2011-12-04
1
Państwowy Monitoring Środowiska.
Monitoring Wód
dr Ewa Kmiecik
Wydział Geologii, Geofizyki i Ochrony Środowiska
Katedra Hydrogeologii i Geologii Inżynierskiej
Kraków 2011
Państwowy Monitoring Środowiska
www.gios.gov.pl
Państwowy Monitoring Środowiska
Państwowy Monitoring Środowiska
to system powołany do
życia na podstawie Prawa o ochronie środowiska.
Państwowy Monitoring Środowiska (PMŚ) został utworzony
ustawą z dnia 20 lipca 1991 roku o Inspekcji Ochrony
Środowiska (Dz. U. z 2007 r. Nr 44, poz. 287 z późn. zm.)
w celu zapewnienia wiarygodnych informacji o stanie
środowiska.
Państwowy monitoring środowiska, według art. 25 ust. 2
ustawy - Prawo ochrony środowiska, jest systemem:
pomiarów, ocen i prognoz stanu środowiska
gromadzenia, przetwarzania i rozpowszechniania
informacji o środowisku
Państwowy Monitoring Środowiska
Cele i zadania
Celem PMŚ, zgodnie z art. 25 ust. 3 Prawa o ochronie
środowiska jest wspomaganie działań na rzecz ochrony
środowiska, co jest realizowane poprzez systematyczne
informowanie społeczeństwa o:
jakości elementów przyrodniczych, dotrzymywaniu
standardów jakości środowiska określonych przepisami
standardów jakości środowiska określonych przepisami
oraz obszarach występowania przekroczeń tych
standardów;
występujących zmianach jakości elementów
przyrodniczych i przyczynach tych zmian, w tym
powiązaniach przyczynowo skutkowych występujących
pomiędzy emisjami i stanem elementów przyrodniczych.
Państwowy Monitoring Środowiska
Cele i zadania
Zadania Państwowego Monitoringu Środowiska:
wykonywanie badań wskaźników charakteryzujących
poszczególne elementy środowiska,
prowadzenie obserwacji elementów przyrodniczych,
gromadzenie i analizę wyników badań i obserwacji
,
gromadzenie i analizę wyników badań i obserwacji
,
ocenę stanu i trendów zmian jakości poszczególnych
elementów środowiska w oparciu o ustalone kryteria
,
identyfikację obszarów przekroczeń standardów jakości
środowiska,
analizy przyczynowo-skutk
owe,
opracowywanie zestawień, raportów, komunikatów i ich
udostępnianie w formie drukowanej lub zapisu
elektronicznego, w tym za pomocą internetu.
Program Państwowego Monitoringu Środowiska
na lata 2010-2012
Zgodnie z art. 23 ustawy z
dnia 20 lipca 1991 r. o
Inspekcji Ochrony
Środowiska Główny
Inspektor Ochrony
Środowiska jest
odpowiedzialny za
opracowywanie wieloletnich
opracowywanie wieloletnich
programów Państwowego
Monitoringu Środowiska.
Programy PMŚ są
opracowywane od 1991
roku, pierwszy program
obejmował lata 1992-1993,
program na lata 2010-2012
jest
siódmym
z kolei i
trzecim realizowanym w
cyklu trzyletnim.
2011-12-04
2
Państwowy Monitoring Środowiska
Monitoring jakości powietrza
Monitoring wód
Monitoring jakości gleby i ziemi
Monitoring hałasu
Monitoring odpadów (do 2006 r.)
