178 Ustawa o Trybunale Konstytucyjnym

brzmienie od 2009-04-22

Ustawa o Trybunale Konstytucyjnym

z dnia 1 sierpnia 1997 r. (Dz.U. Nr 102, poz. 643)

Rozdział 1. Wła

ciwo

ść

i ustrój Trybunału Konstytucyjnego

Art. 1. [Definicja] 1. Trybunał Konstytucyjny, zwany dalej "Trybunałem", jest organem władzy
s

downiczej, powołanym do badania zgodno

ci z Konstytucj

aktów normatywnych i umów

dzynarodowych oraz wykonywania innych zada

okre

lonych w Konstytucji.

2. Siedzib

Trybunału jest Warszawa.

Art. 2. [Kompetencje] 1. Trybunał orzeka w sprawach:

1) zgodno

ci ustaw i umów mi

dzynarodowych z Konstytucj

2) zgodno

ci ustaw z ratyfikowanymi umowami mi

dzynarodowymi, których ratyfikacja wymagała

uprzedniej zgody wyra

onej w ustawie,

3) zgodno

ci przepisów prawa, wydawanych przez centralne organy pa

stwowe, z Konstytucj

ratyfikowanymi umowami mi

dzynarodowymi i ustawami,

4) skargi konstytucyjnej,
5) sporów kompetencyjnych pomi

dzy centralnymi konstytucyjnymi organami pa

stwa,

6) zgodno

ci z Konstytucj

celów lub działalno

ci partii politycznych.

2. Trybunał na wniosek Prezydenta Rzeczypospolitej stwierdza zgodno

ść

z Konstytucj

ustawy przed jej

podpisaniem oraz umowy mi

dzynarodowej przed jej ratyfikacj

3. Trybunał na wniosek Marszałka Sejmu rozstrzyga w sprawie stwierdzenia przeszkody w sprawowaniu
urz

du przez Prezydenta Rzeczypospolitej, gdy Prezydent nie jest w stanie zawiadomi

Marszałka Sejmu

o niemo

ci sprawowania urz

du. W razie uznania przej

ciowej niemo

ci sprawowania urz

przez Prezydenta Trybunał powierza Marszałkowi Sejmu tymczasowe wykonywanie obowi

zków

Prezydenta Rzeczypospolitej.

Art. 3. [Pytania prawne] Ka

dy s

d mo

e przedstawi

Trybunałowi pytanie prawne co do zgodno

aktu normatywnego z Konstytucj

, ratyfikowanymi umowami mi

dzynarodowymi lub ustaw

, je

eli od

odpowiedzi na pytanie prawne zale

y rozstrzygni

cie sprawy tocz

cej si

przed s

dem.

Art. 4. [Informowanie Sejmu i Senatu] 1. Trybunał informuje Sejm i Senat o istotnych problemach,
wynikaj

cych z działalno

ci i orzecznictwa Trybunału. Nad informacj

nie przeprowadza si

głosowania.
2. Trybunał przedstawia wła

ciwym organom stanowi

cym prawo uwagi o stwierdzonych uchybieniach i

lukach w prawie, których usuni

cie jest niezb

dne dla zapewnienia spójno

ci systemu prawnego

Rzeczypospolitej Polskiej.

Art. 5. [S

dziowie] 1. W skład Trybunału wchodzi pi

tnastu s

dziów Trybunału.

2. S

dziego Trybunału wybiera Sejm na 9 lat.

3. S

dzi

Trybunału mo

e by

osoba, która posiada kwalifikacje wymagane do zajmowania stanowiska

dziego S

du Najwy

szego lub Naczelnego S

du Administracyjnego.

4. Kandydatów na stanowisko s

dziego Trybunału przedstawia co najmniej 50 posłów lub Prezydium

Sejmu. Uchwała Sejmu w sprawie wyboru s

dziego Trybunału zapada bezwzgl

kszo

głosów

w obecno

ci co najmniej połowy ogólnej liczby posłów.

5. Osoba wybrana na stanowisko s

dziego Trybunału składa wobec Prezydenta Rzeczypospolitej

lubowanie nast

puj

cej tre

ci:

lubuj

uroczy

cie

przy

wykonywaniu

powierzonych

obowi

zków

dziego

Trybunału

Konstytucyjnego słu

wiernie Narodowi, sta

na stra

y Konstytucji, a powierzone mi obowi

zki

wypełnia

bezstronnie i z najwy

staranno

lubowanie mo

e by

zło

one z dodaniem zdania "Tak mi dopomó

Bóg".

6. Odmowa zło

enia

lubowania jest równoznaczna ze zrzeczeniem si

stanowiska s

dziego Trybunału.

Art. 6. [Zasada niezawisło

ci]

[1]

1. S

dziowie Trybunału w sprawowaniu swojego urz

du s

niezawi

i podlegaj

tylko Konstytucji.

2. Wynagrodzenie zasadnicze s

dziego Trybunału stanowi wielokrotno

ść

podstawy ustalenia tego

wynagrodzenia, z zastosowaniem mno

nika 5,0.

3. Podstaw

ustalenia wynagrodzenia zasadniczego s

dziego Trybunału w danym roku stanowi

przeci

tne wynagrodzenie w drugim kwartale roku poprzedniego, ogłaszane w Dzienniku Urz

dowym

Rzeczypospolitej Polskiej "Monitor Polski" przez Prezesa Głównego Urz

du Statystycznego na podstawie

art. 20 pkt 2 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpiecze

Społecznych (Dz.U. z 2004 r. Nr 39, poz. 353, z pó

n. zm.

[2]

), z zastrze

eniem ust. 4.

4. Je

eli przeci

tne wynagrodzenie, o którym mowa w ust. 3, jest ni

sze od przeci

tnego wynagrodzenia

ogłoszonego za drugi kwartał roku poprzedzaj

cego - przyjmuje si

podstaw

ustalenia wynagrodzenia

zasadniczego s

dziego Trybunału w dotychczasowej wysoko

ci.

5. Wynagrodzenie prezesa oraz wiceprezesa Trybunału odpowiada wynagrodzeniu zasadniczemu
s

dziego Trybunału powi

kszonemu o dodatek funkcyjny ustalany według podstawy, o której mowa w ust.

3, z zastosowaniem mno

nika, odpowiednio: 1,2 oraz 0,8.

6. S

dzia Trybunału po zako

czeniu swojej kadencji przechodzi w stan spoczynku.

7. S

dzia Trybunału po zako

czeniu swojej kadencji ma prawo powróci

na poprzednio zajmowane

stanowisko lub otrzyma

stanowisko równorz

dne poprzednio zajmowanemu. Do s

dziego, który

skorzysta z tego prawa, nie ma zastosowania przepis ust. 6.

8. W zakresie nieuregulowanym w ustawie do praw i obowi

zków oraz odpowiedzialno

ci dyscyplinarnej

dziów Trybunału stosuje si

odpowiednio przepisy dotycz

ce praw i obowi

zków oraz

odpowiedzialno

ci dyscyplinarnej s

dziów S

du Najwy

szego.

Art. 7. [Immunitet] 1. Zgod

na poci

gni

cie do odpowiedzialno

ci karnej lub pozbawienie wolno

dziego wyra

a Zgromadzenie Ogólne S

dziów Trybunału, zwane dalej "Zgromadzeniem Ogólnym", z

wył

czeniem s

dziego Trybunału, którego wniosek dotyczy.

2. Prezes Trybunału niezwłocznie informuje Zgromadzenie Ogólne o zatrzymaniu s

dziego Trybunału i

zaj

tym przez siebie w tej sprawie stanowisku.

3. Przed podj

ciem uchwały w sprawie, o której mowa w ust. 1, Trybunał wysłuchuje wyja

nie

zainteresowanego s

dziego, chyba

e nie jest to mo

liwe. Uchwała zapada wi

kszo

2/3 głosów

dziów Trybunału uczestnicz

cych w Zgromadzeniu Ogólnym.

4. Do czasu podj

cia przez Trybunał uchwały wyra

cej zgod

na poci

gni

cie s

dziego Trybunału do

odpowiedzialno

ci karnej lub pozbawienie wolno

ci, wolno w stosunku do niego podejmowa

tylko

czynno

ci nie cierpi

ce zwłoki.

Art. 8. [Odpowiedzialno

ść

dyscyplinarna] S

dzia Trybunału odpowiada dyscyplinarnie za naruszenie

przepisów prawa, uchybienie godno

ci swego urz

du lub inne nieetyczne zachowanie, mog

ce podwa

zaufanie do jego osoby.

Art. 9. [Post

powanie] 1. W post

powaniu dyscyplinarnym orzeka Trybunał:

1) w pierwszej instancji - w składzie pi

ciu s

dziów Trybunału,

2) w drugiej instancji - w pełnym składzie s

dziów Trybunału.

2. S

dziów do składów orzekaj

cych i rzecznika dyscyplinarnego ustala w drodze losowania

Zgromadzenie Ogólne.
3. Od orzecze

dyscyplinarnych nie przysługuje kasacja.

