2011-12-04

1

Państwowy Monitoring Środowiska.

Monitoring Wód

dr Ewa Kmiecik

Wydział Geologii, Geofizyki i Ochrony Środowiska

Katedra Hydrogeologii i Geologii Inżynierskiej

Kraków 2011

Państwowy Monitoring Środowiska

www.gios.gov.pl

Państwowy Monitoring Środowiska

Państwowy Monitoring Środowiska

to system powołany do

życia na podstawie Prawa o ochronie środowiska.
Państwowy Monitoring Środowiska (PMŚ) został utworzony

ustawą z dnia 20 lipca 1991 roku o Inspekcji Ochrony

Środowiska (Dz. U. z 2007 r. Nr 44, poz. 287 z późn. zm.)

w celu zapewnienia wiarygodnych informacji o stanie

środowiska.
Państwowy monitoring środowiska, według art. 25 ust. 2

ustawy - Prawo ochrony środowiska, jest systemem:



pomiarów, ocen i prognoz stanu środowiska



gromadzenia, przetwarzania i rozpowszechniania
informacji o środowisku

Państwowy Monitoring Środowiska

Cele i zadania

Celem PMŚ, zgodnie z art. 25 ust. 3 Prawa o ochronie

środowiska jest wspomaganie działań na rzecz ochrony

środowiska, co jest realizowane poprzez systematyczne

informowanie społeczeństwa o:



jakości elementów przyrodniczych, dotrzymywaniu
standardów jakości środowiska określonych przepisami

standardów jakości środowiska określonych przepisami
oraz obszarach występowania przekroczeń tych
standardów;



występujących zmianach jakości elementów
przyrodniczych i przyczynach tych zmian, w tym
powiązaniach przyczynowo skutkowych występujących
pomiędzy emisjami i stanem elementów przyrodniczych.

Państwowy Monitoring Środowiska

Cele i zadania

Zadania Państwowego Monitoringu Środowiska:



wykonywanie badań wskaźników charakteryzujących
poszczególne elementy środowiska,



prowadzenie obserwacji elementów przyrodniczych,



gromadzenie i analizę wyników badań i obserwacji

,



gromadzenie i analizę wyników badań i obserwacji

,



ocenę stanu i trendów zmian jakości poszczególnych
elementów środowiska w oparciu o ustalone kryteria

,



identyfikację obszarów przekroczeń standardów jakości
środowiska,



analizy przyczynowo-skutk

owe,



opracowywanie zestawień, raportów, komunikatów i ich
udostępnianie w formie drukowanej lub zapisu
elektronicznego, w tym za pomocą internetu.

Program Państwowego Monitoringu Środowiska

na lata 2010-2012

Zgodnie z art. 23 ustawy z

dnia 20 lipca 1991 r. o

Inspekcji Ochrony

Środowiska Główny

Inspektor Ochrony

Środowiska jest

odpowiedzialny za

opracowywanie wieloletnich

opracowywanie wieloletnich

programów Państwowego

Monitoringu Środowiska.
Programy PMŚ są

opracowywane od 1991

roku, pierwszy program

obejmował lata 1992-1993,

program na lata 2010-2012

jest

siódmym

z kolei i

trzecim realizowanym w

cyklu trzyletnim.

2011-12-04

2

Państwowy Monitoring Środowiska



Monitoring jakości powietrza



Monitoring wód



Monitoring jakości gleby i ziemi



Monitoring hałasu



Monitoring odpadów (do 2006 r.)