Mo ito i
ól
elekt o
et
h
Monitoring pól elektromagnetycznych
Monitoring promieniowania jonizującego
Monitoring przyrody
Państwowy Monitoring Środowiska
Monitoring jakości powietrza
Badania i ocena jakości powietrza
(raporty oceniające
stan powietrza na terenie Polski)
Jakość powietrza on-line
(wyniki pomiarów jakości
powietrza on-line z automatycznych sieci monitoringu
zanieczyszczeń powietrza w województwach)
y
p
j
)
Badania chemizmu opadów atmosferycznych
i ocena
depozycji zanieczyszczeń do podłoża (rozkład ładunków
zanieczyszczeń wprowadzanych z mokrym opadem do
podłoża w ujęciu przestrzennym i czasowym)
Modelowanie jakości powietrza
(opracowania i prognozy
związane z zanieczyszczeniem powietrza)
Badania stanu warstwy ozonowej
nad Polską oraz
pomiary natężenia promieniowania UV (prognozowanie
indeksu UV)
Monitoring powietrza
Monitoring powietrza
Państwowy Monitoring Środowiska
Monitoring jakości gleby i ziemi
Ma na celu śledzenie zmian różnych cech gleb
użytkowanych rolniczo, szczególnie właściwości
chemicznych, zachodzących w określonych przedziałach
czasu, pod wpływem rolniczej i pozarolniczej działalności
człowieka (antropopresji).
Badania prowadzone są w cyklach 5-letnich w ramach
krajowej sieci, na którą składa się 216 punktów
pomiarowo-kontrolnych, zlokalizowanych na glebach
użytkowanych rolniczo na terenie całego kraju. Cykle
badawcze odbyły się w 1995, 2000 i 2005 roku.
Badania wykonywane są przez Instytut Uprawy,
Nawożenia i Gleboznawstwa w Puławach.
Państwowy Monitoring Środowiska
Monitoring hałasu
2011-12-04
3
Państwowy Monitoring Środowiska
Monitoring pól elektromagnetycznych
Wojewódzki Inspektor Ochrony Środowiska został
ustawowo zobowiązany do wykonywania w ramach PMŚ
zadań związanych z okresowymi badaniami kontrolnymi
poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku dla
dwóch rodzajów terenu:
terenów przeznaczonych pod zabudowę
mieszkaniową
miejsc dostępnych dla ludności.
Monitoring pól elektromagnetycznych
Państwowy Monitoring Środowiska
Monitoring promieniowania jonizującego
:
Wykonywanie pomiarów na stacjach wczesnego
wykrywania skażeń promieniotwórczych IMGW
Monitoring
137
Cs w glebie
Pomiar skażeń promieniotwórczych wód
powierzchniowych i osadów dennych
powierzchniowych i osadów dennych
Monitoring promieniowania jonizującego
Monitoring promieniowania jonizującego
:
Wykonywanie pomiarów na
stacjach wczesnego
wykrywania skażeń promieniotwórczych
IMGW (sieć
Instytutu Meteorologii i Gospodarki Wodnej wczesnego
wykrywania skażeń promieniotwórczych obejmuje 9
stacji pomiarowych: w Warszawie, Gdyni, Włodawie,
Świnoujściu, Gorzowie/Poznaniu, Lesku, Zakopanem,
Legnicy i Mikołajkach)
Monitoring
137
Cs w glebie (pobór próbek z 254 punktów
gleby w cyklu dwuletnim)
Pomiar skażeń promieniotwórczych wód
powierzchniowych i osadów dennych (systematyczna
kontrola stężeń
137
Cs i
90
Sr w wodach rzek i jezior oraz
137
Cs,
238
Pu i
239,240
Pu w ich osadach dennych)
Monitoring promieniowania jonizującego
Państwowy Monitoring Środowiska
Monitoring przyrody
Monitoring
ptaków
Monitoring Gatunków Pospolitych
Monitoring Gatunków Średniolicznych
Monitoring Gatunków Rzadkich
Mo ito i
t
kó i iedli k
od i
h
Monitoring
gatunków i siedlisk przyrodniczych
rośliny
zwierzęta
siedliska przyrodnicze
Monitoring
lasów
2011-12-04
4
Monitoring przyrody
Monitoring ptaków
Rozmieszczenie stanowisk lęgowych
orła przedniego w Polsce w roku 2010,
wpisane w kwadraty 10 km x 10 km.