Art. 10. [Kary] Karami dyscyplinarnymi s

1) upomnienie,
2) nagana,
3) usuni

cie ze stanowiska s

dziego Trybunału.

Art. 11. [Wyga

cie mandatu] 1. Wyga

cie mandatu s

dziego Trybunału stwierdza Zgromadzenie

Ogólne na skutek:

1) zrzeczenia si

stanowiska s

dziego Trybunału,

2) stwierdzenia orzeczeniem komisji lekarskiej trwałej niezdolno

ci do pełnienia obowi

zków

dziego Trybunału z powodu choroby, ułomno

ci lub upadku sił,

3) skazania prawomocnym wyrokiem s

du,

4) prawomocnego orzeczenia dyscyplinarnego o skazaniu na kar

usuni

cia ze stanowiska

dziego Trybunału.

2. Wyga

cie mandatu s

dziego Trybunału na skutek

mierci stwierdza prezes Trybunału.

3. Zgromadzenie Ogólne podejmuje uchwał

po przeprowadzeniu stosownego post

powania

wyja

niaj

cego, a w szczególno

ci po zaznajomieniu si

z aktami post

powania karnego lub

dyscyplinarnego i wysłuchaniu zainteresowanego, chyba

e nie jest to mo

liwe. W przypadku trwałej

niezdolno

ci do pełnienia obowi

zków ze wzgl

du na stan zdrowia, Trybunał mo

e zwróci

odpowiedniego zakładu opieki zdrowotnej o wyra

enie opinii o stanie zdrowia s

dziego Trybunału.

4. Akt stwierdzaj

cy wyga

cie mandatu prezes Trybunału przekazuje Marszałkowi Sejmu.

Art. 12. [Organizacja] 1. Organami Trybunału s

: Zgromadzenie Ogólne oraz prezes Trybunału.

2. Zgromadzenie Ogólne tworz

dziowie Trybunału.

Art. 13. [Zgromadzenie Ogólne] 1. Prezes Trybunału zwołuje co najmniej raz w roku Zgromadzenie
Ogólne, na którym omawia si

działalno

ść

Trybunału oraz problemy wynikaj

ce z jego orzecznictwa.

2. W Zgromadzeniu Ogólnym maj

prawo wzi

ąć

udział przewodnicz

cy zainteresowanych komisji

sejmowych, komisji senackich, Prezes Najwy

szej Izby Kontroli, Minister Sprawiedliwo

ci - Prokurator

Generalny, Pierwszy Prezes S

du Najwy

szego, Prezes Naczelnego S

du Administracyjnego, Rzecznik

Praw Obywatelskich i Rzecznik Praw Dziecka.
3. O zwołaniu Zgromadzenia Ogólnego prezes Trybunału zawiadamia Prezydenta Rzeczypospolitej,
Marszałka Sejmu, Marszałka Senatu i Prezesa Rady Ministrów, którzy mog

wzi

ąć

udział w

Zgromadzeniu Ogólnym b

delegowa

swojego przedstawiciela.

Art. 14. [Kompetencje] 1. Do kompetencji Zgromadzenia Ogólnego nale

1) uchwalanie regulaminu Trybunału,
2) wybór kandydatów na prezesa i wiceprezesa Trybunału,
3) uchwalanie statutu Biura Trybunału,
4) uchwalenie projektu dochodów i wydatków Trybunału,
5) zatwierdzanie informacji, o której mowa w art. 4 ust. 1,
6) wykonywanie innych czynno

ci, przewidzianych dla Zgromadzenia Ogólnego w ustawie lub w

regulaminie.

2. Zgromadzenie Ogólne podejmuje uchwały, je

eli bierze w nim udział co najmniej 2/3 ogólnej liczby

dziów Trybunału, w tym prezes lub wiceprezes Trybunału.

3. O porz

dku obrad Zgromadzenia Ogólnego i jego terminie prezes Trybunału powiadamia wszystkich

dziów Trybunału co najmniej siedem dni przed jego terminem.

4. W szczególnych przypadkach Zgromadzenie Ogólne mo

e si

uzna

za zdolne do podejmowania

uchwał, mimo niezachowania terminu okre

lonego w ust. 3.

5. Zgromadzeniu Ogólnemu przewodniczy prezes lub wiceprezes Trybunału.
6. Uchwały Zgromadzenia Ogólnego zapadaj

zwykł

kszo

głosów, chyba

e ustawa stanowi

inaczej. Głosowanie jest jawne, o ile

aden z s

dziów Trybunału nie za

żą

da głosowania tajnego.

7. Regulamin Trybunału podlega ogłoszeniu w Dzienniku Urz

dowym Rzeczypospolitej Polskiej "Monitor

Polski".

Art. 15. [Powoływanie prezesa i wiceprezesa] 1. Prezesa i wiceprezesa Trybunału powołuje
Prezydent Rzeczypospolitej spo

ród dwóch kandydatów przedstawionych na ka

de stanowisko przez

Zgromadzenie Ogólne.
2. Kandydatów na stanowisko prezesa lub wiceprezesa Trybunału wybiera Zgromadzenie Ogólne
spo

ród s

dziów Trybunału, którzy w głosowaniu tajnym uzyskali kolejno najwi

ksz

liczb

głosów. Wybór

powinien by

dokonany nie pó

niej ni

trzy miesi

ce przed upływem kadencji urz

duj

cego prezesa lub

wiceprezesa. W przypadku opró

nienia stanowiska prezesa lub wiceprezesa Trybunału wyboru

kandydatów dokonuje si

w terminie jednego miesi

ca.

3. Obradom Zgromadzenia Ogólnego w cz

ęś

ci dotycz

cej wyboru kandydatów na stanowisko prezesa i

wiceprezesa Trybunału przewodniczy najstarszy wiekiem s

dzia Trybunału uczestnicz

cy w

Zgromadzeniu Ogólnym.

Art. 16. [Zadania] 1. Prezes Trybunału reprezentuje Trybunał na zewn

trz oraz wykonuje czynno

okre

lone w ustawie i regulaminie.

2. Wiceprezes Trybunału zast

puje prezesa w czasie jego nieobecno

ci oraz wykonuje inne obowi

zki

wynikaj

ce z ustalonego przez prezesa Trybunału podziału czynno

ci.

3. W razie przeszkód w sprawowaniu obowi

zków przez prezesa i wiceprezesa Trybunału, zast

puje ich

dzia Trybunału wyznaczony przez prezesa Trybunału; w przypadku niemo

ci wyznaczenia s

dziego

przez prezesa Trybunału zast

puje prezesa i wiceprezesa Trybunału najstarszy wiekiem s

dzia

Trybunału.

Art. 17. [Biuro Trybunału]

[3]

1. Organizacyjne i administracyjne warunki pracy Trybunału zapewnia

prezes Trybunału oraz podległe mu Biuro Trybunału.

2. Biurem Trybunału kieruje szef, którego powołuje i odwołuje Zgromadzenie Ogólne na wniosek prezesa
Trybunału.

3. Wynagrodzenie szefa Biura Trybunału jest ustalane na podstawie przepisów o wynagrodzeniu osób
zajmuj

cych kierownicze stanowiska pa

stwowe w zakresie dotycz

cym sekretarza stanu.

4. Szczegółowy zakres zada

i struktur

Biura Trybunału okre

la statut.

5. Do pracowników Biura Trybunału stosuje si

przepisy o pracownikach urz

dów pa

stwowych.

Art. 18. [Bud

et Trybunału] 1. Projekt dochodów i wydatków Trybunału w brzmieniu uchwalonym

przez Zgromadzenie Ogólne Minister Finansów wł

cza do projektu bud

etu pa

stwa.

2. Prezesowi Trybunału w zakresie wykonywania bud

etu Trybunału przysługuj

uprawnienia Ministra

Finansów.

Rozdział 2. Post

powanie przed Trybunałem

Przepisy ogólne

Art. 19. [Tok post

powania] 1. Trybunał w toku post

powania powinien zbada

wszystkie istotne

okoliczno

ci w celu wszechstronnego wyja

nienia sprawy.

2. Trybunał nie jest zwi

zany wnioskami dowodowymi uczestników post

powania i mo

e z urz

dopu

dowody, jakie uzna za celowe dla wyja

nienia sprawy.

Art. 20. [Odesłanie] W sprawach nie uregulowanych w ustawie do post

powania przed Trybunałem

stosuje si

odpowiednio przepisy Kodeksu post

powania cywilnego.

Art. 21. [Obowi

zek udzielania pomocy] 1. S

dy i inne organy władzy publicznej s

obowi

zane

udzieli

Trybunałowi pomocy i na jego

żą

danie przedstawi

akta post

powania, wi

ążą

ce si

post

powaniem przed Trybunałem.

2. Trybunał powinien bez zb

dnej zwłoki po dokonaniu u

ytku dowodowego z akt post

powania zwróci

je wła

ciwemu organowi.

