomocą  pipety  do 
analizy) i z tego względu należy wyznaczyć stosunek pojemności obu tych naczyń miarowych.  
W  tym  celu  należy  wlać  do  kolby  miarowej  o  pojemności  250  cm

3

  10  razy  zawartość  pipety  o 

objętości 25 cm

3

 i zaznaczyć na kolbie wysokość wody (menisk wklęsły). 

Napełnianie  kolby  za  pomocą  pipety  należy  powtarzać  tak  długo,  aż  słup  wody  w  szyjce  kolby 
będzie znajdować się na tej samej wysokości. 

 

ANALIZY 

 

Oznaczanie węglanu sodu 

Celem  tego  ćwiczenia  jest  określenie  zawartości  węglanu  sodu  w  stałych  zanieczyszczonych 
próbkach. 
1. Odważamy określoną masę zanieczyszczonej próbki. 
2. Rozpuszczamy próbkę w wodzie w kolbie miarowej i otrzymujemy roztwór o objętości 250 cm

3

. 

3. Pobieramy 25 cm

3 

tego roztworu do kolby stożkowej. 

4. Dodajemy kilka kropli oranżu metylowego. 
5. Prowadzimy miareczkowanie za pomocą mianowanego roztworu kwasu solnego do momentu, aż 
wskaźnik  w  roztworze  osiągnie  barwę  cebulkową  (miareczkowanie  powtarzamy  2  –  3  razy  –  do 
powtarzalności otrzymanych wyników). 
6.  Dokonujemy  obliczeń  procentowej  zawartości  węglanu  sodu  w  próbce  wiedząc,  że  reagenty 
reagują ze sobą w myśl równania: Na

2

CO

3

 + 2HCl  2NaCl + H

2

O. 

 
 

Oznaczanie kwasu octowego 

Celem tego ćwiczenia jest oznaczenie liczby moli kwasu octowego w próbce. 
1. Otrzymaną do badania próbkę roztworu kwasu octowego  rozpuszczamy w kolbie miarowej  na 
250 cm

3

. 

2. Pobieramy 25 cm

3

 roztworu i przelewamy do kolby stożkowej. 

3. Dodajemy kilka kropel fenoloftaleiny. 
4.  Roztwór  miareczkujemy  mianowanym  roztworem  wodorotlenku  sodu  do  pojawienia  się 
pierwszej malinowej barwy. 
5. Dokonujemy odpowiednich obliczeń. 
 
 
 

 

Manganianometria 

Oznaczanie jonów żelaza (Fe

2+

) 

Oznaczanie  jonów  żelaza(II)  będzie  polegało  na  miareczkowaniu  próbki  zawierającej  te  jony  za 
pomocą mianowanego roztworu manganianu(VII) potasu w środowisku kwaśnym. 
1. Otrzymaną do analizy próbkę rozcieńczamy w kolbie miarowej do objętości 250 cm

3

. 

2. Pobieramy 25 cm

3

 roztworu i przelewamy do kolby stożkowej. 

3. Do kolby stożkowej dodajemy 40 cm

3

 2M kwasu siarkowego(VI). 

4.  Miareczkujemy  do  momentu  aż  ostatnia  kropla  dodanego  titranta  wywoła  trwałe  różowe 
zabarwienie roztworu. 
5. Na podstawie znajomości równania reakcji chemicznej obliczamy liczbę moli jonów żelaza(II) w 
otrzymanej próbce. 
 
 
 

 

Jodometria 

Oznaczanie jonów miedzi (Cu

2+

) 

Jodometryczne oznaczanie jonów miedzi(II) nie jest analizą bezpośrednią. Na początku 
przeprowadza się jony miedzi(II) w trudno rozpuszczalny jodek miedzi(I) stosując w celu 
całkowitego wytrącenia osadu duży nadmiar jodku potasu: 
2Cu

2+

 + 4I

-

 2CuI + I

2

 

Powyższa reakcja zachodzi szybciej w środowisku kwaśnym. 
Po całkowitym wytrąceniu jodku miedzi(I) odmiareczkowuje się powstały jod mianowanym 
roztworem tiosiarczanu sodu: 
I

2

 + 2Na

2

S

2

O

3

 Na

2

S

4

O

6

 + 2NaI 

Miareczkowanie jodu wykonać należy niezwłocznie z uwagi na możliwość utleniania się jonów 
jodkowych znajdujących się w mieszaninie, co skutkować będzie otrzymaniem fałszywych 
wyników analizy. 
 