Mo ito i

ól

elekt o

et

h



Monitoring pól elektromagnetycznych



Monitoring promieniowania jonizującego



Monitoring przyrody

Państwowy Monitoring Środowiska

Monitoring jakości powietrza



Badania i ocena jakości powietrza

(raporty oceniające

stan powietrza na terenie Polski)



Jakość powietrza on-line

(wyniki pomiarów jakości

powietrza on-line z automatycznych sieci monitoringu
zanieczyszczeń powietrza w województwach)

y

p

j

)



Badania chemizmu opadów atmosferycznych

i ocena

depozycji zanieczyszczeń do podłoża (rozkład ładunków
zanieczyszczeń wprowadzanych z mokrym opadem do
podłoża w ujęciu przestrzennym i czasowym)



Modelowanie jakości powietrza

(opracowania i prognozy

związane z zanieczyszczeniem powietrza)



Badania stanu warstwy ozonowej

nad Polską oraz

pomiary natężenia promieniowania UV (prognozowanie
indeksu UV)

Monitoring powietrza

Monitoring powietrza

Państwowy Monitoring Środowiska

Monitoring jakości gleby i ziemi



Ma na celu śledzenie zmian różnych cech gleb
użytkowanych rolniczo, szczególnie właściwości
chemicznych, zachodzących w określonych przedziałach
czasu, pod wpływem rolniczej i pozarolniczej działalności
człowieka (antropopresji).



Badania prowadzone są w cyklach 5-letnich w ramach
krajowej sieci, na którą składa się 216 punktów
pomiarowo-kontrolnych, zlokalizowanych na glebach
użytkowanych rolniczo na terenie całego kraju. Cykle
badawcze odbyły się w 1995, 2000 i 2005 roku.



Badania wykonywane są przez Instytut Uprawy,
Nawożenia i Gleboznawstwa w Puławach.

Państwowy Monitoring Środowiska



Monitoring hałasu

2011-12-04

3

Państwowy Monitoring Środowiska

Monitoring pól elektromagnetycznych



Wojewódzki Inspektor Ochrony Środowiska został
ustawowo zobowiązany do wykonywania w ramach PMŚ
zadań związanych z okresowymi badaniami kontrolnymi
poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku dla
dwóch rodzajów terenu:



terenów przeznaczonych pod zabudowę
mieszkaniową



miejsc dostępnych dla ludności.

Monitoring pól elektromagnetycznych

Państwowy Monitoring Środowiska

Monitoring promieniowania jonizującego

:



Wykonywanie pomiarów na stacjach wczesnego
wykrywania skażeń promieniotwórczych IMGW



Monitoring

137

Cs w glebie



Pomiar skażeń promieniotwórczych wód
powierzchniowych i osadów dennych

powierzchniowych i osadów dennych

Monitoring promieniowania jonizującego

Monitoring promieniowania jonizującego

:



Wykonywanie pomiarów na

stacjach wczesnego

wykrywania skażeń promieniotwórczych

IMGW (sieć

Instytutu Meteorologii i Gospodarki Wodnej wczesnego
wykrywania skażeń promieniotwórczych obejmuje 9
stacji pomiarowych: w Warszawie, Gdyni, Włodawie,
Świnoujściu, Gorzowie/Poznaniu, Lesku, Zakopanem,
Legnicy i Mikołajkach)



Monitoring

137

Cs w glebie (pobór próbek z 254 punktów

gleby w cyklu dwuletnim)



Pomiar skażeń promieniotwórczych wód
powierzchniowych i osadów dennych (systematyczna
kontrola stężeń

137

Cs i

90

Sr w wodach rzek i jezior oraz

137

Cs,

238

Pu i

239,240

Pu w ich osadach dennych)

Monitoring promieniowania jonizującego

Państwowy Monitoring Środowiska

Monitoring przyrody



Monitoring

ptaków



Monitoring Gatunków Pospolitych



Monitoring Gatunków Średniolicznych



Monitoring Gatunków Rzadkich



Mo ito i

t

kó i iedli k

od i

h



Monitoring

gatunków i siedlisk przyrodniczych



rośliny



zwierzęta



siedliska przyrodnicze



Monitoring

lasów

2011-12-04

4

Monitoring przyrody



Monitoring ptaków

Rozmieszczenie stanowisk lęgowych

orła przedniego w Polsce w roku 2010,

wpisane w kwadraty 10 km x 10 km.