Art. 22. [Wykładnia] Trybunał mo

e zwraca

do S

du Najwy

szego oraz Naczelnego S

Administracyjnego o informacje co do wykładni okre

lonego przepisu prawa w orzecznictwie s

dowym.

Art. 23. [Jawno

ść

rozprawy; wył

czenia] 1. Rozprawy Trybunału s

jawne, je

eli przepis szczególny

nie stanowi inaczej. Przewodnicz

cy składu orzekaj

cego mo

e wył

czy

jawno

ść

ze wzgl

du na

bezpiecze

stwo pa

stwa lub ochron

tajemnicy pa

stwowej.

2. S

dziowie Trybunału s

upowa

nieni do dost

pu do wiadomo

ci stanowi

cych tajemnic

stwow

zwi

zanych z rozpoznawan

przez Trybunał spraw

wiadek lub biegły mo

e by

przesłuchany co do okoliczno

ci obj

tych tajemnic

stwow

zwolnieniu przez uprawniony organ od obowi

zku zachowania tej tajemnicy. Odmowa zgody mo

e by

uzasadniona jedynie wa

nym interesem pa

stwa.

wiadek lub biegły nie korzysta z prawa odmowy zło

enia zezna

, o którym mowa w ust. 3, je

eli

Trybunał uzna tak

odmow

za nieuzasadnion

Art. 24. [Koszty] 1. Koszty post

powania przed Trybunałem, z zastrze

eniem ust. 2, ponosi Skarb

stwa.

2. Wraz z wyrokiem uwzgl

dniaj

cym skarg

konstytucyjn

, Trybunał orzeka w drodze postanowienia na

rzecz wnosz

cego skarg

konstytucyjn

zwrot kosztów post

powania przed Trybunałem od organu, który

wydał akt normatywny b

cy przedmiotem skargi konstytucyjnej. W uzasadnionych przypadkach

Trybunał mo

e orzec zwrot kosztów post

powania przed Trybunałem równie

wówczas, gdy nie

uwzgl

dnił skargi konstytucyjnej.

3. Trybunał mo

e okre

wysoko

ść

kosztów reprezentowania wnosz

cego skarg

konstytucyjn

przez

adwokata lub radc

prawnego w zale

ci od charakteru sprawy i wkładu pełnomocnika w przyczynienie

do jej wyja

nienia i rozstrzygni

cia.

Art. 25. [Rodzaje rozpoznawanych spraw] 1. Trybunał orzeka:

1) w pełnym składzie w sprawach: a) sporów kompetencyjnych pomi

dzy centralnymi

konstytucyjnymi organami pa

stwa,

b) o stwierdzenie przeszkody w sprawowaniu urz

du przez Prezydenta Rzeczypospolitej

oraz powierzeniu Marszałkowi Sejmu tymczasowego wykonywania obowi

zków

Prezydenta Rzeczypospolitej,

c) zgodno

ci z Konstytucj

celów lub działalno

ci partii politycznych,

d) z wniosku Prezydenta Rzeczypospolitej o stwierdzenie zgodno

ci ustawy z Konstytucj

przed jej podpisaniem lub umowy mi

dzynarodowej z Konstytucj

przed jej ratyfikacj

e) o szczególnej zawiło

ci, z inicjatywy prezesa Trybunału lub gdy z wnioskiem o

rozpoznanie zwróci si

skład orzekaj

cy wyznaczony do rozpoznania danej sprawy albo

w sprawach, w których szczególna zawiło

ść

ąż

e si

z nakładami finansowymi nie

przewidzianymi w ustawie bud

etowej, a w szczególno

ci gdy skład orzekaj

cy zamierza

odst

od pogl

du prawnego wyra

onego w orzeczeniu wydanym w pełnym składzie,

2) w składzie pi

ciu s

dziów Trybunału w sprawach: a) zgodno

ci ustaw albo

ratyfikowanych umów mi

dzynarodowych z Konstytucj

b) zgodno

ci ustaw z umowami mi

dzynarodowymi, których ratyfikacja wymagała

uprzedniej zgody wyra

onej w ustawie,

3) w składzie trzech s

dziów Trybunału w sprawach: a) zgodno

ci innych aktów

normatywnych z Konstytucj

, ratyfikowanymi umowami mi

dzynarodowymi i ustawami,

b) za

ale

na odmow

nadania biegu wnioskom o stwierdzenie zgodno

ci aktu

normatywnego z Konstytucj

, ratyfikowanymi umowami mi

dzynarodowymi lub ustawami

oraz skargom konstytucyjnym,

c) wył

czenia s

dziego.

2. Rozpoznanie sprawy w pełnym składzie wymaga udziału co najmniej dziewi

ciu s

dziów Trybunału.

Rozprawie przewodniczy prezes lub wiceprezes Trybunału, a w razie przeszkód w przewodniczeniu przez
te osoby - najstarszy wiekiem s

dzia Trybunału.

3. S

dziów do składu orzekaj

cego Trybunału, w tym przewodnicz

cego składu i s

dziego

sprawozdawc

z uwzgl

dnieniem kolejno

ci wpływu spraw, wyznacza prezes Trybunału.

Art. 26. [Wył

czenie s

dziego] 1. S

dzia Trybunału podlega wył

czeniu od udziału w rozstrzyganiu w

sprawach, w których:

1) wydał lub uczestniczył w wydaniu zakwestionowanego aktu normatywnego, wyroku, decyzji

administracyjnej albo innego rozstrzygni

cia,

2) był przedstawicielem, pełnomocnikiem, radc

prawnym lub doradc

jednego z uczestników

post

powania,

3) zachodz

inne przyczyny uzasadniaj

ce wył

czenie s

dziego, okre

lone w art. 48 Kodeksu

post

powania cywilnego.

2. S

dziego Trybunału wył

cza si

od udziału w post

powaniu na jego

żą

danie lub na

żą

danie

uczestnika post

powania albo z urz

du, je

eli zostanie uprawdopodobnione istnienie okoliczno

ci, nie

wymienionych w ust. 1, mog

cych wywoła

tpliwo

ść

co do jego bezstronno

ci.

3. O wył

czeniu s

dziego z przyczyn wymienionych w ust. 1 postanawia prezes Trybunału, a z przyczyn

wymienionych w ust. 2 - Trybunał.
4. Do czasu rozstrzygni

cia sprawy o wył

czenie s

dzia Trybunału mo

e wykonywa

tylko czynno

ci nie

cierpi

ce zwłoki.

Art. 27. [Uczestnicy post

powania]

[4]

Uczestnikami post

powania przed Trybunałem s

1) podmiot, który zło

ył wniosek lub skarg

konstytucyjn

2) organ, który wydał akt obj

ty wnioskiem lub skarg

konstytucyjn

, albo Prokuratoria Generalna

Skarbu Pa

stwa, je

eli Rada Ministrów wyznaczyła Prokuratori

Generaln

Skarbu Pa

stwa do

reprezentowania Rady Ministrów lub ministrów w post

powaniu przed Trybunałem

Konstytucyjnym,

2a) s

d, który przedstawił Trybunałowi Konstytucyjnemu pytanie prawne, o ile zgłosił udział w

post

powaniu wszcz

tym na skutek tego pytania prawnego i wyznaczył spo

ród s

dziów tego

du umocowanego przedstawiciela,

3) organ statutowy partii - w sprawach o stwierdzenie zgodno

ci celów lub działalno

ci partii

politycznych z Konstytucj

4) centralny konstytucyjny organ pa

stwa, którego dotyczy spór kompetencyjny,

5) Prokurator Generalny,
6) przedstawiciele Sejmu, Prezydenta Rzeczypospolitej i Ministra Spraw Zagranicznych - w

sprawach o stwierdzenie zgodno

ci z Konstytucj

umów mi

dzynarodowych ratyfikowanych w

trybie art. 89 ust. 1 Konstytucji,

7) przedstawiciele Prezydenta Rzeczypospolitej i Ministra Spraw Zagranicznych - w sprawach o

stwierdzenie zgodno

ci z Konstytucj

innych ratyfikowanych umów mi

dzynarodowych,

8) Rzecznik Praw Obywatelskich, je

eli zgłosił udział w post

powaniu dotycz

cym skargi

konstytucyjnej.

Art. 28. [Niemo

ść

urz

dowania Prezydenta] Na rozprawie w sprawie uznania przej

ciowej

niemo

ci sprawowania urz

du przez Prezydenta Rzeczypospolitej uczestnicz

osobi

cie Marszałek

Sejmu, Marszałek Senatu, Pierwszy Prezes S

du Najwy

szego oraz Prokurator Generalny.

Art. 29. [Uczestnictwo osobiste; przedstawiciel] 1. Uczestnik post

powania działa przed Trybunałem

osobi

cie lub przez umocowanego przedstawiciela.

2. W post

powaniu przed Trybunałem Marszałek Sejmu, Sejm lub grupa posłów, b

ca wnioskodawc

działaj

przez wyznaczonego przez siebie posła jako przedstawiciela.

3. Przepis ust. 2 stosuje si

odpowiednio do Senatu.