Wykonanie 
1. Otrzymaną próbkę do badań rozcieńczamy w kolbie miarowej do objętości 250 cm

3

. 

2. Za pomocą pipety miarowej pobieramy 25 cm

3

 roztworu i przelewamy do kolby stożkowej. 

3. Dodajemy 3 – 8 cm

3

 kwasu octowego. 

4. Wsypujemy łyżeczkę stałego jodku potasu i dokładnie mieszamy zawartość kolby. 
5. Mieszaninę miareczkujemy mianowanym roztworem tiosiarczanu sodu. Gdy mieszanina nieco 
ulegnie rozjaśnieniu dodajemy kilka kropel roztworu skrobi (roztwór zabarwi się na granatowo od 
obecnego w nim jodu). 
6. Kontynuujemy miareczkowanie do zaniku granatowej barwy (roztwór pozostaje białoróżowy). 
 
 
 
 

 

Bufory 

W celu przypomnienia zagadnień związanych z buforami oblicz brakujące pH roztworów 
buforowych i uzupełnij tabelę.  
 
1. Sporządzanie roztworów buforowych o różnym pH. 
Przygotowujemy  bufory  mieszając  ze  sobą  roztwory  kwasu  octowego  i  octanu  sodu  o 
odpowiednich stężeniach w ilościach podanych w tabeli. 

 

 
2. Badanie wpływu rozcieńczenia, dodatek kwasu i wodorotlenku na pH roztworów 
buforowych 
Dzielimy każdy z otrzymanych roztworów na 3 równe części i do każdego z nich dodajemy badane 
czynniki (1 – wody (rozcieńczenia), 2 – kwasu, 3 – wodorotlenku). Tworzymy również tzw. próbę 
kontrolną,  czyli  napełniamy  trzy  naczynia  wodą  o  podobnej  objętości  i  prowadzimy  takie  same 
badania  jak  w  przypadku  buforów.    Odczynniki  dodajemy  małymi  porcjami,  po  każdej  porcji 
sprawdzając pH mieszaniny. 
 

 

Kolorymetria 

Oznaczanie żelaza (Fe

2+

) metodą rodankową 

 

Kolorymetria  jest  jedną  z  metod  analizy  ilościowej  wykorzystującą  absorpcję  światła  białego  przez  roztwór  badanej 
substancji. Absorpcja światła jest proporcjonalna do stężenia barwnej substancji w roztworze. 
W  kolorymetrycznym  oznaczaniu  jonów  żelaza(III)  przekształca  się  je  w  barwny  związek  za  pomocą  jonów 
rodankowych, z którymi tworzą kompleks o krwistoczerwonym zabarwieniu. 

 
Wykonanie 
1.  Do  6  kolbek  miarowych  o  pojemności  50  cm

3

  dodajemy  po  2  cm

3

  kwasu  azotowego(V) 

rozcieńczonego  wodą  w  stosunku  1  :  1,  następnie  10  cm

3

  10%  rodanku  potasowego.  Do  tak 

przygotowanych roztworów wlewamy różną objętość soli żelaza(III) o stężeniu 0,1 mg/cm

3

: 

1 – 1 cm

3

 

2 – 2 cm

3

 

3 – 4 cm

3

 

4 – 6 cm

3

 

5 – 8 cm

3

 

6 – 10 cm

3

 

Po czym dopełniamy kolbki wodą destylowaną do 25 objętości cm

3

. 

 
2.  Wykonujemy  pomiary  ekstynkcji  (absorpcji)  światła  dla  poszczególnych  roztworów  i 
wykreślamy  na  papierze  milimetrowym  wykres  przedstawiający  zależność  absorpcji  od  ilości 
jonów żelaza(III) w próbce. 
 
3. Badamy próbkę o nieznanym stężeniu jonów żelaza(III). 
Do otrzymanego do  oznaczenia roztworu znajdującego się w kolbce miarowej  o objętości  25 cm

3

 

dodajemy  kwasu  azotowego(V),  rodanku  i  wody  zgodnie  z  przepisem  w  punkcie  1.  Następnie 
dokonujemy  pomiaru  absorpcji.  Wynik  nanosimy  na  wykres  i  odczytujemy  stężenie  jonów 
żelaza(III).