Kolorem czerwonym zaznaczono

powierzchnie, na których gniazdowała

i

j iż 1

i l

więcej niż 1 para, a zielonym –

1 para tego gatunku.

Obrysem zaznaczono kontrolowane

powierzchnie 10 km x 10 km

(z reguły stanowiska gdzie orzeł

przedni gniazdował w latach

poprzednich), gdzie w 2010 r. nie

stwierdzono gniazdowania gatunku.

W 2010 r. stwierdzono w kraju

gniazdowanie 27 par orła przedniego.

Monitoring Wód

Monitoring Wód



Monitoring jakości

wód powierzchniowych

:



Badanie i ocena stanu elementów
hydromorfologicznych



Badania i ocena osadów dennych w rzekach i jeziorach



Badania i ocena stanu rzek



Badania i ocena stanu jezior



Badania i ocena stanu jezior



Badanie i ocena potencjału ekologicznego i stanu
chemicznego zbiorników zaporowych



Badania i ocena stanu wód przejściowych
i przybrzeżnych



Badania i ocena jakości środowiska morskiego Bałtyku

Monitoring jakości wód powierzchniowych



Badanie i ocena stanu elementów hydromorfologicznych



Monitoring elementów hydromorfologicznych jest
jednym z elementów niezbędnych do oceny stanu
ekologicznego wód powierzchniowych.



Celem badania elementów hydromorfologicznych
jednolitych części wód powierzchniowych jest

j

y

ę

p

y

j

monitorowanie zmian zachodzących w środowisku
wodnym części wód, które determinują warunki
siedliskowe organizmów żywych.



W latach 2010–2011 planowane było uruchomienie
terenowych prac badawczych mających na celu,
wdrożenie, przetestowanie i ew. weryfikację
opracowanych w 2009 r. metodyk badania i oceny
elementów hydromorfologicznych dla jednolitych
części wszystkich kategorii wód.

Monitoring jakości wód powierzchniowych



Badania i ocena

osadów dennych

w rzekach i jeziorach

Monitoring jakości wód powierzchniowych



Badania i ocena stanu rzek



Głównym celem zadania jest dostarczenie wiedzy
o stanie ekologicznym (lub potencjale ekologicznym)
i stanie chemicznym rzek Polski, niezbędną do
gospodarowania wodami w dorzeczach, w tym do ich
ochrony przed eutrofizacją i zanieczyszczeniami
antropogenicznymi.



Monitoring realizowany jest w oparciu o wyznaczone
tzw. jednolite części wód, które należy rozumieć jako
oddzielne i znaczące elementy wód powierzchniowych,
stanowiące podstawową jednostkę gospodarowania
wodami.



Lata 2010-2012 w zakresie badań i oceny stanu
jednolitych części wód rzecznych są pierwszą częścią
sześcioletniego cyklu gospodarowania wodami.

2011-12-04

5

Badania i ocena stanu rzek, struktura sieci

Badania stanu jednolitych części wód rzecznych w ramach trzech
rodzajów monitoringu:



diagnostycznego

, którego głównym celem jest dostarczenie

ogólnej oceny stanu wód powierzchniowych każdej zlewni
i podzlewni wewnątrz obszaru dorzecza oraz umożliwienie
oceny długoterminowych zmian w warunkach naturalnych,



operacyjnego

, realizowanego w celu ustalenia stanu tych

jednolitych części wód, które zidentyfikowano
(z wykorzystaniem danych z monitoringu diagnostycznego),
jako zagrożone nieosiągnięciem celów środowiskowych, oraz
oceny zmian ich stanu następujących w wyniku wdrożenia
programów działań naprawczych określonych w programie
wodno-środowiskowym kraju.



badawczego

Zakres i sposób badań,

kryteria oceny stanu wód rzecznych



RMŚ z 4.10.2002 r. w sprawie

wymagań, jakim powinny

odpowiadać wody śródlądowe będące środowiskiem życia ryb

w warunkach naturalnych
(Dz.U. 2002, Nr 176, poz. 1455)