4. Wnioskodawcy, o których mowa w ust. 2 i 3, mog

, obok przedstawicieli, ustanowi

tak

pełnomocników spo

ród osób nie b

cych posłami lub senatorami, w liczbie najwy

ej trzech.

5. W sprawach rozpoznawanych przez Trybunał w pełnym składzie uczestniczy Prokurator Generalny lub
jego zast

pca. W sprawach rozpoznawanych w innych składach uczestniczy prokurator Prokuratury

Krajowej.

Art. 30. [Pisma procesowe] 1. Pismami procesowymi s

wnioski i o

wiadczenia uczestników

post

powania, wnoszone do Trybunału w toku post

powania poza rozpraw

2. Pisma i zał

czniki wnoszone do Trybunału powinny by

sporz

dzone w liczbie pozwalaj

cej na

dor

czenie ich wszystkim uczestnikom post

powania oraz zachowanie dwóch egzemplarzy w aktach

sprawy.

Art. 31. [Wszcz

cie] 1. Wszcz

cie post

powania przed Trybunałem nast

puje na podstawie wniosku,

pytania prawnego albo skargi konstytucyjnej uprawnionego podmiotu.

2. Wnioskodawca mo

e do rozpocz

cia rozprawy wycofa

wniosek, pytanie prawne albo skarg

Art. 32. [Wnioski i pytania] 1. Wniosek albo pytanie prawne powinny odpowiada

wymaganiom

dotycz

cym pism procesowych, a ponadto zawiera

1) wskazanie organu, który wydał kwestionowany akt normatywny,
2) okre

lenie kwestionowanego aktu normatywnego lub jego cz

ęś

ci,

3) sformułowanie zarzutu niezgodno

ci z Konstytucj

, ratyfikowan

umow

dzynarodow

lub

ustaw

kwestionowanego aktu normatywnego,

4) uzasadnienie postawionego zarzutu, z powołaniem dowodów na jego poparcie.

2. Wniosek pochodz

cy od organu lub organizacji, o których mowa w art. 191 ust. 1 pkt 3-5 Konstytucji,

powinien zawiera

tak

e powołanie przepisu prawa lub statutu, wskazuj

cego,

e kwestionowana ustawa

lub inny akt normatywny dotyczy spraw obj

tych ich zakresem działania.

3. Pytanie prawne powinno tak

e wskazywa

, w jakim zakresie odpowied

na pytanie mo

e mie

wpływ

na rozstrzygni

cie sprawy, w zwi

zku z któr

pytanie zostało postawione, a ponadto wymieni

organ,

przed którym toczy si

post

powanie w sprawie oraz, oznaczenie sprawy.

Art. 33. [Informowanie uczestników] O wpłyni

ciu wniosku albo pytania prawnego prezes Trybunału

informuje pozostałych uczestników post

powania, przekazuje im odpisy wniosku albo pytania prawnego

oraz poucza o prawie zło

enia pisemnych wyja

nie

Art. 34. [Prawa i obowi

zki uczestników] 1. Uczestnicy post

powania s

obowi

zani do składania

Trybunałowi wszelkich wyja

nie

dotycz

cych sprawy oraz do zgłaszania dowodów, potrzebnych do jej

wyczerpuj

cego wyja

nienia.

2. Uczestnicy post

powania maj

prawo przegl

akta sprawy oraz sporz

dza

i otrzymywa

odpisy

lub wyci

gi z tych akt.

Art. 35. [Dost

p do akt] Prezes Trybunału albo przewodnicz

cy składu orzekaj

cego mog

zezwoli

innym osobom na przegl

danie akt, je

eli jest to uzasadnione wa

nym interesem prawnym tej osoby lub

interesem publicznym. Nie dotyczy to spraw rozpoznawanych z wył

czeniem jawno

ci.

Art. 36. [Wst

pne rozpoznanie] 1. Wniosek, o którym mowa w art. 32 ust. 2, prezes Trybunału kieruje

do wyznaczonego przez siebie s

dziego Trybunału w celu wst

pnego rozpoznania na posiedzeniu

niejawnym.
2. Je

eli wniosek nie odpowiada warunkom formalnym, s

dzia Trybunału wzywa do usuni

cia braków w

terminie 7 dni od daty zawiadomienia.
3. Gdy wniosek jest oczywi

cie bezzasadny lub braki nie zostały usuni

te w okre

lonym terminie, s

dzia

Trybunału wydaje postanowienie o odmowie nadania wnioskowi dalszego biegu.
4. Na postanowienie w sprawie nienadania wnioskowi dalszego biegu wnioskodawcy przysługuje
za

alenie do Trybunału w terminie 7 dni od daty dor

czenia postanowienia.

5. Trybunał, na posiedzeniu niejawnym, postanowieniem pozostawia bez rozpoznania za

alenie

wniesione po upływie terminu okre

lonego w ust. 4.

6. Po stwierdzeniu,

e za

alenie zostało wniesione w terminie, prezes Trybunału kieruje je do

rozpoznania na posiedzeniu niejawnym przez Trybunał i wyznacza termin rozpoznania.
7. Trybunał, uwzgl

dniaj

c za

alenie, kieruje spraw

do rozpoznania na rozprawie. Na postanowienie o

nieuwzgl

dnieniu za

alenia nie przysługuje

rodek odwoławczy.

Art. 37. [Wyznaczenie terminu rozprawy] Wnioski i pytania prawne, co do których nie zachodz

przeszkody formalne, prezes Trybunału kieruje do rozpoznania na rozprawie przez wła

ciwy skład

orzekaj

cy oraz wyznacza termin rozprawy.

Art. 38. [Przygotowanie rozprawy] Przewodnicz

cy składu orzekaj

cego wydaje zarz

dzenia maj

na celu wła

ciwe przygotowanie rozprawy. Przewodnicz

cy mo

e w szczególno

ci:

1) zarz

dzi

dor

czenie uczestnikom post

powania odpowiednich pism, wniesionych w toku

post

powania,

2) wezwa

uczestników post

powania do przedstawienia, w formie pisemnej, w ustalonym terminie,

stanowiska w sprawie,

3) zarz

dzi

przedstawienie przez uczestników post

powania dokumentów i innych materiałów,

potrzebnych do wyja

nienia sprawy,

4) wezwa

do udziału w post

powaniu inne organy lub organizacje, których udział uzna za celowy

dla nale

ytego wyja

nienia sprawy.

Art. 39. [Umorzenie na posiedzeniu niejawnym] 1. Trybunał umarza na posiedzeniu niejawnym
post

powanie:

1) je

eli wydanie orzeczenia jest zb

dne lub niedopuszczalne,

2) na skutek cofni

cia wniosku, pytania prawnego albo skargi konstytucyjnej,

3) je

eli akt normatywny w zakwestionowanym zakresie utracił moc obowi

zuj

przed wydaniem

orzeczenia przez Trybunał.

2. Je

eli okoliczno

ci, o których mowa w ust. 1, ujawni

na rozprawie, Trybunał wydaje postanowienie

o umorzeniu post

powania.

[5]

Przepisu ust. 1 pkt 3 nie stosuje si

, je

eli wydanie orzeczenia o akcie normatywnym, który utracił

moc obowi

zuj

przed wydaniem orzeczenia, jest konieczne dla ochrony konstytucyjnych wolno

ci i

praw.

Art. 40. [Regulamin] Wewn

trzny tok post

powania z wnioskami, skargami konstytucyjnymi i pytaniami

prawnymi okre

la regulamin Trybunału.

Post

powanie o stwierdzenie zgodno

ci ratyfikowanych umów

dzynarodowych i aktów normatywnych z Konstytucj

oraz w sprawie pyta

prawnych

Art. 41. [Udział obowi

zkowy] 1. Udział w rozprawie organu, który wydał akt normatywny obj

wnioskiem, lub jego przedstawiciela jest obowi

zkowy.

2. W rozprawie o stwierdzenie zgodno

ci ratyfikowanych umów mi

dzynarodowych z Konstytucj

obowi

zkowy jest udział przedstawicieli Prezydenta Rzeczypospolitej, Ministra Spraw Zagranicznych i

Prokuratora Generalnego, a w przypadku umów mi

dzynarodowych ratyfikowanych w trybie art. 89 ust. 1

Konstytucji - równie

przedstawiciela Sejmu.

Art. 42. [Badanie zgodno

ci] Orzekaj

c o zgodno

ci aktu normatywnego lub ratyfikowanej umowy

dzynarodowej z Konstytucj

, Trybunał bada zarówno tre

ść

takiego aktu lub umowy, jak te

kompetencj

oraz dochowanie trybu wymaganego przepisami prawa do wydania aktu lub do zawarcia i

ratyfikacji umowy.

Art. 43. [Zgodno

ść

z Konstytucj

ustawy bud

etowej] W przypadku zwrócenia si

przez Prezydenta

Rzeczypospolitej do Trybunału o stwierdzenie zgodno

ci z Konstytucj

ustawy bud

etowej albo ustawy o

prowizorium bud

etowym przed jej podpisaniem - Trybunał orzeka w sprawie nie pó

niej ni

w terminie

dwóch miesi

cy od dnia zło

enia wniosku w Trybunale.