Kolorem czerwonym zaznaczono
powierzchnie, na których gniazdowała
i
j iż 1
i l
więcej niż 1 para, a zielonym –
1 para tego gatunku.
Obrysem zaznaczono kontrolowane
powierzchnie 10 km x 10 km
(z reguły stanowiska gdzie orzeł
przedni gniazdował w latach
poprzednich), gdzie w 2010 r. nie
stwierdzono gniazdowania gatunku.
W 2010 r. stwierdzono w kraju
gniazdowanie 27 par orła przedniego.
Monitoring Wód
Monitoring Wód
Monitoring jakości
wód powierzchniowych
:
Badanie i ocena stanu elementów
hydromorfologicznych
Badania i ocena osadów dennych w rzekach i jeziorach
Badania i ocena stanu rzek
Badania i ocena stanu jezior
Badania i ocena stanu jezior
Badanie i ocena potencjału ekologicznego i stanu
chemicznego zbiorników zaporowych
Badania i ocena stanu wód przejściowych
i przybrzeżnych
Badania i ocena jakości środowiska morskiego Bałtyku
Monitoring jakości wód powierzchniowych
Badanie i ocena stanu elementów hydromorfologicznych
Monitoring elementów hydromorfologicznych jest
jednym z elementów niezbędnych do oceny stanu
ekologicznego wód powierzchniowych.
Celem badania elementów hydromorfologicznych
jednolitych części wód powierzchniowych jest
j
y
ę
p
y
j
monitorowanie zmian zachodzących w środowisku
wodnym części wód, które determinują warunki
siedliskowe organizmów żywych.
W latach 2010–2011 planowane było uruchomienie
terenowych prac badawczych mających na celu,
wdrożenie, przetestowanie i ew. weryfikację
opracowanych w 2009 r. metodyk badania i oceny
elementów hydromorfologicznych dla jednolitych
części wszystkich kategorii wód.
Monitoring jakości wód powierzchniowych
Badania i ocena
osadów dennych
w rzekach i jeziorach
Monitoring jakości wód powierzchniowych
Badania i ocena stanu rzek
Głównym celem zadania jest dostarczenie wiedzy
o stanie ekologicznym (lub potencjale ekologicznym)
i stanie chemicznym rzek Polski, niezbędną do
gospodarowania wodami w dorzeczach, w tym do ich
ochrony przed eutrofizacją i zanieczyszczeniami
antropogenicznymi.
Monitoring realizowany jest w oparciu o wyznaczone
tzw. jednolite części wód, które należy rozumieć jako
oddzielne i znaczące elementy wód powierzchniowych,
stanowiące podstawową jednostkę gospodarowania
wodami.
Lata 2010-2012 w zakresie badań i oceny stanu
jednolitych części wód rzecznych są pierwszą częścią
sześcioletniego cyklu gospodarowania wodami.
2011-12-04
5
Badania i ocena stanu rzek, struktura sieci
Badania stanu jednolitych części wód rzecznych w ramach trzech
rodzajów monitoringu:
diagnostycznego
, którego głównym celem jest dostarczenie
ogólnej oceny stanu wód powierzchniowych każdej zlewni
i podzlewni wewnątrz obszaru dorzecza oraz umożliwienie
oceny długoterminowych zmian w warunkach naturalnych,
operacyjnego
, realizowanego w celu ustalenia stanu tych
jednolitych części wód, które zidentyfikowano
(z wykorzystaniem danych z monitoringu diagnostycznego),
jako zagrożone nieosiągnięciem celów środowiskowych, oraz
oceny zmian ich stanu następujących w wyniku wdrożenia
programów działań naprawczych określonych w programie
wodno-środowiskowym kraju.