RMŚ z 23.12.2002 r. w sprawie

kryteriów wyznaczania

wód wrażliwych na zanieczyszczenie związkami azotu

ze źródeł rolniczych
(Dz.U. 2002, Nr 241, poz. 2093)



RMŚ z 27.11.2002 r. w sprawie

wymagań, jakim powinny

odpowiadać wody powierzchniowe wykorzystywane do
zaopatrzenia ludności w wodę przeznaczoną do spożycia

(Dz.U. 2002, Nr 204, poz. 1728)



RMŚ z 20.08.2008 r. w sprawie

sposobu klasyfikacji stanu

jednolitych części wód powierzchniowych

(Dz.U. 2008, Nr 162, poz. 1008)

Zakres i sposób badań,

kryteria oceny stanu wód rzecznych cd.



RMŚ z 13.05.2009 r. w sprawie

form i sposobu prowadzenia

monitoringu jednolitych części wód powierzchniowych
i podziemnych

(Dz.U. 2009, Nr 81, poz. 685)



RMŚ z 22.07.2009 r. w sprawie

klasyfikacji stanu

ekologicznego, potencjału ekologicznego i stanu chemicznego
jednolitych części wód powierzchniowych

(Dz.U. 2009, Nr 122, poz. 1018)

Monitoring jakości wód powierzchniowych



Badania i ocena stanu rzek



dla

punktów diagnostycznych

obowiązuje ujednolicony

zakres pomiarowy, obejmujący pełną listę elementów:



biologicznych (częstotliwość pomiarów od 1 do 8
razy w roku, w zależności od wskaźnika i typu
rzeki),

),



fizykochemicznych (w tym wskaźniki
charakteryzujące warunki termiczne, warunki
tlenowe, zanieczyszczenia organiczne, zasolenie,
zakwaszenie oraz substancje biogenne;
częstotliwość pomiarów od 1 do 12 razy w roku),



a także substancje chemiczne.



W okresie 2010-2012 przebadane zostaną w ramach
jednego cyklu rocznego wszystkie diagnostyczne punkty
pomiarowo-kontrolne rzek (począwszy od 2011 roku)

Monitoring jakości wód powierzchniowych



Badania i ocena stanu rzek



Dla

punktów operacyjnych

zakres pomiarowy został

ustalony osobno dla każdego punktu, w zależności od
charakteru presji.



Operacyjne punkty pomiarowo-kontrolne zlokalizowane
w JCWP, w których jest lub było zlokalizowane źródło

,

y

j

y

zanieczyszczeń o potencjalnej możliwości zrzutu
substancji szczególnie szkodliwych dla środowiska
wodnego, lub dla których wyniki monitoringu
diagnostycznego wskazały, że jedna z tych substancji
występuje w ilości przekraczającej dopuszczalne
stężenia, objęte zostały badaniami w zakresie tych
substancji corocznie.



W okresie 2010-2012 przebadane zostaną w ramach
jednego cyklu rocznego wszystkie operacyjne punkty
pomiarowo-kontrolne rzek;

Monitoring jakości wód powierzchniowych



Badania i ocena stanu rzek



dla

badawczych punktów

pomiarowo-kontrolnych

program został ustalony pod kątem przyczyn, dla
których monitoring badawczy został wdrożony.

2011-12-04

6

Monitoring jakości wód powierzchniowych

Monitoring jakości wód powierzchniowych

Monitoring jakości wód powierzchniowych

Monitoring jakości wód powierzchniowych

Monitoring jakości wód powierzchniowych

Monitoring jakości wód powierzchniowych

2011-12-04

7

Monitoring jakości wód powierzchniowych

Monitoring jakości wód powierzchniowych



Badania i ocena stanu jezior

Monitoring Wód



Monitoring jakości

wód podziemnych

:



www.khgi.agh.edu.pl