Art. 44. [Opinie Rady Ministrów] 1. W sprawach o stwierdzenie zgodno

ci aktu normatywnego z

Konstytucj

, w których orzeczenie Trybunału mo

e wywoływa

skutki wi

ążą

ce si

z nakładami

finansowymi nie przewidzianymi w ustawach, o których mowa w art. 43, prezes Trybunału zwraca si

Rady Ministrów o wydanie opinii w terminie dwóch miesi

cy.

2. Brak opinii Rady Ministrów po upływie terminu okre

lonego w ust. 1 nie wstrzymuje rozpoznawania

sprawy.

Art. 45. [Pytania prawne] Art. 41-44 stosuje si

odpowiednio do rozpoznawania pytania prawnego.

Orzekanie w sprawach skarg konstytucyjnych

Art. 46. [Skarga, wniesienie, rozpoznanie] 1.

[6]

Skarga konstytucyjna, zwana dalej "skarg

", mo

wniesiona po wyczerpaniu drogi prawnej, o ile droga ta jest przewidziana, w ci

gu trzech miesi

cy od

dor

czenia skar

żą

cemu prawomocnego wyroku, ostatecznej decyzji lub innego ostatecznego

rozstrzygni

cia.

2. Skarg

Trybunał rozpoznaje na zasadach i w trybie przewidzianym dla rozpoznawania wniosków o

stwierdzenie zgodno

ci ustaw z Konstytucj

oraz innych aktów normatywnych z Konstytucj

lub

ustawami.
3. (skre

lony)

4. (skre

lony)

Art. 47. [Wymogi formalne] 1. Skarga poza wymaganiami dotycz

cymi pisma procesowego powinna

zawiera

1) dokładne okre

lenie ustawy lub innego aktu normatywnego, na podstawie którego s

d lub organ

administracji publicznej orzekł ostatecznie o wolno

ciach lub prawach albo obowi

zkach

okre

lonych w Konstytucji i w stosunku do którego skar

żą

cy domaga si

stwierdzenia

niezgodno

ci z Konstytucj

2) wskazanie, jakie konstytucyjne wolno

ci lub prawa i w jaki sposób - zdaniem skar

żą

cego -

zostały naruszone,

3) uzasadnienie skargi, z podaniem dokładnego opisu stanu faktycznego.

2. Do skargi nale

y zał

czy

wyrok, decyzj

lub inne rozstrzygni

cie, z podaniem daty jej dor

czenia,

wydane na podstawie zakwestionowanego aktu normatywnego.

Art. 48. [Osoba sporz

dzaj

ca] 1.

[7]

Skarg

i za

alenie na postanowienie o odmowie nadania skardze

dalszego biegu sporz

dzaj

adwokat lub radca prawny, chyba

e skar

żą

cym jest s

dzia, prokurator,

notariusz, profesor lub doktor habilitowany nauk prawnych.
2. W razie niemo

ci poniesienia kosztów pomocy prawnej, skar

żą

cy mo

e zwróci

do s

rejonowego jego miejsca zamieszkania o ustanowienie dla niego adwokata lub radcy prawnego z urz

na podstawie Kodeksu post

powania cywilnego. Do czasu rozstrzygni

cia przez s

d wniosku nie biegnie

termin przewidziany w art. 46 ust. 1.

Art. 49. [Wst

pne rozpoznanie] Skarga podlega wst

pnemu rozpoznaniu; art. 36 stosuje si

odpowiednio.

Art. 50. [Postanowienie tymczasowe] 1. Trybunał mo

e wyda

postanowienie tymczasowe o

zawieszeniu lub wstrzymaniu wykonania orzeczenia w sprawie, której skarga dotyczy, je

eli wykonanie

wyroku, decyzji lub innego rozstrzygni

cia mogłoby spowodowa

skutki nieodwracalne, wi

ążą

ce si

ym uszczerbkiem dla skar

żą

cego lub gdy przemawia za tym wa

ny interes publiczny lub inny wa

interes skar

żą

cego.

2. Postanowienie tymczasowe dor

cza si

bezzwłocznie skar

żą

cemu oraz wła

ciwemu organowi

dowemu lub organowi egzekucyjnemu.

3. Trybunał uchyla postanowienie tymczasowe, je

eli ustan

przyczyny, dla których zostało ono wydane.

Art. 51. [Informowanie rzecznika o wszcz

ciu] 1. O wszcz

ciu post

powania Trybunał informuje

Rzecznika Praw Obywatelskich; art. 33 stosuje si

odpowiednio.

[8]

Rzecznik Praw Obywatelskich mo

e, w terminie 60 dni od otrzymania informacji, zgłosi

udział w

post

powaniu.

Art. 52. [Uczestnicy] 1.

[9]

Uczestnikami post

powania przed Trybunałem s

: skar

żą

cy, organ, który

wydał zakwestionowany akt normatywny, albo Prokuratoria Generalna Skarbu Pa

stwa, je

eli Rada

Ministrów wyznaczyła Prokuratori

Generaln

Skarbu Pa

stwa do reprezentowania Rady Ministrów lub

ministrów w post

powaniu przed Trybunałem Konstytucyjnym, i Prokurator Generalny; uczestnikiem jest

równie

Rzecznik Praw Obywatelskich, je

eli zgłosił swój udział w post

powaniu.

2. Rozprawa odbywa si

bez wzgl

du na stawiennictwo uczestników post

powania.

Rozstrzyganie sporów kompetencyjnych

Art. 53. [Spory kompetencyjne, wniosek] 1. Trybunał rozstrzyga spory kompetencyjne, gdy dwa lub
wi

cej centralne konstytucyjne organy pa

stwa uznały si

za wła

ciwe do rozstrzygni

cia tej samej

sprawy lub wydały w niej rozstrzygni

cie (spór kompetencyjny pozytywny) albo gdy organy te uznały si

za niewła

ciwe do rozstrzygni

cia okre

lonej sprawy (spór kompetencyjny negatywny).

2. Wniosek powinien wskazywa

kwestionowane działanie lub zaniechanie oraz przepis Konstytucji lub

przepis ustawy, który został naruszony.

Art. 54. [Zawieszenie innych post

powa

] 1. Wszcz

cie post

powania przed Trybunałem powoduje

zawieszenie post

powania przed organami, które prowadz

spór kompetencyjny.

2. Trybunał, po zaznajomieniu si

ze stanowiskiem uczestników post

powania, mo

e podj

ąć

postanowienie o tymczasowym uregulowaniu kwestii spornych, a w szczególno

ci o zawieszeniu

czynno

ci egzekucyjnych, je

eli jest to konieczne dla zapobie

enia powa

nym szkodom lub podyktowane

szczególnie wa

nym interesem społecznym.

Badanie zgodno

ci celów lub działalno

ci partii politycznych z Konstytucj

Art. 55. [Upowa

nienie do reprezentowania partii] 1. Osoby powołane do reprezentowania partii

politycznej Trybunał stwierdza na podstawie ustawy i statutu partii.
2. W przypadku gdy nie mo

na stwierdzi

kto jest osob

upowa

nion

do reprezentowania partii lub gdy

nie mo

na z ni

nawi

kontaktu albo gdy nast

piła zmiana osoby upowa

nionej po wpłyni

ciu wniosku

do Trybunału, Trybunał uznaje za osob

upowa

nion

osob

faktycznie kieruj

parti

w czasie podj

cia

przez ni

zakwestionowanej we wniosku działalno

ci niezgodnej z Konstytucj

Art. 56. [Rozpoznanie wniosku] Wnioski w sprawie zgodno

ci z Konstytucj

celów partii politycznych,

okre

lonych w statucie lub w programie, Trybunał rozpoznaje na zasadach i w trybie przewidzianym dla

rozpoznania wniosków w sprawie zgodno

ci aktów normatywnych z Konstytucj

Art. 57. [Odpowiednie stosowanie KPK] 1. Wnioski w sprawie zgodno

ci z Konstytucj

działalno

partii politycznych Trybunał rozpoznaje stosuj

c odpowiednio przepisy Kodeksu post

powania karnego.

2. Ci

ęż

ar udowodnienia niezgodno

ci z Konstytucj

spoczywa na wnioskodawcy, który w tym celu

powinien przedstawi

lub zgłosi

dowody wskazuj

ce na t

niezgodno

ść

Art. 58. [Przeprowadzenie dochodzenia] Trybunał mo

e zleci

Prokuratorowi Generalnemu, w celu

zebrania i utrwalenia dowodów, przeprowadzenie dochodzenia w okre

lonym zakresie w sprawie

zgodno

ci działalno

ci partii politycznej z Konstytucj

. Do dochodzenia tego stosuje si

odpowiednio

przepisy Kodeksu post

powania karnego. Wskazany w postanowieniu Trybunału zakres post

powania

jest wi

ążą

cy.