badawczego
Zakres i sposób badań,
kryteria oceny stanu wód rzecznych
RMŚ z 4.10.2002 r. w sprawie
wymagań, jakim powinny
odpowiadać wody śródlądowe będące środowiskiem życia ryb
w warunkach naturalnych
(Dz.U. 2002, Nr 176, poz. 1455)
RMŚ z 23.12.2002 r. w sprawie
kryteriów wyznaczania
wód wrażliwych na zanieczyszczenie związkami azotu
ze źródeł rolniczych
(Dz.U. 2002, Nr 241, poz. 2093)
RMŚ z 27.11.2002 r. w sprawie
wymagań, jakim powinny
odpowiadać wody powierzchniowe wykorzystywane do
zaopatrzenia ludności w wodę przeznaczoną do spożycia
(Dz.U. 2002, Nr 204, poz. 1728)
RMŚ z 20.08.2008 r. w sprawie
sposobu klasyfikacji stanu
jednolitych części wód powierzchniowych
(Dz.U. 2008, Nr 162, poz. 1008)
Zakres i sposób badań,
kryteria oceny stanu wód rzecznych cd.
RMŚ z 13.05.2009 r. w sprawie
form i sposobu prowadzenia
monitoringu jednolitych części wód powierzchniowych
i podziemnych
(Dz.U. 2009, Nr 81, poz. 685)
RMŚ z 22.07.2009 r. w sprawie
klasyfikacji stanu
ekologicznego, potencjału ekologicznego i stanu chemicznego
jednolitych części wód powierzchniowych
(Dz.U. 2009, Nr 122, poz. 1018)
Monitoring jakości wód powierzchniowych
Badania i ocena stanu rzek
dla
punktów diagnostycznych
obowiązuje ujednolicony
zakres pomiarowy, obejmujący pełną listę elementów:
biologicznych (częstotliwość pomiarów od 1 do 8
razy w roku, w zależności od wskaźnika i typu
rzeki),
),
fizykochemicznych (w tym wskaźniki
charakteryzujące warunki termiczne, warunki
tlenowe, zanieczyszczenia organiczne, zasolenie,
zakwaszenie oraz substancje biogenne;
częstotliwość pomiarów od 1 do 12 razy w roku),
a także substancje chemiczne.
W okresie 2010-2012 przebadane zostaną w ramach
jednego cyklu rocznego wszystkie diagnostyczne punkty
pomiarowo-kontrolne rzek (począwszy od 2011 roku)
Monitoring jakości wód powierzchniowych
Badania i ocena stanu rzek
Dla
punktów operacyjnych
zakres pomiarowy został
ustalony osobno dla każdego punktu, w zależności od
charakteru presji.
Operacyjne punkty pomiarowo-kontrolne zlokalizowane
w JCWP, w których jest lub było zlokalizowane źródło
,
y
j
y
zanieczyszczeń o potencjalnej możliwości zrzutu
substancji szczególnie szkodliwych dla środowiska
wodnego, lub dla których wyniki monitoringu
diagnostycznego wskazały, że jedna z tych substancji
występuje w ilości przekraczającej dopuszczalne
stężenia, objęte zostały badaniami w zakresie tych
substancji corocznie.
W okresie 2010-2012 przebadane zostaną w ramach
jednego cyklu rocznego wszystkie operacyjne punkty
pomiarowo-kontrolne rzek;
Monitoring jakości wód powierzchniowych
Badania i ocena stanu rzek
dla
badawczych punktów
pomiarowo-kontrolnych
program został ustalony pod kątem przyczyn, dla
których monitoring badawczy został wdrożony.
2011-12-04
6
Monitoring jakości wód powierzchniowych
Monitoring jakości wód powierzchniowych
Monitoring jakości wód powierzchniowych
Monitoring jakości wód powierzchniowych
Monitoring jakości wód powierzchniowych
Monitoring jakości wód powierzchniowych
2011-12-04
7
Monitoring jakości wód powierzchniowych
Monitoring jakości wód powierzchniowych
Badania i ocena stanu jezior
Monitoring Wód
Monitoring jakości
wód podziemnych
:
www.khgi.agh.edu.pl