Rozdział 3. Zasady i tryb orzekania oraz wykonywania orzecze

Rozprawy i posiedzenia

Art. 59. [Tryb rozpoznawania] 1. Trybunał rozpoznaje na rozprawie wnioski w sprawach
wymienionych w art. 2.
2.

[10]

Trybunał mo

e rozpozna

na posiedzeniu niejawnym skarg

konstytucyjn

, je

eli z

przedstawionych na pi

mie stanowisk uczestników post

powania bezspornie wynika,

e akt normatywny,

na podstawie którego s

d lub organ administracji publicznej orzekł ostatecznie o konstytucyjnych

wolno

ciach lub prawach albo obowi

zkach skar

żą

cego, jest niezgodny z Konstytucj

. Wydane w tym

trybie orzeczenie podlega ogłoszeniu.

Art. 60. [Uczestnicy] 1. Rozprawa nie mo

e odby

wcze

niej ni

po upływie 14 dni od dor

czenia

zawiadomienia o jej terminie, z zastrze

eniem sprawy okre

lonej w art. 2 ust. 3, do rozstrzygni

cia której

Trybunał winien przyst

niezwłocznie.

2. Obecno

ść

na rozprawie wnioskodawcy jest obowi

zkowa. W razie niestawienia si

wnioskodawcy lub

jego przedstawiciela, Trybunał umarza post

powanie albo odracza rozpraw

3. W razie niestawiennictwa uczestników post

powania, których obecno

ść

na rozprawie jest

obowi

zkowa, lub ich przedstawicieli, Trybunał mo

e odroczy

rozpraw

i wyznaczy

równocze

nie nowy

termin rozprawy. Warunek, o którym mowa w ust. 1, nie ma zastosowania.
4. Nieobecno

ść

prawidłowo zawiadomionego Prokuratora Generalnego lub jego przedstawiciela na

rozprawie nie wstrzymuje rozpoznania sprawy, chyba

e z przepisów ustawy wynika obowi

zek

uczestnictwa w rozprawie.
5. Niestawiennictwo innych uczestników post

powania nie wstrzymuje rozpoznania sprawy; w takim

przypadku s

dzia sprawozdawca przedstawia na rozprawie stanowisko nieobecnego uczestnika

post

powania.

6. Trybunał odracza rozpraw

w przypadku braku dowodu dor

czenia lub nieprawidłowo

ci w dor

czeniu

zawiadomienia o rozprawie uczestnikom post

powania, mo

e tak

e odroczy

rozpraw

z innych wa

nych

powodów.

Art. 61. [Przebieg rozprawy] Rozprawa rozpoczyna si

od wywołania sprawy, po czym wnioskodawca,

a nast

pnie pozostali uczestnicy post

powania przedstawiaj

swe stanowiska i dowody na ich poparcie.

W tym celu przewodnicz

cy składu orzekaj

cego udziela głosu ka

demu uczestnikowi post

powania.

Art. 62. [Zarz

dzenia porz

dkowe] 1. Przewodnicz

cy składu orzekaj

cego kieruje rozpraw

oraz

wydaje zarz

dzenia niezb

dne do utrzymania porz

dku na rozprawie, a w razie potrzeby stosuje

rodki

przewidziane w prawie o ustroju s

dów powszechnych dla utrzymania powagi s

du.

2. Od zarz

dze

przewodnicz

cego wydanych w toku rozprawy uczestnikom post

powania przysługuje

odwołanie do składu orzekaj

cego.

Art. 63. [Protokół z rozprawy] 1. Z przebiegu rozprawy protokolant pod kierunkiem przewodnicz

cego

składu orzekaj

cego sporz

dza protokół.

2. Protokół powinien zawiera

1) dat

i miejsce rozprawy, imiona i nazwiska członków składu orzekaj

cego, protokolanta oraz

uczestników post

powania, ich przedstawicieli i pełnomocników, a tak

e oznaczenie sprawy ze

wzmiank

co do jej jawno

ci,

2) przebieg rozprawy, w szczególno

ci wnioski i o

wiadczenia uczestników post

powania, wyniki

post

powania dowodowego, wymienienie zarz

dze

i orzecze

wydanych na rozprawie oraz

stwierdzenie, czy zostały ogłoszone.

3. Uczestnicy post

powania mog

zgłasza

wnioski o sprostowanie lub uzupełnienie protokołu - do czasu

ogłoszenia orzeczenia, a protokołu z rozprawy, na której orzeczenie zostało ogłoszone - w ci

gu 14 dni od

dnia rozprawy.
4. Protokół podpisuj

przewodnicz

cy składu orzekaj

cego i protokolant. Wzmiank

o sprostowaniu

protokołu podpisuje przewodnicz

cy składu orzekaj

cego.

5. Wnioski, o których mowa w ust. 3, rozstrzyga zarz

dzeniem przewodnicz

cy składu orzekaj

cego po

wysłuchaniu protokolanta. Od zarz

dzenia nie przysługuje odwołanie.

6. Z przebiegu rozprawy mo

e by

sporz

dzony stenogram lub zapis za pomoc

aparatury utrwalaj

cej

k, niezale

nie od sporz

dzenia protokołu. Stenogram przeło

ony na pismo zwykłe lub zapis doł

cza

do protokołu.

Art. 64. [Zamkni

cie] Przewodnicz

cy składu orzekaj

cego zamyka rozpraw

, gdy Trybunał uzna

spraw

za dostatecznie wyja

nion

Art. 65. [Posiedzenie] W sprawach, w których ustawa nie wymaga rozpoznania na rozprawie, Trybunał
rozstrzyga na posiedzeniu.

Orzeczenia Trybunału

Art. 66. [Zwi

zanie Trybunału] Trybunał orzekaj

c jest zwi

zany granicami wniosku, pytania prawnego

lub skargi.

Art. 67. [Narada s

dziów] 1. Trybunał wydaje orzeczenie po niejawnej naradzie s

dziów składu

orzekaj

cego.

2. Narada obejmuje dyskusj

i głosowanie nad maj

cym zapa

ść

orzeczeniem i zasadniczymi motywami

rozstrzygni

cia oraz sporz

dzenie orzeczenia.

3. Narad

kieruje przewodnicz

cy składu orzekaj

cego.

4. W sprawie o szczególnej zawiło

ci albo z innych wa

nych powodów mo

na odroczy

wydanie

orzeczenia na okres nie przekraczaj

cy 14 dni.

Art. 68. [Orzeczenie] 1. Orzeczenie zapada wi

kszo

głosów.

2. Przewodnicz

cy składu orzekaj

cego zbiera głosy s

dziów według ich wieku poczynaj

c od

najmłodszego, sam za

głosuje ostatni.

3. Członek składu orzekaj

cego, który nie zgadza si

z wi

kszo

głosuj

cych, mo

e przed

ogłoszeniem orzeczenia zgłosi

zdanie odr

bne, uzasadniaj

c je w formie pisemnej; zdanie odr

bne

zaznacza si

w orzeczeniu. Zdanie odr

bne mo

e dotyczy

tak

e samego uzasadnienia.

4. Orzeczenie podpisuje cały skład orzekaj

cy, nie wył

czaj

c s

dziego przegłosowanego.

Art. 69. [Zakres] Orzeczenie Trybunału mo

e odnosi

do całego aktu normatywnego albo do

poszczególnych jego przepisów.

Art. 70. [Granice wyroków i postanowie

] 1. Trybunał wydaje wyroki w sprawach dotycz

cych:

1) zgodno

ci ustaw i umów mi

dzynarodowych z Konstytucj

2) zgodno

ci ustaw z ratyfikowanymi umowami mi

dzynarodowymi, których ratyfikacja wymagała

uprzedniej zgody wyra

onej w ustawie,

3) zgodno

ci przepisów prawa, wydawanych przez centralne organy pa

stwowe, z Konstytucj

ratyfikowanymi umowami mi

dzynarodowymi i ustawami,

4) skarg konstytucyjnych,
5) zgodno

ci z Konstytucj

celów lub działalno

ci partii politycznych.

2. Trybunał wydaje postanowienia w sprawach:

1) rozstrzygania sporów kompetencyjnych pomi

dzy centralnymi konstytucyjnymi organami

stwa,

2) rozstrzygania o stwierdzeniu przeszkody w sprawowaniu urz

du przez Prezydenta

Rzeczypospolitej,

3) powierzenia Marszałkowi Sejmu tymczasowego wykonywania obowi

zków Prezydenta

Rzeczypospolitej,

4) innych, nie wymagaj

cych wydania wyroku.

Art. 71. [Konstrukcja orzeczenia] 1. Orzeczenie Trybunału powinno zawiera

1) wymienienie składu orzekaj

cego i protokolanta,

2) dat

i miejsce wydania,

3) wymienienie wnioskodawcy i innych uczestników post

powania,

4) dokładne okre

lenie aktu normatywnego, którego dotyczy orzeczenie,

5) przedstawienie zarzutów wnioskodawcy lub składaj

cego skarg

konstytucyjn

6) rozstrzygni

cie Trybunału.

2. Je

eli Trybunał postanowi,

e utrata mocy obowi

zuj

cej aktu normatywnego nast

ma po dniu

ogłoszenia orzeczenia stwierdzaj

cego niezgodno

ść

z Konstytucj

, ratyfikowan

umow

dzynarodow

lub ustaw

, w orzeczeniu okre

la si

termin utraty mocy obowi

zuj

cej tego aktu.

3. Trybunał jest obowi

zany, nie pó

niej ni

w ci

gu jednego miesi

ca od ogłoszenia orzeczenia,

sporz

dzi

jego uzasadnienie w formie pisemnej; uzasadnienie podpisuj

dziowie Trybunału, którzy

głosowali nad orzeczeniem.
4. Je

eli którykolwiek z s

dziów, o których mowa w ust. 3, nie mo

e podpisa

uzasadnienia,

przewodnicz

cy składu orzekaj

cego zaznacza na orzeczeniu przyczyn

braku podpisu; je

eli

uzasadnienia nie mo

e podpisa

przewodnicz

cy składu orzekaj

cego, przyczyn

braku podpisu

zaznacza na orzeczeniu najstarszy wiekiem z głosuj

cych s

dziów Trybunału.

Art. 72. [Odpowiednie stosowanie] Art. 71 ust. 1 oraz ust. 3 i 4 stosuje si

odpowiednio do orzecze

niezgodno

ci ratyfikowanych umów mi

dzynarodowych z Konstytucj

, ich uzasadnienia i zgłoszenia

zdania odr

bnego.

Art. 73. [Sprostowanie bł

du] 1. Skład orzekaj

cy Trybunału mo

e w ka

dym czasie, na posiedzeniu

niejawnym, wyda

postanowienie o sprostowaniu w orzeczeniu lub w jego uzasadnieniu niedokładno

ci,

bł

dów pisarskich lub rachunkowych albo innych oczywistych omyłek.

2. O sprostowaniu umieszcza si

wzmiank

na oryginale orzeczenia, podpisan

przez przewodnicz

cego

składu orzekaj

cego, a na

żą

danie uczestników post

powania - tak

e na przesłanych im odpisach.

Art. 74. [Wniosek o wyja

nienie w

tpliwo

ci] 1. Na wniosek uczestnika post

powania skład

orzekaj

cy Trybunału, który wydał orzeczenie, na posiedzeniu niejawnym rozstrzyga postanowieniem

tpliwo

ci co do jego tre

ci.

2. Je

eli wniosku o wyja

nienie w

tpliwo

ci nie mo

e rozpozna

skład orzekaj

cy wskazany w ust. 1,

wniosek powinien by

rozpoznany przez taki sam skład.

Art. 75. [Postanowienie ko

ce] 1. Postanowienia ko

ce post

powanie podejmowane s

posiedzeniu niejawnym. Wymagaj

one uzasadnienia.

2. Postanowienia nie ko

ce post

powania w sprawie mog

uchylane lub zmieniane wskutek

zmiany okoliczno

ci.

Art. 76. [Zarz

dzenia] W sprawach zwi

zanych z przygotowaniem rozprawy lub posiedzenia oraz w

sprawach porz

dkowych wydawane s

zarz

dzenia.

Art. 77. [Ogłoszenie wyroku, uzasadnienie] 1. Orzeczenie sporz

dzone w formie pisemnej ogłasza

uczestnikom post

powania. W czasie ogłaszania wyroku wszyscy obecni na sali rozpraw, z wyj

tkiem

składu orzekaj

cego, stoj

2. W ustnym uzasadnieniu orzeczenia przewodnicz

cy składu orzekaj

cego lub s

dzia sprawozdawca

podaje zasadnicze motywy orzeczenia oraz informuje o zło

eniu zda

odr

bnych. S

dzia, który zgłosił

zdanie odr

bne, przedstawia jego zasadnicze motywy.

Art. 78. [Dor

czenia] Orzeczenia Trybunału, ogłoszone w sposób okre

lony w art. 77, dor

cza si

uczestnikom post

powania niezwłocznie po sporz

dzeniu uzasadnienia.

Art. 79. [Publikacja wyroków] 1. Wyroki Trybunału podlegaj

, z zastrze

eniem ust. 2, ogłoszeniu w

Dzienniku Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej.
2. Wyroki Trybunału orzekaj

ce niezgodno

ść

aktu normatywnego z Konstytucj

, ratyfikowan

umow

dzynarodow

lub ustaw

podlegaj

niezwłocznemu ogłoszeniu w organie publikacyjnym, w którym akt

był ogłoszony, a gdy orzeczenie dotyczy aktu nie ogłoszonego w organie publikacyjnym - w Dzienniku
Urz

dowym Rzeczypospolitej Polskiej "Monitor Polski".

3. Ogłoszenie wyroków w organie publikacyjnym zarz

dza prezes Trybunału.

Art. 80. [Publikacja postanowienia] Postanowienia, o których mowa w art. 70 ust. 2 pkt 1-3, podlegaj

ogłoszeniu w Dzienniku Urz

dowym Rzeczypospolitej Polskiej "Monitor Polski".

Art. 81. [Zbiór orzecze

] Trybunał wydaje zbiór swoich orzecze

Rozdział 4. Zmiany w przepisach obowi

zuj

cych oraz przepisy przej

ciowe i

cowe

Art. 82. W ustawie z dnia 14 czerwca 1960 r. - Kodeks post

powania administracyjnego (Dz.U. z 1980 r.

Nr 9, poz. 26 i Nr 27, poz. 111, z 1982 r. Nr 7, poz. 55 i Nr 45, poz. 289, z 1983 r. Nr 41, poz. 185, z 1984
r. Nr 34, poz. 183, z 1986 r. Nr 47, poz. 228, z 1987 r. Nr 21, poz. 123 i Nr 33, poz. 186, z 1989 r. Nr 20,
poz. 107, z 1990 r. Nr 34, poz. 201, z 1991 r. Nr 100, poz. 442 i Nr 119, poz. 513, z 1994 r. Nr 122, poz.
593, z 1995 r. Nr 1, poz. 1 i Nr 74, poz. 368, z 1996 r. Nr 43, poz. 189 i Nr 106, poz. 496 oraz z 1997 r. Nr

75, poz. 471) wprowadza si

nast

puj

ce zmiany:

po art. 145 dodaje si

art. 145a w brzmieniu:

"Art. 145a. § 1.Mo

żą

wznowienia post

powania równie

w przypadku, gdy Trybunał

Konstytucyjny orzekł o niezgodno

ci aktu normatywnego z Konstytucj

, umow

dzynarodow

lub z ustaw

, na podstawie którego została wydana decyzja.

§ 2.W sytuacji okre

lonej w § 1 skarg

o wznowienie wnosi si

w terminie jednego miesi

ca od dnia

wej

cia w

ycie orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego.";

2) w art. 146 w § 1 po wyrazach "w art. 145 § 1 pkt 3-8" dodaje si

wyrazy "oraz w art. 145a";

3) w art. 147 po wyrazach "w art. 145 § 1 pkt 4" dodaje si

wyrazy "oraz w art. 145a";

4) w art. 151 w § 1 w pkt 1 i 2 po wyrazach "na podstawie art. 145 § 1" dodaje si

wyrazy "lub art.

145a".

Art. 83. W ustawie z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks post

powania cywilnego (Dz.U. Nr 43, poz. 296,

z 1965 r. Nr 15, poz. 113, z 1974 r. Nr 27, poz. 157 i Nr 39, poz. 231, z 1975 r. Nr 45, poz. 234, z 1982 r.
Nr 11, poz. 82 i Nr 30, poz. 210, z 1983 r. Nr 5, poz. 33, z 1984 r. Nr 45, poz. 241 i 242, z 1985 r. Nr 20,
poz. 86, z 1987 r. Nr 21, poz. 123, z 1988 r. Nr 41, poz. 324, z 1989 r. Nr 4, poz. 21 i Nr 33, poz. 175, z
1990 r. Nr 14, poz. 88, Nr 34, poz. 198, Nr 53, poz. 306, Nr 55, poz. 318 i Nr 79, poz. 464, z 1991 r. Nr 7,
poz. 24, Nr 22, poz. 92 i Nr 115, poz. 496, z 1993 r. Nr 12, poz. 53, z 1994 r. Nr 105, poz. 509, z 1995 r.
Nr 83, poz. 417, z 1996 r. Nr 24, poz. 110, Nr 43, poz. 189, Nr 73, poz. 350 i Nr 149, poz. 703 oraz z 1997
r. Nr 43, poz. 270, Nr 54, poz. 348 i Nr 75, poz. 471) dodaje si

art. 401

w brzmieniu:

"Art. 401

. § 1.Mo

żą

wznowienia post

powania równie

w wypadku, gdy Trybunał Konstytucyjny

orzekł o niezgodno

ci aktu normatywnego z Konstytucj

, umow

dzynarodow

lub z ustaw

, na

podstawie którego został wydany wyrok.
§ 2.W sytuacji okre

lonej w § 1 skarg

o wznowienie wnosi si

w terminie jednego miesi

ca od dnia

wej

cia w

ycie orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego."

Art. 84. W ustawie z dnia 19 kwietnia 1969 r. - Kodeks post

powania karnego (Dz. U. Nr 13, poz. 96, z

1982 r. Nr 16, poz. 124 i Nr 41, poz. 273, z 1983 r. Nr 44, poz. 203, z 1985 r. Nr 23, poz. 100 i Nr 31, poz.
138, z 1987 r. Nr 21, poz. 123, z 1988 r. Nr 20, poz. 135, z 1989 r. Nr 29, poz. 154 i Nr 34, poz. 180, z
1990 r. Nr 34, poz. 198, Nr 43, poz. 251, Nr 53, poz. 306 i Nr 72, poz. 422, z 1991 r. Nr 83, poz. 371 i Nr
100, poz. 442, z 1992 r. Nr 24, poz. 101, z 1994 r. Nr 74, poz. 332 i Nr 126, poz. 615, z 1995 r. Nr 89, poz.
443 i 444, Nr 95, poz. 475, z 1996 r. Nr 152, poz. 720 i Nr 155, poz. 756 oraz z 1997 r. Nr 6, poz. 31, Nr
71, poz. 449, Nr 75, poz. 471 i Nr 79, poz. 485) wprowadza si

nast

puj

ce zmiany:

1) w art. 474 w § 1 w pkt 2 kropk

zast

puje si

przecinkiem i dodaje si

pkt 3 w brzmieniu:

"3)prawomocny wyrok skazuj

cy został wydany na podstawie ustawy, któr

Trybunał Konstytucyjny

uznał za niezgodn

z Konstytucj

.";

2) w art. 476:
a) w § 1 wyrazy "w art. 474 § 2" zast

puje si

wyrazami "w art. 474 § 1 pkt 3 oraz § 2", b)dodaje si

§ 3 w brzmieniu:

"§ 3.Wznowienie post

powania w zwi

zku z orzeczeniem Trybunału Konstytucyjnego mo

nast

tylko na korzy

ść

skazanego; przepis § 2 stosuje si

odpowiednio."

Art. 85. W ustawie z dnia 20 maja 1971 r. - Kodeks post

powania w sprawach o wykroczeniu (Dz.U. Nr

12, poz. 116, z 1972 r. Nr 49, poz. 312, z 1975 r. Nr 16, poz. 91 i Nr 45, poz. 234, z 1982 r. Nr 16, poz.
125 i Nr 45, poz. 291, z 1983 r. Nr 6, poz. 35 i Nr 44, poz. 203, z 1985 r. Nr 23, poz. 100, z 1986 r. Nr 39,
poz. 193, z 1988 r. Nr 20, poz. 135, z 1989 r. Nr 34, poz. 180, z 1990 r. Nr 20, poz. 121, Nr 43, poz. 251 i
Nr 72, poz. 422, z 1991 r. Nr 32, poz. 131 i Nr 94, poz. 419, z 1992 r. Nr 24, poz. 101, z 1994 r. Nr 27,
poz. 96, z 1995 r. Nr 95, poz. 475 oraz z 1997 r. Nr 43, poz. 272) w art. 112 skre

la si

kropk

i dodaje

wyrazy "albo zostały wydane na podstawie aktu normatywnego, który Trybunał Konstytucyjny uznał za
niezgodny z Konstytucj

, umow

dzynarodow

lub z ustaw

Art. 86. W ustawie karnej skarbowej z dnia 26 pa

dziernika 1971 r. (Dz.U. z 1984 r. Nr 22, poz. 103, z

1985 r. Nr 23, poz. 100, z 1990 r. Nr 14, poz. 84 i Nr 86, poz. 503, z 1991 r. Nr 100, poz. 442 i Nr 107,
poz. 458, z 1992 r. Nr 21, poz. 85 i Nr 68, poz. 341, z 1994 r. Nr 43, poz. 160, Nr 126, poz. 615 i Nr 136,
poz. 703, z 1995 r. Nr 132, poz. 641, z 1996 r. Nr 132, poz. 621, Nr 137, poz. 640 i Nr 152, poz. 720 oraz
z 1997 r. Nr 71, poz. 449 i Nr 79, poz. 485) w art. 227 w pkt 2 kropk

zast

puje si

przecinkiem i dodaje

pkt 3 w brzmieniu:

"3)je

eli prawomocne rozstrzygni

cie organu finansowego zostało wydane na podstawie aktu

normatywnego, który Trybunał Konstytucyjny uznał za niezgodny z Konstytucj

, umow

dzynarodow

lub ustaw

. Przepisu art. 228 § 1 nie stosuje si

Art. 87. W ustawie z dnia 28 lipca 1990 r. o partiach politycznych (Dz.U. Nr 54, poz. 312) w art. 5:

1) w ust. 1 wyrazy "na skutek przedstawienia S

du Wojewódzkiego w Warszawie lub na wniosek

Ministra Sprawiedliwo

ci" zast

puje si

wyrazami "na wniosek Prokuratora Generalnego";

2) w ust. 2 wyrazy "Minister Sprawiedliwo

ci" zast

puje si

wyrazami "Prokurator Generalny".

Art. 88. [S

dziowie - wybór, kadencja] 1. Członkowie Trybunału wchodz

cy w jego skład w dniu

wej

cia w

ycie ustawy staj

dziami Trybunału w rozumieniu ustawy.

2. Kadencja s

dziów Trybunału wybranych na podstawie art. 15 ust. 2 i 4 oraz art. 16 ust. 3 ustawy z dnia

29 kwietnia 1985 r. o Trybunale Konstytucyjnym trwa osiem lat od chwili wyboru.
3. Sejm dokona wyboru s

dziów Trybunału w liczbie niezb

dnej do dostosowania Trybunału do

wymogów okre

lonych w art. 5.

Art. 89. [Orzeczenia w okresie przej

ciowym] 1. W okresie dwóch lat od dnia wej

cia w

ycie

Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej uchwalonej dnia 2 kwietnia 1997 r. orzeczenia Trybunału o
niezgodno

ci z Konstytucj

ustaw uchwalonych przed dniem jej wej

cia w

ycie nie s

ostateczne i

podlegaj

rozpatrzeniu przez Sejm, który mo

e odrzuci

orzeczenie Trybunału wi

kszo

2/3 głosów w

obecno

ci co najmniej połowy ustawowej liczby posłów. Nie dotyczy to orzecze

wydanych w nast

pstwie

pyta

prawnych do Trybunału.

2. Orzeczenie, o którym mowa w ust. 1, Sejm rozpatruje nie pó

niej ni

w okresie sze

ciu miesi

cy od

dnia przedło

enia orzeczenia przez prezesa Trybunału.

3. W przypadku uznania orzeczenia za zasadne Sejm dokonuje odpowiednich zmian w ustawie obj

tej

orzeczeniem b

uchyla j

w cało

ci lub w cz

ęś

ci, w terminie okre

lonym w ust. 2.

4. Orzeczenie Trybunału o niezgodno

ci ustawy z Konstytucj

, które nie zostało rozpatrzone przez Sejm

w terminie sze

ciu miesi

cy od dnia przedło

enia Sejmowi orzeczenia przez prezesa Trybunału lub

rozpatrzone zostało, ale Sejm nie zmienił b

nie uchylił przepisów z Konstytucj

niezgodnych, jest

ostateczne i powoduje uchylenie ustawy lub tych przepisów z dniem ogłoszenia w Dzienniku Ustaw
Rzeczypospolitej Polskiej obwieszczenia prezesa Trybunału o utracie mocy obowi

zuj

cej.

Art. 90. [Kontynuowanie wg starych przepisów] Post

powanie przed Trybunałem w sprawach

wszcz

tych przed wej

ciem w

ycie Konstytucji toczy si

według przepisów obowi

zuj

cych w dniu ich

wszcz

cia.

Art. 91. [Obja

nienie] Ilekro

w przepisach ustawy jest mowa o "ustawie", rozumie si

przez to ustawy

oraz inne akty ustawodawcze wydane na podstawie przepisów obowi

zuj

cych przed dniem wej

cia w

ycie Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej uchwalonej dnia 2 kwietnia 1997 r.

Art. 92. [Derogacja] Traci moc ustawa z dnia 29 kwietnia 1985 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz.U. z
1991 r. Nr 109, poz. 470, z 1993 r. Nr 47, poz. 213, z 1994 r. Nr 122, poz. 593, z 1995 r. Nr 13, poz. 59, z
1996 r. Nr 77, poz. 367 oraz z 1997 r. Nr 98, poz. 604).

Art. 93. [Wej

cie w

ycie] Ustawa wchodzi w

ycie z dniem 17 pa

dziernika 1997 r., z wyj

tkiem

przepisów art. 5 ust. 1 oraz art. 88 ust. 2 i 3, które wchodz

ycie po upływie 7 dni od dnia

ogłoszenia.

[11]